Tükenmişlik yaratıcılığımızı nasıl olumsuz yönde etkiler

Dijital antropolog Rahaf Harfoush, yapılacaklar listesi, taktikler ve sabah rutinleriyle üretkenlik takıntımızın bizi daha az üretken hale getirdiğini söylüyor. Neden çalışma günümüzü yalnızca verimliliğe göre değil, aynı zamanda yaratıcılığa uygun olarak yeniden düzenlememiz gerektiğini açıklıyor.

Birkaç yıl önce üretkenlik takıntım

öyle kötü bir hal aldı ki

beni aşırı korkutan
bir tükenmişlik yaşadım.

Uykusuzluk, kilo kaybı, saç dökülmesi
ve her şeyden bahsediyorum.

O kadar çok çalışıyordum ki

beynim resmen yeni bir fikir
üretemiyordu.

Bu bana kimliğimin üretkenlik fikrine
bağlı olduğunu gösterdi.

[Çalışma Şeklimiz]

Gün içinde yeterince üretken olmadığınızda
suçlu hissediyor musunuz?

Daha üretken olmak için
üretkenlik taktikleri okumaya,

yeni sistemleri
ve yeni uygulamaları denemeye

saatler harcıyor musunuz?

Ben hepsini denedim, görev, takvim

ve zaman yönetimi
uygulamaları,

gün yönetimine yarayan şeyler.

Daha fazla şey yapmaya
o kadar takıntılıyız ki

en önemli şeyi kaçırıyoruz.

Bu araçların çoğu işe yaramıyor.

İşleri daha kötü hale getiriyorlar.

Peki, biraz üretkenlikten konuşalım.

Tarihsel olarak,
bugün bildiğimiz üretkenlik,

sanayi devriminde kullanılmıştır.

Sürekli çıktıya dayanarak
performansı ölçen bir sistemdi bu.

Vardiyanıza başlıyordunuz

ve seri üretim hattında
X sayıda alet üretmekten

sorumlu oluyordunuz.

Günün sonunda kimin sıkı çalıştığını,

kimin çalışmadığını görmek çok kolaydı.

Bilgi ekonomisine geçiş yaptığımızda

insanların aniden
daha soyut görevleri oldu,

yazmak, problem çözmek
ya da strateji geliştirmek gibi

ölçmenin kolay olmadığı
görevler bunlar.

Şirketler kimin çalıştığını,
kimin çalışmadığını

nasıl söyleyecekleri
konusunda sorun yaşadılar,

bu yüzden, eski sistemleri
en iyi şekilde uygulamaya çalıştılar,

bu da herkesi, günün her saniyesini

nasıl geçirdiklerini kanıtlamak için
baskı altında tutan

vardiya raporu gibi
korkunç şeylere yöneltti.

Bir sorun var.

Bu sistemler yaratıcı çalışma için
çok mantıklı değil.

Üretkenliği hâlâ bir dayanıklılık sporu
gibi düşünüyoruz.

Bloglar gibi seri üretim
yapmaya çalışıyorsunuz

ya da günlerimizi
toplantılarla dolduruyoruz.

Ama bu sürekli çıktı modeli
yaratıcı düşünceye yardımcı olmuyor.

Günümüzde bilgi üreticileri
büyük bir zorlukla karşı karşıya.

Sürekli olarak aynı oranda

üretken ve yaratıcı olmamız bekleniyor.

Ama beyinlerimizin

dinlenmeden, sürekli olarak

yeni fikirler üretmesi
neredeyse imkânsızdır.

Aslında çalışmamak,
beynimizin toparlanması

ve düzgünce çalışması için
bir gerekliliktir.

Güney California Üniversitesi’ndeki
bir grup araştırmacılara göre

zihinlerimizin gezinmesine izin vermek

kimliğimizi geliştirmemize

ve toplumsal etkileşimler sürdürmemize

yardımcı olan önemli bir ruh halidir,

bu ruh hali içsel vicdanımızı
bile etkiler.

Ara verme ihtiyacımız,
tez canlılık hakkındaki

kültürel anlatılarımızla zıt yönde,

yani, başarının nasıl olduğu
ve başarının nelere mal olduğunu

toplumca birbirimize anlattığımız
hikâyelerimizle ters düşüyor.

En köklü inançlarımızdan biri olan

Amerikan Rüyası gibi hikâyelerden
bahsediyorum.

Amerikan Rüyası, çok çalışırsak
başarılı olacağımızı söyler.

Fakat madalyonun diğer yüzü de var.

Başarılı değilseniz

bu yeteri kadar çalışmadığınız
anlamına geliyor.

Yeteri kadar çalıştığınızı
düşünmüyorsanız,

geceleri uyumayacak,
bütün gece çalışacak

ve daha iyi olduğunuzu bilseniz bile
sınırlarını zorlayacaksınız.

Üretkenlik, öz değerimiz içinde
kendisini saklamış,

böylece, kendimize izin verip
çalışmayı bırakmamız neredeyse imkânsız.

Ortalama ABD çalışanları,

ücretli izinlerinin
yalnızca yarısını kullanıyor,

bu da ara verme fırsatımız olsa bile

ara vermediğimizi kanıtlıyor.

Açıkçası, bence üretkenlik

ya da performans yükseltmek
kötü bir şey değil.

Yalnızca yaratıcı çalışmalarımızı ölçen
güncel modellerin

mantıksız olduğunu söylüyorum.

Yaratıcılığımıza karşı sistemler yerine

yaratıcılığımızla çalışan
sistemlere ihtiyacımız var.

[NASIL DÜZELTECEĞİZ?]

Bu sorunun kolay bir çözümü yok.

Bunun berbat olduğunu biliyorum.

Kimse iyi bir sistemi

veya iyi bir kısaltmayı
benim kadar sevmez.

Ama gerçek şu ki
herkesin ortaya çıkarması gereken

kendi anlatıları var.

Çalışmaya dair kendi inançlarımı
gün yüzüne çıkarmaya başladığımda

kendi çalışma hikâyemin kökenini
ortaya çıkarmaya,

sonunda yıkıcı davranışları bırakabilmeye

ve olumlu, kalıcı değişiklikler
yapmaya başladım.

Bunu yapmanın tek yolu

kendinize zor sorular sormak.

Meşgul olmak sizi daha değerli mi yapıyor?

Başarı örneği olarak kimi görüyorsunuz?

İş etiğiyle ilgili düşünceleriniz
nereden geliyor?

Kimliğinizin ne kadarı
ne yaptığınıza bağlı?

Yaratıcılığınızın kendi ritmi var.

Enerjimiz günlük, haftalık hatta mevsimsel
olarak yükselip düşüyor.

Haftanın sonundan ziyade

hafta başında daha enerjik
olduğumu biliyorum,

buna uygun olarak çalışmalarımı
hafta başına yüklüyorum.

Bir gece kuşu olarak
öğlenlerimi ve akşamlarımı

yaratıcı çalışmalara ayırmıyorum.

Keyifli kış aylarında
yaz aylarından daha çok

yazı yazacağımı da biliyorum.

İşte sır bu.

Mitleri parçalamak,
eski düşüncelerine meydan okumak,

anlatılarını tespit etmek-

yapmamız gereken asıl şey bu.

Biz makine değiliz

ve bence makine gibi
çalışmayı bırakma vaktimiz geldi.