Κάθε μέρα που ζεις, αφήνεις έναν αντίκτυπο στον πλανήτη

Η θρυλική πρωτευοντολόγος Τζέιν Γκούντολ υποστηρίζει ότι η ανθρώπινη επιβίωση βασίζεται στη διατήρηση του φυσικού κόσμου. Σε συζήτηση με τον επικεφαλής του TED Κρις Άντερσον, αφηγείται την ιστορία της ενασχόλησής της με τους χιμπατζήδες, πώς η ίδια μεταμορφώθηκε από αξιοσέβαστη φυσιοδίφη σε αφοσιωμένη ακτιβίστρια και πώς δίνει κίνητρο σε κοινωνίες ανά τον κόσμο να σώσουν τους φυσικούς οικοτόπους.

Κρις Άντερσον: Καλώς ήρθες,
Δρ. Τζέιν Γκούντολ.

Τζέιν Γκούντολ: Ευχαριστώ.

Νομίζω πως δεν θα είχαμε
μια ολοκληρωμένη συνέντευξη

αν ο κόσμος δεν ξέρει ότι
ο κύριος Χ να είναι δίπλα μου,

γιατί όλοι τον γνωρίζουν.

ΚΑ: Γεια σου, κύριε Χ.

Στην ομιλία σου στο TED 17 χρόνια πριν,
μας προειδοποίησες για τους κινδύνους

του εκτοπισμού του φυσικού κόσμου
εξαιτίας του ανθρώπου.

Πιστεύεις, ίσως,

ότι η τωρινή πανδημία
αποτελεί μια εκδίκηση της φύσης;

ΤΓ: Είναι σαφές ότι οι εν λόγω
ζωονοσογόνες ασθένειες,

όπως ο κορωνοϊός και ο HIV/AIDS

και όλα τα άλλα νοσήματα
που κολλάμε από τα ζώα,

εν μέρει προκύπτουν
από την καταστροφή του περιβάλλοντος.

Καθώς ο οικότοποι των ζώων
περιορίζονται, αυτά συνωστίζονται

και ορισμένες φορές ένας ιός,
από φυσική δεξαμενή ορισμένων ειδών,

όπου ήταν αρμονικά ενεργός
ίσως για εκατοντάδες χρόνια,

περνάει σε νέα είδη.

Επιπλέον, τα ζώα αναγκάζονται να έρθουν
σε στενότερη επαφή με τους ανθρώπους.

Μερικές φορές, ένα από αυτά τα ζώα
το οποίο κουβαλάει έναν ιό

δίνει τη δυνατότητα σ' αυτόν
να μεταφερθεί στους ανθρώπους

και να προκύψει μια νέα ασθένεια,
όπως ο COVID-19.

Επιπροσθέτως,

δεν σεβόμαστε καθόλου τα ζώα.

Τα κυνηγάμε,

τα σκοτώνουμε, τα τρώμε,

τα διακινούμε παράνομα,

τα στέλνουμε στις αγορές άγριων ζώων

στην Ασία,

όπου ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες,
στριμωγμένα σε μικρά κλουβιά,

ανάμεσα σε ανθρώπους που μολύνονται
μέσω αίματος, ούρων, και κοπράνων

Ιδανικές συνθήκες για να περάσει ένας ιός
από ένα ζώο στο άλλο

ή από ένα ζώο σε έναν άνθρωπο.

KA: Θα ήθελα να ταξιδέψουμε
για λίγο πίσω στον χρόνο,

καθώς το παρελθόν σου είναι ξεχωριστό.

Παρά τις έντονα σεξιστικές διαθέσεις
της δεκαετίας του 1960,

κατάφερες να αναδυθείς

και να γίνεις μία εκ των κορυφαίων
επιστημόνων στον κόσμο,

ανακαλύπτοντας εκπληκτικά στοιχεία
σχετικά με τους χιμπατζήδες,

όπως η χρήση εργαλείων και πολλά άλλα.

Κατά τη γνώμη σου, τι σε έκανε

να φτάσεις σε μια τόσο σπουδαία ανακάλυψη;

ΤΓ: Γεννήθηκα αγαπώντας τα ζώα

και το σημαντικότερο απ' όλα
ήταν η υποστηρικτή μητέρα μου.

Δεν θύμωσε όταν βρήκε
σκουλήκια στο κρεβάτι μου.

Απλά μου είπε ότι ανήκουν στον κήπο.

