Cztery pytania, które należy zadać swojemu lekarzowi

'Panie doktorze, czy to naprawdę konieczne?' Powołując się na alarmujące statystyki na temat nadmiernego leczenia, neurochirurg Christer Mjåset wyjaśnia wagę tego, jak i innych prostych pytań, w kontekście planowanego leczenia lub operacji-- i dzieli się wiedzą, w jaki sposób pacjenci mogą lepiej wpółpracować z lekarzami, by otrzymać leczenie, którego potrzebują.

Jestem neurochirurgiem

i chcę wam dziś powiedzieć,

że osoby takie jak ja
potrzebują waszej pomocy.

Za moment powiem wam jak.

Ale najpierw opowiem wam
o jednej z moich pacjentek.

Była to kobieta po 50.,

generalnie w dobrej formie,

jednak często zjawiała się w szpitalu,

gdzie leczono ją na raka piersi.

Doszło u niej do wypadnięcia
dysku odcinka szyjnego,

co powodowało sztywność

i ból promieniujący do prawej ręki.

Przed wizytą spojrzałem
na wyniki z rezonansu magnetycznego

i postanowiłem zasugerować jej operację.

Obecnie, tego typu operacje szyi
stanowią szybką, standardową procedurę.

Ale wiążą się z pewnym ryzykiem.

Tutaj się robi nacięcie

i tnie się ostrożnie wzdłuż tchawicy

i przełyku,

starając się nie przeciąć
tchawicy szyjnej.

(Śmiech)

Potem bierze się mikroskop

i ostrożnie usuwa chory dysk
razem z przepukliną

z kanału kręgowego,

nie uszkadzając rdzenia kręgowego
i korzeni nerwowych,

ulokowanych zaledwie
kilka milimetrów poniżej.

Najgorszy scenariusz

to uszkodzenie rdzenia kręgowego,

co może doprowadzić

do paraliżu od szyi w dół.

Kiedy wytłumaczyłem to mojej pacjentce,

zapadła cisza.

Po chwili wypowiedziała

tych kilka decydujących słów.

"Panie doktorze,

czy to naprawdę konieczne?"

(Śmiech)

Wiecie, co w tamtej chwili

sobie uświadomiłem?

Że nie było.

Tak naprawdę,

w przypadkach podobnych do tego,

zazwyczaj odradzam operację.

Dlaczego tym razem było inaczej?

Widzicie,

ten przypadek był tak delikatny,

że wręcz widziałem, jak usuwam

przepuklinę z kanału kręgowego,

zanim pacjentka weszła do gabinetu.

Muszę przyznać, że chciałem ją operować.

Z przyjemnością bym ją operował.

Operacje to w końcu

najfajniejsza część mojej pracy.

(Śmiech)

Myślę, że wszyscy znają to uczucie.

Mój sąsiad, który jest architektem,

mówi, że uwielbia
po prostu siedzieć, rysować

i projektować domy.

Wolałby to robić całymi dniami

zamiast rozmawiać z klientem, który płaci,

i w dodatku może mu dawać

jakieś ograniczenia co do projektu.

Ale, jak każdy architekt,

każdy chirurg powinien

popatrzeć pacjentowi w oczy

i wspólnie zdecydować,

co będzie dla niego najlepsze.

Brzmi to prosto.

Ale spójrzmy na pewne statystyki.

Migdałki to dwie wypustki

znajdujące się na tylnej ścianie gardła.

Można je wyciąć chirurgicznie

podczas zabiegu zwanego tonsillektomią.

Powyższy wykres przedstawia

liczbę przeprowadzonych operacji
wycięcia migdałków

w różnych rejonach Norwegii.

Rzuca się w oczy,

że usunięcie midgałków u dziecka

- bo to zabieg przeprowadzany u dzieci -

zdarza się dwa razy częściej

w Finnmark niż w Trondheim.

Wskazania do zabiegu

w obydwóch rejonach są takie same.

Nie powinno być żadnej różnicy, ale jest.

