1 00:00:00,640 --> 00:00:02,419 Hayata mütevazı bir noktada başlayıp 2 00:00:02,419 --> 00:00:03,629 bütün engellere rağmen 3 00:00:03,629 --> 00:00:05,079 inanılmaz şeyler başaran 4 00:00:05,079 --> 00:00:06,609 olağanüstü insanların hikayeleri 5 00:00:06,609 --> 00:00:08,048 her zaman etkileyici olmuştur. 6 00:00:08,420 --> 00:00:10,090 Ama bu hikayelerin çok azı 7 00:00:10,090 --> 00:00:11,910 Ida B. Wells'inki kadar dramatiktir. 8 00:00:11,910 --> 00:00:13,989 İç Savaş'ın ortasında Mississippi'de 9 00:00:13,989 --> 00:00:15,369 köle olarak doğan bir kadın, 10 00:00:15,369 --> 00:00:16,713 adaletsizlik çağında 11 00:00:16,713 --> 00:00:19,121 cesur bir araştırmacı gazeteci ve 12 00:00:19,121 --> 00:00:20,160 bir gün hakkında 13 00:00:20,160 --> 00:00:22,429 "gerçeğin en yüksek ve kararlı sesi" 14 00:00:22,429 --> 00:00:24,620 denilecek bir hak savunucusu oldu. 15 00:00:24,620 --> 00:00:26,529 Genç yaştan itibaren, Wells inanılmaz 16 00:00:26,529 --> 00:00:28,321 cesaretiyle inanılmaz yükler taşıdı. 17 00:00:28,321 --> 00:00:29,803 16 yaşında anne ve babası 18 00:00:29,803 --> 00:00:31,419 sarıhummadan öldüğünde 19 00:00:31,419 --> 00:00:33,581 ailesinin reisi oldu. 20 00:00:33,581 --> 00:00:35,789 Beş kardeşine bakabilmek için, 21 00:00:35,789 --> 00:00:37,672 kendi eğitimini kesip Mississippi'de 22 00:00:37,672 --> 00:00:39,834 öğretmen olarak çalışmaya başladı. 23 00:00:40,204 --> 00:00:42,073 21 yaşındayken, 24 00:00:42,073 --> 00:00:43,601 Memphis'e giden bir trende 25 00:00:43,601 --> 00:00:45,899 birinci sınıf yolcu vagonunda oturdu, 26 00:00:45,899 --> 00:00:47,880 ancak ona siyah kadınların ikinci sınıf 27 00:00:47,880 --> 00:00:49,410 vagonda oturabileceği söylendi. 28 00:00:49,410 --> 00:00:51,770 Kendisini kaldırmaya çalışan kondüktorü 29 00:00:51,770 --> 00:00:53,700 ısırmakla kalmadı, demir yolu şirketine 30 00:00:53,700 --> 00:00:55,970 ayrımcılıktan dolayı dava açtı. 31 00:00:56,270 --> 00:00:57,280 İlk davayı kazandı, 32 00:00:57,280 --> 00:00:59,062 ve dava sonucu imtiyazla değişse de 33 00:00:59,062 --> 00:01:00,860 tecrübelerini anlattığı makalesi 34 00:01:00,860 --> 00:01:02,952 gazetecilik kariyerinin başlangıcı oldu. 35 00:01:03,252 --> 00:01:04,440 Wells'in hayatı 1892'de 36 00:01:04,440 --> 00:01:07,010 arkadaşı Thomas Moss ve yanındaki diğer iki siyah erkek 37 00:01:07,010 --> 00:01:08,790 Memphis'te beyaz bir çete tarafından 38 00:01:08,790 --> 00:01:10,221 öldürüldüğüne tamamen değişti. 39 00:01:10,221 --> 00:01:12,461 Vahşice katledilmeleri Wells'i 40 00:01:12,461 --> 00:01:14,169 İç Savaş'tan sonra siyahlara karşı 41 00:01:14,169 --> 00:01:16,084 on yıllarca sıkça kullanılan 42 00:01:16,084 --> 00:01:18,220 bir terör eylemi olan linç hakkında 43 00:01:18,220 --> 00:01:19,582 konuşmaya itti. 44 00:01:19,892 --> 00:01:21,841 Cinayetleri aklamak için, siyah erkekler 45 00:01:21,841 --> 00:01:23,879 sıkça haksız yere tecavüzle suçlanıyordu. 46 00:01:23,879 --> 00:01:25,429 Birçok kişi tarafından okunan 47 00:01:25,429 --> 00:01:26,790 bir dizi makale ve broşürde, 48 00:01:26,790 --> 00:01:28,901 Wells linçin kadınların onurunu korumakla 49 00:01:28,901 --> 00:01:30,152 hiç ilgisinin olmadığını, 50 00:01:30,152 --> 00:01:31,590 güneyli beyaz erkeklerin 51 00:01:31,590 --> 00:01:33,571 gücünü korumakla ilgili olduğunu yazdı. 