Dünyanın en ölümcül ülkeleri için güvenliğe giden yol

Demokrasi danışmanı Rachel Kleinfeld'a göre eğer orta gelirli, eşit olmayan ve politik kutuplaşma olan bir ülkede yaşıyorsanız şiddet sonucu ölme olasılığınız savaşta olan bir ülkede ölme olasılığınızdan yüksek. Şiddetin doğasındaki bu tarihsel değişim, sıradan seçmenlerin dengesiz toplumlarına büyük bir güç uygulayabileceği bir fırsat oluşturuyor. Bu aydınlatıcı konuşmada, Kleinfeld şiddetin sebebini ortaya çıkartıyor ve dünyanın en ölümcül ülkeleri için güvenliğe giden yolu gösteriyor.

Hayalinizdeki tatili düşünün.

Belki de Rio Karnavalı'na
gitmek için ölüyorsunuz.

Ya da sadece Meksika plajlarında
takılmak istiyorsunuz.

Ya da New Orleans'ta
caz festivalinde bana katılacaksınız.

Şimdi daha az tatminkar olduğunu biliyorum

ama bir anlığına

dünyadaki en tehlikeli yerlerden birinde
olduğunuzu hayal edin.

Herkes aynı yeri mi düşündü?

Brezilya, şu anda gezegendeki
en şiddet içeren ülke.

Geçen üç yılda orada ölen insan sayısı

Suriye'de ölen sayısından daha fazla.

Meksika'da son 15 yılda ölen sayısı ise

Irak ve Afganistan'da
ölenlerden daha fazla.

New Orleans'ta kişi başına ölüm oranı

savaş mağduru Somali'den daha fazla.

İşin aslı, savaşlarda ölen insanlar

dünya çapında şiddet sonucu ölümlerin
sadece yüzde 18'ini kapsıyor.

Bugün, yüksek düzeyde gelir eşitsizliği

ve ciddi politik kutuplaşmalar olan

orta gelirli bir demokraside yaşıyorsanız

şiddet sonucu öldürülme
olasılığınız daha yüksek.

ABD dünyadaki en tehlikeli
50 şehirden 4'üne sahip.

Şimdi, bu tarihsel olarak şiddet
eğiliminin esas değişikliğidir.

Fakat bu aynı zamanda bir fırsat.

Çünkü çok az kişi savaşları durdurmak için
bir şey yapabilirken

demokrasilerimizdeki şiddet
bizim problemimiz.

Ve normal seçmenler
bu sorunun büyük bir parçasıyken

aynı zamanda çözümün anahtarıyız.

Şu anda bir düşünce kuruluşu olan

ABD Carnegie Uluslararası
Barış Vakfı'nda çalışıyorum.

Hükûmetlere şiddet hakkında
tavsiye verdiğim bir kurum

ama işin kötü yanı

çoğu siyasi, bugün bunların şiddeti
değiştirebileceğini anlayamadı.

Onlar hâlâ şiddetin en yüksek olduğu
yerlerin savaşta olan ülkeler

ya da çok fakir, çok zayıf olup

suçu kontrol altına alamayan yerler
olduğunu düşünüyorlar.

Ve bu benim de varsayımım olmuştu.

Fakat eğer dünyadaki en tehlikeli yerlerin
haritasına bakacak olursanız

garip bir şey göreceksiniz.

Bazıları savaşta

ve çok azı gerçekten başarısız ülkeler.

Bu yerlerdeki şiddet korkunç

ama bunlar küçük popülasyonlara sahip

yani aslında gerçekte
çok az insanı etkiliyor.

Daha sonra Güney Afrika,
Brezilya ve Venezuela var.

Bu yerler fakir değil.

Belki zayıflar.

Ben ve araştırma görevlim
bölgeleri haritalandırdık;

Dünya Bankası projelerini
nasıl teslim ettiklerini

ve insanlarına kamu hizmeti
sağlayabilmelerini temel aldık.

Eğer ikisi de iyi yapılıyorsa

halka, sağlık hizmeti
ve elektrik sağlanıyorsa

ve aşılar yapılıyorsa

orası sağ üst kadrandadır.

Ve daha sonra gazetecilerin
öldürüldüğü yerleri

haritada işaretledik.

Bazıları zayıf eyaletlerde oldu

fakat işin kötüsü çokça gazeteci
onları korumak için

bolca seçeneği olan yerlerde öldürüldü.

Dünyada yerleşim olan bütün kıtalara

devasa şiddetlerle
karşılaşmış, toparlanmış

ve toparlanamamış yerleri karşılaştırmak
için seyahat ettim

ve hep aynı şeyle karşılaştım.