Tu jest kolejny wykres.

Łąkotka pomaga stabilizować staw kolanowy

i można ją uszkodzić nagle,

zwykle w sporcie, jak piłka nożna.

Widać tutaj liczbę operacji
tego schorzenia.

Widać, że ich częstotliwość

w Møre og Romsdal

jest pięciokrotnie wyższa niż w Stavanger.

Pięciokrotnie.

Jak to możliwe?

Czyżby w Møre og Romsdal

było więcej fauli
niż w innych częściach kraju?

(Śmiech)

Pewnie nie.

Dodałem teraz kilka informacji.

Tu widać operacje przeprowadzone

w szpitalach państwowych,
na jasno niebiesko,

a prywatnie na jasno zielono.

Dużo się dzieje w prywatnych klinikach

w Møre og Romsdal, prawda?

Co to oznacza?

Że leczenie pacjentów

ma potencjalne podłoże ekonomiczne.

I na tym nie koniec.

Ostatnie badania pokazały,
że jeśli chodzi o skuteczność,

między fizjoterapią
a leczeniem operacyjnym

nie ma różnicy.

Co oznacza, że większości zabiegów

z wykresu, który właśnie pokazałem,

można było uniknąć, nawet w Stavanger.

Co próbuję przez to powiedzieć?

Że chociaż większość wskazań do leczenia

jest na świecie normalizowanych,

to istnieje wiele niepotrzebnych różnic

w przebiegu leczenia,

szczególnie na Zachodzie.

Niektórzy nie mają leczenia,

którego potrzebują,

ale jeszcze większą część osób

leczy się nadmiernie.

"Panie doktorze,

czy to naprawdę konieczne?"

W całej mojej karierze

usłyszałem to pytanie tylko raz.

Moi koledzy twierdzą,

że nigdy tego nie słyszeli od pacjentów.

Patrząc na to z drugiej strony,

jak często waszym zdaniem

doktor odpowiedziałby "nie"?

Naukowcy to sprawdzili i okazało się,

że liczba przeczących odpowiedzi

jest wszędzie taka sama

i wynosi 30%.

To znaczy, że 3 razy na 10

lekarz zasugeruje leczenie,

które jest kompletnie zbędne.

Wiecie, czym to lekarze tłumaczą?

Naciskiem ze strony pacjenta.

Innymi słowy: z waszej strony.

Wy chcecie, żeby coś zrobić.

Znajomy przyszedł do mnie

po poradę lekarską.

To wysportowany facet,

zimą uprawia narciarstwo biegowe,

a latem biega.

Tym razem podczas biegania

zaczął mu dokuczać ból pleców.

Do tego stopnia, że przestał to robić.

Zbadałem go,

przeprowadziłem wnikliwy wywiad

i odkryłem, że prawdopodobnie cierpi

na zwyrodnienie kręgosłupa

w odcinku lędźwiowym.

Każde nadwyrężenie tego odcinka

powodowało ból.

Mój znajomy zamienił już

bieganie na pływanie,

niewiele więcej można było zrobić.

Powiedziałem mu:

"Musisz staranniej dobierać ćwiczenia.

Niektóre są dla ciebie korzystne,

niektóre nie".

Na co mi odpowiedział:

"Chcę mieć rezonans pleców".

"Dlaczego chcesz rezonans?"

"Mogę go mieć za darmo,

bo moje ubezpieczenie pokrywa koszty".

"Daj spokój," powiedziałem,

w końcu był moim znajomym.

"To nie jest prawdziwy powód".

"Myślę, że dobrze by było

sprawdzić, jak źle to wygląda".

"Od kiedy to zacząłeś
interpretować zdjęcia

z rezonansu magnetycznego?"- zapytałem.

(Śmiech)

"Zaufaj mi.

Nie potrzebujesz prześwietlenia".

"Cóż," powiedział i po chwili dodał:

"To może być rak".

(Śmiech)

Oczywiście, rezonans mu zrobiono.

