0:00:13.848,0:00:15.630
Her gün yediğiniz birçok yiyeceğin

0:00:15.630,0:00:17.598
nereden geldiğini hiç merak ettiniz mi?

0:00:17.598,0:00:19.563
Yediğiniz yiyeceklerin yaklaşık %60'ı

0:00:19.563,0:00:21.600
karbonhidratlardır.

0:00:21.600,0:00:23.626
İsimlerinden de anlaşıldığı üzere,

0:00:23.626,0:00:25.391
karbonhidratlar; karbon, hidrojen

0:00:25.391,0:00:26.619
ve oksijen içerir.

0:00:27.087,0:00:29.249
Fakat bu atomlar aslen nereden geliyor

0:00:29.249,0:00:32.299
ve meyveler ve makarna gibi[br]lezzetli yiyecekler yapmak için

0:00:32.299,0:00:33.963
nasıl bir araya geliyor?

0:00:33.963,0:00:37.725
Aslında her şey, her dakika soluduğunuz[br]hava ile başlıyor.

0:00:37.880,0:00:41.109
Özellikle karbondioksit molekülleri ile.

0:00:41.399,0:00:45.768
Bitkiler; ciltlerindeki[br]stomata adı verilen gözeneklerden

0:00:45.768,0:00:47.215
karbondioksiti solur.

0:00:47.215,0:00:49.296
Bitkiler; karbonhidratlar inşa etmek için

0:00:49.296,0:00:51.862
ihtiyaçları olan oksijen ve hidrojen[br]atomlarını

0:00:51.862,0:00:55.049
kendi köklerinden su içerek giderirler.

0:00:55.222,0:00:57.066
O şey de nedir?

0:00:57.066,0:00:59.978
Aslında bu şey; bitkilerin yapraklarının[br]içerisinde bulunan

0:00:59.978,0:01:01.897
ve kloroplast adı verilen[br]bir organeldir.

0:01:01.897,0:01:06.217
Rengi; klorofil adında özel bir[br]ışık emici pigment sebebiyle yeşildir.

0:01:06.307,0:01:09.366
Her bir yaprak yaklaşık 44.000 hücreye[br]sahiptir

0:01:09.366,0:01:13.923
ve her bir hücre 20 ile 100 arasında[br]kloroplasta sahip olabilir.

0:01:14.197,0:01:17.659
Bu 4.400.000 kloroplast eder!

0:01:17.659,0:01:21.741
Şu ana kadar fotosentez süreci hakkında[br]konuştuğumuzu anlamışsınızdır

0:01:21.741,0:01:23.581
ve güneşin ne zaman konuya gireceğini

0:01:23.581,0:01:25.342
merak ediyor olabilirsiniz.

0:01:25.657,0:01:28.411
Asıl su molekülüne dönelim.

0:01:28.411,0:01:30.685
Bitki; elektronlarını almak için

0:01:30.685,0:01:32.788
su molekülünü bölmek zorundadır.

0:01:32.788,0:01:36.092
Fakat bitki bu suyu kendisi çekemez.

0:01:36.092,0:01:39.161
Güneşin yüksek enerjili ışınlarının[br]yardımına ihtiyaç duyar.

0:01:39.161,0:01:42.603
Madem ki kloroplast; karbon, hidrojen,[br]oksijen ve elektronlar gibi

0:01:42.603,0:01:44.446
bütün yapı taşlarına sahip,

0:01:44.446,0:01:47.923
o hâlde; bu yapı taşlarını[br]fotosentezin geriye kalan adımlarını geçip

0:01:48.136,0:01:50.634
asıl karbondioksit gazını

0:01:50.634,0:01:53.847
C-6-H-12-O-6 formüllü,[br]glükoz adı verilen

0:01:53.847,0:01:56.625
basit bir karbonhidrata dönüştürmek [br]için kullanabilir.

0:01:56.625,0:01:59.027
Bu yüzden, bu küçük glükoz molekülü,

0:01:59.027,0:02:02.485
selülöz gibi daha büyük karbonhidratlar[br]inşa etmeye yardımcı olur.

