Viện bảo tàng: cả những thứ tầm thường cũng cần được tôn vinh

Ai xứng đáng được vào viện bảo tàng? Trong một thời gian dài, câu trả lời sẽ là "những người phi thường" -- những nhân vật lịch sử truyền cảm hứng cho ta bằng thành công của họ. Nhưng những câu chuyện này có sự hạn chế, quản lý bảo tàng, Ariana Curtis, phát biểu. Trong bài nói chuyện đầy hy vọng này, cô hình dung cách mà viện bảo tàng có thể triển lãm một lịch sử chính xác hơn bằng cách tôn vinh cả những người phi thường lẫn tầm thường, nổi trội lẫn ẩn mình -- qua đó, truyền đi thông điệp rằng những góc nhìn đa dạng là cần thiết.

Sự đại diện là quan trọng

Sự đại diện chân thật
cho phụ nữ cũng là quan trọng

Tôi cho rằng, từ lâu,
đại diện của phụ nữ trong mắt công chúng

bị đóng khung trong ngôn ngữ
của người phi thường.

Đây là người phụ nữ Mỹ đầu tiên
tự thân trở thành triệu phú:

Madam C.J. Walker...

Đây là những bộ váy
của đệ nhất phu nhân Mỹ ...

Shirley Chisholm,
người phụ nữ đầu tiên

tham gia ứng cử tổng thống
của Đảng Dân Chủ

(Vỗ tay)

Là quản lý bảo tàng,

tôi hiểu vì sao những câu chuyện này
lại cuốn hút đến vậy.

Những phụ nữ phi thường này
truyền cảm hứng và đầy khát vọng.

Nhưng những câu chuyện đó
vẫn còn hạn chế.

Về bản chất, điều phi thường
thì không mang tính biểu trưng,

không mang tính đại diện.

Những câu chuyện đó không tạo nền tảng
để thống nhất lịch sử của phụ nữ,

và không phản ánh
thực tế cuộc sống hàng ngày.

Nếu áp dụng
khái niệm cơ bản

rằng phụ nữ là con người,

sẽ dễ dàng thể hiện được
họ là những người

gần gũi, đa dạng và hiện hữu.

Trong cuộc sống hằng ngày
xuyên suốt lịch sử,

phụ nữ tồn tại một cách tích cực --

đó không phải là một cách nói
mà là sự thật.

Vượt lên trên chân dung
chuẩn xác về loài người,

bao gồm việc phụ nữ được xem
như sự hiện hữu thường nhật

của gần 3.8 tỷ người
trên hành tinh này.

Cảnh phim tai tiến trong bảo tàng
của "Black Panther",

người quản lý da trắng giải thích sai

cho nhân vật
do Michael B. Jordan thủ vai,

về một cổ vật đến từ
chính nền văn hóa của anh.

Cảnh phim này gây tranh cãi
trong giới làm bảo tàng

về việc ai đang định hình
những câu chuyện và thành kiến như thế.

Viện bảo tàng thực tế được đánh giá

là những nguồn thông tin
đáng tin cậy nhất ở Mỹ,

với hàng trăm triệu lượt khách
từ khắp nơi trên thế giới,

đúng ra, ta nên kể lại lịch sử
một cách chính xác

nhưng lại không làm.

Có một phong trào
từ bên trong các viện bảo tàng

để chống lại thành kiến này.

Người ta đơn giản cho rằng
viện bảo tàng không trung lập.

Bảo tàng mang tính mô phạm.

Qua sự trưng bày nghệ thuật
và vật thể,

ta có thể khuyến khích sáng tạo
và cổ vũ sự đa dạng,

nhưng ta có lỗi trong việc
giới thiệu lịch sử một cách sai lầm.

Lịch sử lấy đàn ông làm trung tâm đã
khiến lịch sử của phụ nữ ta bị chôn giấu.

Và sự tồn tại khó tin
của phụ nữ,

đặc biệt là phụ nữ da màu
trong lĩnh vực này,

ngăn ta đưa vào những tấm gương
về đời sống phụ nữ.

