Jak odróżnić prawdę od fikcji w internecie

Zanim skończy się ta prezentacja, na YouTube będzie 864 godzin więcej filmów, a na Facebooku i Instagramie 2,5 miliona więcej zdjęć. Jak poradzić sobie z takim natłokiem? Na TEDSalon w Londynie Markham Nolan opisuje metody, z których razem ze swoim zespołem korzysta, aby weryfikować informacje na bieżąco, stwierdzić czy zdjęcie Statuy Wolności jest autentyczne i czy film, który przeciekł z Syrii, to nie pozoracja.

Jestem dziennikarzem
odkąd skończyłem 17 lat.

W tej chwili to ciekawa branża,

bo jest sporo zamieszania w mediach,

i jak pewnie wiecie,

model biznesowy jest sknocony,

jak powiedziałby mój dziadek.

Wszystkie zyski pochłonął Google.

Ciekawie jest być dzisiaj dziennikarzem,

ale zamieszanie, o którym mówię
nie dotyczy sprawozdawania,

tylko zdobywania informacji.

Jak zdobywamy i gromadzimy wiadomości.

Zmieniło się to, gdyż agencje prasowe

straciły znaczenie

na rzecz odbiorców.

Przez długi czas odbiorcy nie mieli

żadnego wpływu na wiadomości,

nie liczyli się.

Zmieniło się to nieodwołalnie.

Pierwszy kontakt z mediami miałem

w 1984 roku, podczas strajku w BBC.

Byłem zły, bo nie mogłem oglądać kreskówek.

Napisałem więc list i przy okazji odkryłem

dobry sposób na zakończenie
obraźliwego listu:

"Pozdrawiam, Markham, 4 lata".
Ciągle się sprawdza.

Nie wiem, czy miałem
jakiś wpływ na strajk,

wiem natomiast, że odpisanie
zajęło im 3 tygodnie.

Tyle musiał czekać każdy,

kto chciał coś zmienić.

Już tak nie jest, gdyż dzisiaj

dziennikarze pracują na bieżąco.

Nie możemy czekać,
aż odbiorcy zareagują na newsa.

Musimy sami reagować na odbiorców

i w zasadzie polegamy na nich. Pomagają nam

znajdować najlepszą perspektywę
i podpowiadają, co chcieliby usłyszeć.

To ciągły i szybki proces

i dziennikarz wciąż musi
nadrabiać zaległości.

Przykładem naszej zależnosci od widzów

było trzęsienie ziemi
w Kostaryce 5 września.

Miało wielkość 7,6, czyli było duże.

W ciągu zaledwie 60 sekund

pokonało 250 km i dotarło do Managui.

Trzęsienie nastąpiło w 60 sekund
po uderzeniu w epicentrum.

Po 30 sekundach pojawił się
pierwszy wpis na Twitterze,

ktoś napisał "temblor", czyli "trzęsienie ziemi".

Trzęsienie przemieściło się w 60 sekund,

a 30 sekund potem wieść o nim

obiegła błyskawicznie cały świat.

Każdy na świecie

mógł się dowiedzieć o trzęsieniu ziemi,

które wydarzyło się w Managui.

Wszystko dzięki temu,
że ktoś to udokumentował

przez zaktualizowanie swojego statusu.

Każdy to dziś robi. Kiedy coś się dzieje,

wstawiamy statusy, publikujemy zdjęcia i filmy,

co daje ciągły potok informacji
gromadzonych w chmurze.

Oznacza to

ogromny przyrost danych.

To oszałamiające.

Z każdą minutą na YouTube

jest o 72 godziny więcej filmów.

W ciągu sekundy dodawana jest
ponad 1 godzina wideo.

Na Instagramie pojawia się
58 zdjęć na sekundę,

a na Facebooku ponad 3,5 tysiąca zdjęć.

Kiedy skończę swoją prezentację,

na YouTube będzie
864 godzin więcej filmów,

a na Facebooku i Instagramie
2,5 miliona więcej zdjęć.

To ciekawa profesja, bo jako dziennikarz

powinienem mieć dostęp do wszystkiego.

Jeśli coś się wydarzy gdzieś na świecie,

dowiem się o tym natychmiast i za darmo.

Każdy z nas to może.

Problem w tym,

że w takim natłoku informacji

niezwykle trudno odnaleźć rzeczy wartościowe.

Huragan Sandy

bardzo nam ten fakt uświadomił.

Cyklon, jakiego dawno nie było

uderzył w iPhonową
stolicę wszechświata (Śmiech)

i pozostawił po sobie
nieprzebrane ilości informacji.