Δεν θύμωσε όταν εξαφανίστηκα
για τέσσερις ώρες

και η ίδια κάλεσε την αστυνομία,
ενώ εγώ καθόμουν στο κοτέτσι,

επειδή κανείς δεν μου έλεγε
από ποια τρύπα βγαίνει το αβγό της κότας.

Δεν ονειρευόμουν να γίνω επιστήμονας,

μιας και οι γυναίκες
δεν ασχολούνταν με τέτοια.

Στην πραγματικότητα, ούτε κάποιος άντρας
το έκανε εκείνη την εποχή.

Όλοι με κορόιδευαν εκτός από τη μαμά,

η οποία μου είπε: «Αν πράγματι το θέλεις,
θα πρέπει να δουλέψεις πολύ σκληρά,

να εκμεταλλευτείς κάθε ευκαιρία.

Αν δεν το βάλεις κάτω, ίσως βρεις τρόπο».

ΚΑ: Κέρδισες, λοιπόν,
την εμπιστοσύνη των χιμπατζήδων

με έναν πρωτόγνωρο τρόπο.

Κοιτώντας πίσω, ποιες είναι
οι πιο συναρπαστικές σου στιγμές

ή τι φαίνεται να μην καταλαβαίνουμε
σχετικά με τους χιμπατζήδες;

ΤΓ: Το θέμα είναι ότι λες,
«Δες πράγματα που κανείς δεν έχει δει

και κέρδισε την εμπιστοσύνη τους».

Κανείς δεν το είχε δοκιμάσει.

Ειλικρινά.

Συνεπώς, χρησιμοποίησα τις ίδιες τεχνικές,

όπως είχα κάνει για να μελετήσω τα ζώα
γύρω από το σπίτι μου, όταν ήμουν παιδί.

Απλώς καθόμουν υπομονετικά,

αποφεύγοντας να τα πλησιάσω πολύ νωρίς,

αλλά ήταν απαίσιο,
επειδή η χρηματοδότηση ήταν εξάμηνη.

Φαντάζεστε πόσο δύσκολο
ήταν να βρεθούν χρήματα

για μια κοπέλα χωρίς πτυχίο,

για να κάνει κάτι τόσο περίεργο
όσο να κάθεται σε ένα δάσος.

Τελικά,

εξασφαλίσαμε χρήματα για έξι μήνες
από έναν Αμερικανό φιλάνθρωπο.

Γνώριζα ότι με τον καιρό θα κέρδιζα
την εμπιστοσύνη των χιμπατζήδων.

Είχα ωστόσο χρόνο;

Οι εβδομάδες γίνανε μήνες και τελικά,
μετά από περίπου τέσσερις μήνες,

ένας χιμπατζής έπαψε σιγά-σιγά να φοβάται.

Τον είδα σε κάποια στιγμή -

ακόμη δεν είχα πλησιάσει τόσο,
είχα ωστόσο τα κιάλια μου -

να χρησιμοποιεί και να φτιάχνει εργαλεία,
για να πιάσει τερμίτες.

Κι όμως, δεν έμεινα τελείως έκπληκτη,

καθώς είχα διαβάσει τι μπορούν να κάνουν
οι αιχμάλωτοι χιμπατζήδες.

Γνώριζα, όμως, τη θέση της επιστήμης

ότι μόνο οι άνθρωποι
χρησιμοποιούν και κατασκευάζουν εργαλεία.

Ήμουν σίγουρη ότι
ο Δρ. Λίκι θα ενθουσιαζόταν.

Αυτή η παρατήρηση

τον ώθησε να πάει στο National Geographic

το οποίο δέχτηκε να συνεχίσει
τη στήριξη της έρευνας

στέλνοντας τον φωτογράφο-παραγωγό
Χούγκο Φαν Λάουικ,

για να καταγράψει ο,τι έβλεπα.

Πολλοί επιστήμονες αμφισβητούσαν
το κομμάτι της χρήσης εργαλείων.

Στην πραγματικότητα, ένας ισχυρίστηκε
ότι δίδαξα τους χιμπατζήδες.

(Γέλια)

Αυτό ήταν αδύνατο,
καθώς δεν μπορούσα να τους πλησιάσω.

Τέλος πάντων, αφού είδαν
την ταινία του Χούγκο

και πώς περιέγραφα
τη συμπεριφορά αυτών των ζώων,

οι επιστήμονες άρχισαν να αλλάζουν γνώμη.

