Return to Video

Kafein ve alkol uykunuzu nasıl etkiler

  • 0:00 - 0:04
    Birçoğumuz güne bir fincan kahve
    ile başlamayı
  • 0:04 - 0:07
    ve belki de günü bir kadeh şarap
    ya da bir çeşit alkollü içecekle
  • 0:07 - 0:09
    bitirmeyi severiz.
  • 0:09 - 0:12
    Ancak bu iki maddenin, alkol ve kafeinin,
  • 0:12 - 0:17
    uykumuz üzerinde şaşırtıcı etkileri
    olabileceği ortaya çıktı.
  • 0:17 - 0:19
    [Bilim ile Uyumak]
  • 0:19 - 0:22
    [Hafif müzik]
  • 0:22 - 0:24
    Kafein ile başlayalım.
  • 0:24 - 0:27
    Kafein, psikoaktif uyarıcılar olarak
  • 0:27 - 0:30
    adlandırdığımız bir ilaç sınıfındadır.
  • 0:30 - 0:33
    Herkes kafeinin insanı daha uyanık
    yaptığını bilir.
  • 0:33 - 0:35
    Onları uyandırabilir.
  • 0:35 - 0:37
    Ancak bazı insanların
  • 0:37 - 0:40
    farkında olmayabileceği
  • 0:40 - 0:42
    en az iki ek, gizli kafein
    özelliği vardır.
  • 0:42 - 0:47
    Birincisi, kafeinin etki süresidir.
  • 0:47 - 0:49
    Ortalama bir yetişkin için kafein,
  • 0:49 - 0:51
    yaklaşık beş ile altı saatlik
  • 0:51 - 0:54
    yarı ömür dediğimiz şeye sahip olacaktır.
  • 0:54 - 0:58
    Bunun anlamı, yaklaşık
    beş ile altı saat sonra
  • 0:58 - 0:59
    aldığınız kafeinin
  • 0:59 - 1:03
    yüzde 50'sinin hala sisteminizde
    dolaştığıdır.
  • 1:04 - 1:08
    Bunun anlamı, kafeinin
    yaklaşık 10 ile 12 saatlik
  • 1:08 - 1:11
    bir çeyrek ömre sahip olmasıdır.
  • 1:11 - 1:14
    Başka bir deyişle, öğlen saat 2'de
  • 1:14 - 1:16
    bir fincan kahve içtiğinizi varsayalım.
  • 1:16 - 1:20
    Bu kafeinin neredeyse dörtte biri hala
  • 1:20 - 1:24
    gece yarısı beyninizde dönüyor olabilir.
  • 1:24 - 1:28
    Sonuç olarak, bir bireyin
    gece boyunca uykuya dalmasını
  • 1:28 - 1:32
    veya hatta uykuda kalmasını
    zorlaştırabilir.
  • 1:33 - 1:35
    Bu kafeinin ilk özelliği.
  • 1:35 - 1:38
    Kafeinle ilgili ikinci sorun,
  • 1:38 - 1:41
    uykunuzun kalitesini değiştirebilmesidir.
  • 1:41 - 1:43
    Şimdi bazı insanlar bana
  • 1:43 - 1:45
    akşam yemeğiyle birlikte
  • 1:45 - 1:47
    espresso içebilen kişilerden biri olduğunu
  • 1:47 - 1:51
    ve uykuya kolay dalabildiklerini
    ve uykuda kalabildiklerini söyleyecekler.
  • 1:51 - 1:53
    Ancak bu doğru olsa bile,
  • 1:53 - 1:56
    kafeinin sahip olduğumuz
    REM olmayan uykunun
  • 1:56 - 2:00
    üç ve dördüncü aşamalarını, derin,
    hızlı olmayan göz hareketi
  • 2:00 - 2:03
    uykusu miktarını gerçekten
    azaltabileceği ortaya çıkıyor.
  • 2:03 - 2:06
    İşte bu, bir tür onarıcı derin uykudur.
  • 2:06 - 2:09
    Sonuç olarak, ertesi sabah uyanır
  • 2:09 - 2:11
    ve yenilenmiş hissetmezsiniz,
  • 2:11 - 2:14
    uykunuzun sizi yenilediğini
    hissetmezsiniz.
  • 2:14 - 2:15
    Ama uyandığınızı hatırlamaz,
  • 2:15 - 2:18
    uykuya dalmakta zorlandığınızı
    hatırlamazsınız,
  • 2:18 - 2:20
    bu yüzden bağlantıyı kurmazsınız,
  • 2:20 - 2:23
    ancak yine de kendinizi sabahları
  • 2:23 - 2:28
    bir yerine iki fincan kahveyi
    alırken bulabilirsiniz.
  • 2:28 - 2:33
    Bu kafeindi, şimdi alkole geçelim
  • 2:33 - 2:37
    çünkü alkol belki de en yanlış anlaşılan
  • 2:37 - 2:39
    uyku yardımcılarından biridir.