Lãnh đạo viện bảo tàng:

đa số là đàn ông da trắng,

dù phụ nữ chiếm khoảng
60% nhân viên bảo tàng.

Khá ít những vị trí lãnh đạo
dành cho phụ nữ

và nhất là
cho phụ nữ da màu.

Và sự hiện hữu của phụ nữ
không đảm bảo được

việc gia tăng sự hiện diện
của phụ nữ với công chúng,

Không phải tất cả phụ nữ
đều ủng hộ bình đẳng giới.

Trong cuốn sách về
thuyết nam nữ bình quyền,

"Hệ thống gia trưởng
không phân biệt giới tính."

Phụ nữ có thể là
trụ cột của gia đình

cũng như đàn ông có thể
đấu tranh cho bình đẳng giới.

Và ta thường xem nhẹ
tính quan trọng của sự giao thoa.

Marian Anderson là một trong những
giọng ca nổi tiếng của thế kỷ 20,

và Viện Smithsonian đã thu thập
những trang phục của cô vào năm 1939.

Sau khi tổ chức Những đứa con da trắng
của Cách Mạng Hoa Kỳ từ chối cô

hát ở Hội Trường Hiến Pháp,
vì là người da đen.

Thay vào đó, cô đã hát ở
Đài Tưởng Niệm Lincoln,

trước đám đông hơn 75.000 người.

Và trong các thư viện khắp nơi,
bao gồm các viện bảo tàng,

bạn vẫn tìm thấy tập văn táo bạo
viết năm 1982, tựa đề

"Mọi Phụ Nữ Đều Da Trắng,

Mọi Đàn Ông Đều Da Đen,

Một Số Trong Chúng Ta Dũng Cảm."

Sự đòi hỏi việc gia tăng
sự hiện diện của phụ nữ

không phải lúc nào cũng bao gồm
những phụ nữ gốc Phi-Latin như tôi...

hoặc phụ nữ nhập cư,
hay châu Á, hay bản địa,

phụ nữ chuyển giới,
không có giấy tờ,

những người trên 65
hay những bé gái --

danh sách này cứ kéo dài mãi.

Vậy ta cần làm gì?

Những sáng kiến mục tiêu
nằm hợp nhất nhiều góc nhìn

nên tôn trọng sự đa dạng.

Tôi đến được viện Smithsonian
nhờ vào một phụ trách sáng kiến gốc Latin,

người đã thuê
các bảo quản viên gốc Latin,

đa phần là phụ nữ,

người đã giúp gia tăng số lượng
nhân viên gốc Latin của toàn tổ chức.

Và điều đó như tấm gương

để mở rộng viện Smithsonian
American Women's History Initiative,

tìm kiếm sự hiện diện đa dạng hơn
của phụ nữ

bằng một cách khả thi,

để phụ nữ hiện hữu,

không chỉ trong tranh ảnh
đương thời,

mà trong cả lịch sử,

bởi chúng tôi luôn ở đây.

Ngay lúc này, năm 2018, tôi
có thể bước chân vào giới chuyên nghiệp

và trở thành người duy nhất --

người duy nhất dưới 40 tuổi,
người da đen duy nhất,

phụ nữ da đen gốc Latin duy nhất,

và có thể là người phụ nữ duy nhất.

Mẹ của tôi là người Mỹ gốc Phi
và cha tôi là người Panama gốc Phi.

Tôi rất tự hào và gắn bó
với cả hai dòng máu.

Là người Latin gốc Phi,
tôi là một trong số hàng triệu người.

Là một người quản lý Latin gốc phi,
tôi là một trường hợp hiếm hoi.

Và việc dấn thân vào
môi trường chuyên nghiệp

như là một hành động dũng cảm,

và tôi thừa nhận không phải
lúc nào mình cũng qua được thử thách đó

cho dù là nỗi sợ bị sa thải
hay sự tự vệ.

Trong những cuộc họp,
tôi chỉ phát biểu

khi đã có một quan điểm
xác đáng muốn chia sẻ.

