Φίλερεϊ Μπάεζ: Ανοιχτός ορίζοντας (ή) H σιωπή μιας πληγής Art21 "New York Close Up"

Πού μπορεί η ομορφιά να είναι ανατρεπτική;

Δουλεύοντας στο στούντιό της στο Bronx, η καλλιτέχνης Φίρελεϊ Μπάεζ δημιουργεί μια σειρά από πίνακες ζωγραφικής που βασίζονται στην πλούσια λαογραφία και την αποικιακή ιστορία της Καραϊβικής, όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε. Εξαιρετικά λεπτομερείς και με ζωηρά χρώματα, οι πίνακες της Μπάεζ με τις δραματικά μεταβαλλόμενες μορφές της ενισχύουν τη δύναμη του θηλυκού στοιχείου και θέτουν σε δοκιμασία θεμελιώδεις ιδέες γύρω από την ομορφιά και την έκφρασή της. Με γύρισμα κυρίως σε μορφή ταινίας και πρoβάλλλοντας μια πρωτότυπη χορογραφία, εμπνευσμένη από τους πίνακές της, αυτή η ταινία είναι το πορτρέτο μιας καλλιτέχνιδος κινούμενης στον χώρο της δημιουργικής μετάβασης - όπως οι μορφές στο έργο της - και σε συνεχή κίνηση, ταξιδεύοντας γύρω από τη γειτονιά της στο Bronx, καθώς και στo γυάλινο μωσαϊκό που της ανατέθηκε στο σταθμό του μετρό 163rd Street-Amsterdam Avenue στο Μανχάταν.

Έχοντας μεγαλώσει στα σύνορα της Δομηνικανής Δημοκρατίας και της Αϊτής, η καλλιτέχνης αφηγείται τις πρώτες δημιουργικές εμπειρίες της φτιάχνονας χειροποίητα βιβλία και κούκλες από χαρτί, δραστηριότητες τις οποίες τα μέλη της οικογένειάς της θεωρούσαν σε μεγάλο βαθμό μπελά. Σήμερα στη δουλειά της, η καλλιτέχνης θυμίζει έναν παρόμοιο παρεξηγημένο χαρακτήρα από τη δομηνικανική παράδοση, την τσικγουάπα, μια αμφιλεγόμενη και πανούργα γυναικεία μορφή. Αν και παραδοσιακά θεωρείται ένα είδος σειρήνας που παγιδεύει τους εξερευνητές και εκτροχιάζει την κοινωνία, η Μπάεζ θεωρεί την "τσιγκουάπα" ως έμπνευση μιας "εξαιρετικά ανεξάρτητης, αυτοκυρίαρχης" - μιας γυναίκας με βαθιά αισθήματα που ελπίζει να δει στον κόσμο. Η Μπάεζ αναφέρεται επίσης στον αποικιακό ταξινομιστή του 18ου αιώνα Καρλ Λινέ - ανατρέποντας τις απεικονίσεις των μαύρων και καφέ σωμάτων που τα εξίσωνε με ζώα ή τέρατα - προκειμένου να δημιουργήσει νέες, διευρυμένες δυνατότητες για τους Αφρο-Λατίνους και τους λαούς της Αφρο-Καραϊβικής.
Για την Μπάεζ, οι παρατιθέμενες ιστορίες και τα σύμβολα στους πίνακες της συνομιλούν με το παρελθόν, ενώ διατηρούν μια απεριόριστη ελπίδα για τη δημιουργία ενός καλύτερου μέλλοντος. "Κάθε επιλογή που κάνουμε καθορίζεται από τους ανθρώπους που αγαπάμε στο παρελθόν και από τους ανθρώπους που ελπίζουμε να αγαπήσουμε στο μέλλον", λέει η καλλιτέχνης. "Είναι πάντα στα όρια της αντίληψής σου να δημιουργήσεις κάτι νέο."

Η Φίρελεϊ Μπάεζ (γεν. 1981, Σαντιάγο ντε Λος Καμπαλέρος, Δομινικανή Δημοκρατία) ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Μάθετε περισσότερα για την καλλιτέχνιδα στη διεύθυνση: https://art21.org/artist/firelei-baez/

Αυτή η ταινία συγκαταλέγεται μεταξύ μιας συλλογής που περιλαμβάνει τη συμμετοχή του Art21 στην πολυ-θεσμική πρωτοβουλία Feminist Art Coalition (FAC). Η FAC είναι μια πλατφόρμα για έργα τέχνης που έχουν βάση τον φενιμισμό, προωθώντας συνεργασίες μεταξύ καλλιτεχνικών ιδρυμάτων με στόχο τη δημόσια δέσμευσή τους για κοινωνική δικαιοσύνη και διαρθρωτικές αλλαγές. Μάθετε περισσότερα για την FAC στη διεύθυνση: https://feministartcoalition.org/