ΚΑ: Από τότε, ακολούθησαν
πολλές ανακαλύψεις

που έφεραν τους χιμπατζήδες
πιο κοντά στον άνθρωπο απ' ο,τι πιστεύαμε.

Κάποια στιγμή ανέφερες
ότι διαθέτουν μια αίσθηση χιούμορ.

Πώς κατάλαβες κάτι τέτοιο;

ΤΓ: Το βλέπεις καθώς παίζουν παιχνίδια,

είναι ένας μεγάλος που παίζει
με έναν μικρότερο χιμπατζή,

και ο πρώτος έσερνε ένα κλήμα
γύρω από ένα δέντρο.

Κάθε φορά που ο μικρός
προσπαθούσε να το πιάσει,

ο μεγάλος το τραβούσε μακριά

και ο μικρός άρχιζε να κλαίει,

ενώ ο άλλος γελούσε.

Άρα, καταλαβαίνεις.

ΚΑ: Έπειτα παρατήρησες
κάτι πιο ανησυχητικό,

το γεγονός ότι αυτές οι ομάδες χιμπατζήδων

ήταν υπερβολικά βίαιες μεταξύ τους.

Είμαι περίεργος
πώς επεξεργάστηκες κάτι τέτοιο

και αν σε έκανε να νιώσεις κάπως θλιμμένη,

καθώς έχουμε κοινά με αυτά τα ζώα.

Ένιωσες ότι η βία
είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι

όλων των ανθρωποειδών;

ΤΓ: Προφανώς και είναι.

H πρώτη μου συνάντηση
με την ανθρώπινη μοχθηρία

ήταν το τέλος του πολέμου

και οι φωτογραφίες από το Ολοκαύτωμα.

Αυτά με συγκλόνισαν πραγματικά.

Άλλαξαν αυτό που ήμουν.

Ήμουν 10 εκείνη την περίοδο.

Όταν συνειδητοποίησα
ότι οι χιμπατζήδες έχουν

αυτήν τη σκοτεινή και βίαιη συμπεριφορά,

θεώρησα ότι είναι σαν και εμάς,
απλώς καλύτεροι.

Έπειτα, αντιλήφθηκα
ότι μοιάζουμε πολύ περισσότερο

απ' ο,τι είχα σκεφτεί.

Στις αρχές του 1970,

ήταν πολύ περίεργο

το ζήτημα της επιθετικότητας

και αν αυτή ήταν έμφυτη ή επίκτητη.

Το θέμα αυτό έγινε πολιτικό.

Οι καιροί τότε ήταν πολύ ασυνήθιστοι

και εγώ έλεγα:

«Όχι, θεωρώ πως η επιθετικότητα

είναι σίγουρα μέρος ενός
κληρονομημένου συνόλου συμπεριφορών».

Ρώτησα έναν ευυπόληπτο
επιστήμονα τι πίστευε,

επειδή είχε ξεκινήσει να αλλάζει γνώμη,

ότι δηλαδή αυτή είναι επίκτητη

και μου είπε: «Τζέιν, θα προτιμούσα
να μην πω τι ακριβώς σκέφτομαι».

Αυτό ήταν ένα μεγάλο σοκ
όσον αφορά το τι θεωρούσα επιστήμη.

KA: Μεγάλωσα με την ιδέα
ότι ο κόσμος είναι φωτεινός και όμορφος.

Πολλές όμορφες ταινίες με πεταλούδες,
μέλισσες και λουλούδια

και με τη φύση ως ένα εκπληκτικό τοπίο.

Και οι περιβαλλοντολόγοι φαίνεται
να έχουν αυτήν την γνώμη:

«Ναι, η φύση είναι αγνή και εξαίσια,
ενώ οι άνθρωποι είναι κακοί».

Ωστόσο, έχουμε και
τις δικές σου παρατηρήσεις.

Όταν εξετάζουμε οποιοδήποτε κομμάτι
της φύσης με λεπτομέρεια,

προκύπτουν πράγματα
που όντως μας τρομοκρατούν.

Πώς ερμηνεύεις τη φύση

και πώς πρέπει να την καταλάβουμε;

ΤΓ: Η φύση,

εάν σκεφτείς όλο το φάσμα της εξέλιξης,

έχει να κάνει με ένα παρθένο μέρος.

Η Αφρική ήταν ανέγγιχτη, όταν ήμουν νέα.

Υπήρχαν ζώα παντού.

Ποτέ δεν μου άρεσε το γεγονός,
ότι τα λιοντάρια σκοτώνουν.