0:02:02.485,0:02:05.284
Selülöz; vücudumuzun sindiremediği,

0:02:05.284,0:02:07.376
bitkilerde bulunan [br]bir karbonhidrat türüdür.

0:02:07.376,0:02:09.454
Biz buna lif deriz ve bu lifi

0:02:09.454,0:02:11.959
marul, brokoli, kereviz [br]gibi sebzelerde yeriz.

0:02:12.127,0:02:15.252
Bitkiler kendilerini güçlü tutabilmek için[br]selülöz kullanır.

0:02:15.252,0:02:18.408
Ayrıca bitkiler, kendilerine[br]büyük enerji depolayan glükozu;

0:02:18.408,0:02:20.301
nişastaya dönüştürebilir.

0:02:20.301,0:02:23.856
Bitkilerden nişasta yemeyi severiz.[br]Patates, mısır ve pirinç gibi.

0:02:24.161,0:02:26.239
Gördüğünüz üzere, bitki yerken,

0:02:26.239,0:02:28.675
aynı zamanda fotosentezden faydalanıyoruz.

0:02:28.675,0:02:31.489
Bitkiler; yediğimiz nişasta gibi [br]şeyleri üretir

0:02:31.489,0:02:35.806
ve sonra bitkilerin oluşturduğu ilk[br]hâle; glükoza, geri dönerler.

0:02:36.192,0:02:40.234
Ardından, soluduğumuz oksijen tarafından[br]çalıştırılan, hücrelerimizdeki mitokondri

0:02:40.234,0:02:45.087
glükozu ATP adı verilen saf enerji[br]moleküllerine dönüştürür.

0:02:45.222,0:02:47.335
ATP gücü, iletişim

0:02:47.335,0:02:49.382
hareketlilik ve ulaşım gibi

0:02:49.382,0:02:52.146
her bir hücrenizin beraber [br]çalışmasıyla işler.

0:02:52.529,0:02:56.396
Peki ya neden bu glükozu[br]ATP'ye dönüştürmek zorundayız?

0:02:56.396,0:02:57.991
Pekâlâ, bunu şöyle düşünelim.

0:02:57.991,0:03:02.530
Bir dondurma standında, yazlık işinize[br]başlamak için sabırsızlanıyorsunuz

0:03:02.530,0:03:07.307
fakat patronunuz az önce maaşınızı[br]külahlar ile ödeyeceğini söyledi.

0:03:07.307,0:03:10.573
Peki bu dondurma külahları ile[br]ne yapabilirsiniz?

0:03:10.573,0:03:11.810
Hiçbir şey.

0:03:11.810,0:03:15.322
Bu yüzden maaşınızın dolar ile ödenmesini[br]rica ettiniz.

0:03:15.322,0:03:17.467
ATP dolara benzer.

0:03:17.467,0:03:20.385
ATP; Bütün hayat hücrelerinin kullandığı[br]para birimiyken

0:03:20.385,0:03:23.642
glükoz ise bir çeşit dondurmadır[br]diyebiliriz.

0:03:23.642,0:03:26.671
Bitkiler bile glükozu parçalayıp ATP'ye[br]dönüştürmek için

0:03:26.671,0:03:30.248
hücrelerinin içinde mitokondri bulundurur.

0:03:30.248,0:03:34.199
Gördüğünüz üzere, insanlar ve bitkiler[br]karmaşık bir şekilde bağlantılı.

0:03:34.199,0:03:36.090
Soluduğumuz hava, bitkiler tarafından

0:03:36.090,0:03:39.141
çok sevdiğimiz karbonhidratları[br]meydana getirmek için kullanılır

0:03:39.156,0:03:44.996
ve süreçte mitokondrinin leziz [br]karbonhidrat yemeğimizi sindirmesi için

0:03:44.996,0:03:49.601
solumamız gereken oksijen moleküllerini[br]havaya salar.