Stresli ve ırkçı durumlar nasıl çözülür

Toplumun dokusunu parçalamakla tehdit eden ırksal gerilimleri iyileştirmeyi umuyorsak ırkla ilgili stresli durumlarda kendimizi açıkça ifade etme yeteneğine ihtiyacımız olacak. Irksal kültür aracılığıyla -- okuma yeteneği, bu durumları çözme ve değiştirme -- psikolog Howard C. Stevenson, çocukların ve ebeveynlerin stres ve travmayı azaltmasına ve yönetmesine yardımcı oluyor. Bu ilham verici, sessiz ve müthiş konuşmada, bu yaklaşımla ırksal tehdidi çözmenin, gençlerin kendine güven oluşturmasına ve üretken yollarla kendilerini ayakta tutmasına nasıl yardımcı olabileceği hakkında daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

Afrika'da şöyle bir atasözü var:

"Hikâyeyi anlatan kişi avcı olduğu sürece

aslanın hikâyesi
hiçbir zaman bilinemeyecektir."

Irkla ilgili bir konuşmadan çok

Amerika'daki ırksal tehdit
siyasetini çözmek için

bir ırk kültürüne ihtiyacımız var.

Bu kültürün anahtarı ise

yüzyıllarca süregelen ırk ayrımcılığını,

insanlıktan çıkarmayı

ve hastalıkları düzeltmek için
gücü temsil eden

kültürel farklılıklarımızı
biz daha çok anladıkça

unutulmuş bir gerçek.

Hem annem hem babam
Afrikalı Amerikalı idiler.

Babam Güney Delaware'de doğmuş,

annem ise Kuzey Philadephia'da

ve bu iki yer, doğu ile batının
birbirinden farklı olduğu kadar farklı,

New York ile Montgomery, Alabama'nın
farklı olduğu kadar da farklı.

Babamın ırksal çatışmalarla
başa çıkma yöntemi,

erkek kardeşim Bryan,
kız kardeşim Christy ve benimle birlikte

7 gün 24 saat kilisede kalmanın
nasıl olabileceğini görmekti.

(Kahkahalar)

Tenimizin rengi yüzünden
birisi bizi rahatsız ederse

onlar için dua etmemiz
gerektiğine inanırdı,

Tanrı'nın sonunda onları
geri alacağını bilerek buna inanırdı.

(Kahkahalar)

Babamın ırkla ilgili
başa çıkma yaklaşımının

manevi olduğunu söyleyebilirsiniz -

daha sonraları bir gün tıpkı
Martin Luther King'in yaptığı gibi.

Annemin başa çıkma yaklaşımı ise
birazcık daha farklıydı.

Onun biraz daha ilişkiye dayalı
olduğu söylenebilir,

tıpkı sizin yüzünüzün
tam şu an olduğu gibi --

tam da şuan.

Daha çok Malcolm X gibiydi.

(Kahkahalar)

Annem ırk şiddeti ve ayrımı olan
bir mahallede büyümüştü,

o mahalleden kovalanıp kovulmuştu

ve o da başkalarını defetmek
için şiddet dayatmıştı.

Güney Delaware'a geldiğinde

yabancı bir ülkeye geldiğini düşündü.

Hiç kimseyi anlamadı,

özellikle de beyazların karşısında

fiziksel ve sözsel olarak uyumlu olan

birkaç siyahi ve esmer insanı anlamadı.

Annem değil.

Bir yere gitmek istediğinde yürürdü.

Ne düşündüğünüzü umursamazdı

ve kültürel tarzıyla
birçok insanı gıcık etti.

Markete girmeden önce

bize şöyle derdi:

"Hiçbir şey sormayın,

hiçbir şeye dokunmayın.

Dediklerimi anlıyor musunuz?

Diğer çocukların yerlerinde
duramamalarını umursamıyorum,

onlar benim çocuklarım değil.

Dediklerimi anlıyor musunuz?"

Üç kişilik uyum içinde şöyle söylüyorduk:

"Evet anne."

Markete girmeden önce

ihtiyacımız olan tek şey bu konuşmaydı.

Kaçınız hayatında bir kez olsun
böyle bir konuşma işitti?

Kaçınız hayatında böyle bir konuşma yaptı?

(Kahkahalar)

Kaçınız hayatında böyle bir
konuşmayı bugün yaptı?

Annem bize bu konuşmaları,

parayı, itibarı ya da terbiyesizliği

dert ettiği için yapmadı.

Biz hiç terbiyesizlik yapmadık.

Çok korkuyorduk.

Yedi gün 24 saat kilisedeydik.