Ωστόσο, πρέπει να το κάνουν.

Αν δεν το έκαναν, θα πέθαιναν.

Νομίζω αυτή είναι η μεγάλη διαφορά
μεταξύ αυτών και των ανθρώπων,

ότι δηλαδή κάνουν ο,τι κάνουν,
επειδή πρέπει να το κάνουν.

Εμείς μπορούμε να σχεδιάσουμε τι κάνουμε.

Τα σχέδιά μας είναι πολύ διαφορετικά.

Μπορούμε να σχεδιάσουμε
να καταστρέψουμε ένα δάσος,

επειδή θέλουμε να πουλήσουμε την ξυλεία

ή για να να χτίσουμε
ένα ακόμη εμπορικό κέντρο.

Κάπως έτσι.

Καταστρέφουμε το περιβάλλον,
προκαλούμε πολέμους

και είμαστε διαβολικοί,
μιας και μπορούμε να κάτσουμε άνετα

και να σχεδιάσουμε βασανιστήρια
σε κάποιον πολύ μακριά.

Αυτό είναι μοχθηρό.

Οι χιμπατζήδες έχουν
ένα είδος πρωτόγονου πολέμου

και γίνονται πολύ επιθετικοί,

αλλά είναι κάτι της στιγμής.

Έτσι νιώθουν.

Είναι μια ανταπόκριση
σε ένα τους συναίσθημα.

ΚΑ: Επομένως, η παρατήρησή σας
ως προς την πολυπλοκότητα των χιμπατζήδων

δεν αφορά αυτό που ονομάζουν οι άνθρωποι

ως ένα είδος ανθρώπινης υπερδύναμης,

δηλαδή την ικανότητα να προσομοιώνουμε
λεπτομερώς στο μυαλό μας το μέλλον

και να κάνουμε μακροπρόθεσμα σχέδια.

Επίσης, να ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον,
για να πετύχουμε αυτά τα σχέδια.

Όλα αυτά, ακόμα και για κάποια
που ασχολήθηκε πολύ με τους χιμπατζήδες,

αποτελούν κατά βάση
ένα διαφορετικό σύνολο προσόντων

για το οποίο πρέπει να λάβουμε την ευθύνη

και να το χρησιμοποιήσουμε πιο σοφά.

ΤΓ: Ναι, και πιστεύω -

πολλά λέγονται σχετικά με το θέμα αυτό -

ότι είναι γεγονός πως αναπτύξαμε
ένα είδος επικοινωνίας,

το οποίο χρησιμοποιούμε εσύ και εγώ.

Ναι μεν χρησιμοποιούμε λέξεις,

όμως η επικοινωνία των ζώων
είναι πιο σύνθετη

από ο,τι νομίζαμε.

Οι χιμπατζήδες, οι γορίλες,
οι ουραγκοτάγκοι

μπορούν να μάθουν τη νοηματική των κωφών.

Εμείς, όμως, μεγαλώνουμε μιλώντας
οποιαδήποτε γλώσσα.

Μπορώ να σου μιλήσω για πράγματα
που δεν έχεις ακούσει ποτέ.

Ένας χιμπατζής δεν μπορεί
να κάνει κάτι τέτοιο.

Μπορούμε να διδάξουμε τα παιδιά μας
αφηρημένες έννοιες.

Ένας χιμπατζής, όχι.

Ναι, οι χιμπατζήδες μπορούν να κάνουν
διάφορα έξυπνα πράγματα.

Το ίδιο και οι ελέφαντες,
τα κοράκια, τα χταπόδια.

Ωστόσο, εμείς σχεδιάζουμε πυραύλους
που ταξιδεύουν σε άλλους πλανήτες,

μικρά ρομπότ που βγάζουν φωτογραφίες

και αυτόν τον εκπληκτικό τρόπο
να επικοινωνούμε μεταξύ μας

από διαφορετικά μέρη του κόσμου.

Όταν ήμουν νέα,

δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα

και υπολογιστές.

Ήταν διαφορετικός ο κόσμος.

Είχα ένα μολύβι, ένα στυλό,
ένα τετράδιο, και αυτό ήταν όλο.

ΚΑ: Γυρίζοντας πίσω στο θέμα
σχετικά με τη φύση,

μιας και το σκέφτομαι πολύ

και με ταλαιπωρεί, ειλικρινά.

