Return to Video

Çfarë duhet për të krijuar ndryshime shoqërore përkundrejt të gjitha mosmarrëveshjeve

  • 0:01 - 0:02
    Me dekada
  • 0:03 - 0:06
    kolegët e mi dhe unë kemi ekspozuar
    keqbërje dhe krime të tmerrshme
  • 0:06 - 0:07
    nga korporatat e mëdha,
  • 0:08 - 0:10
    të cilat kanë marrë shumë jetë
  • 0:10 - 0:12
    dhe shkaktuar lëndime dhe sëmundje,
  • 0:13 - 0:17
    përveç kostove të dëmshme ekonomike,
  • 0:17 - 0:19
    duke ndikuar në shumë incidente.
  • 0:19 - 0:22
    Por ekspozimi nuk ishte i mjaftueshëm.
  • 0:23 - 0:25
    Na u desh të siguronim
    mandatet e kongresit
  • 0:26 - 0:28
    për të parandaluar shkatërrime të tilla.
  • 0:29 - 0:33
    Si rezultat, shumë jetë u shpëtuan
    dhe shumë trauma u parandaluan,
  • 0:33 - 0:36
    veçanërisht në fushat e automobilave,
    farmaceutikës, mjedisit
  • 0:36 - 0:39
    dhe shëndetit
    dhe sigurisë në vendin e punës.
  • 0:39 - 0:42
    Gjatë rrugës, ne vazhduam
    të merrnim një pyetje përsëri dhe përsëri:
  • 0:43 - 0:46
    "Ralph, si i bën të gjitha këto?
  • 0:46 - 0:47
    Grupet tuaja janë të vogla,
  • 0:48 - 0:49
    fondet tuaja janë modeste
  • 0:49 - 0:53
    dhe ju nuk jepni
    kontribute fushate për politikanët."
  • 0:53 - 0:56
    Përgjigja ime tregon për një neglizhim,
  • 0:56 - 0:59
    të një modeli të mhanitshëm
    të historisë amerikane.
  • 0:59 - 1:02
    Pothuajse çdo përparim në drejtësi,
  • 1:02 - 1:04
    çdo bekim i demokracisë,
  • 1:04 - 1:08
    erdhi nga përpjekjet e një numri të vogël
    të qytetarëve individualë.
  • 1:09 - 1:11
    Ata e dinin se për çfarë po flisnin.
  • 1:11 - 1:13
    Ata zgjeruan opinionin publik,
  • 1:13 - 1:18
    ose atë që Abraham Lincoln e quajti
    "ndjenja publike më e rëndësishmja".
  • 1:18 - 1:21
    Pak qytetarë që filluan këto lëvizje
  • 1:21 - 1:24
    morën një numër më të madh gjatë rrugës
  • 1:24 - 1:27
    për të arritur këto reforma
    dhe ridrejtime.
  • 1:28 - 1:30
    Sidoqoftë, edhe në kulmin e tyre,
  • 1:30 - 1:36
    të angazhuarit në mënyrë aktive nuk e
    kaluan kurrë një përqind të qytetarisë,
  • 1:36 - 1:37
    shpesh shumë më pak.
  • 1:38 - 1:41
    Këta ndërtues të demokracisë
    dhe drejtësisë
  • 1:41 - 1:44
    dolën nga nxitësit
    kundër skllavërisë
  • 1:44 - 1:46
    presionet për të drejtën e grave
    për të votuar.
  • 1:47 - 1:51
    Ata u ngritën nga fermerët dhe punëtorët
    në sektorët industrialë
  • 1:51 - 1:56
    duke kërkuar rregullimin e bankave,
    hekurudhave dhe prodhuesve
  • 1:56 - 1:58
    dhe standardeve të drejta të punës.
  • 1:58 - 2:00
    Në shekullin e 20-të,
  • 2:00 - 2:06
    përmirësimet e jetës erdhën me palë
    të treta të vogla dhe aleatët e tyre
  • 2:06 - 2:09
    që shtyjnë partitë e mëdha
    në arenën zgjedhore
  • 2:10 - 2:11
    të miratojnë masa të tilla,
  • 2:12 - 2:16
    si e drejta për të formuar
    sindikata të punës,
  • 2:16 - 2:17
    java 40-orëshe,
  • 2:17 - 2:20
    taksimi progresiv, paga minimale,
  • 2:20 - 2:22
    kompensimi i papunësisë
  • 2:22 - 2:23
    dhe sigurimet shoqërore.