52 00:01:33,571 --> 00:01:35,453 Bugünün hak savunucuları da dahil 53 00:01:35,453 --> 00:01:37,410 onu takip eden birçok lider gibi, 54 00:01:37,410 --> 00:01:38,512 Wells'in argümanları, 55 00:01:38,512 --> 00:01:40,491 bireylerin yanlış davranışlarını 56 00:01:40,491 --> 00:01:41,831 hedef almak yerine, 57 00:01:41,831 --> 00:01:42,972 incelenmeyen ırkçılık 58 00:01:42,972 --> 00:01:44,488 ve arkalarındaki güç yapılarını 59 00:01:44,488 --> 00:01:46,061 hedef aldığı için çok güçlüydü. 60 00:01:46,061 --> 00:01:47,531 Çığır açıcı analizleri 61 00:01:47,531 --> 00:01:49,832 hem toplumun linç tartışmasını değiştirdi 62 00:01:49,832 --> 00:01:51,921 hem de öğretmeni, Frederick Douglass 63 00:01:51,921 --> 00:01:53,881 ileride Wells'e kıyasla kendi yazılarının 64 00:01:53,881 --> 00:01:55,492 "zayıf" kaldığını söyleyecekti. 65 00:01:55,492 --> 00:01:57,331 Wells Memphis'te bir siyah gazetesinin 66 00:01:57,331 --> 00:01:59,032 sahiplerinden biri ve editörü oldu. 67 00:01:59,032 --> 00:02:00,601 Linç karşıtı makalelerinden biri 68 00:02:00,601 --> 00:02:02,611 beyaz grupları "mutsuz" ettikten sonra, 69 00:02:02,611 --> 00:02:04,441 öfkeli bir çete gazete ofisini basıp 70 00:02:04,441 --> 00:02:05,482 yerle bir etti. 71 00:02:05,482 --> 00:02:06,972 Ölüm tehditleriyle yüzleşen 72 00:02:06,972 --> 00:02:09,092 Wells çantasında tabanca taşımaya başladı 73 00:02:09,092 --> 00:02:10,661 ama linç karşıtı görüşlerinde 74 00:02:10,661 --> 00:02:12,014 geri adım atmayı reddetti. 75 00:02:12,014 --> 00:02:14,679 Adaletsizliğe karşı savaşarak ölmenin 76 00:02:14,679 --> 00:02:16,654 kapana yakalanmış köpek ya da fare gibi 77 00:02:16,654 --> 00:02:18,343 ölmekten daha iyi olduğunu söyledi. 78 00:02:18,343 --> 00:02:20,093 Bu olaydan sonra New York'a taşındı 79 00:02:20,093 --> 00:02:21,772 ve daha da büyük bir kitle için 80 00:02:21,772 --> 00:02:23,715 araştırmacı gazetecilik yapmaya başladı, 81 00:02:23,715 --> 00:02:25,823 Güney'deki linçlerin belgelendiği 82 00:02:25,823 --> 00:02:27,943 istatistiklerle broşürler hazırladı. 83 00:02:28,473 --> 00:02:30,063 Popüler linç karşıtı konuşmaları 84 00:02:30,063 --> 00:02:31,377 onu Britanya'ya da götürdü 85 00:02:31,377 --> 00:02:32,824 ve oradaki beyaz dinleyicileri 86 00:02:32,824 --> 00:02:34,107 ABD'deki dinleyicilerinden 87 00:02:34,107 --> 00:02:35,390 daha da çok öfkelendirdi. 88 00:02:35,950 --> 00:02:37,643 Yurtdışındaki turu özellikle 89 00:02:37,643 --> 00:02:40,453 İngiliz gazete ve siyasetçilerin 90 00:02:40,453 --> 00:02:42,543 linci kınamasını sağladı. 91 00:02:42,673 --> 00:02:44,624 Wells linç karşıtı hareketin 92 00:02:44,624 --> 00:02:46,564 en görünür ulusal lideri haline geldi. 93 00:02:47,204 --> 00:02:48,993 Sıklıkla kendisini fazla inatçı 94 00:02:48,993 --> 00:02:51,034 ve öfkeli olmakla eleştirse de, 95 00:02:51,034 --> 00:02:53,103 bu özellikleri onu tutkulu bir konuşmacı 96 00:02:53,103 --> 00:02:55,764 ve yılmak bilmez bir hak savunucusu yaptı. 97 00:02:55,764 --> 00:02:57,614 Güneyli beyazlardan ölüm tehditleri 98 00:02:57,614 --> 00:02:59,546 ve onu çok radikal gören ılımlı 99 00:02:59,546 --> 00:03:01,624 siyah reformistlerin eleştirilerine rağmen 100 00:03:01,624 --> 00:03:03,594 Wells rahatlık, kolaylık ve güvenlik için 101 00:03:03,594 --> 00:03:05,304 ideallerinden taviz vermeyi 102 00:03:05,304 --> 00:03:07,026 reddetti. 