WEBVTT

00:00:24.349 --> 00:00:29.117
Hei igjen, og velkomen til episode tre
av denne miniserien om Edvard Munch.

00:00:29.117 --> 00:00:36.017
De lurer kanskje på kvifor vi
er her, på Freia sjokoladefabrikk?

00:00:36.017 --> 00:00:39.153
Det skal vi kome tilbake til seinare.

00:00:39.153 --> 00:00:43.585
Men fyrst, la oss
fortsetje der vi slapp sist.

00:00:47.351 --> 00:00:49.924
Okei, ikkje så langt tilbake, då.

00:00:49.924 --> 00:00:51.744
I alle høve – det vi 
lærte førre gong -

00:00:51.744 --> 00:00:56.754
- var at Munch ikkje var redd
for å prøve nye måtar å måle på.

00:00:59.092 --> 00:01:02.082
Men det var ikkje berre
måling som interesserte Munch.

00:01:02.082 --> 00:01:05.490
Han gjekk ofte på kino,
og han likte å sjå ting som filmaviser, -

00:01:05.490 --> 00:01:08.960
- spelefilmar og
Charlie Chaplin-komediar.

00:01:09.585 --> 00:01:13.175
Ja, han var så interessert i
film at han sjølv kjøpte seg …

00:01:13.175 --> 00:01:14.954
… dette videokameraet.

00:01:14.954 --> 00:01:18.314
Og med det filma han mykje rart.

00:01:25.582 --> 00:01:28.236
Ja. Munch var veldig glad i film.

00:01:28.236 --> 00:01:33.283
Og ein gong, så såg han ein video av
franske arbeidarar på veg heim frå jobb.

00:01:33.283 --> 00:01:36.607
Han likte så godt korleis
menneska berre kom mot han, -

00:01:36.607 --> 00:01:40.267
- og han bestemte seg
difor for å måle eit bilete om det.

00:01:40.407 --> 00:01:44.667
Her ser du biletet som
Munch kalte "Arbeidere på hjemvei".

00:01:45.016 --> 00:01:46.736
Munch var ein moderne kunstnar, -

00:01:46.736 --> 00:01:51.046
- og han var veldig open for å
låne og lære av andre kunstformar.

00:01:54.394 --> 00:01:58.944
Edvard måla det han likte,
og det som var viktig for han.

00:02:00.490 --> 00:02:03.610
Ser dette motivet kjent ut? Ikkje?

00:02:03.610 --> 00:02:07.940
Vel, studer dei to bileta nøye.
Ser du huset i bakgrunnen?

00:02:09.401 --> 00:02:11.341
Vi er nemleg på Åsgårdstrand.

00:02:11.341 --> 00:02:17.001
Og det var nettopp her Edvard Munch
måla "Pikene på broen" i 1901.

00:02:17.001 --> 00:02:19.431
Munch elska Åsgårdstrand.

00:02:19.431 --> 00:02:23.833
Han sa at "å gå her er
som å gå blant bileta mine."

00:02:23.833 --> 00:02:28.563
"Eg får slik lyst til å måle
når eg går i Åsgårdstrand."

00:02:28.563 --> 00:02:31.412
Ja. Så godt likte Munch Åsgårdstrand, -

00:02:31.412 --> 00:02:33.972
- at han ikkje berre
måla mange bilete herfrå, -

00:02:33.972 --> 00:02:36.662
- men at han også kjøpte seg eit hus her.

00:02:36.662 --> 00:02:42.179
No er huset eit slags museum, og det er
heilt likt som det var då Munch budde her.

00:02:42.179 --> 00:02:45.536
Så alle kan kome hit
og sjå korleis Munch levde.

00:02:45.536 --> 00:02:48.576
Men veit de kor mykje
han betalte for huset i 1897?

00:02:48.576 --> 00:02:51.176
Berre 900 kroner!

00:02:57.331 --> 00:03:01.736
Men de lurer vel framleis på
kvifor vi er på Freia sjokoladefabrikk?

