Wat 'Orwelliaans' betekent - Noah Tavlin

Bekijk de volledige les: http://ed.ted.com/lessons/what-orwellian-really-means-noah-tavlin

Als je het nieuws of de politiek wat volgt, is de kans groot dat je de term 'Orwelliaans' in een of andere context bent tegengekomen. Maar heb je ooit echt nagedacht over wat hij werkelijk betekent of waarom hij zo vaak wordt gebruikt? Noah Tavlin ontleedt de term.

Les door Noah Tavlin, animatie door TED-Ed.

Als je het nieuws of de politiek volgt,

is de kans groot dat je
de term Orwelliaans

hebt horen gebruiken
in een of andere context.

Heb je je wel eens afgevraagd
wat het eigenlijk betekent,

of waarom het zo vaak gebruikt wordt?

De term is vernoemd naar
de Britse auteur Eric Blair,

bekend onder zijn pseudoniem
George Orwell.

Omdat zijn meest beroemde werk,
de roman '1984',

een onderdrukte samenleving
onder een totalitair regime weergeeft,

wordt 'Orwelliaans' vaak gebruikt
om autoritair te betekenen.

Maar door deze term zo te gebruiken,

mist hij niet alleen
de boodschap van Orwell,

maar kan hij precies doen
waarvoor hij wilde waarschuwen.

Orwell was tegen elke vorm van tirannie.

Hij vocht een groot deel van zijn leven
tegen anti-democratische stromingen

van zowel linkse als rechtse politiek.

Hij was ook erg bezorgd over
hoe deze ideologieën zich verspreiden.

Een van zijn meest diepgaande inzichten

was het belang van taal in het vormen
van onze gedachten en meningen.

De overheid van 1984's Oceanië beheerst
de acties en taal van de bevolking

soms op overduidelijke manieren.

Elke beweging en woord
wordt gezien en gehoord,

de dreiging van wat er met je gebeurt
als je uit de pas loopt,

hangt altijd boven je hoofd.

Andere vormen van controle
zijn niet zo duidelijk.

De bevolking wordt overspoeld
met een constante lawine van propaganda

vol met historische feiten en cijfers
verzonnen in het ministerie van Waarheid.

Het ministerie van Vrede is het leger.

Werkkampen worden 'Plezierkampen' genoemd.

Politieke gevangenen worden opgesloten en
gemarteld door het ministerie van Liefde.

Deze opzettelijke ironie is
een voorbeeld van 'dubbelspraak':

als woorden niet de bedoeling overbrengen
maar deze ondermijnen,

corrumperen ze de ideeën
waarnaar ze verwijzen.

De controle van de taal door de overheid
gaat zelfs nog verder:

het verwijderen van woorden
uit de Engelse taal

om de officiële taal Nieuwspraak
te ontwikkelen,

een ruwweg beperkte verzameling
van afkortingen en simpele woorden,

zonder woorden complex genoeg om
nuances of kritiek weer te geven.

Dit heeft een effect op het brein
dat Orwell 'dubbeldenken' noemt,

een hypnotische status
van innerlijke onvrede

waarin men gedwongen wordt
zijn eigen waarnemingen te negeren

voor de officiële voorgeschreven
versie van gebeurtenissen,

waardoor het individu
volledig afhankelijk is

van de staatsdefinitie
van de werkelijkheid.

Het gevolg is een wereld

waarin zelfs de privacy
van iemands gedachten wordt geschonden,

waar mensen schuldig kunnen zijn
aan 'misdenk' als ze in hun slaap praten,

een dagboek bijhouden
of een affaire hebben.

Dat staat gelijk aan ondermijnend
opstandig gedrag.

Dit klinkt alsof het alleen kan gebeuren
in totalitaire regimes,

maar Orwell waarschuwt ons
dat dit ook kan gebeuren

in democratische samenlevingen.

En daarom betekent 'Orwelliaans'
niet alleen maar 'autoritair'.

In zijn essay
'Politiek en de Engelse taal'

beschreef hij technieken als dure woorden
gebruiken om gezag uit te stralen,

of wreedheid acceptabel maken
door ze te begraven in eufemismen

en ingewikkelde zinsconstructies.

Maar zelfs alledaags misbruik van de taal

kan de manier waarop we denken aantasten.

De woorden die je elke dag
in de reclame tegenkomt,

zijn ontworpen om je aan te spreken
en je gedrag te beïnvloeden,

zoals de beklijvende zinnen
en kreten van politieke campagnes,

die zelden een genuanceerde voorstelling
geven van waar het om gaat.

En de manier waarop we
kant en klare frasen en antwoorden

klakkeloos overnemen
uit mediarapporten of van het internet,

maken het ons makkelijk om weg te komen
met oppervlakkig denken

of onze aannames in vraag te stellen.

Dus als je nog eens iemand het woord
Orwelliaans hoort gebruiken,

let dan op.

Als ze het hebben over bedriegend
en manipulatief taalgebruik,

zitten ze juist.

Maar als het gaat over massa-controlerend
en bemoeizuchtig bestuur,

beschrijven ze iets autoritairs,
maar niet noodzakelijk Orwelliaans.

En als ze het gebruiken als een dooddoener
voor alle ideeën die hun niet aanstaan,

zit het er dik in dat hun uitlatingen
meer Orwelliaans zijn

dan dat waar ze kritiek op hebben.

Woorden kunnen gedachten vormgeven.

Taal is de valuta van de politiek,

het vormt de basis van de maatschappij,
van de meest alledaagse interacties

tot de hoogste idealen.

Orwell zette ons aan
om onze taal te beschermen,

omdat uiteindelijk ons vermogen
om helder te denken en communiceren

datgene is dat ons scheidt
van een wereld waar oorlog vrede is

en vrijheid slavernij.