CREDITS | "New York Close Up" Series Producer: Nick Ravich. Director: Souki Mehdaoui. Producers: Souki Mehdaoui and Hannah Swayze. Editors: Drigan Lee and Souki Mehdaoui. Cinematographer: Daniel Contaldo. Additional Camera: Souki Mehdaoui. Steadicam Operator: David Quateman. Assistant Camera: Rachel Fedorkova & Charlie Muentes. Gaffer: Luke Carquillat. Location Sound: Eamon Redpath. Sound Engineer: Jennifer Ruffalo. Production Assistant: Jo Barba. Choreographer: Maleek Washington. Dancers: Amanda Castro and Maleek Washington. Costume Designer: Meirav Ong. Music: Qasim Naqvi and Trevor New. Color Correction: Addison Post. Sound Design & Mix: Gisela Fullà-Silvestre. Design & Graphics: Andy Cahill and Chips. Additional Editor: Ora Dekornfeld. Artwork Courtesy: Firelei Báez, Dan Bradica, James Cohan Gallery, and Phoebe d’Heurle. Thanks: Ataria Pictures, Du-All Camera, Dungeon Beach, Anne Hubbel, Kodak, Camila Nichols, David Norr, Jake Oleson, and Jack Rizzo. © Art21, Inc. 2021. All rights reserved.
This film is possible thanks to Dawn and Chris Fleischner. "New York Close Up" is supported by The Andy Warhol Foundation for the Arts; and, in part, by public funds from the New York City Department of Cultural Affairs in partnership with the City Council; and by individual contributors.

#FireleiBaez # Art21 # Art21NewYorkCloseUp

Φίρελεϊ Μπάεζ:
Στις περισσότερες εξουσιαστικές σχέσεις

το θύμα προσπαθεί να βρει τη λύση.

Δεν θέλω να δημιουργώ
αφηγήματα για το θύμα

Θέλω αυτό να το αντιστρέψω.

Η ελευθερία που προσφέρω σε κάθε πίνακα
βρίσκεται στο μεταβλητό σώμα.

μέσα από σώματα σε συνεχή κίνηση,

δίνεται χώρος στον θεατή να αλλάξει
τη σκέψη του γύρω από την εξουσία

Μέσα από αυτήν τη διαδικασία,
αλλάζεις και τον κόσμο γύρω σου.

Εκεί ακριβώς μπορεί η ομορφιά
να είναι ανατρεπτική.

("Φιρελεϊ Μπάεζ: Ανοιχτός ορίζοντας (ή)
η σιωπή μιας πληγής")

Αν ήταν να αποφασίσω

θα ήμουν ερημίτισσα σε κάποιο βουνό
με θέα τη θάλασσα,

(γέλιο)

και θα είχα τον τεράστιο χώρο μου
με ανοιχτά παράθυρα

και δεν γ... αν η βροχή μπαίνει μέσα.

Αυτό είναι το όνειρο.

(τραγούδι από χορωδία)

(Το στούντιο της Φίρελεϊ, Μπρονξ)

Πάντως θυμάμαι πάντα κάτι να φτιάχνω.

ήδη στα έξι μου,

ζωγράφιζα για τα άλλα παιδιά
αυτές τις πολύ φανταχτερές "μαρικίτας"

έκανα αυτές τις περίπλοκες
τουαλέτες για χορό

και πάντα είχαν ιδιαίτερα
περίτεχνες κομμώσεις,

Πάντα ασχολούμουν με το σώμα.

Τα πρώτα παιδικά μου χρόνια ήταν
στη Λόμα ντε Καμπρέρα,

που βρίσκεται στα σύνορα της Δομηνικανής
Δημοκρατίας με την Αϊτή.

(Φωνή από αρχείο)
Αν προχωρήσεις ευθεία

πέρα από το νοτιοανατολικό
άκρο της Κούβας,

θα βρεθείς στο δεύτερο μεγαλύτερο νησί
του ρομαντικού αρχιπελάγους.

Κάνουμε τόσες υποθέσεις για το πώς
είναι να είσαι από την Καραϊβική,

και όταν βγαίνεις από αυτό,
μπορείς να καταλάβεις καλύτερα.

Ένας από τους πρώτους λόγους που ήθελα
να δουλέψω πάνω σε αυτούς τους πίνακες

ήταν κοιτάζοντας κάποιες από τις πρώτες
επιστημονικές εικονογραφήσεις

της χλωρίδας και της πανίδας
από τον Νέο Κόσμο.

Κοιτάζοντας τον Καρλ Λινέ,

αυτός ο τύπος είναι το θεμέλειο
των σύγχρονων επιστημονικών μεθόδων

παρατήρησης και κατηγοριοποίησης.

Όμως πολύ μεγάλο μέρος της δουλειάς του
ήταν μπούρδες.

Εξίσωσε το Μαύρο και Καφέ σώμα
του Νέου Κόσμου

με την κτηνωδία.