Η δουλειά σου, η δουλειά
πολλών ανθρώπων που εκτιμώ,

σχετίζεται με το πάθος να προσπαθούμε
να μην καταστρέφουμε το φυσικό περιβάλλον.

Είναι πιθανόν, υγιές, ακόμη και σημαντικό

να αποδεχόμαστε ταυτόχρονα
ότι πολλά σημεία της φύσης

είναι τρομακτικά,

αλλά και εκπληκτικά;

Προκύπτει ένα μέρος της λαμπρότητας
από τo ενδεχόμενο να είναι τρομακτική,

αλλά και απίστευτα όμορφη;

Δεν μπορούμε να υπάρξουμε,
αφού είμαστε κομμάτι της φύσης.

Δεν μπορούμε να είμαστε ένα όλον,

εκτός αν το αποδεχτούμε.

Τζέιν, βοήθησέ με
πώς να εκφράσω αυτήν τη σχέση.

ΤΓ: Θεωρώ πως ένα από τα προβλήματα
προέκυψε ενώ αναπτυσσόμασταν νοητικά

και γινόμασταν όλο και καλύτεροι

στο να τροποποιούμε το περιβάλλον
για δική μας χρήση

και να μετατρέπουμε σε χωράφια
και να καλλιεργούμε

τα μέρη όπου βρίσκονταν δάση και άλση.

Ας μην πάμε εκεί τώρα,

αλλά έχουμε αυτήν την ικανότητα
να αλλάζουμε τη φύση.

Καθώς μεταφερθήκαμε περισσότερο σε πόλεις

και βασιστήκαμε στην τεχνολογία,

πολλοί άνθρωποι νιώθουν αποκομμένοι
από τον φυσικό κόσμο.

Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά

τα οποία ζουν σε αστικά κέντρα,

όπου η φύση είναι ανύπαρκτη.

Για αυτόν τον λόγο, έγινε σημαντικό
να πρασινίσουμε τις πόλεις μας.

Ξέρετε, κάνανε πειράματα,

νομίζω ήταν στο Σικάγο,
δεν είμαι πολύ σίγουρη,

όπου υπήρχαν διάφορα άδεια οικόπεδα

σε πολύ βίαιες περιοχές της πόλης.

Πρόσθεσαν, λοιπόν, πράσινο
σε μερικά από αυτά τα σημεία,

όπως δέντρα, λουλούδια και θάμνους.

Το ποσοστό εγκληματικότητας μειώθηκε.

Μετά φύτεψαν δέντρα
και στην υπόλοιπη πόλη.

Τα αποτελέσματα είναι φανερά.

Επιπλέον, έχουν γίνει μελέτες
οι οποίες έδειξαν

πως τα παιδιά χρειάζονται τη φύση
για να αναπτυχθούν ομαλά ψυχολογικά.

Όπως είπες, είμαστε κομμάτι της φύσης

και την κακομεταχειριζόμαστε.

Αυτό είναι τρομερό για τα παιδιά μας

και τα εγγόνια μας,

καθώς βασιζόμαστε στη φύση
για καθαρό αέρα και νερό

και για τη ρύθμιση του κλίματος
και των βροχοπτώσεων.

Κοιτάξτε τι κάναμε,
κοιτάξτε την κλιματική κρίση.

Εμείς είμαστε. Εμείς το κάναμε αυτό.

ΚΑ: Πριν από 30 χρόνια,

νομίζω πως κάνατε αυτήν την εναλλαγή
από επιστήμονα σε ακτιβίστρια.

Γιατί;

ΤΓ: Σε ένα επιστημονικό συνέδριο το 1986,
είχα ήδη κάνει το διδακτορικό μου,

προσπάθησα να ανακαλύψω
σε τι διέφερε η συμπεριφορά του χιμπατζή,

από ένα περιβάλλον στο άλλο.

Υπήρχαν έξι σημεία μελέτης
σε όλη την Αφρική.

Σκεφτήκαμε να συναντηθούμε
όλοι οι επιστήμονες

και να το εξερευνήσουμε,

το οποίο ήταν συναρπαστικό.

Είχαμε ακόμη ένα κομμάτι
σχετικά με τη διατήρηση

και ένα κομμάτι όσον αφορά τις συνθήκες
σε καταστάσεις αιχμαλωσίας,

όπως στην ιατρική έρευνα.

Αυτές οι δύο συνεδριάσεις
ήταν σοκαριστικές για μένα.

Πήγα στο συνέδριο ως επιστήμονας,

έφυγα ως ακτιβίστρια.

