Verileriniz için niçin size ödeme yapılmalı

Dünyanın en değerli teknoloji şirketleri, ürettiğiniz kişisel verilerden kâr sağlıyor. Öyleyse neden para almıyorsunuz? Bu göz açıcı konuşmada, girişimci ve teknoloji uzmanı Jennifer Zhu Scott, özel veri sahipliği --size onu istediğiniz gibi bağışlama, silme veya satma gücü veriyor -- hakkında konuşuyor ve bu büyüyen hareketin gücü ve parayı insanların ellerine nasıl geri koyabileceğini gösteriyor.

Ben 70'li yılların sonunda

ülkemin özgürlük pahasına mutlak
eşitliğin arayışının son yıllarında

kırsal Çin'de büyüdüm.

O zaman herkesin bir işi vardı

ama herkes mücadele içindeydi.

80'lerin başında babam elektrikçiydi

ve annem hastanede
iki vardiya çalışıyordu.

Ama yine de yeteri kadar yemeğimiz yoktu

ve yaşam şartları berbattı.

Hepimiz şüphesiz eşittik --

eşit şekilde yoksulduk.

Devlet her şeye sahipti.

Biz ise hiçbir şeye.

Sizinle paylaşmak istediğim hikâye

esnek, metanetli ve şeffaf kararlarla

bu zorlukların üstesinden gelmek için
yaptığım mücadeleyle ilgili.

Hayır, şaka yapıyorum,
bunu size yapmayacağım.

(Gülme sesleri)

Yerine bugün size söyleyeceğim şey,

anlatacağım şey,
yeni bir kolektif yoksulluk modeli;

pek çoğumuz bunu bilmiyor

ve bunun derhal anlaşılması gerek.

Eminim ki onu son 20 yılda

bu varlığın ortaya çıkışını
fark etmişsinizdir.

Çok büyük bir hızla zenginlik yaratıyor.

Bir araç gibi firmalara
çok derin tüketici görüşleri,

operasyonel verimlilik

ve muazzam gelir artışı getirmekte.

Bazıları için de

demokratik seçimleri
manipule etmek için bir yol oldu

veya kâr ya da politik amaçlar için
gözetleme olanağı sağladı.

Bu mucizevi şey ne?

Tahmin etmişsnizidr; bu veri.

Dünyadaki en değerli 10 şirketin 7'si
teknoloji şirketleri,

ya verilerden doğrudan kâr elde ediyorlar

ya da temelden
veri sayesinde güçleniyorlar.

Birçok araştırma,

işletmelerde karar vericilerin
büyük kısmının

veriyi başarı için önemli bir varlık
olarak gördüğünü gösteriyor.

Verilerin kişisel, ekonomik
ve politik yaşamlarımız için

bu büyük paradigma kaymasını
nasıl değiştirdiğini hepimiz gördük.

Veriye sahip olan geleceğe sahiptir.

Peki veriyi kim üretiyor?

Bahse girerim ki
burada herkesin akıllı telefonu,

birkaç sosyal medya hesabı var

ve geçen hafta Google’da
bir şeyler aratmıştır.

Biz veri üretiyoruz. Evet.

Hesaplara göre 2030'da,
10 yıl sonra

dünyada 125 milyar
internete bağlı cihaz olacak.

Bu kişi başına
ortalama 15 cihaz demek.

Zaten her gün veri üretiyoruz.

Çok daha fazlasını üreteceğiz.

Google, Facebook ve Tencent'in
2018'deki toplam geliri

236 milyar dolardı.

Peki kaçınıza onlardan
ürettiğiniz veriye göre

ödeme yapıldı?

Hiç, değil mi?

Veri çok büyük bir değer ama merkezi
olarak kontrol ediliyor ve sahipleniliyor.

Bu büyük veri şirketleri için
ham madde üretiyorsunuz

ama kimseye ödeme yapılmıyor.

Sadece bu değil,

bu gelir denkleminin bir parçası
olarak bile değerlendirilmiyorsunuz.

