Return to Video

Неверојатната рамнотежа меѓу храброста и стравот

  • 0:01 - 0:04
    Кога сме млади,
    ние сме наивно храбри
  • 0:04 - 0:08
    и си ја замислуваме иднината
    без трошка страв.
  • 0:08 - 0:11
    Можеби сте сакале да станете
    астронаути или научници.
  • 0:11 - 0:15
    Можеби сте сонувале
    да ги посетите сите континенти.
  • 0:15 - 0:17
    Уште од мала
  • 0:17 - 0:19
    сонував да работам
    за Обединетите нации
  • 0:19 - 0:22
    во најпроблематичните држави
    во светот.
  • 0:22 - 0:24
    И благодарение
    на големата храброст
  • 0:24 - 0:27
    сонот ми се оствари.
  • 0:27 - 0:29
    Но имајте го предвид ова:
  • 0:29 - 0:31
    храброста не се појавува
    кога ќе ни притреба.
  • 0:31 - 0:35
    Таа е производ на длабока промисленост
    и вистинска работа,
  • 0:35 - 0:39
    и значи рамнотежа
    меѓу стравот и храброста.
  • 0:39 - 0:42
    Без страв,
    би правеле будалаштини.
  • 0:42 - 0:46
    А без храброст,
    не би тргнале кон непознатото.
  • 0:46 - 0:49
    Кога има рамнотежа меѓу нив,
    се случува магија,
  • 0:49 - 0:52
    тоа е рамнотежата
    која секојдневно ја бараме.
  • 0:53 - 0:55
    Најпрво, збор-два
    за моите симпатични тркала.
  • 0:55 - 0:57
    Не бев отсекогаш
    во инвалидска количка.
  • 0:58 - 0:59
    Пораснав како вас,
  • 0:59 - 1:01
    трчав, скокав, танцував.
  • 1:01 - 1:04
    Обожавав да танцувам.
  • 1:04 - 1:06
    Но во средината на дваесеттите,
  • 1:06 - 1:10
    почнав да паѓам
    без причина.
  • 1:10 - 1:12
    По неколку години,
  • 1:12 - 1:15
    ми дијагностицираа
    рецесивна генетска болест
  • 1:15 - 1:19
    што се нарекува
    наследна миопатија со инклузии
  • 1:19 - 1:21
    или HIBM.
  • 1:21 - 1:24
    Тоа е прогресивна невромускулна болест
  • 1:24 - 1:28
    што влијае на сите мускули
    од глава до пети.
  • 1:28 - 1:30
    HIBM е многу ретка.
  • 1:30 - 1:35
    Има помалку од 200 случаи
    во САД.
  • 1:36 - 1:40
    До денес, не е откриен
    третман или лек,
  • 1:40 - 1:43
    и по 10 до 15 години
    од првите симптоми,
  • 1:43 - 1:46
    доведува до квадриплегија,
  • 1:46 - 1:49
    па затоа денес користам количка.
  • 1:49 - 1:52
    Кога ми ја дијагностицираа болеста,
    сѐ се промени.
  • 1:52 - 1:54
    Беа тоа страшни вести
  • 1:54 - 1:59
    зашто немав искуство
    со хронична болест или со инвалидитет.
  • 1:59 - 2:03
    Немав претстава
    како може да напредува болеста.
  • 2:03 - 2:05
    Но најмногу ме обесхрабруваше
  • 2:05 - 2:08
    кога слушав како ме советуваат
  • 2:08 - 2:11
    да си ги зауздам амбициите и сништата,
  • 2:11 - 2:14
    и да ги променам
    очекувањата во животот.
  • 2:15 - 2:18
    „Треба да се откажеш
    од меѓународната кариера.“
  • 2:18 - 2:21
    „Никој нема да се омажи со тебе ваква.“
  • 2:21 - 2:23
    „Би било себично да сакаш деца.“
  • 2:25 - 2:27
    Фактот дека други луѓе
  • 2:27 - 2:30
    ми ги ограничуваа
    сништата и амбициите
  • 2:30 - 2:32
    беше бесмислен.
  • 2:32 - 2:33
    И неприфатлив.
