Cách xây dựng (và tạo dựng lại) niềm tin

Niềm tin là nền tảng cho mọi thứ ta làm. Nhưng phải làm sao khi niềm tin bị tan vỡ? Trong bài diễn thuyết khai sáng của mình, giáo sư Frances Frei từ trường Kinh doanh Havard truyền tải một định hướng công phu: cách để xây dựng, duy trì và tạo dựng lại niềm tin-- điều Frei đã làm trong thời gian công tác mới đây tại Uber. Frei nói: ''Nếu ta học được cách tin tưởng người khác hơn, ta sẽ đạt được một tiến bộ nhân loại chưa từng có''.

Tôi muốn nói về cách thức xây dựng
và xây dựng lại niềm tin

vì tôi tin rằng

niềm tin là nền tảng cho mọi việc ta làm,

và nếu ta có thể học cách
tin tưởng nhau hơn,

ta có thể đạt những tiến bộ nhân loại
chưa từng có.

Nhưng nếu lỡ niềm tin tan vỡ thì sao?

Nếu lỡ CEO của quý vị bị quay video
cảnh gièm pha nhân viên?

Nếu lỡ nhân viên của quý vị phải làm việc
trong văn hóa thiên vị, bài trừ và tệ hơn?

Nếu lỡ có sự vi phạm dữ liệu,

và thay vì giải quyết nghiêm túc
người ta có vẻ ưa che đậy hơn?

Và bi thảm nhất là,

nếu lỡ một lỗi công nghệ nào đó
khiến ai đó phải mất mạng?

Nếu diễn thuyết bài này
diễn ra sáu tháng trước,

các bạn sẽ thấy tôi đang mặc
áo thun Uber.

Tôi là giáo sư Trường Kinh doanh Harvard,

nhưng tôi lại cực kỳ bị lôi cuốn
với việc đi đến những tổ chức

mà nói theo cách ẩn dụ,
đúng là đang rực cháy.

Tôi đã đọc tất tần tật
mọi thứ trên báo,

và đó chính là điều đã kéo tôi
đến tổ chức này.

Đây là tổ chức đã đánh mất lòng tin

với mọi thành phần quan trọng của nó.

Nhưng có một thứ về tôi
quý vị nên biết.

Điều tôi yêu thích nhất
chính là sự cứu rỗi.

Tôi tin rằng chúng ta luôn có
một phiên bản tốt hơn của mình đâu đó,

và tôi đã chứng kiến tận mắt

cách mà các tổ chức, cộng đồng,

và các cá nhân thay đổi
với tốc độ chóng mặt.

Tôi tới Uber với hy vọng rằng
một cú lật ngược tình thế ở đó

có thể sẽ bật đèn xanh cho chúng ta,

những người cũng gặp các thử thách
phiên bản thu nhỏ như họ.

Nhưng khi tới Uber, tôi đã mắc
một sai lầm rất lớn.

Tôi công khai quyết tâm
mặc áo thun Uber mỗi ngày

cho tới khi tất cả nhân viên khác
đều mang áo Uber mới thôi.

Tôi rõ ràng đã không sáng suốt cho lắm.

(Cười)

250 ngày mặc áo thun Uber.

Giờ thì tôi đã được giải thoát
khỏi cam kết đó,

vì tôi đã quay lại trường Havard,

và cái tôi muốn làm là
cho quý vị thấy

cách tôi tận hưởng cái tự do đó,

à thì, từng bước một,

(Cười)

nhưng nói chung là tôi đang trên đà.

(Cười)

Lòng tin, nếu muốn xây dựng lại nó,

ta cần phải hiểu
những thành phần tạo nên nó.

Các thành phần tạo nên niềm tin
cực kỳ dễ hiểu.

Có ba điều trong niềm tin:

Nếu bạn cảm thấy tôi chân thật,

bạn chắc sẽ tin tôi hơn.

Nếu bạn cảm thấy
lý luận của tôi chặt chẽ,

bạn chắc sẽ tin tôi hơn.

Và nếu bạn tin rằng
sự thấu cảm của tôi hướng về bạn,

bạn chắc sẽ tin tôi hơn.

Khi cả ba cái điều này đứng vững,

ta có một niềm tin mạnh mẽ.

Nhưng nếu một trong
ba điều này dao động,

nếu một trong ba điều này lung lay,

niềm tin bị đe dọa.

Đây là điều tôi muốn làm.

Tôi muốn mỗi chúng ta ngày mai
có thể sản sinh thêm nhiều niềm tin

hơn ngày hôm nay.

Và để làm được thế, ta phải biết được
niềm tin đang bị lung lay ở đâu

và kê sẵn phương thuốc
để vượt qua nó.

Đó chính là điều tôi muốn
chúng ta cùng làm.

Quý vị cho tôi chút dấu hiệu gì đó
là quý vị tự nguyện đến đây được chứ?

(Cười)

Vâng. Vâng. Rồi. Tuyệt vời.

Rồi. Vậy là...

(Cười)

Một dấu hiệu rất có ích.