(Kahkahalar)

Bu konuşmayı, sadece siyahi olduğumuz için

dünyada bizi terbiyesiz olarak
algılayan bazı insanlar olduğunu

bize hatırlatmak için yapıyordu.

Her ebeveyn, ten rengi sebebiyle

çocukları yanlış anlaşıldığı için
sadece nefes aldıkları için

endişelenmek zorunda değil.

Markete giriyoruz

ve insanlar bize bakıyor -

az önce bir şey çalmışız gibi
bize dik dik bakıyorlar.

Arada bir satış elemanı, bizim kültürel
tarzımıza gıcık olduğu için

ya bir şey yapardı ya da bir şey söylerdi

ve bu genellikle kasadaki
konveyörde olurdu.

Yapabilecekleri en kötü şey ise
aldıklarımızı poşete fırlatmalarıydı.

İşte bu olduğunda oyun başlıyordu.

(Kahkahalar)

Annem onlara kim olduklarını,

ailelerinin kim olduğunu,

evlerine en yakın ne zaman gideceğini

söylemeye başlardı.

(Kahkahalar)

Annem size küfretmemişse
hayat yaşamamışsınızdır.

(Kahkahalar)

Satış elemanı yerde olurdu,

çürümüşçesine acıdan kıvranırdı,

ırktan utanarak mırıldanırdı.

(Kahkahalar)

Annem ve babam Hristiyandı.

Aralarındaki fark ise şuydu:

Babam ırk konusunda bir çatışma
olmadan önce dua ederdi,

annem ise olduktan sonra dua ederdi.

(Kahkahalar)

Eğer doğru zamanda
ve doğru biçimde kullanırsanız

her iki stratejiyi de
kullanmanın zamanı vardır.

Uzlaşmak veya yüzleşmek
için zaman vardır

fakat araba farına yakalanmış bir geyik
gibi donakaldığınızda zamanınız yoktur

ve dikkatsizce, düşüncesizce bir öfkeyle
saldırmak için de asla zamanınız yoktur.

Buradaki ders ise şu:

Konu ırk ilişkilerine geldiğinde

nasıl dua edeceğimizi bazen öğreniyoruz,

enine boyuna düşünüyoruz,
işliyoruz, hazırlanıyoruz.

Başka zamanlarda ise
nasıl baskı yapacağımızı

ve nasıl bir şeyler
yapacağımızı öğreniyoruz.

Ne yazık ki bu iki yetinin ikisi de --

hazırlanmak ile

baskı yapmak --

günümüz toplumunda yaygın.

Şu sinir bilim araştırmasına göz atalım:

Biz ırkımız yüzünden tehdit edildiğimizde

beyinlerimiz hapsoluyor,

siyahi ve esmer insanları
kişiliksizleştiriyoruz.

Beynimiz, çocuklar ile yetişkinlerin
göründüklerinden daha yaşlı,

daha büyük ve birbirlerine
daha yakın olduklarını sanıyor.

En kötü ihtimalle, onların şefkati
veya korunmayı hak etmediklerine dair

kendimizi ikna ediyoruz.

Racial Empowerment Collaborative
merkezinde,

biliyoruz ki en korkutucu
anlardan biri ırk karşılaşmaları,

insanların hayatları boyunca
yüzleşecekleri en korkutucu anlardan biri.

Bazı ihmaller sonucunda,

çoğunlukla yerli Amerikalılar
ile Afrikalı Amerikalıların

bu ülkede ölümüne yol açan
polis rastlaşmalarına bakacak olursanız

bunların yaklaşık iki dakika
sürdüğünü görebilirsiniz.

Altmış saniye içinde,

beyinlerimiz adeta hapsediliyor.

Hazırlıksız olduğumuz anda da

aşırı tepki veriyoruz.

En iyi ihtimalle alıkonuluyoruz.

En kötüsü ise bize ateş ediliyor
ve soru sorulmuyor.

Tehdidin yoğunluğunu 60 saniye
içinde azaltabildiğimizi düşünün

ve beyinlerimizin hapsedilmesinin
engellendiğini düşünün.

Ne kadar çocuğun okuldan
atılmadan ya da vurulmadan

okuldan veya 7-Eleven mağazasından

eve döndüğünü düşünün.

Kaç anne ile babanın ağlamak
zorunda kalmadığını düşünün.

Irkların sosyal uyumu,

genç insanların 60 saniyelik rastlaşmalar
üzerinde görüşmelerine yardımcı olabilir

fakat bu bir sohbetten
daha fazlası olacak.

Bu, bir ırk kültürü gerektiriyor.