Ben buna ''ayrıcalık şiddeti'' dedim

çünkü bu küçük bir grup insanın

aşırı gücü ve ayrıcalığı
elinde tutmak istediği

yüksek derece eşitlik olmayan
demokrasilerde oluyor.

Ve eğer bu politikaları seçmenlerden
geçirebileceklerini düşünmüyorlarsa

bazen şiddet gruplarını
yardıma çağırıyorlar.

Uyuşturucu kartelleri
mitinglerini finanse ediyor.

Organize suçlular oy alabilmeleri için
onlara yardım ediyor.

Çeteler oyları baskılayabiliyor.

Buna karşılık olarak
saltanatlık sürüyorlar

ve şiddet büyüyor.

Venezuela'yı ele alalım.

Ölüm oranlarına bakacak olursak

dünyadaki en tehlikeli ülke.

20 yıl önce, mevcut rejim
meşru seçimlerle gücü kazandı

fakat bunu kaybetme riskine
girmek istemediler

ve ''colectivos'' denen
çetelerden yardım istediler.

Çetelere hükûmet için
oy toplamaları söylendi

ve bazı mahallelerde insanları
rejime oy vermeleri için zorlayıp

karşı oy verecek seçmenleri seçim
bürolarından uzak tutuyorlar.

Buna karşılık olarak
kontrol sahibi oluyorlar.

Fakat suçlular kontrol sahibi olursa

polisler ve mahkemeler
işlerini yapamazlar.

Ayrılıkçı şiddetin ikinci aşamasında

mahkemeler ve polisler zayıfladı

ve politikacılar bütçe politikasını

işe almak ve işten kovmak yaptı.

Böylece onlar ve şiddet grupları hapisten
uzak kalmak için dolap çevirdi.

Şimdi, kısa sürede iyi polisler ayrıldı

ve kalanları ise zalimleşti.

Genellikle sert müdahaleler uyguluyorlar.

Yozlaşmış mahkemelerin
serbest bırakacağını düşündükleri

uyuşturucu satıcılarını öldürüyorlar.

Fakat zamanla en kötüleri
iç içe oldukları politikacılardan

tepki gelmeyeceğini anladı

ve kendileri için iş yaptılar.

Venezuela'da neredeyse her üç ölümden biri
güvenlik hizmetlerinden.

Fakirler şiddet tarafından
en fazla zarar görenler

ama bu kişiler yozlaşmış polislerden
nadir yardım istiyorlar.

Böylece kendi adaletini sağlayan
gruplar hâline geliyorlar.

Fakat 18 yaşında
bir grup çocuğu silahlandırmak

kısa zamanda onları
bir çete hâline dönüştürüyor.

Öteki çeteler ve mafyalar gelip

insanları diğer suçlulardan

ve polisten korumayı öneriyorlar.

Eyaletlerin aksine

suçlular sıklıkla meşruluğu
satın almaya çalışıyorlar.

Bağış yapıp sorunları çözüyorlar.

Hatta bazen para yardımı yaptıkları
evler inşa ediyorlar.

Ayrıcalıklı şiddetin son aşaması

normal insanların cinayette
parmakları olmasıyla oluşuyor.

Şiddet normal karşılanıp

tepkiler buhar olunca

bar kavgaları ve mahalle tartışmaları
ölümcül oluyor.

Yabancılara, bu insanlarda
büyük bir problem varmış

ve kültürleri çok ahlaksızmış
gibi görünür.

Fakat hükûmet sırasıyla
eksik ve yağmacı olursa

her ülke bu şekilde
şiddet yanlısı olabilir.

Aslında bu tam olarak doğru değil.

Bu seviyedeki şiddet egemenliğine doğru
bir adım daha atılması gerekir.

Problemleri göz ardı etmek için

asıl toplum kesimine ihtiyaç var.

Bu seviyedeki bir şiddetin

yenilemez olduğunu düşünebilirsiniz

ama aslında sizin ve benim gibi insanlar
için yenmesi gayet kolay.

O yüzden dünyadaki her toplumda

hatta en tehlikelisinde bile

şiddet oldukça kümelenmiş.

Şiddet yanlış yerde, yanlış zamanda

fakir insanlara, sıkça daha kötülerine,

önem derecesi düşürülmüş gruplara

ve toplumsal tercihlerden kendilerini
ayırmış grupların başına geliyor.

Şiddet o kadar çok kümelenmiş ki

model sapınca çok şaşırdık.

2001 yılında Washington DC'de

genç, beyaz bir üniversiteli stajyer

yürüyüş yaparken
şehrin kuzeybatısında kayboldu

ve onun davası
neredeyse her gün gazetedeydi.

Öbür tarafta

o yıl her iki günde bir,
bir siyahi adam öldürüldü.

Bu vakaların birçoğu
gazetede tek bir kez bile çıkmadı.