00:03:01.736 --> 00:03:05.677
-Bror!
-Men det er digg, då!

00:03:05.677 --> 00:03:10.417
Vi er her fordi Munch fikk eit
heilt spesielt oppdrag i april, 1922.

00:03:10.417 --> 00:03:12.567
Han vart nemlig beden om å dekorere …

00:03:12.567 --> 00:03:15.047
… Freias matsal!

00:03:18.012 --> 00:03:20.502
Dette var ein stor sjanse for Munch.

00:03:20.502 --> 00:03:23.212
Og han fekk godt betalt for oppdraget.

00:03:23.212 --> 00:03:27.511
Så han måla i veg, og direktøren
for fabrikken var kjempenøgd.

00:03:27.511 --> 00:03:31.001
Arbeidarane derimot,
var ikkje like nøgde.

00:03:31.001 --> 00:03:37.100
At Munch hadde måla menneske utan
andletstrekk tykte dei var greitt.

00:03:37.100 --> 00:03:42.290
Men hus utan dører og piper
kunne dei rett og slett ikkje leve med.

00:03:43.720 --> 00:03:46.260
Så for at arbeidarane skulle bli nøgde, -

00:03:46.260 --> 00:03:51.740
- måtte Munch kome tilbake seinare
for å måle piper og dører på husa.

00:03:51.740 --> 00:03:55.800
Munch sa seg viljug til å
gjere endringane på eitt vilkår:

00:03:55.800 --> 00:03:57.580
Kvar dag skulle det stå ein bil -

00:03:57.580 --> 00:04:01.101
- ved fabrikken og vente på
han etter arbeidsdagen.

00:04:01.101 --> 00:04:07.341
Men ein dag Munch var ferdig å måle var
det ingen bil som venta på han.

00:04:08.804 --> 00:04:12.094
Munch vart rasande,
løp opp til direktøren, -

00:04:12.094 --> 00:04:16.578
- kasta penselen på han og skreik:
"Resten kan de øydeleggje sjølv!"

00:04:16.578 --> 00:04:21.558
Det er grunnen til at det 
manglar dør og pipe ved nokre av husa.

00:04:24.671 --> 00:04:28.421
Sjølv om det var mange som ikkje
sette pris på Munch sine måleri, -

00:04:28.421 --> 00:04:31.531
- så heldt han fram med 
å måle på sin måte.

00:04:32.396 --> 00:04:36.617
No er vi på baksida av Munchmuseet.
Ser de mønsteret bak oss?

00:04:36.617 --> 00:04:38.047
Vet du kor det kjem frå, Sofie?

00:04:38.047 --> 00:04:41.686
Ja, det kjem faktisk frå
eit av Munchs siste måleri, nemleg …

00:04:41.686 --> 00:04:44.746
… dette måleriet
mellom klokka og senga.

00:04:44.746 --> 00:04:48.516
Munch måla dette
for å vise seg sjølv med dauden.

00:04:48.516 --> 00:04:53.149
Som de ser er mønsteret på
sengeteppet det same som vi såg tidlegare

00:04:53.149 --> 00:04:55.869
Edvard står heilt aleine i stova.

00:04:55.869 --> 00:05:00.209
Klokka har ingen visarar,
som om tida ikkje finst meir.

00:05:00.422 --> 00:05:02.552
Skuggen hans er ein kross, -

00:05:02.552 --> 00:05:06.822
- og den opne døra kan kanskje
vere porten inn til dødsriket?

00:05:09.606 --> 00:05:14.876
Då Edvard var 80 år gamal,
sovna han stilt inn i heimen sin.

00:05:24.333 --> 00:05:27.623
Sjølv om folk sa mange
stygge ting om bileta hans, -

00:05:27.623 --> 00:05:33.713
- skulle eg ynskje at Edvard visste at han
skulle bli ein av verdas største kunstnarar.