Peki ebeveynler
bu konuşmaları nasıl yapacaklar

ve ırk kültürü nedir?

Sorduğunuz için teşekkür ederim.

(Kahkahalar)

Irk kültürü, stresli ve ırkçı
bir rastlaşmayı okuyabilme,

değiştirme ve çözümlemeyi içerir.

Okumak, ırk ile ilgili bir sorun olduğunda

bunu tanımayı ve buna yönelik
stres tepkilerimizi fark etmeyi içerir.

Değiştirmek,
bilinçli farkındalığı kapsayıp

şu an benim akın akın gelen
yorumlamalarımı azaltmayı içerir

ve bunu bir dağ tırmanışı
deneyimine kadar azaltır.

Bu tabirin karşılığı ise --

imkânsız bir durumu,

çok daha yapılabilir ve büyüleyici
bir hale dönüştürmektir.

Irk ile ilgili bir sorunu çözümleme,

sağlıklı bir karar verebilmeyi kapsar,

bu karar ise benim, "bu beni
rahatsız etmiyor" demiş gibi yaptığım

ve az beklentili bir tepki değildir

ya da anı abarttığım
bir aşırı tepki de değildir.

Ebeveynlere ve çocuklara okumayı,
değiştirmeyi ve çözümlemeyi öğretebiliriz,

bunu, "tanımla, yerini bul, iletişime geç,
nefes al ve nefes ver" dediğimiz

bilinçli farkındalık stratejisini
kullanarak yapıyoruz.

Benimle kalın.

"Tanımla" şunu sorar:

"Şu anda ne hissediyorum

ve bu hissin yoğunluğu 10 üzerinden kaç?"

"Yerini bul" şunu sorar:

Bunu vücudumda nerede hissediyorum?

Bu noktada spesifik olmalıyız.

Chicago'da beşinci sınıfa giden
yerli Amerikalı bir kızın

bana söyledikleri kadar
spesifik olmalıyız:

"9 oranında öfkeliyim
çünkü tek yerli Amerikalı benim

ve bunu, karnımda bir sürü kelebek
kavga ediyormuşçasına hissediyorum,

o kadar çok kavga ediyorlar ki
boğazıma kadar uçup beni boğuyorlar."

Ne kadar çok detay verebilirseniz

o noktayı o kadar aza indirebilirsiniz.

"İletişime geç" şunu sorar:

"Aklıma hangi içsel konuşmalar
ve imgeler geliyor?"

Gerçekten yardım istiyorsanız

yavaşça nefes alıp vermeyi deneyin.

Racial Empowerment Collaborative
merkezindeki

birçok meslektaşımın yardımıyla,

birkaç araştırmada ve terapi projelerinde

anlık stres azaltımı
tekniğini kullanıyoruz.

Bir projede, toplantıdaki
60 saniyelik patlamalar sırasında

gençlerin duygularını yönetmelerine
yardım etmek için basketbolu kullanıyoruz.

Bir diğer projede Loretta ve John Jemmott
isimli meslektaşlarımın yardımlarıyla,

Afrikalı Amerikalı berberlerin
kültürel tarzlarını güçlendiriyoruz

ve siyahi berberlerin
sağlık eğitmenleri olmaları için

onları iki alanda eğitiyoruz:

Biri, eş ilişkilerindeki cinsel riski
güvenli biçimde azaltmak;

diğeri de öç alma şiddetini durdurmak.

Harika kısmı ise şu:

Berberler kültürel tarzlarını,

18 ile 24 yaş arasındaki
erkeklerin saçlarını keserken

bu sağlık eğitimini
vermek için de kullanıyorlar.

Başka bir projede ise

sınıflardaki stresli anları okumayı,

değiştirmeyi ve çözümlemeyi
öğretmenlere öğretiyoruz.

Son projede ise gündelik saldırgan
söylemleri çözmek için

ebeveynlerle çocukları
bir araya getirmeden önce

ırk travmalarını anlamayı
onlara ayrı ayrı öğretiyoruz.

Çocuklarımızla ırk kültürüne
dair konuşmalar iyileştirici olabilir

fakat pratik gerektirir.

Biliyorum ki bazılarınız şöyle diyor:

"Pratik mi?

Nasıl pratik?

Pratik yapmaktan mı bahsediyoruz?"

Evet, pratik yapmaktan bahsediyoruz.

Benim iki oğlum var.

Büyüğü Bryan, 26 yaşında,

küçüğü de Julian, 12 yaşında.

Bunun nasıl olduğunu
konuşmak için zamanımız yok.