Δεν το αποφάσισα εγώ,
κάτι συνέβη μέσα μου.

ΚΑ: Αφοσίωσες τα τελευταία 34 χρόνια

σε ακούραστες διαδηλώσεις
για μια καλύτερη σχέση

μεταξύ ανθρώπων και φύσης.

Πώς πρέπει να μοιάζει αυτή η σχέση;

ΤΓ: Λοιπόν, πάλι δημιουργούμε
όλα αυτά τα προβλήματα.

Οι άνθρωποι χρειάζονται χώρο,
για να ζήσουν.

Ωστόσο, το πρόβλημα έγκειται

στο ότι γίναμε,
μέσα στις εύπορες κοινωνίες,

υπερβολικά αχόρταγοι.

Πραγματικά, ποιος χρειάζεται
τέσσερα σπίτια με τεράστια γη;

Γιατί χρειαζόμαστε ένα ακόμη εμπορικό;

Kαι πάει λέγοντας.

Μας ενδιαφέρει το βραχυπρόθεσμο
οικονομικό όφελος.

Τα χρήματα μετατράπηκαν
σε έναν θεό που προσκυνάμε,

ενώ χάνουμε κάθε πνευματικό σύνδεσμο
με τον φυσικό κόσμο.

Άρα, μας νοιάζει
το χρηματικό κέρδος ή η δύναμη,

αντί για την υγεία του πλανήτη

και το μέλλον των παιδιών μας.

Δεν φαίνεται να μας νοιάζουν πλέον αυτά.

Για αυτό δεν θα σταματήσω
ποτέ να αγωνίζομαι.

ΚΑ: Σχετικά με τη δουλεία σου
πάνω στη διατήρηση των χιμπατζήδων,

βάλατε στο κέντρο ανθρώπους,

τους ντόπιους, και να τους παροτρύνατε.

Πώς λειτούργησε αυτό

και θεωρείς ότι είναι ουσιώδες

εάν θέλουμε να πετύχουμε
την προστασία του πλανήτη;

ΤΓ: Μετά από αυτό το συνέδριο,

έπρεπε να μάθω τους λόγους εξαφάνισης
των χιμπατζήδων από την Αφρική

και τι συμβαίνει στα δάση.

Έτσι, μάζεψα μερικά χρήματα
και επισκέφτηκα έξι χώρες.

Έμαθα πολλά για τα προβλήματα
που αντιμετωπίζουν οι χιμπατζήδες,

για το κυνήγι άγριων ζώων, το ζωεμπόριο,

το ότι πιάνονται σε παγίδες

και την ανάγκη των ανθρώπων
να έχουν περισσότερη γη

για τις καλλιέργειες, τα βοοειδή
και τα χωριά τους.

Όμως, μάθαινα ακόμη για
τα δεινά τόσο πολλών ανθρώπων.

Για την απόλυτη φτώχεια,
την έλλειψη υγείας και εκπαίδευσης

και την εξαθλίωση της γης τους.

Τα πράγματα κλιμακώθηκαν, όταν πέταξα
πάνω από το μικρό Εθνικό Πάρκο Γκομπέ.

Άνηκε στην ισημερινή
δασική ζώνη της Αφρικής

στη δυτική ακτή.

To 1990

ήταν απλώς ένα δασικό νησάκι,
ένα μικροσκοπικό εθνικό πάρκο.

Γύρω-γύρω, οι λόφοι ήταν γυμνοί.

Τότε το συνειδητοποίησα.

Αν δεν κάνουμε κάτι,

για να βρούμε τρόπους διαβίωσης

χωρίς να καταστρέφουμε το περιβάλλον,

τότε δεν πρόκειται
να σώσουμε τους χιμπατζήδες.

Έτσι, το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ
ξεκίνησε το πρόγραμμα «Take Care»,

το αποκαλούμε «TACARE».

Αποτελεί τη μέθοδό μας
για κοινοτική προστασία,

πραγματικά ολιστική.

Πλέον, περάσαμε τα εργαλεία προστασίας

στα χέρια των χωρικών,

αφού οι περισσότεροι χιμπατζήδες
στην Τανζανία δεν προστατεύονται

παρά μόνο σε τοπικά δασικά καταφύγια.

Έτσι, παρακολουθούν
την κατάσταση των δασών.

Έχουν πλέον καταλάβει,

ότι η προστασία των δασών
δεν αφορά μόνο την άγρια ζωή,

αλλά και το δικό τους μέλλον.