Dziennikarze mieli do czynienia

z podróbkami, ze starymi zdjęciami,

które ktoś ponownie udostępnił,

z fotomontażami z poprzednich huraganów.

Trafiały się zdjęcia z filmów,
jak "Pojutrze". (Śmiech)

Niektóre były tak realistyczne,

że ciężko było potwierdzić ich wiarygodność.

(Śmiech)

Ale mówiąc poważnie, pojawiały się też

zdjęcia takie jak to z Instagramu,
które dziennikarze szczegółowo zbadali.

Nie byli pewni.

Mieli wątpliwości co do wszystkiego.

A zdjęcie okazało się prawdziwe.

Zrobiono je w zalanej Alei C na Manhattanie.

Udało się potwierdzić jego wiarygodność,

dzięki dotarciu do autorów,

czyli w tym wypadku
blogerów kulinarnych z Nowego Jorku.

Byli znani i szanowani.

To zdjęcie zostało potwierdzone.

Praca dziennikarza polegała na filtrowaniu.

Zamiast udostępniać informacje czytelnikom,

musieliśmy zachować je dla siebie,

bo mogły wyrządzić szkodę.

Coraz ważniejsze staje się
znalezienie dobrego źródła.

Większość dziennikarzy korzysta z Twittera.

To jakby bieżący serwis prasowy,

jeśli umie się z niego korzystać.

Dobrym przykładem przydatności Twittera,

ale jednocześnie trudności w użyciu,

była rewolucja w Egipcie w 2011 roku.

Dla kogoś z zewnątrz,

kto nie zna arabskiego,

zaufane kontakty z Twittera
były bardzo ważne.

Jak stworzyć listę kontaktów od podstaw?

Trzeba wiedzieć, czego szukać.

Wizualizację wykonał

włoski naukowiec Andre Pannison.

Zanalizował rozmowy na Twitterze
na placu Tahrir,

w dniu, kiedy ustąpił Hosni Mubarak.

Kropki to powtórzone wypowiedzi,

a kiedy ktoś przekazuje czyjąś wiadomość,

kropki się łączą. Im więcej przekazań,

tym więcej widać połączeń.

Ta niezwykła wizualizacja rozmowy

pomaga określić, kto jest interesujący

i warty sprawdzenia.

Rozmowa rosła

i na koniec pozostał

ten ogromny, rytmiczny wskaźnik.

Na podstawie węzłów

można odnaleźć ciekawe

i zorientowane w temacie osoby.

Osoby, które warto sprawdzić.

Tutaj zaczyna robić się ciekawie,

bo w sieciowym zalewie informacji

jest mnóstwo narzędzi

pomagających w takim śledztwie.

Przeszukiwanie źródeł może dać

nieznane dotąd rezultaty.

Zdarzają się materiały tak ciekawe,

że aż prosi się o publikację,

ale nie wiadomo,

czy źródło jest wiarygodne.

Nie wiadomo, czy materiał był już udostępniany.

Trzeba to zbadać.

Pokażę film,

który znaleźliśmy parę tygodni temu.

Film: Zrywa się wiatr.

(Odgłosy deszczu i wiatru)

(Wybuch) O, cholera!

Markham Nolan: Producent wiadomości

uznałby, że to świetny materiał.

To autentyczny film

nakręcony w czyimś ogródku.

Jednak jak sprawdzić, czy to nie fałszywka,

czy to nie było już wcześniej opublikowane?

Wzięliśmy się więc do roboty,

a naszym jedynym tropem

była nazwa użytkowniczki
YouTube - Rita Krill.

Na koncie miała tylko jeden film.

Nie wiedzieliśmy, czy to
prawdziwe nazwisko czy pseudonim.

Zaczęliśmy szukać w sieci
za pomocą darmowych narzędzi.

Spokeo pozwoliło szukać
Rit Krill w całym USA.

Znaleźliśmy je w Nowym Jorku,

Pensylwanii, Newadzie i na Florydzie.

Następnie, używając narzędzia Wolfram Alpha,

sprawdziliśmy jaka była pogoda

w dniu kiedy dodano film.

Okazało się,

że na Florydzie były wtedy
burze i padał deszcz.

Książki telefoniczne

i inne bazy danych

doprowadziły nas

do domu na Mapach Google.

Znaleźliśmy dom

z takim samym basenem jak na filmie.

Szukaliśmy dalszych wskazówek.

Na filmie widać wielki parasol

i biały materac,

zaokrąglone krawędzie basenu,

i dwa drzewa na tle.

Wróciliśmy do Map Google

i po zbliżeniu odnaleźliśmy i biały materac,

i dwa drzewa i parasol.

