0:00:00.210,0:00:02.145
Eleştirmenleri onun[br]ABD'deki en tehlikeli

0:00:02.145,0:00:04.175
insanlardan olduğunu söylemeden çok önce

0:00:04.175,0:00:05.670
Emma Goldman isimli genç kadın

0:00:05.670,0:00:06.980
kendisini bir dansta buldu.

0:00:06.980,0:00:08.985
Organizasyona destek toplamak için katılan

0:00:08.985,0:00:10.685
siyasi aktivist olmasına rağmen,

0:00:10.685,0:00:12.534
dans etmeyi de çok seviyordu --

0:00:12.534,0:00:14.974
öyle ki, yoldaşlarından biri [br]onu kenara çekip

0:00:14.974,0:00:17.933
uçarı ve saygın olmamakla eleştirdi.

0:00:17.933,0:00:19.595
Ne de olsa, ciddi bir aktivist

0:00:19.595,0:00:21.633
bu kadar eğlenirken görülebilir miydi?

0:00:21.633,0:00:22.916
Goldman kendisini durduran

0:00:22.916,0:00:23.926
genç adama sinirlendi

0:00:23.926,0:00:25.521
ve kendi işine bakmasını söyledi,

0:00:25.521,0:00:27.592
çünkü uğruna mücadele verdiği özgürlük

0:00:27.592,0:00:29.554
"hayatın ve zevkin reddi" değildi.

0:00:29.554,0:00:30.313
Aksine,

0:00:30.313,0:00:31.461
"Özgürlük, ifade hakkı,

0:00:31.461,0:00:33.811
ve herkesin güzel, ışıltılı şeylere

0:00:33.811,0:00:35.985
sahip olma hakkını istiyorum" dedi.

0:00:35.985,0:00:38.691
Goldman için, dans edemeyeceği bir devrim,

0:00:38.691,0:00:40.273
devrim değildi.

0:00:43.963,0:00:45.926
1869'da Rusya İmparatorluğu'nda

0:00:45.926,0:00:47.266
Yahudi bir ailede doğdu.

0:00:47.266,0:00:50.026
Uzak bir anne ve kendisini [br]15 yaşında evlenmeye zorlayan

0:00:50.026,0:00:51.548
istismarcı bir babayla büyüdü.

0:00:51.548,0:00:53.221
Evlenmeyi reddettiğinde babası,

0:00:53.221,0:00:55.201
Fransızca dilbilgisi kitabını ateşe atıp,

0:00:55.201,0:00:57.178
"Kızların bu kadar öğrenmesine gerek yok!

0:00:57.178,0:00:59.173
Yahudi bir kızın bilmesi gereken tek şey,

0:00:59.173,0:01:00.916
balık dolmasının nasıl hazırlandığı,

0:01:00.916,0:01:02.788
eriştenin nasıl kesildiği, ve kocasına

0:01:02.788,0:01:04.465
bir sürü çocuk doğurmaktır." dedi.

0:01:04.465,0:01:06.400
O çağda, bu kadınlık fikrine

0:01:06.400,0:01:07.944
Emma Golman kadar karşı çıkacak

0:01:07.944,0:01:09.425
kadın sayısı azdı.

0:01:09.425,0:01:10.893
16 yaşında babasından kaçıp

0:01:10.893,0:01:12.399
ABD'ye göç etti

0:01:12.399,0:01:14.441
ve gerçek hayat amacını keşfetti:

0:01:14.441,0:01:17.420
hayatı boyunca devrim için mücadele eden

0:01:17.420,0:01:19.672
bir asi ve ateşli bir konuşmacı olacaktı.

0:01:19.672,0:01:21.807
Chicago'da idam edilen işçi aktivistleri

0:01:21.807,0:01:23.703
duyduğunda dehşete düştü

0:01:23.703,0:01:25.669
ve kendini önce işçi hareketinde

0:01:25.669,0:01:27.945
sonra da anarşizmde buldu.

0:01:27.945,0:01:30.151
Bu kelimenin düşündürdüklerinin aksine,

0:01:30.151,0:01:31.684
Goldman'ın felsefesi

0:01:31.684,0:01:33.435
düzensizlik ve kaostan ibaret değil.

0:01:33.435,0:01:34.969
Daha ziyade, kişisel özgürlükler

0:01:34.969,0:01:36.569
ve hükümet, din, savaş,

0:01:36.569,0:01:38.109
ticaret ve hatta evlilik gibi

0:01:38.109,0:01:39.499
baskıcı olduğunu düşündüğü

0:01:39.499,0:01:40.807
kurumları redetmek

0:01:40.807,0:01:41.939
üzerine kurulu.

0:01:42.529,0:01:44.201
Vatandaşlık ve yaşam kolaylığı için

0:01:44.201,0:01:45.921
birkaç kez evlense de,

0:01:45.921,0:01:48.510
geleneksel evlilik fikrini reddetti

0:01:48.510,0:01:50.538
ve asla çocuk sahibi olmamayı seçti.