  • 2:39 - 2:43
    Aslında, bir uyku yardımcısı kesinlikle değil.
  • 2:43 - 2:45
    Uykunuz için en az üç farklı şekilde
  • 2:45 - 2:47
    sorun olabilir.
  • 2:47 - 2:50
    İlk olarak alkol, sakinleştirici dediğimiz
  • 2:50 - 2:52
    bir ilaç sınıfında.
  • 2:52 - 2:55
    Ama sedasyon uyku değildir.
  • 2:55 - 2:57
    Araştırmalar bu iki şeyin
  • 2:57 - 2:59
    aslında çok farklı olduğunu gösteriyor.
  • 2:59 - 3:01
    Sedasyon, beyin hücrelerinin,
  • 3:01 - 3:04
    özellikle kortekste ateşlenmesini
  • 3:04 - 3:08
    basitçe kapattığımız bir durum.
  • 3:08 - 3:10
    Ayrıca doğal uyku değil.
  • 3:10 - 3:13
    Aslında, derin hızlı olmayan
    göz hareketi uykusu sırasında,
  • 3:13 - 3:18
    örneğin, beyin, birlikte ateşlenen
  • 3:18 - 3:21
    bu yüz binlerce hücrenin
  • 3:21 - 3:23
    olağanüstü koordinasyonuna sahiptir
  • 3:23 - 3:24
    ve sonra hepsi sessizleşir
  • 3:24 - 3:27
    ve sonra hepsi birlikte ateşlenir
    ve daha sonra sessiz kalır
  • 3:27 - 3:30
    ve derin REM olmayan uykunun büyük,
  • 3:30 - 3:33
    güçlü beyin dalgalarını üretir.
  • 3:33 - 3:35
    Böylece alkolün sorun olabileceği
  • 3:35 - 3:37
    ilk yol budur.
  • 3:37 - 3:40
    Sedasyonu derin uyku ile karıştırıyoruz.
  • 3:40 - 3:43
    Alkolle ilgili ikinci sorun,
  • 3:43 - 3:46
    aslında uykunuzu parçalayabilmesidir.
  • 3:46 - 3:49
    Alkol uyku sırasında
    sinir sisteminin savaş
  • 3:49 - 3:52
    veya uçuş dalı dediğimiz şeyi
    tetikleyebilir
  • 3:52 - 3:54
    ve aktive edebilir,
  • 3:54 - 3:57
    bu da sizi gece boyunca
  • 3:57 - 3:58
    daha sık uyandıracaktır.
  • 3:58 - 4:00
    Ayrıca alkol uykunuzu parçalayarak
  • 4:00 - 4:07
    beyin tarafından salınan uyarıcı
    kimyasalların miktarını bile artırabilir.
  • 4:07 - 4:11
    Alkol ve uyku ile ilgili üçüncü
    ve son konu,
  • 4:11 - 4:13
    alkolün hızlı göz hareketi uykunuzu
  • 4:13 - 4:17
    yani rüya uykunuzu gerçekten
    engelleyebilmesi.
  • 4:17 - 4:19
    Sonraki bölümlerde öğreneceğimiz gibi,
  • 4:20 - 4:24
    REM uykusu, hızlı göz hareketi uykusu,
    rüya uykusu,
  • 4:24 - 4:26
    duygusal ve zihinsel sağlık,
  • 4:26 - 4:28
    hatta yaratıcılık gibi
  • 4:28 - 4:30
    bir dizi fayda sağlar.
  • 4:30 - 4:34
    Kimseye nasıl yaşayacağını
    söylemek için burada değilim.
  • 4:34 - 4:36
    Püriten olmak istemiyorum.
  • 4:36 - 4:38
    Ben sadece bilim insanıyım.
  • 4:38 - 4:40
    Denemek ve yapmak istediğim şey,
  • 4:40 - 4:43
    uykunuzda kafein ve alkol arasındaki
  • 4:43 - 4:46
    ilişki hakkında bilgi sağlamak,
  • 4:46 - 4:49
    böylece uyku sağlığınıza
    öncelik vermeye çalışırken
  • 4:49 - 4:52
    hayatınızı en iyi nasıl yaşamak
    istediğinize dair
  • 4:52 - 4:55
    bilinçli bir seçim yapabilirsiniz.
Title:
Kafein ve alkol uykunuzu nasıl etkiler
Speaker:
Matt Walker
Description:

Kafein sizi uyandırır ve alkol sizi uyutur, değil mi? O kadar basit değil. Uyku bilimci Matt Walker bizi bu içeceklerin uykumuzun miktarını ve kalitesini etkilediği göz alıcı yollara götürüyor.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED Series
Duration:
04:54

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.