Aldatıcı trafik nedir ve neden yaşamınızı mahvediyor?

Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/what-is-phantom-traffic-and-why-is-it-ruining-your-life-benjamin-seibold

Otobanda yol alıyorsunuz ve bir anda sonsuz sıralı stop lambaları ötede görünüyor. Kaza yok, trafik ışıkları yok, hız limitinde bir değişiklik yok ya da yol daralmıyor. Peki neden bu kadar çok trafik var? Bunun sebebi, aldatıcı trafik sıkışıklığı denen bir hadise. Benjamin Seibold bunun neden olduğunu ve gelecekte nasıl engelleyebileceğimizi açıklıyor.

Ders: Benjamin Seibold, yönetmen: Cris Wiegandt.

Otobanda yol alıyorsunuz

ve bir anda sonsuz sıralı
stop lambaları ötede görünüyor.

Kaza yok, trafik ışıkları yok,

hız limitinde bir değişiklik yok
ya da yol daralmıyor.

Peki neden bu kadar trafik var?

Trafik görünür bir sebep olmadan
durma noktasına geldiğinde

buna aldatıcı trafik sıkışıklığı deniyor.

Aldatıcı trafik sıkışıklığı
acil bir hadise,

bu kontrolden çıkan ve parçalarının
toplamından büyük olan bir hareket.

Fakat buna rağmen,
sıkışıklıkları örnek olarak alabiliriz,

hatta onları şekillendiren
prensipleri de anlayabiliriz

ve gelecekte bu tür
bir trafiği engellemeye

düşündüğünüzden daha çok yaklaşabiliriz.

Aldatıcı trafik sıkışıklığının
ortaya çıkması için

yolda çok fazla araba olması gerekir.

Bu, ille de çok fazla sayıda arabanın

şeritten kolayca geçmesi anlamına gelmez,

en azından her sürücü,
diğer sürücülere nazaran

aynı hızda gitmeyip aynı alanı
bırakmadığında böyle olur.

Böyle yoğun ama akıcı olan bir trafikte,

trafik sıkışıklığına yol açan
olaylar dizisini başlatmak için

ufacık bir rahatsızlık yeterli.

Diyelim ki bir sürücü hafifçe frene bastı.

Ardından gelen her sürücü
frene biraz daha sert basacak,

böylece, yol boyunca arkada
yer alan arabalara da yayılan

stop lambaları dalgası oluşacak.

Bu dur kalk dalgaları, otoban boyunca
kilometrelerce sürebilir.

Az yoğun olan yoldaki
arabalarla trafik kolayca akar

çünkü şerit değiştiren

ya da yavaşlama eğilimindeki
şahsi araçların

verdiği küçük rahatsızlıklar

diğer sürücülerin uyumuyla sönümlenir.

Fakat yoldaki arabaların sayısı
kritik yoğunluğu bir kez aştığında

arabalar birbirlerine genellikle
35 metre uzaklıkta duruyor olurlar,

böylece sistemin hareketi
çarpıcı biçimde değişir.

Dinamik dengesizlik açığa çıkmaya başlar,

bunun anlamı, küçük
rahatsızlıkların güçlenmesidir.

Dinamik dengesizlik, aldatıcı trafik
sıkışıklığına özel bir şey değildir,

ayrıca yağmur damlalarından,
kum tepeciklerinden, bulut dağılımlarından

ve daha birçok şeyden de sorumludur.

Dengesizlik, pozitif
geri bildirim döngüsüdür.

Kritik yoğunluğun üzerindeki
her ekstra araç

yol üzerinde verilen bir
noktanın içinden geçerek

saniyedeki araba sayısını düşürür.

Bu, dolayısıyla yolun
bir bölümünden çıkmak için

şehir içi zincirleme kaza olma
süresini uzattığı anlamına gelir,

bu da araç yoğunluğunu daha çok arttırır

ve sonunda trafiğin
dur kalk hâline gelmesine yol açar.

Sürücüler trafik
sıkışıklığından çok uzakta

ve önceden fren yapmaları gerektiğini
fark etmeye yatkın değillerdir,

bu da çarpışmadan kaçınmak için
daha sert fren yapmalarıyla sonuçlanır.

Bu, fren dalgasını araçtan araca
değişerek güçlendirir.

Dahası, sürücüler durgunluktan
çıkmak için süratle hızlanmaya meyillidir,

yani arabayı ortalama bir trafik akışından

daha hızlı sürmeyi denerler.

Sonra, yine fren yapmak zorunda kalırlar,

sonunda daha çok dur kalk
bir trafiğe sebep olan

bir başka geri bildirim
döngüsü oluştururlar.

Her iki durumda da, sürücüler
trafiği daha kötüleştirirler

çünkü yolun ilerisindeki
trafik durumlarını iyi algılayamazlar.

Bağlantılı araçlardan
yol sensörlerine kadar

ilerideki trafik durumlarına
dair verilerle donanmış olan arabalar,

aldatıcı trafiği, gerçek zamanlı olarak
etkisiz hâle getirebilirler.

Bu araçlar genel akışın
ortalama hızıyla eşleşen

sabit bir hızı ve güvenliği sürdürürler

ve trafik dalgalarının
oluşumunu engellerler.

Hâlihazırda trafik dalgası
olan durumlarda,

otomatik araç bunu öngörüp

ve insan bir sürücüye nazaran
daha kademeli olarak erkenden fren yapar

ve dalganın gücünü düşürür.

Bu durum çok fazla
sürücüsüz aracı kapsamaz.

Son bir deney,
her 20 insan sürücüye karşılık,

bir sürücüsüz arabanın

trafik dalgalarını azaltmak ve engellemek
için yeterli olduğunu ortaya koydu.

Trafik sıkışıklıkları sadece
her gün olan bir sıkıntı değildir,

ölümcül olayların, boşa gitmiş kaynakların

ve gezegeni tehdit eden
kirliliğin temel sebepleridir.

Fakat yeni teknoloji, bu modelleri
azaltmaya yardımcı olabilir,

yollarımızı daha güvenli,

günlük seyahatlerimizi daha etkili
hâle getirebilir ve havayı temizleyebilir.

Bir sonraki sefer
trafikte sıkışıp kaldığınızda

diğer sürücülerin ille de haince araba
kullanmaları gerekmediğini

ama sadece ilerideki trafikten
haberdar olmadıklarını

ve buna göre araba sürmeleri gerektiğini

bu video size hatırlatmaya
yardımcı olabilir.