Λέγοντας τι είναι οι άνθρωποι
του Νέου Κόσμου,

θα περίμενες να δεις κανίβαλους
και βαμπίρ

οπότε ακουμπώντας πάνω
στο ήδη έκπτωτο όραμά τους

δημιουργώ κάτι νέο.

Διαβάζοντας τους πίνακές μου
των "τσιγκουάπας",

ζητώ από τον θεατή να έρθει σε επαφή
με τα δικά του συναισθήματα

γύρω από το γυναικείο σώμα.

(Τσιγκουάπα: μυθικό πλάσμα
της Δομηνικανικής παράδοσης)

Η τσιγκουάπα είναι αυτή η λωποδίτισσα

είναι μια πλανεύτρα

κάποιος θα παρασυρθεί από αυτήν
και μετά θα χαθεί μια για πάντα.

Η περιγραφή είναι αρκετά διφορούμενη

Μπορεί να είναι οτιδήποτε, από μαγκούστα

μέχρι την πιο όμορφη γυναίκα,

μέχρι την πιο άσχημη γυναίκα.

Το μόνο σίγουρο είναι πως τα πόδια της
κοιτούν προς τα πίσω

αν ακολουθούσες τα βήματά τους,
πήγαινες προς τη λάθος κατεύθυνση..

κι έχει αυτήν τη λαμπερή χαίτη,

ήταν για να μας προκαλεί τέτοιο φόβο,

που να είμαστε ήσυχοι όσο χρειάζεται,
ώστε να μας μαθαίνουν τους καλούς τρόπους.

Ο κανονιστικός τόνος αυτής της ιστορίας

τις παρουσιάζει ως θηλυκά πλάσματα
που ξεσαλώνουν

Είναι υπερσεξουαλικές κι εκτροχιάζουν
τον πολιτισμό.

Και η υποκείμενη ιστορία είναι πως είναι
ιδιαίτερα ανεξάρτητες,

με αυτοκυριαρχία,

κι έχουν βαθιά συναισθήματα.

Οπότε ποιος δεν θα ήθελε να είναι έτσι;

Αυτό που ήταν συναρπαστικό
στην χρήση αυτής της εικόνας

ήταν η δυνατότητα να ενσωματώσω όλα
αυτά που είχαν κατονομαστεί ως επαίσχυντα

που είχαν θεωρηθεί ανεπιθύμητα

και να τα επαναπροσδιορίσω ως κάτι όμορφο

και με μια ματιά πόθου.

("Σιγκουάπα Αντελάνα", 2018 Χάρλεμ)

Πρόσαφατα πήγα σε μια θεία μου,
και μου έλεγε

"Ξέρεις, ποτέ δεν περίμενα
ότι θα γινόσουν καλλιτέχνης".

Ήταν εκείνη που μας μεγάλωνε
όταν ήμουν γύρω στα εφτά.

κι αυτή νομίζω πως το έβλεπε
κάτι σαν μπελά

αφού προσπαθούσα να ράψω
χαρτιά μεταξύ τους

και τα δάχτυλά μου έβρισκαν
στη βελόνα

σαν να έραβα τα δάχτυλά μου.

Όμως εγώ έλεγα,
"θέλω να δέσω το βιβλίο μου".

"Θα είναι κάτι φοβερό.
Θα το φτιάξω τέλεια".

Με φώναζαν πάντως...ίσως "καταστροφέα"
ή "διάβολο".

(γέλια)

Όποτε φαντάζομαι έναν καλλιτέχνη,

είναι κάποιος πολύ συγκροτημένος

σαν μια "δεσποινίδα ζωγράφο".

Όμως, εγώ αισθάνομαι σαν μηχανικός
αυτοκινήτων

Η μαμά μου είναι μια εξαιρετική μοδίστρα

Μπορεί να φτιάξει πολύ ωραία πράγματα.

Αλλά ήταν τόσο εγκλωβισμένη δουλεύοντας
100 ώρες την εβδομάδα

ώστε πάντα κάνει πράγματα
για καθαρή χρήση.

Αυτό δημιουργεί μεγάλη αβεβαιότητα.

Οπότε κανένα από τα πράγματα που φτιάχνεις
δεν πρόκειται να κρατήσει πολύ.

Προσπαθώ να σπάσω αυτόν τον κύκλο και να
διδάξω τους ανηψιούς και τις ανηψιές μου

να βλέπουν τους εαυτούς τους ως μέρος
μεγαλύτερων κύκλων πριν από αυτούς

και μεγάλων κύκλων εμπρός τους

πως κάθε επιλογή μας στηρίζεται σε όσους
ελπίζουμε να αγαπήσουμε στο μέλλον

και τους ανθρώπους που αγαπάμε
στο παρελθόν.

Είναι πάντα στα όρια της αντίληψής σου

να δημιουργήσεις κάτι καινούριο.

Είναι εξουθενωτικό,

αλλά απεριόριστο.