  • 2:35 - 2:36
    Затоа ги игнорирав.
  • 2:36 - 2:43
    (бодрење и аплаудирање)
  • 2:43 - 2:44
    Се омажив.
  • 2:44 - 2:48
    И сама одлучив да не родам деца.
  • 2:48 - 2:52
    И ја продолжив кариерата
    во Обединетите нации
  • 2:52 - 2:53
    по дијагнозата,
  • 2:53 - 2:55
    две години работев во Ангола
  • 2:55 - 2:59
    која се опоравуваше
    од 27-годишна граѓанска војна.
  • 3:00 - 3:02
    Дури по 5 години
  • 3:02 - 3:06
    му ја соопштив дијагнозата
    на мојот работодавач.
  • 3:06 - 3:07
    Затоа што се плашев
  • 3:07 - 3:12
    дека ќе се сомневаат во
    моите способности и ќе добијам отказ.
  • 3:12 - 3:15
    Работев во држави
    каде детската парализа беше честа,
  • 3:15 - 3:17
    па кога наслушнав
    како велат
  • 3:17 - 3:19
    дека можеби сум преживеала
    детска парализа,
  • 3:19 - 3:22
    мислев дека
    тајната ќе остане неоткриена.
  • 3:22 - 3:24
    Не ме прашуваа зошто куцам.
  • 3:24 - 3:27
    Па, не кажав ништо.
  • 3:27 - 3:28
    Потребно беше деценија
  • 3:28 - 3:31
    да се соочам
    со сериозноста на HIBM,
  • 3:31 - 3:36
    дури кога простите задачи и функции
    почнаа да стануваат потешки.
  • 3:36 - 3:40
    Но продолжив да си го следам сонот
    и да работам низ светот,
  • 3:40 - 3:42
    бев назначена како
    фокусна точка за инвалидитет
  • 3:42 - 3:44
    за УНИЦЕФ во Хаити,
  • 3:44 - 3:48
    каде служев две години
    по разурнувачкиот земјотрес од 2010.
  • 3:49 - 3:52
    Потоа, работата ме донесе
    во САД.
  • 3:52 - 3:55
    Дури и кога болеста значајно напредуваше
  • 3:55 - 3:58
    и ми беа неопходни
    протези и одалка,
  • 3:58 - 4:01
    копнеев за авантура.
  • 4:01 - 4:02
    А овојпат,
  • 4:02 - 4:05
    сонував за
    грандиозна авантура на отворено.
  • 4:05 - 4:09
    А што е пограндиозно од
    Големиот Кањон?
  • 4:10 - 4:14
    Знаете ли дека
    на секои 5 милиони посетители
  • 4:14 - 4:18
    само еден процент слегува
    во подножјето на кањонот?
  • 4:18 - 4:21
    Сакав да бидам дел од тој еден процент.
  • 4:21 - 4:23
    Само што -
  • 4:23 - 4:27
    (аплауз)
  • 4:27 - 4:32
    Само што Големиот Кањон
    не е лесно пристаплив.
  • 4:32 - 4:34
    Потребна ми беше помош
  • 4:34 - 4:38
    да се спуштам по стрмната удолнина
    долга 1.5 км.
  • 4:38 - 4:40
    Но кога се соочувам со препреки
  • 4:40 - 4:44
    стравот не настапува веднаш
  • 4:44 - 4:47
    зашто си велам,
    вака или онака,
  • 4:47 - 4:48
    ќе најдам начин.
  • 4:48 - 4:50
    Во овој случај, си помислив,
  • 4:50 - 4:53
    ако не успеам да отидам пеш,
  • 4:53 - 4:55
    би можела да научам да јавам коњ.
  • 4:55 - 4:57
    Токму тоа го сторив.
  • 4:57 - 4:59
    И од таа судбоносна одлука
  • 4:59 - 5:01
    произлезе четиригодишна предаденост,
  • 5:01 - 5:04
    одржување рамнотежа
    меѓу стравот и храброста
  • 5:04 - 5:06
    за да го отпочнам
    дванаесетдневниот поход.
  • 5:06 - 5:10
    Четири дена на коњ да го поминам
    Големиот Кањон од крај до крај.