Bir kez daha,

hepimiz şüphesiz eşitiz --

eşit şekilde yoksuluz.

Başka birinin her şeyi var,
bizim ise hiçbir şeyimiz yok.

Kulağa tanıdık geliyor, değil mi?

Peki ne yapmalıyız?

O zor başlangıç sonrasında
hayatımın dönüşümünde

bazı ipuçları olabilir.

80'lerde işler ailem için
gelişmeye başladı.

Sistem gelişti

ve insanlara bizim yarattığımız şeyin
bir parçasına sahip olma izni verildi.

“Okyanusa dalan insanlar”

veya “xia hai”, Çin terimi,

iktisadî teşebbüs işlerini
terk eden ve kendi işlerini kuranları

bu şekilde tasvir etti.

Bir işletmeye ait özel mülkiyet

kişisel araba, mülk, yemek, giysi

ve diğer şeylerin sahibi olmak oldu.

Ekonomi mekanizması dönmeye

ve insanların hayatı gelişmeye başladı.

İlk defa

zengin olmak muhteşemdi.

90'larda, Chengdu’da,
batı Çin'de okumaya gittiğimde

benim gibi birçok genç

yeni sistemde avantaj kapmak için
iyi yerleştirilmişti.

Üniversiteden mezun olduktan sonra,

ortaklaşa bir iş kurdum
ve eskiden balıkçı köyü olan

yeni meşhur ekonomi bölgesine,
Shenzhen’e taşındım.

20 yıl sonra,

Shenzhen global innovasyon
güç merkezi oldu.

Özel müşliyet sahip
olmadığımız özgürlüğün bir şekliydi.

Bizim jenerasyonumuz için
hiç bilinmeyen fırsatlar yarattı

ve bizi çok çalışmaya
ve okumaya motive etti.

Sonuçta 850 milyondan fazla
insan yoksulluktan kurtuldu.

Dünya Bankası'na göre

Çin'in en düşük yoksulluk derecesi
1991’de, ben çoçukken, %81'di.

2015’e gelindiğinde %0,7.

Ben bu başarının ürünüyüm

ve bugün kendi AI şirketim olduğunu
sizinle paylaşmaktan çok mutluyum.

Batı Çin'de küçük bir çoçukken

hayal edemeyeceğim dünyevi
ve dinamik bir hayat sürüyorum.

Tabii ki bu zenginlik
bana bir alışverişle geldi;

eşitlikle, çevreyle ve özgürlükle geldi.

Belli ki Çin'in her şeyi başardığını
söylemek için burada değilim.

Biz yapamadık.

Veri gerçek varlıklarla kıyaslanamıyor da.

Hayır.

Ama benim hayat tecrübem görünürde
saklanan şeyleri görmeye izin verdi.

Şu anda komuoyu

konu, veri mülkiyeti olduğunda

kontrol ve gizliliğe odaklanıyor.

Şunu sormak istiyorum:

Veri mülkiyetine tamamen
farklı yönlerden baksak ne olur?

Ya veri mülkiyeti gerçekten de

kişisel, bireysel ve ekonomik bir sorunsa?

Ya yeni dijital ekonomide

yarattığımız şeyin bir kısmına sahip olma

ve özel veri mülkiyeti özgürlüğü
insanlara verme hakkımız olsa?

Yasal mülkiyet kavramı;
sahip olabilirsiniz,

kullanabilir, hediye edebilir,
devredebilir,

varlığınızı imha veya takas edebilirsiniz
anlamına geliyor,

sizin kabul ettiğiniz değerden.

Ya aynı tanımı bireylerin
verilerine de versek

böylece onlar bizim verimizi
kullanabilse veya imha edebilse

veya biz onu seçtiğimiz fiyata satsak?

Şimdi bazılarınız şunu söyleyebilir;

“Ben hiçbir zaman verilerimi
para için satmam.”

Ama şu an, size hatırlatayım,
siz tam da bunu yapıyorsunuz,

sadece bedava olarak.

