-
Cảm ơn nhà tài trợ Peril and Promise
-
đã giúp đỡ PBS Digital Studios.
-
Hãy nghĩ về nơi bạn từng lớn lên khi còn một đứa trẻ
-
Cỏ thể bạn biết lối tắt nhanh nhất để đến
nhà của bạn thân,
-
khi bạn đung đưa cành cây để thả những
quả mọng nước nhất,
-
hoặc bầu trời từng như thế nào
-
trước khi những cột đèn ra hiệu bạn về nhà.
-
Hàng xóm từng là vương quốc của bạn,
-
và bạn biết cách để định vị nó
để có kết quả tốt nhất.
-
Giờ hãy tưởng tượng một cách khác
để biết được hàng xóm của bạn -
-
một cách không chỉ tập trung ở
một nơi trong nhiều năm,
-
mà còn là cả một thế hệ về kiến thức
qua hàng nghìn năm,
-
cách mà hàng xóm của bạn không phải là thứ
để được chinh phục
-
mà còn là mối quan hệ được khuyến khích.
-
Đó là thể loại kiến thức được tồn tại ở
các cộng đồng bản địa.
-
Và cách mà họ hiểu biết
-
có thể giúp chúng ta thích nghi với
biến đổi khí hậu.
-
Trước khi chúng ta phân tích sâu hơn,
hãy cùng nhau suy nghĩ.
-
Trước hết, không có định nghĩa chung về
cộng đồng bản địa,
-
nhưng chúng tôi đang sử đụng nó
-
để mô tả những cộng đồng
mà nhận dạng bản thân
-
bao gồm những người tuân theo phong tục và tập quán
-
có nguồn gốc từ các xã hội tiền thuộc địa.
-
Họ thường có mối quan hệ
-
với môi trường vượt qua những gì chúng ta nhìn và cảm thấy,
-
và được điều hành bới hệ thống những niềm tin, giá trị, nguyên tắc
-
mà họ đặt ra sẽ tương tác với thế giới xung quanh họ.
-
Một cộng động người bản địa, người Inuit ở Tây Canada
-
sử dụng kiến thức được truyền qua các thế hệ
-
để quan sát các vì sao, hình dạng của đám mây, và cách hành xử với động vật
-
và để dự báo thời tiết.
-
Nhưng ngày nay, họ không thể dựa vào những dự báo đó
-
bởi vì thời tiết thay đổi hơn bao giờ hết.
-
Những dấu hiệu từng được báo trước như một cơn bão đang đến vào ngày mai
-
đều đó có nghĩa nó sẽ đến trong một vài giờ tới.
-
Các cộng động đã chững kiến
-
sự thay đổi môi trường như thế trong một thời gian dài,
-
những quan sát của họ thường bị khước từ
-
và bị các nhà khoa học phương Tây phớt lờ.
-
Ngày nay, một số nhà khoa học nhận ra
-
những kiến thức do cộng động bản địa nắm giũ
-
có thể cho chúng ta thấy về sự thay đổi của thế giới và khí hậu
-
mà không phải lúc nào các nhà khoa học có thể tìm thấy.
-
Khi nhà khoa học Shari Gearheard
-
đi xuyên băng trên bờ biển phía tây bắc của Greenland,
-
cô ấy đã bị sốc khi chân chó kéo của cô ấy đâm xuyên qua những lớp băng
-
mà mỏng đến mức một cách phi lý.
-
Dù biết rẳng biển băng dày 2 inches cho cảm giác thật hơn
-
khi nó nằm dưới chân bạn,
-
nhưng đối với những du khách người Inuit trong nhóm
-
đây là điều bình thường khi du lịch ở Bắc Cực.
-
các cộng động người bản đỉa đang đứng trước những hậu quả của việc biến đổi khí hậu
-
do phụ thuộc vào cá hoang dã, động vật và cây cối,
-
và sự tương tác trực tiếp của họ đối với sự thay đổi
-
đối với những môi trường nhạy cảm như biển băng đang suy giảm.
-
Trong các cộng động này
-
thích ứng với sự thay đổi
-
điều đó có nghĩa là khác nhau giữa đang tốn tại và không tồn tại.
-
May mắn thay, kiến thức bản địa mà họ đã phát triển để điều hướng thế giới
-
cũng có thể đặt họ ở một vị trí để thích ứng nhanh chóng
-
bởi vì kiến thức của họ, giống như bất kỳ dạng khoa học nào, là động lực học.
-
Các cộng đồng nhận thấy rằng kỹ thuật dự báo thời tiết không đáng tin cậy
-
thích nghi và điều chỉnh những phương pháp của họ để dự đoán tốt hơn những thay đổi
-
như cách họ trải qua chúng.