  • 5:10 - 5:14
    8 дена и 240 км
    на сплав на реката Колорадо
  • 5:14 - 5:16
    со филмска екипа покрај нас.
  • 5:16 - 5:18
    На крајот - успеавме.
  • 5:18 - 5:21
    Но не пред да увидам дека
    стравовите
  • 5:21 - 5:25
    можат да се претворат
    во подеднакво голема храброст.
  • 5:25 - 5:29
    На 13 април 2018 г.,
  • 5:29 - 5:31
    додека се наоѓав
    на 2.5 км над земјата,
  • 5:31 - 5:33
    и јавав коњ по име Шериф,
  • 5:33 - 5:35
    мојот прв впечаток за Големиот Кањон
  • 5:35 - 5:38
    беше шок и ужас.
  • 5:38 - 5:41
    Кој знаел дека се плашам од височини.
  • 5:41 - 5:42
    (смеа)
  • 5:42 - 5:45
    Но немаше откажување сега.
  • 5:45 - 5:48
    Го собрав секој грам храброст од мене
  • 5:48 - 5:52
    и не му дозволив на стравот
    да ме надвладее.
  • 5:52 - 5:54
    Додека се движев
    по Јужниот раб,
  • 5:54 - 5:57
    за да останам прибрана
    можев само
  • 5:57 - 6:00
    да дишам длабоко,
    да гледам во облаците
  • 6:00 - 6:04
    и да се фокусирам на
    гласовите од групата.
  • 6:04 - 6:09
    Но веднаш штом тргнавме -
    катастрофа.
  • 6:09 - 6:11
    Не бев
    исправена на седлото,
  • 6:11 - 6:13
    и на едно преголемо скалило
  • 6:13 - 6:17
    излетав напред и со лицето
    плеснав право во коњот.
  • 6:17 - 6:18
    Настана паника,
  • 6:18 - 6:20
    главата ужасно ме болеше,
  • 6:20 - 6:24
    но стазата беше претесна
    за да се симнам од седлото.
  • 6:24 - 6:27
    Само на половина пат,
    на висина 700 метри,
  • 6:27 - 6:29
    барем по два часа спуштање,
  • 6:29 - 6:31
    можевме да застанеме
    да ја тргнам кацигата
  • 6:31 - 6:35
    и да видам
    џумка голема колку јајце.
  • 6:35 - 6:37
    При сето планирање и опрема,
  • 6:37 - 6:40
    како не зедовме пакет мраз?
  • 6:40 - 6:41
    (смеа)
  • 6:41 - 6:44
    За среќа, отокот излегуваше
  • 6:44 - 6:48
    и ми се изли под очите,
    во форма на две фантастични модрици
  • 6:48 - 6:52
    што патем е одличен изглед
    за документарец.
  • 6:52 - 6:53
    (смеа)
  • 6:53 - 6:57
    (аплауз и бодрење)
  • 6:58 - 7:00
    Не беше лесно и мирно патување,
  • 7:00 - 7:02
    но во тоа се криеше пораката.
  • 7:02 - 7:05
    Иако се плашев да се вратам
    на седлото,
  • 7:05 - 7:06
    се вратив.
  • 7:06 - 7:09
    Самото спуштање
    до дното на кањонот
  • 7:09 - 7:11
    траеше вкупно 10 часа
  • 7:11 - 7:14
    а тоа беше само првиот
    од четирите дена.
  • 7:14 - 7:16
    Следни беа силните брзаци.
  • 7:16 - 7:18
    На реката Колорадо во Големиот Кањон
  • 7:18 - 7:21
    се дел од најголемите брзаци
    во државата.
  • 7:21 - 7:23
    И за да сме подготвени
    во случај на превртување,
  • 7:23 - 7:27
    вежбавме така што пливав
    по помали брзаци.
  • 7:27 - 7:29
    И можам да кажам дека
    не беше гламурозно.
  • 7:29 - 7:30
    (смеа)
  • 7:30 - 7:33
    Зедов воздух
    во погрешен дел од бранот
  • 7:33 - 7:34
    се засркнав со водата
  • 7:34 - 7:37
    и не можев да се водам себеси.
