Return to Video

Thế giới hân hoan và rắc rối của việc giải câu đố.

  • 0:01 - 0:04
    Bốn giờ sáng,
    bạn đã thức suốt 40 tiếng,
  • 0:04 - 0:08
    bạn giải một câu đố chứa đoạn video này
  • 0:08 - 0:13
    màn thi nhảy giữa một con gà
    và một con hải ly đang trượt ván.
  • 0:13 - 0:14
    (Tiếng cười)
  • 0:14 - 0:16
    Sự bối rối và phấn khích
    bạn đang trải nghiệm
  • 0:16 - 0:19
    là cảm giác thường thấy
    tại Cuộc thi Săn lùng Kho báu của MIT,
  • 0:19 - 0:22
    về cơ bản, là sự kết hợp
    giữa Thế vận hội và lễ hội Burning Man
  • 0:22 - 0:24
    dành riêng cho mọt sách.
  • 0:24 - 0:24
    (Tiếng cười)
  • 0:24 - 0:26
    Hôm nay, tôi sẽ đưa bạn đến
  • 0:26 - 0:30
    một thế giới kì lạ, hại não,
    và tràn ngập niềm vui.
  • 0:31 - 0:34
    Nhưng trước tiên, tôi cần giải thích
    ý nghĩa của từ "câu đố".
  • 0:35 - 0:38
    Câu đố dưới dạng săn tìm kho báu
    là một bộ dữ liệu.
  • 0:38 - 0:43
    Nó có thể là ô chữ,
    sudoku, video, âm thanh,
  • 0:43 - 0:46
    nó có thể là bất cứ thứ gì
    có chứa thông tin ẩn,
  • 0:46 - 0:50
    có đáp án là một từ hay một cụm từ.
  • 0:50 - 0:54
    Ví dụ, câu đố này
    có tên là "Những kiệt tác".
  • 0:54 - 0:59
    Nó gồm 10 hình ảnh của mô hình người
    nhìn vào các đống LEGO.
  • 0:59 - 1:03
    Và để tiết kiệm thời gian,
    tôi sẽ giải thích mọi thứ cho bạn.
  • 1:03 - 1:07
    Mỗi đống LEGO là sự xáo trộn
    những mảnh ghép của một bức tranh
  • 1:07 - 1:09
    của một danh họa nổi tiếng.
  • 1:09 - 1:12
    Có ai nhận ra họa sĩ bên trái không?
  • 1:13 - 1:14
    Vị này sử dụng rất nhiều màu đỏ.
  • 1:15 - 1:16
    Tôi nghe: "Rothko".
  • 1:17 - 1:18
    Hình thứ hai thì sao?
  • 1:18 - 1:19
    (Khán giả) Mondrian.
  • 1:19 - 1:21
    Alex Rosenthal: Đúng, rất tốt.
  • 1:21 - 1:24
    Còn hình thứ ba?
    Hình khó nhất.
  • 1:25 - 1:27
    Vâng, Klimt, tôi nghe rồi.
  • 1:27 - 1:30
    Tốt lắm, ở đây,
    màu sắc là đầu mối lớn nhất.
  • 1:30 - 1:33
    Câu đố có nhiều đầu mối khác nhau
    cho bạn biết điều gì quan trọng,
  • 1:33 - 1:37
    ở đây, ta quan tâm đến các họa sĩ
    chứ không phải các tác phẩm.
  • 1:37 - 1:40
    Và sau đó, điều bạn phải làm
    là nhìn vào các đầu mối chưa sử dụng,
  • 1:40 - 1:43
    số người trong mỗi hình.
  • 1:43 - 1:45
    Và bạn đếm số người
  • 1:45 - 1:49
    rồi lấy ra chữ cái trong họ của họa sĩ đó
    có vị trí trùng với số người bạn vừa đếm.
  • 1:49 - 1:52
    Hình bên trái, tranh của Rothko
    có ba người đứng trước,
  • 1:52 - 1:54
    nên bạn lấy chữ cái thứ ba, chữ T.
  • 1:54 - 1:56
    Chỉ có một người phía trước
    tranh của Mondrian
  • 1:56 - 1:58
    nên bạn lấy chữ đầu tiên, M.
