İş nasıl işler? - Peter Bohacek
-
0:14 - 0:18Fizikte, iş ve güç kavramları
evrenimizdeki birçok şeyi anlamamıza -
0:18 - 0:21ve açıklamamıza yardımcı olur.
-
0:21 - 0:23İşle başlayalım.
-
0:23 - 0:26Pozitif iş, bir sisteme koyduğumuz enerji
-
0:26 - 0:30ve negatif iş, dışarı aktarılan enerji.
-
0:30 - 0:34Pozitif işi banka hesabınıza eklenen para,
-
0:34 - 0:37negatif işi ise
alınan para olarak düşünün. -
0:37 - 0:38Metrik sistemde
-
0:38 - 0:41iş ve enerji Jul cinsinden ölçülür.
-
0:41 - 0:46Örnek olarak güzel, eski, mekanik bir
büyükbaba saatini ele alalım. -
0:46 - 0:49Saatin içindeki ağır metal
silindirleri kaldırmak için -
0:49 - 0:52krankı çevirdiğimizde
enerjiyi saate aktarıyoruz. -
0:52 - 0:55Bunu yaptığımızda pozitif iş yapıyor,
-
0:55 - 0:57saate enerji ekliyoruz
-
0:57 - 1:01ve bu enerji yerçekimsel
potansiyel enerji olarak depolanıyor. -
1:01 - 1:05Uyguladığımız kuvvet ile kuvveti
uyguladığımız mesafeyi çarparak -
1:05 - 1:08yapılan iş miktarını hesaplayabiliriz.
-
1:08 - 1:10Metal silindirleri kaldırmak için
-
1:10 - 1:13ağırlıklarına eşit bir
kuvvet uygulamamız gerekir. -
1:13 - 1:15Yani silindirleri aşağı doğru çeken
-
1:15 - 1:18yer çekimi kuvvetine eşit.
-
1:18 - 1:20Bu silindirler 300 Newton ağırlığında
-
1:20 - 1:23ki bu da küçük bir çocuk kadar ağırdır
-
1:23 - 1:25ve eğer onları 1/2 metre kaldırırsak
-
1:25 - 1:28300 Newton çarpı 1/2 metre
-
1:28 - 1:32veya 150 Jul iş yaparız.
-
1:32 - 1:35Güç, transfer edilen enerjinin oranı.
-
1:35 - 1:36Oran dediğimizde,
-
1:36 - 1:38birim zamanda aktarılan
-
1:38 - 1:40enerji miktarını kastediyoruz.
-
1:40 - 1:42Metrik sistemde,
-
1:42 - 1:44güç saniyede Jul
-
1:44 - 1:46veya vat cinsinden ölçülür.
-
1:46 - 1:48Vat terimi, tipik bir
çalışma atının ürettiği -
1:48 - 1:51güç miktarını ölçmek için
-
1:51 - 1:52beygir gücü kavramını ortaya atan
-
1:52 - 1:55James Watt'a dayanır.
-
1:55 - 1:58James Watt bir endüstriyel
buhar motorları üreticisiydi -
1:58 - 2:00ve potansiyel müşterilerinin
-
2:00 - 2:02buharlı motorlarını bilinen bir miktarla,
-
2:02 - 2:04çalışan bir attan
alabilecekleri güç arasında -
2:04 - 2:07karşılaştırma yapabilmelerini istiyordu.
-
2:07 - 2:09Güç için metrik sistem birimi vatın
-
2:09 - 2:11James Watt'tan alınması
-
2:11 - 2:14çok faydalı bir fikirdi.
-
2:14 - 2:16James Watt'ın ayak izlerini takip ederek,
-
2:16 - 2:18bu büyükbaba saatini çalıştırmak için
-
2:18 - 2:19gereken güç miktarını parlak,
-
2:19 - 2:21100 vat'lık bir ampulü çalıştırmamız için
-
2:21 - 2:24gereken güçle karşılaştıralım.
-
2:24 - 2:27Bir kişinin saati kurmak için
kullandığı gücü, -
2:27 - 2:28yaptığı işin miktarını,
-
2:28 - 2:29onu yapmak için
-
2:29 - 2:31geçen süreye bölerek ölçebiliriz.