Orta gelirli toplumlar
kendilerini şiddetten kurtarıyor.

Daha düzgün mahallerde yaşıyoruz.

Bazı insanlar özel güvenlik tutuyorlar.

Ve biz ayrıca kendimize
bir hikâye anlatıyoruz.

Kendimize öldürülmüş birçok insanın

Suça karıştığı için
öldürüldüğünü söyleriz.

Bir şekilde bazı insanların ölmeyi
hak ettiğine inanılır

aksi takdirde iyi insanlar
kendilerini yaşam şansının

çok çarpıtıldığı yerlerde yaşamaya
ikna ederler.

Kendimize izin veririz.

Çünkü düşündüğünüzde
başka ne yapabilirsiniz ki?

Aslında bu durum
çok ciddi ters yüz edilebilir.

Çünkü bugünün şiddeti
genellikle savaşın sonucu değil

demokrasimizdeki yozlaşmış
politikacılar yüzünden

ve sıradan seçmenler değişim için
en büyük güce sahip.

Bogota'nın dönüşümünü ele alalım.

1994 yılında yeni gelen başkanın

Cali uyuşturucu kartelinden

kampanyasına katkı için
milyonlarca dolar aldığı ortaya çıktı.

Başkent, çeteler ve milisler
tarafından işgal edildi.

Ama bıkkın seçmenler, çok fanatik
partizanlıkların üstesinden geldiler

ve oyların yaklaşık üçte ikisini

bağımsız bir adaya verdiler,

bu da mevcut şartların
üstesinden gelmeye yeterliydi.

Belediye Başkanı Mockus'un
makamında ilk gününde

polis bir cinayet hakkında
kendisini zar zor bilgilendirdi

ve başkan nedenini sorunca
omuz silkerek şöyle dediler:

''Sadece suçlular suçluları öldürüyor.''

Yozlaşmış şehir konseyi

gaddar polislere daha fazla
dokunulmazlık vermek istedi.

Dünya çapında kullanılan
yaygın bir taktik,

politikacıların suça karşı sert bir tutum
takınmak ister gibi yapması

fakat aslında güncel durumu
değiştirmek istememesi.

Ve araştırmalar bunun bütün dünyada
geri teptiğini gösteriyor.

Çok fazla hafif suç hükümlüsünü

zaten kalabalık olan hücrelere atarsanız

birbirlerinden bir şeyler öğrenip
daha da zorlu hâle geliyorlar.

Suçlular hapisleri, oradan da
sokakları kontrol etmeye başlıyorlar.

Bunun yerine, Mockus polislerden
her ölümü araştırmalarını istedi.

Sağcı şehir konseyiyle mücadele edip

SWAT tarzı polis taktiklerini terk etti.

Ve solcu sendikalarla mücadele edip

binlerce yozlaşmış polisi kovdu.

Dürüst polisler sonunda görevlerini
yapmakta özgür kaldılar.

Sonra Mockus vatandaşlarla mücadele etti.

Orta sınıf vatandaşlardan
şehirlerinden ayrılmamalarını,

trafik kurallarını uygulamalarını istedi,

aksi takdirde aynı topluluğun kaderini
paylaşıyormuş gibi davranırlar.

Kişisel risk altındayken bile

fakirlerden şiddete karşı olan
sosyal normları sürdürmelerini istedi.

Zenginlerden gönüllü olarak
yüzde 10 daha fazla vergi istedi.

63 bin kişi bunu yaptı.

Geçen on yılın ardından Belediye Başkanı
Mockus'un iki görev döneminde

Bogota'daki cinayet oranı %70 düştü.

İzleyiciler: Vay canına!

(Alkış)

Kolombiya ya da ABD olsun,

en tehlikeli yerlerde bulunan insanlar

en büyük farkı oluşturabilirler.

Yapabileceğimiz en önemli şey

bazı hayatların diğerlerine göre
daha önemsiz olduğu görüşünü terk etmek;

birinin tecavüzü veya cinayeti hak ettiği

çünkü ne de olsa bir şey yaptılar,

ya çaldılar ya da kötü bir şey yaptılar ki
kendilerini hapiste,

bu tarz şeylerin yaşandığı
yerde buldular düşüncesini.

Bu insan hayatının değersizleştirilmesi

kendimize bile zorla kabul ettirdiğimiz
bir değersizleştirme

ve bu durum bütün bir spiralin kötüye
doğru gitmesine göz yummaktır.

Bu Rio'da yapılan bir çete savaşında
atılmış bir kurşunun

yakınlardaki dağcılık salonunda
tırmanış yapan

iki yaşındaki kızın kafasından
vurulmasına da göz yummaktır.