(Cười)

Phần dễ lung lay nhất
là sự thấu cảm.

Phần dễ lung lay nhất

là khi người khác không tin
ta thật sự thấu hiểu họ,

và họ tin rằng ta quá phân tâm.

Điều này không có gì lạ.

Ai cũng bận rộn tranh thủ thời gian
của mình để lo toan hàng đống thứ,

rất khó mà chừa chỗ và thời gian

cần thiết cho sự thấu cảm.

Để Dylan là chính Dylan
cần rất nhiều thời gian.

Với chúng ta, nếu có quá nhiều việc để làm
thì ta sẽ không có giờ cho việc đó.

Nhưng điều đó lại đặt ta vào
một vòng luẩn quẩn,

vì nếu không thể hiện sự thấu cảm,

mọi thứ càng tệ hơn.

Nếu nghi ngờ niềm tin,
mọi thứ càng tệ hơn,

và rồi ta càng lúc càng có ít thời gian
cho sự thấu cảm, và vòng tròn tiếp tục.

Thế nên đây là phương thuốc:

xác định thời gian, nơi chốn và đối tượng

bạn hay bị phân tâm.

Nó sẽ giúp bạn lần ra

thời gian, nơi chốn và đối tượng
bạn hay kiềm chế sự thấu cảm.

Và nếu có khi nào

ta nghĩ ra được điều gì đó
khiến ta ngẩng lên,

nhìn vào người đối diện,

lắng nghe họ,

đắm mình sâu sắc vào
thế giới quan của họ,

thì ta mới có cơ hội để xây dựng
chân trụ chắc chắn cho sự thấu cảm.

Còn nếu bạn không làm gì khác,

làm ơn, cất điện thoại đi.

Nó là cái nam châm phân tâm
lớn nhất trong lịch sử

và cực kỳ khó để tạo dựng sự thấu cảm
và niềm tin khi có mặt nó.

Vấn đề thấu cảm
vậy là giải quyết xong.

Vấn đề về tính lý luận có hai dạng.

Hoặc là chất lượng của lý luận

hoặc là khả năng truyền đạt lý luận.

Nếu chất lượng lý luận của quý vị
đang có vấn đề,

tôi không thể giúp gì được.

(Cười)

Không thể trong vài phút thế này.

(Cười)

Nhưng may thay, đa số trường hợp
lý luận rất chặt chẽ,

nhưng khả năng truyền đạt lý luận đó
lại có vấn đề.

May nữa là, có một cách giải quyết
cực kỳ đơn giản cho nó.

Cứ cho rằng có hai cách
truyền đạt trên thế giới,

và giảng viên trường Kinh tế Harvard
nổi tiếng với ma trận 2x2,

tầm bậy, chính tam giác
mới là cái ấn tượng.

(Cười)

Nếu ta cho rằng có hai cách
để truyền đạt trên thế giới,

thì cách thứ nhất là cách dẫn dắt
chúng ta theo một hành trình,

một chuyến đi tuyệt diệu
đầy những khúc cua và bẻ lái,

đầy bí ấn và kịch tính,

cho tới khi bạn đến chủ đề.

và một số nhà truyền đạt giỏi nhất
thế giới

sử dụng cách này.

Nhưng nếu lý luận của bạn đang lung lay,

cách này sẽ vô cùng nguy hiểm.

Vậy thay vào đó, tôi khẩn nài bạn,

hãy bắt đầu bằng chủ đề
với một câu ngắn gọn,

rồi sau đó đưa ra dẫn chứng diễn giải.

Cách này cho phép người nghe
có thể tiếp cận

những ý kiến tuyệt vời của chúng ta,

và quan trọng không kém,

là nếu có bị cắt ngang
khi chưa trình bày xong...

thưa quý vị...

(Cười)

(Vỗ tay)

Nếu bị cắt ngang
khi chưa trình bày xong,

thì bạn vẫn được ghi nhận
cho ý tưởng đó,

phòng khi có người nhảy vào
cướp công của bạn.

(Vỗ tay)

Quý vị làm tôi nổi da gà.

(Cười)

Vấn đề thứ ba là tính chân thật,
và tôi nghĩ nó là vấn đề đau đầu nhất.

Loài người chúng ta có thể
đánh hơi thấy trong tích tắc,

đúng là trong tích tắc,

là biết ai đó có phải là
người chân thật hay không.

Vậy nên nhìn chung,
phương thuốc đã rõ.

Bạn không muốn có vấn đề
với tính chân thực? Hãy là chính mình.

Tuyệt.

Chuyện đó cực kỳ dễ làm

khi bạn ở cùng những người giống như bạn.

Nhưng nếu bạn đại diện
cho bất cứ khác biệt nào,

đơn thuốc "hãy là chính mình"
có thể sẽ cực kỳ gian nan.

Trong từng chặng đường sự nghiệp,
tôi bị thuyết phục,

bị bản thân thuyết phục
và bị công việc đào tạo thuyết phục,

phải giấu đi con người thật của mình.