-
Hệ thống của họ đang phát triển
-
nhanh như khí hậu quanh họ.
-
Trong nhiều năm giới khoa học
-
đã xem những quan sát và cách giải quyết vấn đề
-
vượt trội hơn những quan sát của cộng đồng bản địa.
-
Ví dụ, những người săn Inuit nói rằng
-
họ đã nhìn thấy bão ở gần Sách Habour, Canada,
-
các nhà nghiên cứu đã phớt lờ và nói họ
-
quá lạnh để có thể nhìn thấy thời tiết từ xa ở phía Bắc.
-
Nhưng những người thợ săn đã đúng.
-
Đó chính là kiểu kiêu ngạo về khoa học vẫn tồn tại,
-
nhưng nó đang dần phai nhạt.
-
Ngày này, các nhà quan sát bản địa đang hợp nhất
-
trong các ngành như lâm nghiệp, bảo tồn, phòng ngừa thiên tai
-
và khoa học khí hậu.
-
Các nhà khoa học làm việc cùng các nhà quan sát bản địa
-
để phát triển nghiên cứu mẫu, và tài liệu quan sát
-
và quan trọng hơn hết là tìm câu trả lời cho câu hỏi
-
điều đó hữu ích cho cả hai.
-
Thông qua các quan hệ đối tác này
-
các nhà khoa học đang học về nhiệt độ hàng ngày ở Bắc Cực
-
dao động nhiều hơn hơn các mô hình khoa học được chỉ ra.
-
Và những người săn tìm sự tồn tại đang giúp thu thập mẫu
-
từ những con bò xạ hương mà họ dựa vào,
-
chúng cho thấy rằng
-
rằng mùa đông ấm hơn đang bị tổn thương sức khoẻ của bầy đàn.
-
Các nhà khoa học cũng nhận ra rằng
-
đó là những từ ngữ trong ngôn ngữ bản địa
-
có thể chứa các quan sát về môi trường của họ,
-
như cách một khu vực được gọi là "Nơi Caribou Mate" cho thấy
-
rằng tại một thời điểm một đám tuần lộc từng sống ở đó,
-
ngay cả khi nó không còn đúng nữa.
-
Tất cả đây là một sự khởi đầu, nhưng nó vẫn chưa đủ.
-
Ngay cả khi một số nhà khoa học và cộng đồng bản địa
-
đang làm việc cùng nhau chặt chẽ hơn,
-
nhiều quốc gia vẫn phủ nhận người bản địa có tiếng nói có ý nghĩa
-
về các vấn đề ảnh hưởng đến họ.
-
Các cộng đồng bản địa đang chiến đấu
-
được công nhận là nhóm độc nhất với những cách cụ thể để tồn tại,
-
ngay cả khi họ không nên có để chứng minh điều đó cho mọi người
-
người đã vẽ đường viền xung quanh chúng.
-
Nhưng vấn đề là, không ai có tất cả các câu trả lời.
-
Và chúng ta sẽ cần nhiều loại kiến thức
-
để giải quyết những thách thức của biến đổi khí hậu.
-
Đôi khi kiến thức đó đến với mọi người
-
những người đã ở đây trong thời gian dài
-
và từ người mà chúng ta có thể học hỏi được rất nhiều điều nếu chúng ta sẵn sàng lắng nghe.
-
Cộng đồng bản xứ đã tồn tại hàng ngàn năm
-
bằng cách sử dụng những cách họ biết và thích nghi.
-
có thể chỉ có thể, họ đang làm gì đó.
-
Cảm ơn vì đã xem.
-
Nếu bạn thích những gì đã xem, hãy xem xét việc đăng ký.
-
Nhấp vào biểu tượng chuông nhỏ
-
để nhận thông báo về nhứng video mới.
-
Bạn cũng có thể xem trang Patreon của chúng tôi,
-
nơi bạn có thể giúp chúng tôi không chỉ tạo ra nhiều video hơn,
-
mà còn làm cho chúng trung tính hơn với cacbon.
-
Chi tiết và liên kết là trong phần mô tả bên dưới.
-
Kinh phí chính cho tập này
-
được cung cấp bởi Tiến sĩ P Roy và Diana T. Vagelos,
-
với sự tài trợ bổ sung từ Sue và Edgar Wachenheim III
-
và Quỹ Marc Haas ủng hộ Peril & Promise,
-
và sáng kiến truyền thông công cộng từ WNET ở New York,
-
tường thuật về những câu chuyện của khí hậu thay đổi và các giải pháp của nó.
-
Tìm hiểu thêm tại pbs.org/perilandpromise