Przez swoje ubezpieczenie zdrowotne

dostał się na wizytę u mojego kolegi,

który stwierdził,

że to zwyrodnienie kręgosłupa,

że nie ma na to leku,

i że powinien dalej pływać zamiast biegać.

Przy następnym spotkaniu powiedział:

"Teraz przynajmniej wiem, co to jest".

Pozwólcie, że zadam wam pytanie.

Co by się stało,

gdyby wszyscy obecni tu na sali,

mając te same objawy,

mieli rezonans magnetyczny?

I co, gdyby w Norwegii

prześwietlić wszystkich,

których od czasu do czasu bolą plecy?

Liczba oczekujących na badanie

wzrosłaby czterokrotnie,

możliwe, że bardziej.

Zajęliby miejsce osoby,

która faktycznie ma raka.

Więc dobry lekarz czasem mówi "nie",

ale rozsądny pacjent także czasami odrzuca

szansę na diagnozę lub leczenie.

"Panie doktorze,

czy to naprawdę konieczne?"

Wiem, że trudno zadać to pytanie.

Tak naprawdę jeszcze 50 lat temu

uznanoby je za niegrzeczne.

(Śmiech)

Jeśli lekarz podjął decyzję,

co z tobą zrobić,

to człowiek się dostosowywał.

Jedna moja koleżanka,

tym razem internistka,

jako mała dziewczynka

trafiła do sanatorium dla gruźlików

na sześć miesięcy.

To była dla niej straszna trauma.

Jako dorosła osoba dowiedziała się,

że wyniki jej badań na gruźlicę

były cały czas negatywne.

Lekarz wysłał ją do sanatorium

na podstawie błędnego przypuszczenia.

Nikt nie śmiał podważać jego decyzji.

Nawet jej rodzice.

Obecnie norweski minister zdrowia

mówi o opiece zdrowotnej pacjenta.

Lekarz ma obowiązek

doradzić pacjentowi, co robić.

To duży postęp.

Ale jednocześnie

większa odpowiedzialność spoczywa na was.

Musicie usiąść na przednim siedzeniu

i razem z lekarzem

zdecydować, dokąd jechać.

Więc podczas następnej wizyty

w gabinecie lekarskim,

chciałbym, żebyście zadali pytanie

"Panie doktorze,

czy to naprawdę konieczne?".

W przypadku mojej pacjentki

odpowiedź brzmiałaby "nie",

chociaż operację można by też uzasadnić.

Doktorzy, a jakie jest ryzyko operacji?

U 5 do 10% pacjentów ból się pogorszy.

U 1 - 2% dojdzie do infekcji

rany pooperacyjnej

lub nawet do ponownego krwotoku,

wymagającym kolejnej operacji.

0.5% pacjentów

może mieć na stałe zachrypnięty głos,

a kilka osób, zaledwie kilka, ale jednak,

czeka zmniejszona sprawność rąk lub nóg.

"Panie doktorze,

czy są jakieś inne opcje?"

Tak, wypoczynek i fizjoterapia,

które po jakimś czasie

mogą cię całkowicie uleczyć.

"A co się stanie,

kiedy nic z tym nie zrobię?"

Nie doradzałbym tego,

chociaż nawet wtedy
istnieje nikła szansa,

że twój stan się poprawi.

Cztery pytania.

Proste pytania.

Potraktujcie je jako

pomocne lekarzom narzędzie.

Czy to naprawdę konieczne?

Jakie jest ryzyko?

Czy są inne opcje?

I co się stanie, kiedy nic z nie zrobię?

Zadajcie je, kiedy wasz doktor chce

was wysłać na rezonans magnetyczny,

kiedy przepisuje wam antybiotyk

lub sugeruje operację.

Dzięki badaniom wiemy,

że jedna na pięć osób, 20%,

zmieni zdanie co do tego,
jakie podjąć kroki.

Dzięki temu, nie tylko wasze życie

będzie dużo prostsze

i możliwe nawet, że lepsze,

ale też zyska na tym

cała służba zdrowia.

Dziękuję.

(Brawa)