  • 1:58 - 2:00
    Và cũng có 3 người
    phía trước tranh của Klimt,
  • 2:00 - 2:02
    nên bạn lấy chữ cái thứ ba, I.
  • 2:02 - 2:05
    Bạn làm như vậy với cả 10 họa sĩ
  • 2:05 - 2:06
    và xếp chúng theo thứ tự,
  • 2:06 - 2:09
    và bạn có câu trả lời,
    đó là "illuminate".
  • 2:09 - 2:11
    (Tiếng cười)
  • 2:12 - 2:14
    Những câu đố như thế này
    là sự truyền đạt ý tưởng.
  • 2:15 - 2:18
    Nhưng điều tôi muốn làm rõ ở đây
  • 2:18 - 2:22
    là câu đố phải có sự cân bằng
    giữa sự trừu tượng và tính rõ ràng.
  • 2:23 - 2:26
    Chúng phải đủ khó
    để bạn cố tìm ra đáp án,
  • 2:26 - 2:29
    nhưng cũng phải đủ tinh tế
    để bạn có thể tìm ra đáp án,
  • 2:29 - 2:31
    lúc mà mọi thứ về đúng chỗ của nó.
  • 2:32 - 2:34
    Người giải câu đố
    nghiện khoảnh khắc tìm ra đáp án.
  • 2:34 - 2:38
    Một khoảnh khắc lâng lâng ngắn ngủi,
    giây phút rõ ràng và nguyên sơ.
  • 2:39 - 2:43
    Ngoài ra, cũng có
    một sự thõa mãn sâu sắc,
  • 2:43 - 2:46
    bản chất tự nhiên của con người
    là thích giải quyết vấn đề.
  • 2:46 - 2:49
    Đó là lý do chúng ta
    thích giải ô chữ và trò escape room
  • 2:49 - 2:52
    và tìm cách khám phá đáy biển.
  • 2:53 - 2:57
    Giải những câu đố hóc búa
    mở rộng tư duy của ta theo hướng mới
  • 2:57 - 3:03
    và nó còn giúp chúng ta nhìn vấn đề
    dưới nhiều góc độ khác nhau.
  • 3:04 - 3:06
    Trong các cuộc săn tìm kho báu,
    có rất nhiều câu đố
  • 3:06 - 3:08
    với đủ loại hình dạng và kích cỡ.
  • 3:08 - 3:11
    Câu đố một giờ
    thiết kế cho những người mới
  • 3:11 - 3:13
    câu đố 24 giờ dành cho nhóm,
  • 3:13 - 3:16
    và câu đố trong câu đố,
    cuộc thi Săn lùng Kho báu của MIT.
  • 3:17 - 3:19
    Đây là một sự kiện thường niên
  • 3:19 - 3:24
    và có khoảng 2.000 người
    tập trung tại khuôn viên MIT
  • 3:24 - 3:29
    và giải câu đố theo đội
    từ một người đến hơn 100 người.
  • 3:29 - 3:32
    Đội của tôi có 60 người
  • 3:32 - 3:35
    gồm một nhà vô địch
    giải ô chữ quốc gia,
  • 3:36 - 3:38
    một nhà vật lý hạt,
    một nhà soạn nhạc,
  • 3:38 - 3:41
    một nhà thám hiểm đại dương,
  • 3:41 - 3:44
    và tôi, cảm giác như
    "Mr. Bean lạc vào công viên Bletchley."
  • 3:44 - 3:46
    (Tiếng cười)
  • 3:47 - 3:49
    Đó thực chất là
    một so sánh thích hợp,
  • 3:49 - 3:50
    vì một năm có một câu đố
  • 3:50 - 3:55
    bạn phải xây dựng một máy Enigma
    từ những miếng các tông.
  • 3:55 - 3:57
    (Tiếng cười)
  • 3:57 - 3:59
    Mỗi cuộc Săn lùng Kho báu
    có một chủ đề.
  • 3:59 - 4:02
    Những chủ đề từng có
    như Ma trận và Alice ở xứ sở thần tiên.
  • 4:02 - 4:06
    Thường là những chủ đề
    về văn hóa và văn học đại chúng.
  • 4:06 - 4:11
    Và mục tiêu là tìm ra đồng xu
    được giấu trong khuôn viên MIT.