  • 2:24 - 2:26
    Kohët e fundit erdhën Medicare
  • 2:26 - 2:29
    dhe të drejtat civile, liritë civile,
  • 2:29 - 2:31
    traktatet e armëve bërthamore,
  • 2:31 - 2:33
    konsumatorët dhe triumfet mjedisore-
  • 2:34 - 2:36
    të gjitha të shkaktuara
    nga avokatët e qytetarëve
  • 2:36 - 2:38
    dhe palët e vogla të treta
  • 2:38 - 2:41
    të cilët kurrë nuk fituan
    një zgjedhje kombëtare.
  • 2:42 - 2:44
    Nëse jeni të gatshëm
    të humbni me këmbëngulje,
  • 2:44 - 2:47
    shkaqet tuaja
    mund të bëhen fituese me kohë.
  • 2:47 - 2:48
    (Të qeshura)
  • 2:48 - 2:51
    Historia se si kam ardhur
    në këto aktivitete qytetare
  • 2:51 - 2:53
    mund të jetë udhëzuese
  • 2:53 - 2:57
    për njerëzit që shkojnë së bashku
    me besimin e senatorit Daniel Webster,
  • 2:57 - 3:01
    "Drejtësia, zotëri,
    është interesi i madh i njeriut në tokë".
  • 3:02 - 3:06
    Unë u rrita në një qytet të vogël,
    shumë të industrializuar në Connecticut
  • 3:06 - 3:08
    me tre vëllezër e motra dhe prindër
  • 3:08 - 3:12
    që kishin një restorant të njohur,
    furrë dhe ushqime të shijshme.
  • 3:13 - 3:14
    Dy lumenj të lundrueshëm,
  • 3:14 - 3:17
    Lumi Mad dhe Lumi Still,
  • 3:17 - 3:19
    kalonin përgjatë rrugës sonë kryesore.
  • 3:20 - 3:25
    Si fëmijë, pyeta pse nuk mund
    të lundronim e të peshkonim në to,
  • 3:25 - 3:27
    si lumenjtë për të cilët lexojmë
    në librat tanë shkollorë.
  • 3:28 - 3:32
    Përgjigja: fabrikat i përdorin
    lirishëm këta lumenj
  • 3:32 - 3:36
    për të hedhur kimikate të dëmshme toksike
    dhe ndotës të tjerë.
  • 3:36 - 3:41
    Në fakt, kompanitë morën kontrollin
    e lumenjve që na përkisnin të gjithëve
  • 3:41 - 3:43
    për ndjekjet e tyre fitimprurëse.
  • 3:43 - 3:48
    Më vonë, kuptova që lumenjtë
    s'ishin aspak pjesë e jetës sonë normale,
  • 3:48 - 3:51
    përveç kur ata vërshuan në rrugët tona.
  • 3:51 - 3:55
    Atëherë nuk kishte
    rregullore për ndotjen e ujit.
  • 3:55 - 3:58
    Kuptova që vetëm ligje të forta
    mund të pastronin rrugët tona ujore.
  • 3:59 - 4:04
    Vëzhgimi im rinor i dy kanalizimeve
    të lumenjve të qytetit tonë
  • 4:04 - 4:08
    filloi në fjalimin tim
    të diplomimit në klasën e tetë
  • 4:08 - 4:14
    në lidhje me ruajtjen e madhe,
    avokatin e parkut kombëtar John Muir,
  • 4:14 - 4:19
    pastaj në studimet e mia në Princeton
    mbi origjinën e kanalizimeve publike,
  • 4:19 - 4:22
    dhe më pas në Rachel Carson
    "Pranvera e Heshtur".
  • 4:22 - 4:24
    Këto angazhime më përgatitën
  • 4:24 - 4:28
    për të kapur orën e artë
    të hartimit të ligjeve mjedisore
  • 4:28 - 4:30
    në fillimin e viteve 1970.
  • 4:30 - 4:32
    Kam luajtur një rol kryesor qytetari
  • 4:32 - 4:35
    në lobimin përmes
    Kongresit Akti i Ajrit të Pastër;
  • 4:35 - 4:38
    ligjet e ujit të pastër, EPA;
  • 4:38 - 4:41
    standardet e sigurisë
    në vendin e punës, OSHA;
  • 4:41 - 4:43
    dhe Akti i Ujit të Pijshëm të Sigurt.