0:01:50.538,0:01:52.401
Kısa bir sürede ABD'deki en meşhur

0:01:52.401,0:01:54.617
radikal isimlerden biri haline geldi

0:01:54.617,0:01:55.910
ve konuşurkenki gücüne

0:01:55.910,0:01:57.652
bazen "balyoz" deniyordu.

0:01:57.652,0:01:58.965
Bütün ülkeyi gezdi,

0:01:58.965,0:02:00.559
konuşurken o kadar tutkuluydu ki,

0:02:00.559,0:02:01.939
meşhur gazeteci Nellie Bly

0:02:01.939,0:02:03.997
ona "küçük Jeanne d'Arc" lakabını taktı.

0:02:03.997,0:02:05.906
Yıllar içinde Goldman fikirleri yüzünden

0:02:05.906,0:02:07.341
birçok kez hapse atıldı;

0:02:07.341,0:02:09.360
bir kez doğum kontrolünü savunduğu için,

0:02:09.360,0:02:11.221
bir kez erkeklere askere gitmemelerini

0:02:11.221,0:02:12.096
söylediği için,

0:02:12.096,0:02:13.562
bir kez de işsizlere

0:02:13.562,0:02:16.032
iş veya ekmek bulamazlarsa,[br]ekmeklerini zenginlerden

0:02:16.032,0:02:17.389
"almalarını" söylediği için.

0:02:17.389,0:02:19.714
Kadın bağımsızlığını savunmasına rağmen,

0:02:19.714,0:02:21.781
Süfrajet hareketiyle anlaşamadı

0:02:21.781,0:02:24.121
çünkü baskıcı bir sistemin içinde oy hakkı

0:02:24.121,0:02:25.732
sistemin kendisini yıkmaktan

0:02:25.732,0:02:27.418
daha önemsizdi ona göre.

0:02:27.418,0:02:30.436
Emma, "Oy hakkı ya da eşit sivil haklar,

0:02:30.436,0:02:32.917
iyi talepler olsa da, gerçek kurtuluş

0:02:32.917,0:02:35.372
sandıkta ya da mahkemede başlamaz." dedi,

0:02:35.372,0:02:38.408
"Bir kadının ruhunda başlar."

0:02:38.408,0:02:40.204
Kadınların, toplumun ve devletin

0:02:40.204,0:02:42.195
cinsiyetçi kurallarını reddetmesi

0:02:42.195,0:02:44.238
ve kendi hayatları ve bedenleri üzerinde

0:02:44.238,0:02:46.418
karar verebilme hakkını savunuyordu.

0:02:46.418,0:02:48.057
Goldman'a göre yalnızca bu

0:02:48.057,0:02:49.541
kadınları özgür kılabilirdi.

0:02:49.541,0:02:51.407
Kendisi heteroseksüel olmasına rağmen,

0:02:51.407,0:02:53.023
Goldman gay haklarının,

0:02:53.023,0:02:54.099
doğum kontrolünün

0:02:54.099,0:02:55.673
ve kadınların cinsel özgürlüğün

0:02:55.673,0:02:57.528
ABD'deki ilk savunucularından biriydi.

0:02:57.528,0:02:59.668
"Kadınlar için bağımsızlık talep ediyorum;

0:02:59.668,0:03:01.235
geçinebilme hakkını,

0:03:01.235,0:03:02.525
kendi için yaşayabilmesini,

0:03:02.525,0:03:04.115
kimi isterse sevebilmesini ve

0:03:04.115,0:03:06.518
kaç kişiyi isterse sevebilmesini." dedi.

0:03:06.518,0:03:08.740
"İki cinsiyet için özgürlük talep ediyorum

0:03:08.740,0:03:10.984
eylem özgürlüğü, aşk özgürlüğü,

0:03:10.984,0:03:12.617
ve annelikte de özgürlük."

0:03:12.617,0:03:14.596
Toplumsal cinsiyet, biyolojik cinsiyet

0:03:14.596,0:03:16.508
ve cinsel yönelim hakkındaki fikirleri

0:03:16.508,0:03:18.328
bugün bile tartışmalara yol açıyor --

0:03:18.328,0:03:20.693
1800lerin sonunda ise sarsıcıydılar.

0:03:20.693,0:03:22.252
Goldman yıllar boyunca

0:03:22.252,0:03:24.254
ABD yönetimine batan bir diken oldu.

0:03:24.254,0:03:25.864
En sonunda 1919 yılında

0:03:25.864,0:03:27.739
vatandaşlığı iptal edildi

0:03:27.739,0:03:28.819
ve daha yeni

0:03:28.819,0:03:30.438
kendi halk devrimini geçirmiş olan

0:03:30.438,0:03:31.978
Rusya'ya geri gönderildi.

0:03:31.978,0:03:33.278
Ama devrimden sonra bulduğu

0:03:33.278,0:03:34.865
hayalindeki ütopya değil,

0:03:34.865,0:03:37.099
vatandaşlarının haklarını ezmek isteyen

0:03:37.099,0:03:39.249
başka bir baskıcı rejimdi.

0:03:39.249,0:03:41.236
Bizzat Lenin'le tanıştıktan sonra da

0:03:41.236,0:03:42.819
yeni komünist hükümete dair

0:03:42.819,0:03:44.532
umutları iyice kırıldı.