  • 4:11 - 4:14
    Và để tìm ra nó,
    bạn phải giải khoảng 150 câu đố
  • 4:15 - 4:17
    đối mặt với
    nhiều trò chơi và thử thách.
  • 4:17 - 4:21
    Tôi đã tham gia khoảng mười năm,
    chưa bao giờ mơ tới việc chiến thắng,
  • 4:21 - 4:23
    cho tới tháng Một năm 2016,
  • 4:23 - 4:28
    trong một cuộc săn lùng kéo dài 53 tiếng
    có chủ đề là bộ phim Đánh cắp giấc mơ,
  • 4:28 - 4:31
    chúng tôi đã thức trắng trong nhiều ngày,
    nên mọi thứ đều buồn cười..
  • 4:31 - 4:32
    (Tiếng cười)
  • 4:32 - 4:37
    Bàn đầy ắp giấy, ghi chú
    và những câu đố đã giải xong.
  • 4:37 - 4:41
    Bảng đầy chữ viết và kí tự lộn xộn,
    công trình của ba ngày vắt óc suy nghĩ.
  • 4:42 - 4:43
    Và chúng tôi kẹt ở hai câu đố.
  • 4:43 - 4:46
    Nếu có thể giải chúng,
    trò chơi sẽ đi đến hồi kết,
  • 4:46 - 4:48
    và sau nhiều giờ làm việc,
  • 4:48 - 4:49
    vào một khoảnh khắc diệu kì,
  • 4:49 - 4:51
    hai câu đó này
    được giải cách nhau 10 giây,
  • 4:51 - 4:54
    chẳng mấy chốc, chúng tôi
    thấy mình ở vòng đua cuối,
  • 4:54 - 4:57
    một loạt các đầu mối
    sẽ dẫn chúng tôi tới đồng xu,
  • 4:57 - 4:59
    chúng tôi chạy nhanh qua sảnh của MIT,
  • 4:59 - 5:02
    cố gắng không va chạm
    hay làm du khách hoảng sợ,
  • 5:02 - 5:04
    khi nhận ra
    mình không phải là đội duy nhất,
  • 5:04 - 5:06
    một đội khác
    cũng đang ở vòng đua cuối,
  • 5:06 - 5:09
    chúng tôi không biết
    ai đang dẫn trước.
  • 5:09 - 5:11
    Chúng tôi là một đống hỗn độn
    của sự lo lắng, trông đợi,
  • 5:11 - 5:14
    hăng hái, và thiếu ngủ,
  • 5:14 - 5:17
    khi chúng tôi đến
    tượng đài Nhà giả kim,
  • 5:17 - 5:19
    tại đó, chúng tôi tìm được..
  • 5:20 - 5:21
    đồng xu này.
  • 5:21 - 5:22
    (Tiếng reo)
  • 5:22 - 5:24
    Vâng.
  • 5:24 - 5:26
    (Vỗ tay)
  • 5:26 - 5:28
    Viêc giành được nó
    giúp chúng tôi chiến thắng
  • 5:28 - 5:31
    với thời gian sát sao: 5 phút.
  • 5:31 - 5:33
    Điều tôi lúc nãy quên
    chưa nhắc đến
  • 5:33 - 5:34
    đó là phần thưởng của cuộc thi
  • 5:34 - 5:38
    là bạn phải thiết kế toàn bộ
    cuộc săn lùng kho báu cho năm tới.
  • 5:38 - 5:39
    (Tiếng cười)
  • 5:39 - 5:41
    Hình phạt cho sự chiến thắng
  • 5:41 - 5:45
    là bạn phải thiết kế toàn bộ
    cuộc săn lùng kho báu cho năm tới.
  • 5:46 - 5:49
    Đến đầu năm 2016,
    tôi chưa bao giờ thiết kế câu đố.
  • 5:49 - 5:51
    Tôi đã giải rất nhiều câu đố,
  • 5:51 - 5:54
    nhưng thiết kế và giải chúng
    là điều hoàn toàn khác nhau.
  • 5:54 - 5:56
    Nhưng một lần nữa,
    tôi may mắn khi ở chung đội
  • 5:56 - 5:59
    với những người hướng dẫn
    và cộng tác tài năng.