Tôi là phụ nữ
của những quan điểm mạnh mẽ,

với niềm tin chắc nịch,

và phát ngôn thẳng thắn.

Tôi có một người vợ tuyệt vời,

và cùng nhau chúng tôi có
những tham vọng đầy điên rồ.

Tôi thích mặc đồ nam

và mang giày thoải mái.

Cảm ơn công ty Allbirds.

(Cười)

Trong một số ngữ cảnh,
điều này khiến tôi khác biệt.

Tôi mong rằng từng người tại đây

đều có được niềm vui sướng đẹp đẽ
khi được thể hiện sự khác biệt

trong một số ngữ cảnh cuộc sống.

Nhưng đi kèm với đặc quyền đó

là một sức hút mạnh mẽ bắt ta phải
giấu đi con người thật của mình,

và nếu giấu đi con người thật của mình,

ta càng ít được tin tưởng hơn.

Và nếu ta càng ít được tin tưởng hơn,

ta càng ít được giao
những nhiệm vụ thử thách.

Mà không có những nhiệm vụ thử thách,
ta càng ít được đề bạt,

và cứ thế tiếp tục
cho đến khi ta cực kỳ chán nản

với khuynh hướng nhân khẩu học
của ban lãnh đạo cấp cao.

(Cười)

Và rồi tất cả lại quay về
với việc sống với con người thật của mình,

nên đây là lời khuyên của tôi.

Cứ mặc bất cứ gì khiến bạn
thấy tuyệt vời.

Bớt để ý đến những gì bạn nghĩ
người khác muốn nghe từ bạn,

mà hãy quan tâm nhiều hơn đến
điều mà con người thật của bạn muốn nói.

Và với những lãnh đạo đang ngồi đây,

nghĩa vụ của các vị

là tạo ra những môi trường không chỉ
an toàn cho con người thật của chúng ta

mà còn chào đón nó,

tôn vinh nó,

trân trọng nó bởi nó là chính nó,

đó chính là chìa khóa để chúng ta
đạt được những thành tựu vĩ đại

lớn hơn những gì chúng ta tưởng.

Hãy quay lại câu chuyện Uber.
Chuyện gì đã xảy ra tại Uber?

Khi tôi tới đó,
Uber đang chao đảo trên mọi mặt.

Thấu cảm, lý luận, chân thật
đều đang lung lay điên cuồng.

Nhưng chúng tôi đã tìm ra được giải pháp
cực nhanh hiệu quả cho hai vấn đề.

Tôi sẽ đưa ra một minh họa
về sự thấu cảm.

Trong các cuộc họp tại Uber,

rất dễ bắt gặp cảnh người này
nhắn tin cho người kia...

...về cuộc họp.

(Cười)

Tôi chưa từng thấy cảnh nào như vậy.

(Cười)

Có thể công nghệ rất có ích

nhưng nó không tạo ra môi trường
an toàn và thấu cảm.

Nhưng giải pháp thì quá rõ ràng:

tắt và cất hết đồ công nghệ.

Nó buộc người ta phải ngẩng mặt lên,

để nhìn người đối diện,

để lắng nghe họ,

để đắm chìm sâu sắc
vào thế giới quan của họ

và để hợp tác theo cách chưa từng có.

Tín lý luận cũng bị lung lay tương tự,

và đó là do
sự tăng trưởng đi lên của tổ chức

nghĩa là nhân viên, quản lý
cứ được thăng cấp

hết lần này đến lần khác.

Rồi sớm muộn họ sẽ được đẩy
vào vị trí họ không liên quan.

Vị trí đó vượt quá khả năng của họ

và đó không phải lỗi của họ.

Giải pháp: tăng cường giáo dục
quản lý điều hành

tập trung đặc biệt vào lý luận,

chiến lược và năng lực lãnh đạo.

Nó tăng tính chặt chẽ trong
lý luận của họ,

và quay ngược tam giác hướng lên trên,

để mọi người có thể truyền đạt
với nhau hiệu quả hơn.

Vấn đề cuối cùng là sự chân thật,
theo tôi vẫn còn lung lay dữ dội,

nhưng nói thật nó không làm
Uber khác biệt với

tất cả các công ty khác tôi thấy
ở Thung lũng Silicon và hơn thế.

Rất dễ dạy người khác hòa nhập.

Rất dễ khen người khác

khi họ nói đúng những gì bạn định nói,

dễ hơn so với việc khen người khác
khi họ nói

hoàn toàn khác những điều bạn định nói.

Nhưng khi chúng ta khám phá ra điều này,

khi chúng ta tìm ra cách
để tôn vinh sự khác biệt

và cách để giúp mọi người trưng ra
phiên bản tốt nhất của họ,

thật tuyệt vời, đó là thế giới
tôi muốn con cái mình được lớn lên.

Và với toàn thể
mọi người có mặt tại đây,

tôi sẽ rất vinh dự được đan tay
cùng các bạn

để tiến về phía trước, xây dựng lại
niềm tin trên khắp địa cầu này.

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)