0:03:44.532,0:03:46.230
Böylelikle dünyayı dolaşıp,

0:03:46.230,0:03:48.189
Sovyet'lerin baskısını anlatmaya başladı.

0:03:48.189,0:03:50.249
Ama bu bir sürü dostundan uzaklaşmasına

0:03:50.249,0:03:51.469
ve İsviçre ve Almanya'dan

0:03:51.469,0:03:52.731
atılmasına yol açtı.

0:03:52.731,0:03:54.058
Sonunda 1934'de

0:03:54.058,0:03:55.608
(Roosevelt hükümetinin izniyle)

0:03:55.608,0:03:57.220
ABD'ye geri döndüğünde

0:03:57.220,0:03:59.773
Goldman artık 60larına gelmiş

0:03:59.773,0:04:02.216
ama hala her zamanki gibi inatçı ve dobra

0:04:02.216,0:04:03.456
bir nine figürüydü.

0:04:03.456,0:04:05.908
ABD'deki son turunda,

0:04:05.908,0:04:08.116
Hitler Almanya'sının faşizminine

0:04:08.116,0:04:09.915
ve Stalin Rusya'sının [br]komünizminine

0:04:09.915,0:04:10.980
karşı konuşmalarıyla

0:04:10.980,0:04:13.130
hem sağın hem de solun öfkesini çekti.

0:04:13.130,0:04:14.253
Yaşı bile

0:04:14.253,0:04:16.055
devrimci ruhunu söndüremedi;

0:04:16.055,0:04:18.005
67 yaşında Barcelona'ya gidip

0:04:18.005,0:04:19.682
İspanya İç Savaşı'ndaki faşizme

0:04:19.682,0:04:21.206
karşı çıkan işçi ve anarşistleri

0:04:21.206,0:04:22.511
destekledi.

0:04:22.511,0:04:23.944
Onların dünyanın kalanına

0:04:23.944,0:04:25.624
"parlak bir örnek" olduğunu söyledi

0:04:25.624,0:04:27.629
ve 10 bin kişilik bir topluluğa

0:04:27.629,0:04:30.818
"Sizin idealleriniz, [br]45 yıldır benim de ideallerim,

0:04:30.818,0:04:32.784
ve son nefesime kadar öyle olacak." dedi.

0:04:32.784,0:04:34.173
Ömrünün sonuna geldiğinde de,

0:04:34.173,0:04:36.127
amaçlarının daha da az destek görmesine,

0:04:36.127,0:04:38.247
gerçekleşmekten daha da[br]uzak olmasına rağmen

0:04:38.247,0:04:40.384
Goldman inançlarından hiç vazgetçmedi,

0:04:40.384,0:04:41.470
ödediği bedel

0:04:41.470,0:04:42.482
sınır dışı edilmek,

0:04:42.482,0:04:44.518
şiddet tehditleri ve hapis de olsa.

0:04:44.518,0:04:47.091
Gelecek nesillere ışık olacak

0:04:47.091,0:04:48.940
bir örnek olabilmeyi umut etti.

0:04:48.940,0:04:50.911
Ölümünden birkaç yıl önce,

0:04:50.911,0:04:52.719
arkadaşı ve eski aşığına mektubunda

0:04:52.719,0:04:55.301
"Bir gün, biz öldükten çok sonra,

0:04:55.301,0:04:57.830
özgürlük tekrar onurlu başını kaldıracak.

0:04:57.830,0:04:59.629
Bize düşen onun yolunu aydınlatmak,

0:04:59.629,0:05:01.248
meşalemiz ne kadar sönük de olsa

0:05:01.248,0:05:03.268
hala yanıyor." diye yazdı.

0:05:03.268,0:05:05.000
Goldman hayatı boyunca

0:05:05.000,0:05:07.513
hem arkadaşlarını [br]hem de düşmanlarını sinirlendirdi,

0:05:07.513,0:05:09.113
ancak kimse için inançlarından

0:05:09.113,0:05:11.730
ya da yaşam biçiminden ödün vermedi.

0:05:11.730,0:05:13.676
Bir tarihçi, "Goldman'ın hayattaki yolu

0:05:13.676,0:05:15.673
ateşlerle döşelidir" diye yazar

0:05:15.673,0:05:16.759
ve gerçekten de,

0:05:16.759,0:05:18.740
Goldman doğruları adına

0:05:18.740,0:05:20.470
her köprüyü yakmaya hazırdı.

0:05:20.470,0:05:22.277
Ve dans etmesini eleştiren adama

0:05:22.277,0:05:23.247
söylediği gibi,

0:05:23.247,0:05:25.539
asla özgürlüğün her insanın

0:05:25.539,0:05:27.880
doğuştan hakkı olduğu

0:05:27.880,0:05:29.308
ve bir kadının istediği gibi

0:05:29.308,0:05:30.550
özgürce yaşadığı, sevdiği

0:05:30.550,0:05:31.404
ve dans ettiği

0:05:31.404,0:05:33.360
bir dünya için [br]savaşmayı bırakmayacaktı.