Ve bir de gizlilik çok kişisel
ve detaylı bir mesele.

Gizliliğinizi paranın önünde tutma
ayrıcalığına sahip olabilirsiniz

ama Çin'deki kolay kredi alamayan

milyonlarca küçük işletme sahibi için

verilerini kullanarak AI destekli
bankalardan hızlı onay almak

onların acil ihtiyaçlarına
cevap olabiliyor.

Sizin için özel olan

başkaları için özel olandan farklı.

Sizin için şimdi özel olan

okulda size özel olan şeyden daha farklı.

En azından öyle umuyorum.

(Gülme sesleri)

Her zaman, sıklıkla bilinçaltımızda
olmasına rağmen,

farklı kişisel inançlarımızı

ve hayati önceliklerimizi baz alarak
böyle pazarlıklar yapıyoruz.

Bu yüzden de veri mülkiyeti

bir fiyatlandırma olmadan yarım kalıyor.

Fiyatlandırma gücünü bireylere atayarak

kişisel ve detaylı ihtiyaçlarımızı
yansıtmak için araç kazanıyoruz.

Mesela özel bir tıbbi
araştırma için katkı koymak

size anlamlı geliyorsa

verilerinizi bağışlayabilirsiniz.

Davranışlarımızı gösteren bir veri setini

100.000 dolara satabileceğimiz
araçlarımız olsa

bir politik grubun
sizi hedef alabileceğinden

veya etkileyebileceğinden şüphe duyarım.

Siz kontrol ediyorsunuz.
Siz karar veriyorsunuz.

Şimdi bu kulağa imkânsız gibi geliyor

ama trendler büyüyen

ve çok güçlü olan kişisel veri sahipliği
hareketini hedefliyor.

İlk olarak start-up’lar

bazı kontrolleri geri almayı sağlayacak
araçlar yapıyorlar.

Brave denen yeni bir tarayıcı

cesur kalkan anlamına gelen
''Brave Shields''le bize güç veriyor,

bu uygulama, veri toplayıcı reklamları
ve izleyicileri sürekli bloke ediyor

ve diğer tarayıcılar gibi
veri sızmasından kaçınıyor.

Buna karşılık, kullanıcılar bazı pazarlık
ve fiyatlandırma gücünü geri alabilir.

Kullanıcı reklamları kabul ettiğinde

Brave, yayıncı sitenin
ödemeli içerikleriyle karşılık vererek

kullanıcıları ''temel dikkat
ödülleri''yle ödüllendiriyor.

Ve ben Brave’ı birkaç aydır kullanıyorum.

O şimdiden 200.000’den fazla
reklam ve izleyiciyi engelledi

ve bana çok zaman kazandırdı.

Şimdi, birçoğunuzun partnerinden çok

tarayıcısıyla etkileşimde
olduğunu biliyorum,

(Gülme sesleri)

bu yüzden en azından vaktinizi çalmayan
ve tuhaf olmayan bir tane bulmalısınız.

(Gülme sesleri)

Google’ın vazgeçilmez
olduğunu mu düşünüyorsunuz?

Bir daha düşünün.

Arama motoru vazgeçilmezdir.

Google monopoli kurmuş --

şimdilik.

DuckDuckGo arama motoru
sizin verilerinizi depolamıyor

veya reklamlarla sizi izlemiyor

veya kişisel tarayıcı
geçmişinizi izlemiyor.

Yerine, tüm kullanıcılara
aynı sonuçları gösteriyor,

sizin kişisel tarama kayıtlarınıza
uygun sonuçları değil.

Londra’da digi.me diye bir şirket

size Fitbit, Spotify
ve sosyal medya gibi ortamlarda

kendi verilerinizi aktarıp
derlemeye yardım eden

ve akıllı telefonunuza indirebileceğiniz

bir uygulama teklif ediyor.