  • 7:37 - 7:38
    Да, беше застрашувачки,
  • 7:38 - 7:41
    но истовремено беше фантастично.
  • 7:41 - 7:43
    Водопади, лизгави кањони
  • 7:43 - 7:45
    и карпесто тло
    старо милјарди години
  • 7:45 - 7:47
    што изгледаше како
    да менува бои.
  • 7:47 - 7:50
    Големиот Кањон
    е вистинска дивина
  • 7:50 - 7:53
    и вреди
    секој кажан збор за него.
  • 7:54 - 8:00
    (аплауз)
  • 8:01 - 8:02
    Експедицијата,
  • 8:02 - 8:05
    целото планирање и самото патување,
  • 8:05 - 8:10
    ми покажаа ниво на страв
    што никогаш не сум го искусила.
  • 8:10 - 8:12
    Но, поважно,
  • 8:12 - 8:15
    ми покажаа колку голема храброст
    има во мене.
  • 8:16 - 8:18
    Патувањето не беше лесно.
  • 8:18 - 8:21
    Ова не беше визија на Амазонка
  • 8:21 - 8:24
    која без напор се пробива преку
    импресивна природа.
  • 8:24 - 8:26
    Бев јас - со солзи,
  • 8:26 - 8:30
    преморена и претепана со две модри очи.
  • 8:30 - 8:32
    Беше застрашувачки,
  • 8:32 - 8:34
    беше стресно,
  • 8:34 - 8:36
    беше восхитувачко.
  • 8:37 - 8:38
    Откако заврши,
  • 8:38 - 8:42
    лесно е опуштено
    да раскажувам што постигнавме.
  • 8:42 - 8:44
    Знам дека сакам да одам
    на рафтинг повторно.
  • 8:44 - 8:48
    Овој пат, на сите 445 км.
  • 8:48 - 8:51
    (аплауз)
  • 8:51 - 8:55
    Но знам и дека не би го поминувала
    одново делот со коњот.
  • 8:55 - 8:56
    (смеа)
  • 8:56 - 8:59
    Преопасно е.
  • 8:59 - 9:01
    И тоа ми е пораката.
  • 9:01 - 9:03
    Не дојдов
    само да ви покажам снимки.
  • 9:03 - 9:05
    Дојдов да ве потсетам
  • 9:05 - 9:08
    дека животот е само лекција
  • 9:08 - 9:11
    за рамнотежата
    меѓу стравот и храброста.
  • 9:11 - 9:15
    И да научиме што е,
    а што не е добра идеја.
  • 9:15 - 9:17
    (смеа)
  • 9:17 - 9:19
    Животот сам по себе е страшен,
  • 9:19 - 9:22
    и за да си ги оствариме сништата,
    мора да сме храбри.
  • 9:22 - 9:24
    Во соочувањето со стравовите
  • 9:24 - 9:26
    и наоѓањето храброст
    да се пробивам низ нив,
  • 9:26 - 9:30
    се колнам, животот ми беше извонреден.
  • 9:30 - 9:32
    Затоа, живејте со полно срце
  • 9:32 - 9:34
    и обидете се храброста
    да го надвладее стравот.
  • 9:34 - 9:37
    Не се знае до каде ќе стигнете.
  • 9:37 - 9:38
    Благодарам.
  • 9:38 - 9:42
    (аплауз и бодрење)
Title:
Неверојатната рамнотежа меѓу храброста и стравот
Speaker:
Кара Е. Јар Кан
Description:

На Кара Е. Јар Кан ѝ кажале дека ќе треба да ги заузда амбициите и да ги скроти соништата, откако ѝ дијагностицирале ретка генетска болест од која слабеат мускулите. Таа одлучила да го занемари советот и продолжила да си ги следи најголемите амбиции. Во овој впечатлив, емотивен говор, таа ја споделува личната филозофија зад работењето на проекти што најмногу ѝ значат - овозможувајќи им на храброста и стравот да стојат рамо до рамо. Погледнете снимки од кои ќе ви запре срцето и кои ќе ви создадат вртоглавица, снимки од патувањето што покажува како таа ја спроведува теоријата на дело.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
09:55

Macedonian subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.