Χρειάζονται τα δάση

και είναι πολύ περήφανοι.

Οι εθελοντές συμμετέχουν σε σεμινάρια,

μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν κινητά,

πώς να ανεβάζουν αρχεία
στην πλατφόρμα και στο νέφος.

Τα πάντα είναι ολοφάνερα.

Τα δέντρα επανεμφανίστηκαν

και δεν υπάρχουν πλέον γυμνοί λόφοι.

Δημιουργήθηκε μια ουδέτερη ζώνη
γύρω από το Γκομπέ,

έτσι ώστε οι χιμπατζήδες να έχουν
περισσότερα δάση σε σχέση με το 1990.

Ανοίγουν δασικούς διαδρόμους,

συνδέοντας σκόρπιες ομάδες χιμπατζήδων
προς αποφυγή ενδογαμίας.

Ναι, όλα αυτά πέτυχαν
και γίνονται σε έξι επιπλέον χώρες.

Οι ίδιες πρακτικές.

ΚΑ: Είσαι αυτή η εξαίρετη
και ακούραστη φωνή σε όλο τον κόσμο.

Έχεις ταξιδέψει πολύ,

έχεις μιλήσει και εμπνεύσει κόσμο παντού.

Πώς είναι δυνατόν
να έχεις τέτοια ενέργεια,

τέτοια φλόγα για κάτι τέτοιο,

μιας και όλα αυτά είναι εξουθενωτικά.

Κάθε συνάντηση με πολλούς ανθρώπους

είναι σωματικά εξαντλητική.

Παρόλα αυτά, είσαι εδώ
και το κάνεις ακόμα.

Πώς το καταφέρνεις αυτό, Τζέιν;

ΤΓ: Υποθέτω πως είμαι πεισματάρα
και δεν μου αρέσει να τα παρατάω.

Δεν θα αφήσω τους γενικούς διευθυντές
μεγάλων εταιρειών

να καταστρέφουν τα δάση

ή τους πολιτικούς
να ξηλώνουν προστασίες

παλαιότερων προέδρων.

Ξέρεις για ποιον μιλάω.

Θα συνεχίσω να αγωνίζομαι.

Είμαι παθιασμένη για την άγρια ζωή.

Για τον φυσικό κόσμο.

Λατρεύω τα δάση και με θλίβει
να τα βλέπω να καταστρέφονται.

Νοιάζομαι ένθερμα για τα παιδιά.

Τους κλέβουμε το μέλλον.

Δεν πρόκειται να τα παρατήσω.

Είμαι ευλογημένη με καλά γονίδια,
αυτό είναι ένα δώρο,

και ένα ακόμη που ανακάλυψα ότι διαθέτω

είναι η επικοινωνία,

είτε γραπτή είτε προφορική.

Έτσι λοιπόν,

μπορεί όλα αυτά να μη λειτουργούσαν.

Κι όμως, κάθε φορά σε ομιλίες μου

έρχονται και μου λένε:

«Τα είχα παρατήσει,
αλλά μου δώσατε κίνητρο.

Υπόσχομαι ότι θα βοηθήσω».

Το πρόγραμμα νέων «Roots and Shoots»
τρέχει πλέον σε 65 χώρες

και εξελίσσεται γρήγορα.

Άτομα κάθε ηλικίας

επιλέγουν πρότζεκτ βοηθώντας
ανθρώπους, ζώα, το περιβάλλον.

Σηκώνουν τα μανίκια τους και ενεργούν.

Σε κοιτάνε με λαμπερά μάτια

θέλοντας να πουν στην Δρ. Τζέιν τι έκαναν

για να κάνουν τον κόσμο καλύτερο.

Πώς θα μπορούσα να τους απογοητεύσω;

ΚΑ: Βλέποντας το μέλλον του πλανήτη

τι σε ανησυχεί περισσότερο;

Τι σε φοβίζει για την τωρινή κατάσταση;

ΤΓ: Νομίζω ότι έχουμε
μικρό χρονικό περιθώριο

για να ξεκινήσουμε έστω
να επουλώσουμε μερικές πληγές

και να μειώσουμε την κλιματική αλλαγή.

Το περιθώριο τελειώνει

και είδαμε τι συνέβη γύρω μας
στη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας

εξαιτίας της COVID-19:

καθαρός ουρανός πάνω από πόλεις,

άνθρωποι ανέπνευσαν
καθαρό αέρα για πρώτη φορά

και είδαν τον ξάστερο ουρανό,

κάτι που δεν συνέβη πριν.

