-
Hei igjen, og velkomen til episode tre
av denne miniserien om Edvard Munch.
-
De lurer kanskje på kvifor vi
er her, på Freia sjokoladefabrikk?
-
Det skal vi kome tilbake til seinare.
-
Men fyrst, la oss
fortsetje der vi slapp sist.
-
Okei, ikkje så langt tilbake, då.
-
I alle høve – det vi
lærte førre gong -
-
- var at Munch ikkje var redd
for å prøve nye måtar å måle på.
-
Men det var ikkje berre
måling som interesserte Munch.
-
Han gjekk ofte på kino,
og han likte å sjå ting som filmaviser, -
-
- spelefilmar og
Charlie Chaplin-komediar.
-
Ja, han var så interessert i
film at han sjølv kjøpte seg …
-
… dette videokameraet.
-
Og med det filma han mykje rart.
-
Ja. Munch var veldig glad i film.
-
Og ein gong, så såg han ein video av
franske arbeidarar på veg heim frå jobb.
-
Han likte så godt korleis
menneska berre kom mot han, -
-
- og han bestemte seg
difor for å måle eit bilete om det.
-
Her ser du biletet som
Munch kalte "Arbeidere på hjemvei".
-
Munch var ein moderne kunstnar, -
-
- og han var veldig open for å
låne og lære av andre kunstformar.
-
Edvard måla det han likte,
og det som var viktig for han.
-
Ser dette motivet kjent ut? Ikkje?
-
Vel, studer dei to bileta nøye.
Ser du huset i bakgrunnen?
-
Vi er nemleg på Åsgårdstrand.
-
Og det var nettopp her Edvard Munch
måla "Pikene på broen" i 1901.
-
Munch elska Åsgårdstrand.
-
Han sa at "å gå her er
som å gå blant bileta mine."
-
"Eg får slik lyst til å måle
når eg går i Åsgårdstrand."
-
Ja. Så godt likte Munch Åsgårdstrand, -
-
- at han ikkje berre
måla mange bilete herfrå, -
-
- men at han også kjøpte seg eit hus her.
-
No er huset eit slags museum, og det er
heilt likt som det var då Munch budde her.
-
Så alle kan kome hit
og sjå korleis Munch levde.
-
Men veit de kor mykje
han betalte for huset i 1897?
-
Berre 900 kroner!
-
Men de lurer vel framleis på
kvifor vi er på Freia sjokoladefabrikk?
-
-Bror!
-Men det er digg, då!
-
Vi er her fordi Munch fikk eit
heilt spesielt oppdrag i april, 1922.
-
Han vart nemlig beden om å dekorere …
-
… Freias matsal!
-
Dette var ein stor sjanse for Munch.
-
Og han fekk godt betalt for oppdraget.
-
Så han måla i veg, og direktøren
for fabrikken var kjempenøgd.
-
Arbeidarane derimot,
var ikkje like nøgde.
-
At Munch hadde måla menneske utan
andletstrekk tykte dei var greitt.
-
Men hus utan dører og piper
kunne dei rett og slett ikkje leve med.
-
Så for at arbeidarane skulle bli nøgde, -
-
- måtte Munch kome tilbake seinare
for å måle piper og dører på husa.
-
Munch sa seg viljug til å
gjere endringane på eitt vilkår:
-
Kvar dag skulle det stå ein bil -
-
- ved fabrikken og vente på
han etter arbeidsdagen.
-
Men ein dag Munch var ferdig å måle var
det ingen bil som venta på han.
-
Munch vart rasande,
løp opp til direktøren, -
-
- kasta penselen på han og skreik:
"Resten kan de øydeleggje sjølv!"
-
Det er grunnen til at det
manglar dør og pipe ved nokre av husa.
-
Sjølv om det var mange som ikkje
sette pris på Munch sine måleri, -
-
- så heldt han fram med
å måle på sin måte.
-
No er vi på baksida av Munchmuseet.
Ser de mønsteret bak oss?
-
Vet du kor det kjem frå, Sofie?
-
Ja, det kjem faktisk frå
eit av Munchs siste måleri, nemleg …
-
… dette måleriet
mellom klokka og senga.
-
Munch måla dette
for å vise seg sjølv med dauden.
-
Som de ser er mønsteret på
sengeteppet det same som vi såg tidlegare
-
Edvard står heilt aleine i stova.
-
Klokka har ingen visarar,
som om tida ikkje finst meir.
-
Skuggen hans er ein kross, -
-
- og den opne døra kan kanskje
vere porten inn til dødsriket?
-
Då Edvard var 80 år gamal,
sovna han stilt inn i heimen sin.
-
Sjølv om folk sa mange
stygge ting om bileta hans, -
-
- skulle eg ynskje at Edvard visste at han
skulle bli ein av verdas største kunstnarar.