  • 5:59 - 6:01
    Ở góc nhìn của một nhà thiết kế,
  • 6:01 - 6:04
    một câu đố là khi tôi có một ý tưởng,
  • 6:04 - 6:05
    và thay vì nói cho bạn biết đó là gì,
  • 6:05 - 6:09
    tôi sẽ để lại các mẩu bánh mì
    để bạn có thể tự lần ra
  • 6:09 - 6:12
    và tận hưởng niềm vui
    khi tìm ra đáp án.
  • 6:12 - 6:15
    Đây là một cách khác
    nhìn vào khoảnh khắc ấy.
  • 6:15 - 6:18
    Và điều khó tin với tôi
    là trải nghiệm này,
  • 6:18 - 6:21
    thứ thuộc về cảm xúc
    và gần như là thuộc về thể chất,
  • 6:21 - 6:23
    lại có thể được cẩn thận thiết kế.
  • 6:23 - 6:25
    Để tôi giải thích rõ hơn cho bạn,
  • 6:25 - 6:28
    đây là một câu đố tôi đã tạo ra
    cùng với bạn tôi, Matt Gruskin.
  • 6:28 - 6:30
    Nó là một trò chơi phiêu lưu,
  • 6:30 - 6:33
    đây là một loại trò chơi
    phiêu lưu cổ điển,
  • 6:33 - 6:36
    bạn đi khám phá
    đông, tây, nam, bắc,
  • 6:36 - 6:39
    nhặt đồ và sử dụng chúng.
  • 6:39 - 6:41
    Và bạn có thể đến cuối trò chơi,
  • 6:41 - 6:43
    mà vẫn chưa giải được câu đố.
  • 6:43 - 6:47
    Để giải được câu đố,
    bạn phải tìm ra thông tin ẩn,
  • 6:47 - 6:50
    cách dễ nhất để tìm ra chúng
    là tạo một bản đồ trò chơi.
  • 6:50 - 6:51
    Nó trông như thế này.
  • 6:52 - 6:54
    Có ai nhận ra đây là gì không?
  • 6:55 - 6:57
    Vâng, chính xác.
  • 6:57 - 7:01
    Trò chơi phiêu lưu
    diễn ra trong Settlers of Catan.
  • 7:01 - 7:03
    Có ai ở đây biết Settlers là gì không?
  • 7:04 - 7:05
    Mọt sách.
  • 7:05 - 7:07
    (Tiếng cười)
  • 7:07 - 7:09
    Nếu bạn không biết,
    Settlers là một board game,
  • 7:09 - 7:11
    nơi bạn thi đấu
    với những người khác
  • 7:11 - 7:14
    thu thập tài nguyên
    và sử dụng chúng để xây dựng.
  • 7:14 - 7:19
    Và trong văn bản phiêu lưu,
    thông tin được giấu bằng nhiều cách,
  • 7:19 - 7:22
    để bạn có thể dựng lại toàn bộ trò chơi.
  • 7:22 - 7:25
    Bạn có thể tìm ra
    những con đường, thành phố, thị trấn,
  • 7:25 - 7:28
    tài nguyên, con số trên gạch,
    ngay cả trên xúc xắc.
  • 7:28 - 7:31
    Kết hợp các thông tin đó với nhau,
    bạn có thể tìm ra câu trả lời
  • 7:31 - 7:34
    và nó quá phức tạp để giải thích tại đây.
  • 7:34 - 7:35
    (Tiếng cười)
  • 7:35 - 7:38
    Nếu bạn thật sự muốn biết,
    hãy tìm tôi sau buổi nói chuyện.
  • 7:38 - 7:39
    (Tiếng cười)
  • 7:39 - 7:41
    Câu đố này khiến tôi nhận ra
  • 7:41 - 7:44
    giá trị của việc thay đổi góc nhìn
    trong việc tạo ra khoảnh khắc tỏ ngộ.
  • 7:44 - 7:45
    Vì thế trong câu đố này
  • 7:45 - 7:48
    bạn đi từ sự trải nghiệm
    của nhân vật trong thế giới trò chơi,
  • 7:48 - 7:52
    đến cảm giác nhìn từ trên cao xuống
    như khi bạn đang chơi một board game,
  • 7:52 - 7:53
    và trong sự thay đổi đó,
  • 7:53 - 7:56
    bạn dựng lại toàn bộ
    những thông tin bạn có.