Không thảo luận
hoặc tranh luận với đồng nghiệp.

Suốt một thời gian dài,

tôi đã không cho phép mình
đeo cái khuyên tai yêu thích

hoặc vòng cổ to bản đến nơi làm việc,

nghĩ rằng chúng quá ồn ào,
không tri thức hoặc không chuyên nghiệp.

(Tiếng cười)

Tôi tự hỏi người ta sẽ phản ứng thế nào
với mái tóc tự nhiên của tôi,

hay họ cho rằng tôi phù hợp hơn
và ít đặc trưng hơn khi duỗi thẳng tóc.

Và bất cứ ai cảm thấy mình
bị đặt ngoài lề hình ảnh chung

hiểu rõ rằng có những yếu tố cơ bản,
hàng ngày

có thể khiến người khác khó chịu.

Nhưng vì tôi đam mê
về sự hiện diện

của những thứ thường ngày
như chính bản thân phụ nữ,

tôi dừng việc thể hiện sự giả tạo của
bản thân hay công việc.

Và tôi đã được kiểm chứng.

Đây là tôi đang chỉ vào
khuyên tai ở chỗ làm --

(Tiếng cười)

Mới tháng trước, tôi được mời làm diễn giả
cho Tháng Di Sản Latin.

Trong tuần trưng bày, ban tổ chức
đã thể hiện mối quan tâm.

Họ gọi những slide của tôi là
"nhà hoạt động",

và hàm ý điều đó là tiêu cực.

(Tiếng cười)

(Vỗ tay)

Hai ngày trước buổi diễn thuyết,

họ yêu cầu tôi không chiếu một video
hai phút để khẳng định mái tóc tự nhiên

vì "nó có thể tạo ra trở ngại
trong quá trình học hỏi

của một số người tham dự."

(Tiếng cười)

Đó là bài thơ "Hair" (Tóc)
do Elizabeth Acevedo sáng tác và đọc,

cô là người Mỹ gốc Dominica
đạt giải Cuốn Sách của năm 2018,

và bài thơ xuất hiện trong lễ trao giải
của Viện Smithsonian mà tôi quản lý.

Tôi đã hủy buổi thuyết trình,

giải thích rằng sự kiểm duyệt của họ
khiến tôi khó chịu.

(Vỗ tay và hoan hô)

Sự tôn trọng chính trị và
lý tưởng hóa phụ nữ

ảnh hưởng đến cách chúng ta
triển lãm hình ảnh phụ nữ

và người phụ nữ nào được chọn
để triển lãm.

Và cuộc triển lãm đó đã
thành công và tuyệt vời,

nổi tiếng và truyền cảm hứng

bảo đảm được sự ngoại lệ
một cách có hệ thống

và sự thoát ly của những thứ hàng ngày,
thông thường, không được triển lãm

và những thứ bất thường.

Là quản lý viện bảo tàng,
tôi khuyến khích thay đổi câu chuyện đó.

Tôi nghiên cứu, thu thập và triển lãm
những đồ vật và hình ảnh có ý nghĩa.

Celia Cruz, nữ hoàng của điệu Salsa --

(Tiếng hoan hô)

Đúng vậy -- có ý nghĩa.

Và là một phụ nữ Latin gốc Phi.

Viện Smithsonian đã thu thập
những trang phục, đôi giày,

chân dung, con tem của cô ấy

và được tái hiện lại ...

bởi họa sỹ Tony Peralta.

Khi tôi thu thập và
triển lãm công trình này,

đó là một chiến thắng
cho mâu thuẫn tượng trưng.

Sự tự hào khi triển lãm
về phụ nữ Latin da màu,

một người phụ nữ da đen,

có mái tóc cuốn lô
để duỗi thẳng tóc

có lẽ là cái gật đầu thoả hiệp
với chuẩn sắc đẹp người da trắng.

Một người phụ nữ tinh tế, quyến rũ
với trang sức vàng miếng cỡ lớn.