Są trochę zniekształcone.

Są też okrągłe krawędzie basenu.

Zadzwoniliśmy więc do Rity

i rozwialiśmy wszelkie wątpliwości.

Można było bez obaw wykorzystać ten film.

Poszukiwanie prawdy bywa czasem
bardziej poważne

i ma poważniejsze konsekwencje.

Interesowaliśmy się Syrią,

bo sprawdzaliśmy dużo materiałów,

które mogły być dowodem
zbrodni wojennych.

Youtube jest w tym względzie

największą skarbnicą informacji.

Nie pokażę tego filmu w całości,

bo jest makabryczny,
będzie jednak słychać odgłosy.

To nagranie z Hamy.

Film: (Krzyki)

Tak wygląda cały film.

Zrzucanie zakrwawionych ciał z mostu.

Zrzucanie zakrwawionych ciał z mostu.

Były przypuszczenia, że to członkowie

Bractwa Muzułmańskiego
zrzucają ciała syryjskich oficerów,

klnąc przy tym bluźnierczo.

Były też inne teorie,

kwestionowano autentyczność nagrania.

Spytaliśmy naszych informatorów w Hamie,

których znaliśmy z Twittera.

Pytaliśmy o most,
to był nasz punkt orientacyjny.

Trzech różnych informatorów
podało trzy różne informacje.

Według pierwszego, most w ogóle nie istniał.

Według drugiego istniał,
ale gdzieś poza Hamą.

Trzeci powiedział, że most istnieje,

ale tama w górze rzeki jest zamknięta,

więc rzeka powinna być wyschnięta.

Była to nasza jedyna wskazówka.

Szukaliśmy dalej.

Na filmie widać wyraźne barierki.

Krawężniki rzucały cień na południe,

więc most przecinał rzekę
w kierunku wschód-zachód.

Krawężniki były czarno-białe.

Po zachodniej stronie widać

betonowy brzeg i ślady krwi.

To krew w rzece.

Płynie więc na północ.

W szerszej perspektywie

widać wgłębienie po lewej stronie brzegu,

gdzie rzeka zwęża się.

Przeszliśmy na Mapy Google

i zaczęliśmy poszukiwanie.

Prześledziliśmy całą trasę od tamy,

sprawdziliśmy każdy most,

eliminując te,

które nie pasowały.

Doszlismy do Hamy

i nic nie znaleźliśmy.

Przeszliśmy na widok z satelity

i przy kolejnym moście
wszystko zaczęło pasować.

Most biegnie w kierunku wschód-zachód,

więc to mógł być ten.

Po zbliżeniu widać, że jest dwupasmowy,

ma też czarno-białe krawężniki,
jak na filmie.

Były też zdjęcia mostu,

które ktoś udostępnił.

Okazały się bardzo pomocne.

Dzieki nim

mogliśmy potwierdzić szczegóły,

jak czarno-białe krawężniki,

czy barierki,

przez które wyrzucano ciała.

I tak dalej, aż byliśmy całkiem pewni,

że to nasz most. Co z tego wynika?

Wróćmy do informatorów:

pierwszy powiedział,
że mostu w ogóle nie ma,

drugi, że nie ma takiego w Hamie,

a trzeci, że most istnieje,
ale rzeka może być wyschnięta.

Teraz wiemy, że trzeci był najbliżej prawdy.

Udało nam się to ustalić
w ciągu 20 minut

za pomocą darmowych narzędzi internetowych,

nie opuszczając biura w Dublinie.

A to dopiero początek zabawy.

Sieć to wzbierający potok informacji,

które coraz trudniej filtrować.

Używając ich umiejętnie
można odkryć niesamowite rzeczy.

Mógłbym pewnie łatwo odkryć dużo szczegółów

o większości z was, bez waszej zgody.

To mówi mi, że w czasach,

gdy informacji jest coraz więcej,

trudno je filtrować,
ale mamy coraz lepsze narzędzia.

Darmowe aplikacje internetowe

pomagają w prowadzeniu śledztwa.

Algorytmy są dzisiaj lepsze,

a komputery szybsze niż kiedykolwiek.

Rzecz w tym, że algorytmy to reguły.

Są binarne, zero-jedynkowe,
czarne albo białe.

Prawda nigdy nie jest zero-jedynkowa.
Prawda to wartość.

Jest emocjonalna, płynna
i przede wszystkim ludzka.

Nieważne, jak szybkie będą komputery

i jak dużo informacji zgromadzimy,

nigdy nie znajdziemy prawdy bez człowieka,

bo ostatecznie jest to cecha wyłącznie ludzka.

Dziękuję bardzo.
(Brawa)