(Kahkahalar)

Ama yine de

onlar ne zaman aklıma gelse

benim için hâlâ bebekler

ve dünya onları yanlış anlayacak diye
her gün endişeleniyorum.

Ağustos 2013'te, Julian sekiz yaşındaydı

ve onunla çamaşır katlıyordum,

ki bu eylemin kendisi
çok nadir gerçekleşirdi.

Tuhaf bir şeyin olacağını akıl etmeliydim.

Televizyonda Trayvon Martin'in
ebeveynleri vardı ve ağlıyorlardı

çünkü George Zimmerman beraat etmişti.

Julian da âdeta televizyona yapışmıştı.

Binlerce sorusu vardı
ve ben bunlara hazırlıklı değildim.

Şunların sebebini öğrenmek istiyordu:

Neden yetişkin bir adam,

17 yaşındaki bir çocuğu sinsice izler

ve ele geçirip öldürür?

Ne diyeceğimi bilemiyordum.

Ağzımdan çıkan en iyi şey şu oldu:

“Julian, bazen bu dünyada

siyahi ve esmer insanları
küçük gören insanlar var,

onlar bizi ve siz çocukları

insan olarak görmüyorlar.”

Oğlum bütün bu durumu
üzgün biçimde yorumladı.

(Dış ses) Julian Stevenson: Bu üzücü.

"Bunu umursamıyoruz,
sen son kişi değilsin."

HS: Evet.

JS: Bu, senden daha iyiyiz"
gibi bir şey mi?

HS: Evet öyle.

JS: "Bunun hakkında
yapabileceğin hiçbir şey yok.

Beni korkutursan
veya başka bir şey yaparsan

seni vururum çünkü senden korkuyorum."

HS: Kesinlikle.

Fakat birisi seni takip ediyorsa --

JS: Bu herkes için aynı değildir.

HS: Hayır, her zaman aynı değil,
dikkatli olman gerek.

JS: Evet çünkü insanlar
sana saygısızlık edebilir.

HS: Kesinlikle.

Düşün ki sen,

"sen şöyle görünmüyorsun" --

Sanki sana şöyle diyorlar:

"İyi görünmüyorsun, bu yüzden
bence sana saygısızlık etme hakkım var."

HS: Evet bunun adı o,

buna ırkçılık diyoruz.

Julian, buna ırkçılık diyoruz

ve evet insanlar -- yani diğer insanlar --
kapüşonlu eşofman giyebilirler

ve onlara hiçbir şey olmaz.

Fakat sen ve Travyon'a olabilir,

bu yüzden babacığın senin
güvende kalmanı istiyor.

(Dış ses) HS: Ve bu yüzden --

JS: Yani, "diğer insanlar" derken

eğer Travyon beyaz olsaydı

saygısız birisi olmaz mıydı demek istedin?

HS: Evet Julian, babacığın
"diğer insanlar" derken

beyaz insanları kastetti.

Başlarda oldukça tuhaf olduğunu
hissettiğim bir yol vardı

fakat bir kere ritme
ve havaya girmeye başladığımda

klişeler ile ayrımcılık konuları
hakkında konuşmaya başladım

ve sadece havaya girerken bile

Julian araya girdi.

(Dış ses) HS: Bu tehlikeli,
siyahi olduğun için suçlusun

ve sen bir çocuksun --

Bu yanlış, bunu kimin yaptığı fark etmez.

JS: Baba, burada seni durdurmam gerek.

HS: Ne oldu?

JS: Hani hatırlasana biz --

HS: Bana bir hikâye
anlatmak için araya girdi,

hikâye, bir yüzme havuzunda
arkadaşıyla birlikteyken

yetişkin beyaz adamlar tarafından

ırkı sebebiyle tehdit
edilmesiyle ilgiliydi,

annesi de bunu onayladı.

Ben de bunun hakkında konuşabildiği
için kendimi mutlu hissettim

ve konuyu anladığını hissettim.

Travyon'un ebeveynlerinin
üzgünlüğünü geçip

George Zimmerman'ın ebeveynleri
hakkında konuşmaya başladık,

onların haberini bir gazetede okumuştum

ve onlar Travyon'un takip
edilmesine göz yummuşlardı.

Julian'ın bana yönelik
tepkisiyse çok kıymetliydi.

Çünkü anladığını bana hissettirmişti.

(Dış ses) JS: Onun hakkında ne söylediler?

HS: Bence, onun sinsice
takip edilmesi konusunda

esasen haklı olduğunu düşündüler.

JS: Ne alaka?

HS: Evet, bence de yanlış.

JS: Bu -- bir dakika.

Yani, siyahi bir çocuğu takip etme,
onunla kavgaya girişme

ve onu vurma hakkı
olduğunu mu söylüyorlar?