Khi công trình này được ra mắt,

nó trở nên nổi tiếng trên Instagram,

và người xem nói rằng họ cảm thấy
liên kết với những điều thường nhật

như làn da nâu, những ống cuốn
hoặc trang sức của cô ấy.

Bộ sưu tập của chúng tôi
bao gồm Celia Cruz

và một bức chân dung hiếm hoi
của Harriet Tubman lúc còn trẻ ....

những trang phục mang tính hình tượng
xuất sắc của Oprah Winfrey.

Nhưng những viện bảo tàng
có thể thay đổi

cách mà hàng trăm triệu người
đánh giá phụ nữ

và người phụ nữ nào được chọn.

Vì thế, thay vì luôn hướng đến
người đứng đầu hay nổi tiếng,

chúng ta có trách nhiệm triển lãm
những thứ bảy bình thường ở tiệm làm tóc,

nghệ thuật của những
cái bông tai door-knocker

(Cười)

những người phụ nữ sành điệu ...

(Cười)

và niềm tự hào văn hóa mọi độ tuổi.

Câu chuyện
của những phụ nữ bình thường

bị cố tình lược bỏ khỏi lịch sử
quốc gia và thế giới.

Thông thường ở các viện bảo tàng,
bạn thấy phụ nữ được triển lãm

qua phục trang,
chân dung hoặc hình ảnh ...

nhưng những câu chuyện
có sức ảnh hưởng, và ý nghĩa to lớn

từ những phụ nữ bình thường

cũng có thể giống như cái ghế thuyền
của người Esmeralda.

Esmeraldas, Ecuador từng là
một cộng đồng nô lệ bỏ trốn.

Khu rừng nhiệt đới đã bảo vệ
cư dân bản địa và gốc Phi

khỏi thực dân Tây Ban Nha

Bây giờ đã có đường xá

nhưng có những vùng nội địa
chỉ có thể tiếp cận bằng ca nô.

Débora Nazareno thường đến
với những người Ecuador bằng ca nô,

vì thế, bà có chiếc ghế thuyền
của riêng mình.

Bà cá nhân hóa nó bằng hình
mạng nhện và con nhện,

biểu tượng cho Anansi,
một nhân vật trong cổ tích Tây Phi.

Débora cũng ngồi trên chiếc ghế này ở nhà,
kể chuyện cho đứa cháu trai, Juan.

Và hình thức tình cảm vô hình này

xuất hiện
trong những câu chuyện đa thế hệ

là điều phổ biến
trong những cộng đồng di cư gốc Phi.

Những thứ thường nhật
đã thôi thúc Juan thu thập và bảo tồn

hơn 50.000 tài liệu
về văn hóa Phi-Ấn.

Năm 2005, Juan García Salazar,
cháu trai của Débora,

và giờ là một học giả nổi tiếng
về văn hóa Phi-Ecuador,

đến Washington, D.C.

Ông gặp Lonnie Bunch,
giám đốc viện bảo tàng nơi tôi làm việc,

và cuối cùng của cuộc nói chuyện

Juan lấy cái cặp và nói rằng
"Tôi muốn dành tặng ông một món quà."

Ngày hôm đó, cái ghế thuyền khiêm tốn
của Débora Nazareno

trở thành hiện vật đầu tiên được ủng hộ

cho Viện Bảo tàng Quốc gia Smithsonian
về Lịch Sử và Văn Hóa người Mỹ gốc Phi.

Nó được bọc lại, trưng bày
và được chiêm ngưỡng bởi hơn

năm triệu lượt khách
từ khắp nơi trên thế giới.

Tôi sẽ tiếp tục thu thập những thứ
từ những mốc lịch sử quan vĩ đại.

Những câu chuyện của họ
rất quan trọng.

Nhưng thứ đã đưa tôi đến
ngày hôm nay và mọi ngày

là một đam mê đơn giản để ghi lại
tên của chúng ta vào lịch sử,

phô bày cho công chúng,
hàng triệu người được thấy

và được đi trong ánh sáng vĩnh cửu
nơi phụ nữ luôn hiện diện.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay và hoan hô)