-
2:31 - 2:35Ağırlıkları kaldırmak 1 dakika
veya 60 saniye sürerse, -
2:35 - 2:38150 Jul bölü 60 saniyeye
-
2:38 - 2:42veya saniyede 2,5 Joule yapıyor demek.
-
2:43 - 2:452,5 vat oranında
-
2:45 - 2:48saate enerji katıyorlar.
-
2:48 - 2:51100 vat'lık parlak bir
ampulü çalıştırmak için -
2:51 - 2:5340 kat daha fazlasına ihtiyacınız olacak.
-
2:53 - 2:55Saat çalışmadan önce,
-
2:55 - 2:56enerji silindirlerin
-
2:56 - 2:59yerçekimi potansiyel enerjisi
olarak depolanır. -
2:59 - 3:01Tıpkı yeni para yatırdığınız
-
3:01 - 3:03banka hesabınız gibi.
-
3:03 - 3:05Ancak saatin çalışmasına izin verirsek,
-
3:05 - 3:07silindirler yavaşça
aşağı doğru hareket eder. -
3:07 - 3:09Enerji saati terk eder.
-
3:09 - 3:11Aslında, silindirler dibe indiğinde,
-
3:11 - 3:14koyduğumuz tüm enerji kalmış olacak.
-
3:14 - 3:16Peki saat ne kadar güç kullanıyor?
-
3:16 - 3:21Silindirlerin orijinal konumlarına
dönmesi 5 gün sürerse, -
3:21 - 3:26saniyede kaç Jul enerji saati terk eder?
-
3:26 - 3:27Bunu çözebiliriz,
-
3:27 - 3:29çünkü silindirleri kaldırdığımızda
-
3:29 - 3:31ne kadar iş yaptığımızı zaten biliyoruz:
-
3:31 - 3:32150 Jul.
-
3:32 - 3:36Fakat bu sefer
bir dakika yerine 5 gün sürdü. -
3:36 - 3:39Beş gün, 5 çarpı 24
-
3:39 - 3:40çarpı 60
-
3:40 - 3:42çarpı yeniden 60
-
3:42 - 3:45ya da 432.000 saniye.
-
3:45 - 3:47Böylece yapılan işi zamana bölerek
-
3:47 - 3:53saniyede yaklaşık 0,00035 Jul
-
3:53 - 3:57veya yaklaşık
0,35 milivat cevabını buluruz. -
3:57 - 3:59Bu küçük bir güç miktarı.
-
3:59 - 4:01Bu saat o kadar az güç kullanır ki,
-
4:01 - 4:04100 vat'lık bir ampulü çalıştırmak için
-
4:04 - 4:08gereken gücü kullanarak neredeyse
300.000 saat çalıştırabilirsiniz. -
4:08 - 4:10Doğru, orta büyüklükteki
bir şehirdeki her evde -
4:10 - 4:13bu kadar güçle
bir saat çalıştırabilirsiniz. -
4:13 - 4:15Bu oldukça şaşırtıcı bir sonuç
-
4:15 - 4:16ve bunu anlamak için
-
4:16 - 4:19iş bilgisi ve güç gerekiyor.
- Title:
- İş nasıl işler? - Peter Bohacek
- Speaker:
- Peter Bohacek
- Description:
-
Tam dersi görüntüle: http://ed.ted.com/lessons/how-does-work-work-peter-bohacek
İş ve güç kavramları, evrenimizi yöneten birçok fiziksel yasanın kilidini açmamıza ve anlamamıza yardımcı olur. Bu derste Peter Bohacek, iki ortak nesneye (bir ampul ve bir büyükbaba saati) uygulandığında her bir kavramın etkileşimini araştırıyor.
Peter Bohacek'in dersi, Luke Cahill'in animasyonu
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:31
Eren Gokce approved Turkish subtitles for How does work... work? | ||
Eren Gokce accepted Turkish subtitles for How does work... work? | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for How does work... work? | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for How does work... work? | ||
Eren Gokce edited Turkish subtitles for How does work... work? | ||
Adel Kuzulu edited Turkish subtitles for How does work... work? | ||
Adel Kuzulu edited Turkish subtitles for How does work... work? | ||
Adel Kuzulu edited Turkish subtitles for How does work... work? |