103 00:03:07,476 --> 00:03:09,174 "Yanlışları düzeltmenin yolu 104 00:03:09,174 --> 00:03:11,047 üstlerine doğruların ışığını tutmaktır" 105 00:03:11,047 --> 00:03:12,265 diye yazdı ve arkadaşları 106 00:03:12,265 --> 00:03:14,404 ve müttefikleriyle arasını açsa da 107 00:03:14,404 --> 00:03:16,365 çirkin gerçekleri söylemekten çekinmedi. 108 00:03:16,365 --> 00:03:17,874 Irkı ve cinsiyetinden dolayı 109 00:03:17,874 --> 00:03:19,664 açıksözlülüğünü cezalandırmak isteyen 110 00:03:19,664 --> 00:03:20,674 insanların tehditleri 111 00:03:20,674 --> 00:03:21,984 ve düşmanlığına rağmen 112 00:03:21,984 --> 00:03:23,764 susturulmayı reddetti. 113 00:03:24,284 --> 00:03:26,035 Kadın hakları için mücale etse de, 114 00:03:26,035 --> 00:03:28,224 ırk sorununu dikkat dağıtıcı bulan 115 00:03:28,224 --> 00:03:30,136 beyaz Süfrajetler, Wells'i 116 00:03:30,136 --> 00:03:32,194 sık sık hayal kırıklığına uğrattı. 117 00:03:32,194 --> 00:03:34,375 Bir kısmı ırk ayrımını bile destekliyordu. 118 00:03:34,375 --> 00:03:36,714 1913'ün meşhur Süfrajet yürüyüşünde, 119 00:03:36,714 --> 00:03:39,726 siyah kadınlara kortejin arkasında yürümeleri söylenmişken, 120 00:03:39,726 --> 00:03:41,884 Wells sakince eylemin başlamasını bekledi ve 121 00:03:41,884 --> 00:03:44,315 asice önde kendi eyaletinin temsilcileriyle yürüdü. 122 00:03:44,805 --> 00:03:47,509 Benzer şekilde, siyahların içinde 123 00:03:47,509 --> 00:03:49,554 kadın haklarını ırkçılıkla mücadelen 124 00:03:49,554 --> 00:03:51,486 daha önemsiz görenlere de sinirliydi. 125 00:03:51,486 --> 00:03:53,809 Irkı ve cinsiyetinin iki mücadelesi arasında, 126 00:03:53,809 --> 00:03:56,656 çoğu zaman yalnız mücadele ettiğini hissetti. 127 00:03:58,056 --> 00:03:59,475 Birçok talibi olmasına 128 00:03:59,475 --> 00:04:01,775 ve toplumsal evlilik baskısına rağmen 129 00:04:01,775 --> 00:04:03,655 20li yaşları boyunca bekar kaldı. 130 00:04:03,655 --> 00:04:06,492 30larının başında, kendine uygun birini, 131 00:04:06,492 --> 00:04:08,644 hak mücadelesinde kendi kadar tutkulu olan 132 00:04:08,644 --> 00:04:10,585 ve Wells'in kariyerini hep destekleyen 133 00:04:10,585 --> 00:04:11,985 siyah avukat 134 00:04:11,985 --> 00:04:13,445 Ferdinand Barnett'i buldu. 135 00:04:13,445 --> 00:04:15,455 Evlenip dört çocuk sahibi oldular, 136 00:04:15,455 --> 00:04:17,186 Wells zaman içinde tam zamanlı 137 00:04:17,186 --> 00:04:19,725 gazete editörlüğünü bıraksa da 138 00:04:19,725 --> 00:04:21,435 reformlar için çalışmayı 139 00:04:21,435 --> 00:04:23,426 ölene kadar bırakmadı. 140 00:04:24,096 --> 00:04:26,906 1931'de 69 yaşında öldüğünde 141 00:04:26,906 --> 00:04:29,006 Ida B. Wells insanların 142 00:04:29,006 --> 00:04:31,076 ırk, cinsiyet ve ABD'deki şiddete 143 00:04:31,076 --> 00:04:32,966 bakışını derinden değiştirmişti. 144 00:04:32,966 --> 00:04:34,225 Kendisini de bir zamanlar 145 00:04:34,225 --> 00:04:35,946 mülk olarak görülen bir köleden 146 00:04:35,946 --> 00:04:37,797 dünyanın sahibiymişçesine yürüyen biri 147 00:04:37,797 --> 00:04:39,905 olarak tanımlanan bir kadına dönüştürdü.