  • 7:57 - 7:59
    Với tôi, phần khó nhất trong thiết kế
  • 7:59 - 8:02
    là làm thế nào để tạo ra
    niềm vui khi tìm ra đáp án.
  • 8:02 - 8:05
    May mắn thay, thế giới
    đầy những ý tưởng và thông tin.
  • 8:05 - 8:10
    Tôi từng thấy những câu đố tuyệt vời
    được tạo thành từ điệu lắc lư của ong,
  • 8:10 - 8:12
    và sự trùng hợp ngạc nhiên
  • 8:12 - 8:17
    khi 88 phím đàn piano
    khớp với 88 chòm sao trên bầu trời.
  • 8:17 - 8:21
    Một khi bạn nhận ra điều đó,
    bạn không thể thiết kế câu đố,
  • 8:21 - 8:23
    nó là việc khiến
    những người giải câu đố
  • 8:23 - 8:25
    tạo ra sự kết nối đó trong đầu họ.
  • 8:25 - 8:27
    Cho dù bạn cho họ
    ngôi sao trên phím đàn
  • 8:27 - 8:29
    hay chơi bản nhạc
    thiên thể của vụ trụ,
  • 8:29 - 8:31
    bạn dẫn họ tới đó,
    bằng cách này hay cách khác.
  • 8:31 - 8:34
    Chẳng mấy chốc,
    bạn nhìn một con rùa,
  • 8:34 - 8:36
    bạn tự hỏi:
    "Liệu đây có phải là một câu đố?"
  • 8:36 - 8:38
    (Tiếng cười)
  • 8:38 - 8:40
    Bạn nhìn nó và nói:
  • 8:40 - 8:43
    "Mình chưa bao giờ nhận ra
    giá trị của chiếc mai nó."
  • 8:44 - 8:46
    Trải nghiệm này
    có thể quen thuộc với bạn,
  • 8:46 - 8:49
    nếu bạn từng xem TED Talk và tự hỏi:
    "Đây có phải là một câu đố?"
  • 8:49 - 8:51
    (Tiếng cười)
  • 8:51 - 8:52
    Tôi không nói đâu.
  • 8:52 - 8:54
    Nhưng tôi sẽ cho bạn biết
  • 8:54 - 8:57
    câu đố có thể được tìm thấy
    ở những không ai ngờ đến.
  • 8:58 - 9:00
    Nó đưa ta trở lại với
    câu đố yêu thích nhất của tôi,
  • 9:01 - 9:02
    Trip Payne được thiết kế.
  • 9:02 - 9:05
    Lần này, tôi sẽ bật
    cho bạn nghe cả âm thanh,
  • 9:05 - 9:07
    hãy chuẩn bị đoán tên bài hát nào.
  • 9:07 - 9:09
    (Tiếng cục tác)
  • 9:10 - 9:13
    (Tiếng cục tác)
  • 9:13 - 9:19
    (Tiếng cục tác)
  • 9:19 - 9:21
    (Tiếng cười)
  • 9:21 - 9:22
    Có ai biết đó là gì không?
  • 9:23 - 9:25
    Vâng, "You Make Me Feel
    Like a Natural Woman."
  • 9:25 - 9:30
    (Tiếng cười)
  • 9:30 - 9:33
    Bạn có thể nhận ra nó
    và bảy bài hát khác và clip,
  • 9:33 - 9:36
    rồi xem video để tìm ra manh mối,
  • 9:36 - 9:39
    cách mà chúng được quay
    và ghép lại với nhau
  • 9:39 - 9:42
    với những cảnh lướt qua
    nhóm năm người
  • 9:42 - 9:43
    cùng ngồi một bàn,
  • 9:43 - 9:46
    gợi nhớ đến những giám khảo,
  • 9:46 - 9:49
    những điều này chỉ ra
    "một cuộc thi tìm kiếm tài năng".
  • 9:49 - 9:51
    Và bạn tìm ra nó qua mạng,
  • 9:51 - 9:55
    hay đơn giản là bạn biết,
    bạn có thể tới được khoảnh khắc tỏ ngộ,
  • 9:55 - 9:58
    những clip này là bản sao
  • 9:58 - 10:00
    của một cuộc thi hát nhép
    từ "RuPaul's Drag Race."
  • 10:00 - 10:03
    (Tiếng cười)
  • 10:03 - 10:05
    Tại sao ta làm vậy?