HS: Julian anladıkça

ben geri kalmaya başladım.

Çünkü hayalimde şöyle düşünüyordum:

Ya benim Julian veya Bryan oğullarım
Travyon'un yerinde olsaydı?

Öfkemin derecesi 10 olmuştu.

Buldum, yerini saptadım,
sağ bacağım kontrolsüzce titriyordu,

tıpkı koşuyor gibiydim

ve hayalimde birilerinin Julian'ı
kovaladığını görüyordum,

ben de onları kovalıyordum

ve ağzımdan çıkan tek şey,

birisinin benim çocuğumu
rahatsız etmeye yeltenmesiydi.

(Dış ses) HS: Eğer birisi benim
çocuğumu rahatsız etmeye çalışırsa

JS: O zaman ne olur?

HS: Koşarak kaçsalar iyi olur.

JS: Ne için?

HS: Onları yakalarım.

JS: Bak, gördün mü?

HS: Onları yakalarım.

JS: Gerçekten mi?

HS: Gerçekten.

JS: O zaman onlar seni yakalar
çünkü silahları olabilir.

HS: Aslında polisi de ararım,
aramam gerekir

ama sanırım onları ben yakalamak isterim.

Ama sen değil, haklısın,
sen öylece insanları kovalayamazsın.

JS: Silahları olabilir.

HS: Evet haklısın, haklısın.

Onları kovalamak isterim diye düşünüyorum.

JS: Hem ordu falan da olabilirler.

HS: Biliyorum, oğlumla uğraştıkları için
onları yakalamak isterim.

Bunu istemem.

HS: Ama sen haklısın, dikkatli olmalısın.

Dikkatli olmalısın.

Bazı deli insanların senin hakkında
ne düşündüklerini asla bilemezsin.

Sen güzel olduğuna inandığın sürece,

tıpkı babanın senin güzel
ve yakışıklı olduğuna inanması,

annenin de güzel, yakışıklı ve zeki
olduğuna inanması yeterli.

Ayrıca sen mutlu, güzel
ve zeki olmak istediğin kadar

bu gezegende olmayı hak ediyorsun.

İstediğini yapabilirsin bebeğim.

HS: Irkların sosyal uyumu

sadece ebeveynlerin çocuklarına
öğrettiklerinden ibaret değil.

Ayrıca ana babalarının öğrettiklerine
çocukların cevaplarıdır.

Benim çocuğum hazırlıklı mı?

Görmezden gelinen ırkçılık ortaya
çıktığında onu tanıyabilecekler mi?

Irkçılığın akın akın gelen
yorumlarıyla iletişime geçebilip

kaçmadıkları bir dağ tırmanışı
deneyimine kadar

onu azaltabilecekler mi?

60 saniye içinde normal ve sağlıklı
bir karar verebilecekler mi?

Ben yapabilir miyim?

Siz yapabilir misiniz?

Evet yapabiliriz.

Eğer en tehdit edici anlarımızın ortasında

tanımlamayı, iletişime geçmeyi,
nefes alıp vermeyi öğrenirsek

ve kendimize yabancı
halimizle yüzleştiğimizde

ırk konusunda daha sağlıklı
ilişkiler kurabiliriz.

Vücutlarımızda, zihinlerimizde
ve ruhlarımızda

yüzyıllardır kaynayan ırka yönelik
öfkeyi göz önüne alırsak --

ayrıca vücudumuzu, zihnimizi ve ruhumuzu
etkileyenler, sağlığımızı da etkiler --

muhtemelen kalbimizin
silahlanmasını önleyebiliriz.

Sadece, buralarda olmadığımızda

her bir ebeveynin çocuğu
için istediğini istiyorum:

Şefkat ve koruma.

Polisler ve öğretmenler
benim çocuklarımı gördüklerinde

onlardan kendi çocuklarını
düşünmelerini istiyorum.

Çünkü inanıyorum ki bizim çocuklarımızı
kendi çocuğunuz gibi görürseniz

onları vurmazsınız.

Bu, ırk kültürüyle mümkün,
ayrıca uygulama da gerek,

hikâyelerimizdeki
ırk travmasını çözebiliriz

ve iyileşmemiz, anlatmakla gelecek.

Fakat şunu asla unutmamalıyız ki

bizim kültürel farklılıklarımız
şefkat ve korumayla dolu

ve şunu daima hatırlayın:

"Hikâyeyi anlatan kişi avcı olduğu sürece

aslanın hikâyesi asla bilinemeyecektir."

Çok teşekkür ederim.

(Alkış)