Ξέρεις,

αυτό που με ανησυχεί παραπάνω

είναι πώς να κάνουμε αρκετούς ανθρώπους,

παρόλο που καταλαβαίνουν,

να λάβουν δράση.

ΚΑ: Το National Geographic μόλις
κυκλοφόρησε μια ταινία σχετικά με σένα,

τονίζοντας τη δουλειά σου
τις τελευταίες έξι δεκαετίες.

Ο τίτλος του είναι:
«Τζέιν Γκούντολ: Η Ελπίδα».

Ποια είναι αυτή η ελπίδα, Τζέιν;

Η μεγαλύτερή μου ελπίδα

είναι όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι.

Στην Κίνα, μερικοί λένε:

«Φυσικά και νοιάζομαι για το περιβάλλον,

συμμετείχα στο "Roots and Shoots"
στο δημοτικό σχολείο».

Το «Roots and Shoots» επιμένει στις αξίες

και ενθουσιάζονται τόσο πολύ,
αφού γνωρίσουν τα προβλήματα

και λάβουν δράση.

Καθαρίζουν ποτάμια απομακρύνοντας
τα ξενικά είδη με σεβασμό.

Ακόμη, έχουν τόσες πολλές ιδέες.

Έχουμε μοναδική νοημοσύνη.

Τη χρησιμοποιούμε,
για να αναπτύξουμε τεχνολογίες

που θα μας βοηθήσουν
να ζήσουμε με μεγαλύτερη αρμονία.

Στις προσωπικές μας ζωές,

ας σκεφτούμε τις συνέπειες
των καθημερινών ενεργειών μας.

Τι αγοράζουμε, από που προέρχονται,

πώς παράγονται;

Βλάπτουν το περιβάλλον, κακοποιήθηκαν ζώα;

Είναι φθηνά εξαιτίας
της παιδικής εργασίας;

Ας κάνουμε ηθικές επιλογές,

πράγμα απίθανο αν ζει κανείς
σε συνθήκες φτώχειας.

Τέλος, υπάρχει αυτό το απτόητο πνεύμα

όλων αυτών που αντιμετωπίζουν
αυτό που μοιάζει αδύνατο

και δεν το βάζουν κάτω.

Δεν μπορείς να τα παρατήσεις,
όταν έχεις τέτοιους ανθρώπους.

Βέβαια, υπάρχουν πράγματα
πέρα από τις δυνάμεις μου.

Δεν μπορώ να καταπολεμήσω τη διαφθορά.

Ούτε στρατιωτικά καθεστώτα και δικτάτορες.

Κάνω μόνο αυτό που μπορώ

και αν όλοι κάνουμε το καθήκον μας,

τότε σίγουρα θα βγούμε νικητές.

ΚΑ: Τελευταία ερώτηση, Τζέιν.

Αν υπήρχε μια ιδέα, μια σκέψη,

έναν σπόρο που θα μπορούσες να σπείρεις
στο μυαλό όλων των θεατών μας,

ποιος θα ήταν αυτός;

ΤΓ: Κάθε μέρα που ζεις,

αφήνεις έναν αντίκτυπο στον πλανήτη.

Αυτό είναι αναπόφευκτο.

Εκτός και αν ζεις
σε συνθήκες ακραίας φτώχειας,

μπορείς να επιλέξεις
τι είδους αντίκτυπο αφήνεις.

Ακόμα και τότε, έχεις επιλογή.

Απλά, όταν είμαστε πιο ευκατάστατοι,
έχουμε καλύτερες επιλογές.

Εάν όλοι επιλέξουμε ηθικά,

τότε πλησιάζουμε έναν κόσμο,

ο οποίος δεν θα είναι τόσο επικίνδυνος
για τα δισέγγονά μας.

Μας αφορά όλους.

Πολλοί έχουν επίγνωση τι συμβαίνει,

αλλά αισθάνονται ανίκανοι και αβοήθητοι.

Καταλήγουν, λοιπόν, να είναι απαθείς.

Η απάθεια είναι πολύ επικίνδυνη.

ΚΑ: Δρ. Τζέιν Γκούντολ, ουάου.

Θέλω να σε ευχαριστήσω για την πορεία σου,

για το έργο σου

και για τον χρόνο που περάσαμε μαζί.

Σε ευχαριστώ.

ΤΓ: Ευχαριστώ.