Ve bu Georgia'da bir özel harekat
takımının, bir meth satıcısını avlarken

beşiğindeki bir çocuğa flaş bombası atıp
yüzünün yakınında patlaması sonucu

hayatı boyunca sakat kalmasına da
göz yummaktır.

İşin aslı en büyük şiddet

yanlış yerde, yanlış zamanda
bulunan insanlara oluyor.

Ve bu insanların bazıları

farklı duygular beslediğimiz
topluluklardan.

Bazıları çok kötü şeyler yapmış kişiler.

Fakat şiddeti azaltmak her insan hayatına
önem vermekten başlar,

hem doğru olan bu olduğu için

hem de sadece her hayata değer göstererek

masum olanların güvende olabileceği bir
toplum oluşturabileceğimiz için.

İkincisi ülkelerimizdeki eşitsizliğin

ülkeler arasındaki savaşlardan daha büyük
şiddet doğuracağını kabul etmeliyiz.

Eşitsizlik birçok farklı sebepten
şiddete yol açıyor

ama bir şey bizi şehrin öbür tarafında

olan şeyden ayırmaya sebep oluyor.

Bunlar sistemden yararlanan

orta halli veya zengin bizler

onları değiştirmek için
muazzam bedeller ödemeliyiz.

Yeterince vergi ödeyip

hükûmetten diğer çocukların okullarına
iyi öğretmenler koymalarını

ve iyi eğitimli polislerin öbür
mahalleleri korumalarını talep etmeliyiz.

Fakat eğer hükûmet para çalar
ya da şiddeti körüklerse

tabii ki bu yapacaklarınızın
hiçbir faydası olmaz.

Yapacaklarımızın yanında iyi politikacılar
ve iyi teşvikler de gerekli.

İşin aslı aslında biz şiddeti azaltmanın
birçok yolunu biliyoruz.

En çok şiddet olayı yaşanan yerlere
daha çok polis koyma gibi politikalar.

Fakat onlar sağ ya da soldaki kutulara
kolayca sığmazlar,

yani hatalı partizanlıkla mücadelede
gönüllü olacak

ve çözümleri uygulayabilecek

dürüst politikacılara ihtiyaç var.

Eğer iyi politikacıların
işe başlamasını istiyorsak

politikacılara saygı duymaya başlamalıyız.

Ayrıca diğer ülkelerdeki ayrıcalıklı
şiddetle de savaşabiliriz.

En tehlikeli rejimler

uyuşturucuyla kazanç sağlama
eğilimindedir.

Sonra kazançlarını New York
ve Londra'daki finansal sistemle,

emlak alım satım işleriyle

ve pahalı tatil köyleri
üzerinden aklarlar.

Uyuşturucu kullanıyorsanız

tedarik zincirini tepeden tırnağa bilin

ya da kendi zevkiniz için

diğerlerine çektirdiğiniz acıya
razı olduğunuzu kabul edin.

Bu arada araştırmacı gazetecilerin
bu turistik sitelerden birinde

bir araya gelip
küçük bir ikon yapmasını çok isterim.

Bedava WiFi ikonunun hemen yanına
ve bir yerin havuzu varsa

kara para aklama yeridir anlamına gelen

küçük minik bir silah olabilir.

(Kahkahalar)

(Alkış)

Fakat o zamana kadar

eğer tehlikeli bir ülkede
yer ayırtıyorsanız,

Jamaika ya da New Orleans olsun,

küçük bir araştırma yapıp

suçla bağlantıları olup olmadığını
görmeye çalışın.

Ve bunu kolaylaştırmak için

mevzuatı destekleyin,

bu finansal sistemimizi
daha açık yapacaktır.

Anonim şirket sahiplerini yasaklamak gibi.

Şimdi bu size konserve kutularınızı
geri dönüştürüp

okyanusa küçücük bir damla damlatmak gibi

hayalperest bir durum olarak görünebilir

fakat aslında bu bir yanlış anlama.

Cinayetler yüzyıllardır azalıyor.

Savaş ölümleri on yıllardır düşüyor.

İnsanların değişmeyi
talep ettiği yerlerde

şiddet sonucu ölümler azalıyor,
New York'tan Kolombiya'ya

1990'dan beri cinayetler %85 azaldı.

İşin doğrusu şiddet
her zaman bizimle olacak

ama daimi değil.

Yüzyıllardır düşüyor ve ilerleyen zamanda
daha da hızlı düşebilir.

Önümüzdeki çeyrek yılda
%25 daha düşebilir mi?

Birçoğumuz aslında
bunun olabileceğini düşünüyor.

Bence bütün çocuklar babalarıyla büyümeli,

bütün aileler kız kardeşlerini ve erkek
kardeşlerini geri almalı.

Tek ihtiyaç küçük bir itme.

Önemsememiz gerekiyor.

Teşekkürler.

(Alkış)