Ve siz veriyi kaydedeceğiniz
yeri seçebiliyorsunuz

ve digi.me, eskiden yalnızca büyük veri
şirketleri tarafından erişilebilir olan

bilgiler sağlayarak verilerinizin
işinize yaramasına

yardımcı olacaktır.

DC’de yeni girişim olan UBDI,

Evrensel Temel Veri Geliri,

insanlara verilerini anonim olarak

pazar araştırmasında kullanabilecek
şirketlerle paylaşarak

para kazanmakta yardımcı oluyor.

Şirket bir araştırmayı satın aldığında

kullanıcılar para
ve paylaştıklarını takip etmek için

UBDI puanları kazanıyor,
hesaplara göre neredeyse

kişi başına yıllık 1000 dolar.

UBDI evrensel temel gelir için
yapay zeka ekonomisinde

uygun bir yol olabilir.

Dahası, gizlilik ve veri mülkiyetinin
bireysel olarak bilinmesinin

hızla artmasıyla

hepimiz cebimizden çıkardığı
bu canavardan haberdar oluyoruz.

Ben iki ergen kız annesiyim

ve bana güvenin,

ebeveyn olarak stresin
ve endişenin en büyük kaynağı,

benim için, çoçuklarımın
teknolojiyle olan ilişkisi.

Bu, kızlarım ilk telefonlarını
almadan önce

eşimle onlara imzalattığımız
3 sayfalık bir sözleşme.

(Gülme sesleri)

Dijital vatandaş olmalarına
yardım ediyoruz

ama yalnızca biz

onları akıllı ve sorumlu
bir fert yapabiliriz.

Ben onlara ne tür bir verinin
asla paylaşılamayacağını anlatıyorum.

Eğer beni Google'da aratsanız

-aslında, affedersiniz-
DuckDuckGo’da arasanız

işim ve benim hakkımda
çok şey bulursunuz

ama kızlarım hakkında hiçbir şey.

Onlar büyüdüklerinde

kendilerini açığa çıkarmak isterlerse
bu onların seçimi, benim değil,

buna rağmen hala onların en güzel, akıllı

ve muhteşem olduklarına dair ısrar ederim.

Ve çoğu insanın böyle
konuşmalar yaptığını,

benzer kararlar verdiğini biliyorum,

bu da bana gerçekten

bol akıllı verili geleceğin
yakın olduğunu gösteriyor.

Ama bu sözleşmenin 6’ncı maddesini
vurgulamak istiyorum.

“Ben hiçbir zaman
Dawnie nine gördüğünde

utanç duyacağım hiçbir şeyi
internette aratmayacağım”.

(Gülme sesleri)

Deneyin, bu çok kullanışlı.

(Gülme sesleri)

Tarih boyunca

refah arayışında
özgürlük ve eşitlik arasında

hep pazarlık olmuştur.

Dünya servetin birikmesinden
yeniden dağıtılmasına giden

sürekli bir döngüde.

Sahip olmak ve olmamak
arasındaki gerginlik

birçok ülkeyi mahvediyor,

bu yeni eşitsizliğin önlemek de

herkesin yararına,

büyük veri şirketleri de buna dahil.

Tabii ki bireysel veri mülkiyeti dijital
bir toplumu neyin oluşturduğuna dair

son derece karmaşık bir soruya

kusursuz ya da tamamlanmış
bir cevap değil.

McKinsey'ye göre yapay zeka,

gelecek 10 yılda ekonomik veriye
13 trilyon dolar ilave edecek.

Bireyler tarafından oluşturulan veriler
bu inanılmaz büyümeye

şüphesiz katkı sağlayacak.

En azından halkı güçlendiren
ekonomik bir model

düşünmemeli miyiz?

Eğer özel mülkiyet
850 milyondanfazla insanı

yoksulluktan çıkardıysa

bu bizim görevimiz

ve işletmelere ek olarak
insanları güçlendirecek

daha kapsayıcı bir yapay zeka
ekonomisi yaratmayı

gelecek nesillere borçluyuz.

Teşekkürler.

(Alkış)