  • 10:05 - 10:08
    (Tiếng cười)
  • 10:08 - 10:11
    (Vỗ tay)
  • 10:11 - 10:13
    Bạn nói xem, tôi không biết.
  • 10:13 - 10:15
    Trước tiên, nó rất vui.
  • 10:15 - 10:19
    Nhưng tôi nghĩ nó còn cải thiện
    cuộc sống của chúng ta theo nhiều cách.
  • 10:19 - 10:22
    Để có thể giải được câu đố,
    khi đối đầu với thử thách,
  • 10:22 - 10:25
    đã cho tôi khám phá vấn đề
    từ nhiều khía cạnh
  • 10:25 - 10:27
    trước khi chọn một phương thức nhất định.
  • 10:27 - 10:31
    Đồng thời, quá trình giải đố
    là sự tập luyện để làm việc nhóm,
  • 10:31 - 10:34
    biết lúc nào nên lắng nghe,
    lúc nào chia sẻ,
  • 10:34 - 10:36
    và làm sao để biết và tán dương
    một ý tưởng hay.
  • 10:36 - 10:39
    và thiết kế được
    những khoảnh khắc như vậy
  • 10:39 - 10:41
    là một dụng cụ quyền lực.
  • 10:41 - 10:46
    Hãy nghĩ đến ý tưởng
    thật mạnh mẽ, thú vị và thuyết phục,
  • 10:46 - 10:48
    đến từ chính bộ não của bạn,
  • 10:48 - 10:50
    nơi bạn tự tạo ra mọi kết nối.
  • 10:51 - 10:53
    Tháng Một năm 2017,
  • 10:53 - 10:57
    sau hàng chục nghìn giờ làm việc,
  • 10:57 - 11:00
    cuối cùng, chúng tôi tổ chức
    cuộc Săn lùng Kho báu.
  • 11:00 - 11:02
    Cảm giác thỏa mãn khác hẳn
  • 11:02 - 11:05
    với sự phấn khích
    trong giây phút tìm ra đáp án.
  • 11:05 - 11:09
    Thay vào đó, môt ngọn lửa
    âm ỉ, phức tạp, khó tả,
  • 11:09 - 11:11
    cảm giác được người khác hiểu mình.
  • 11:11 - 11:13
    Và khi tất cả trôi qua,
  • 11:13 - 11:15
    trong sự mệt mỏi,
    chúng tôi nhìn nhau và thế giới
  • 11:15 - 11:17
    và nói: "Ta sẽ không bao giờ
    làm điều này nữa.
  • 11:17 - 11:19
    Quá nhiều việc phải làm.
  • 11:19 - 11:21
    Nó rất vui, nhưng,
    thôi, không thắng nữa đâu."
  • 11:22 - 11:26
    Một năm sau,
    tháng Một năm 2018,
  • 11:26 - 11:28
    chúng tôi lại thắng một lần nữa.
  • 11:28 - 11:29
    (Tiếng cười)
  • 11:29 - 11:30
    Hiện giờ, tôi không biết chúng tôi
  • 11:30 - 11:33
    phải làm việc khoảng bao nhiêu
    chục ngàn giờ nữa,
  • 11:33 - 11:35
    và chỉ còn hai tháng nữa
    là đến cuộc thi năm 2019.
  • 11:35 - 11:38
    Cảm ơn bạn đã lắng nghe,
    tôi phải đi thiết kế câu đố đây.
  • 11:38 - 11:39
    (Tiếng cười)
  • 11:39 - 11:42
    (Vỗ tay)
Title:
Thế giới hân hoan và rắc rối của việc giải câu đố.
Speaker:
Alex Rosenthal
Description:

Chào mừng đến với thế giới lạ lùng, cực kì khó khăn, và vô cùng vui thú của giải câu đố. Theo chân Alex Rosenthal để vén màn một trong những cuộc săn lùng kho báu phức tạp nhất trên thế giới: Cuộc thi Săn lùng Kho báu của MIT, -- và tiết lộ cách câu đố được tìm thấy ở những nơi ít ngờ tới nhất. (Gợi ý: thử xem bạn có thể tìm thấy câu đố được giấu trong TED talk này.)

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
11:55

Vietnamese subtitles

Revisions