  • 4:43 - 4:45
    Nëse ka më pak plumb në trupin tuaj,
  • 4:45 - 4:47
    nuk ka më asbest në mushkëritë tuaja
  • 4:47 - 4:49
    dhe ajër dhe ujë më të pastër,
  • 4:49 - 4:53
    kjo për shkak të këtyre ligjeve
    gjatë viteve.
  • 4:53 - 4:57
    Sot, zbatimi i këtyre
    ligjeve shpëtuese nën Trump
  • 4:57 - 5:00
    po shkatërrohet me shumicë.
  • 5:01 - 5:04
    Rrokullisja mbrapa këtyre rreziqeve
    është sfida e menjëhershme
  • 5:05 - 5:07
    për një lëvizje të ringjallur mjedisore
  • 5:07 - 5:09
    për brezin e ri.
  • 5:09 - 5:13
    Sa i përket avokatëve të konsumatorëve,
    nuk ka fitore të përhershme.
  • 5:13 - 5:15
    Miratimi i një ligji është
    vetëm hapi i parë.
  • 5:15 - 5:19
    Hapi tjetër, dhe hapi tjetër,
    është mbrojtja e ligjit.
  • 5:20 - 5:23
    Për mua, disa nga këto beteja
    ishin shumë personale.
  • 5:23 - 5:28
    Kam humbur miqtë në shkollën e mesme
    e kolegj si shkak i përplasjeve në rrugë,
  • 5:28 - 5:31
    shkaku i parë kryesor
    i vdekjeve në atë grupmoshë.
  • 5:31 - 5:34
    Pastaj, faji u vu mbi shoferin,
  • 5:34 - 5:37
    i quajtur me tallje "budallai në timon".
  • 5:38 - 5:41
    Vërtetë, shoferët e dehur
    kishin përgjegjësi,
  • 5:41 - 5:45
    por automjetet e autostradat me dizajn më
    të sigurt mund të parandalonin përplasjet
  • 5:45 - 5:48
    dhe të zvogëlonin
    ashpërsinë e tyre kur ato ndodhën.
  • 5:48 - 5:50
    Nuk kishte rripa sigurimi,
    panele të mbushura,
  • 5:50 - 5:54
    pa airbag ose
    mbrojtje të tjera të denja
  • 5:54 - 5:58
    për të zvogëluar ashpërsinë e përplasjeve.
  • 5:58 - 6:04
    Frenat, gomat dhe trajtimi i qëndrueshëm
    të US automjeteve lanë për të dëshiruar,
  • 6:04 - 6:07
    madje edhe në krahasim
    me prodhuesit e huaj.
  • 6:07 - 6:09
    Më pëlqente të bëja autostop,
  • 6:09 - 6:13
    përfshirë para e mbrapa nga Princeton
    dhe Shkolla e Drejtësisë në Harvard.
  • 6:13 - 6:18
    Ndonjëherë, një shofer dhe unë
    kemi pa skena të kobshme të përplasjes.
  • 6:19 - 6:22
    Tmerret më bënë një përshtypje të thellë.
  • 6:22 - 6:25
    Ata më nxitën të shkruaj një artikull
    në shkollën e drejtësisë
  • 6:25 - 6:30
    mbi modelin e pasigurt të makinës dhe
    nevojën për ligjet e sigurisë automatike.
  • 6:30 - 6:34
    Një nga miqtë e mi më të ngushtë
    në shkollën e drejtësisë, Fred Condon,
  • 6:34 - 6:38
    po vinte me makinë në shtëpi një ditë
    nga puna te familja e tij në New Hampshire
  • 6:39 - 6:44
    dhe për moment u mbyt
    pas timonit të kamionçinës së tij.
  • 6:44 - 6:47
    Automjeti hyri në hendek dhe u përmbys.
  • 6:48 - 6:51
    Në vitin 1961, nuk kishte
    asnjë rrip sigurimi.
  • 6:51 - 6:53
    Fredi u bë paraplegjik.
  • 6:53 - 6:58
    Kjo dhunë e parandalueshme më tërboi.
  • 6:59 - 7:03
    Industria e automjeteve refuzoi
    mizorisht të instalonte
  • 7:03 - 7:07
    pajisje sigurie dhe kontrolli të ndotjes.
  • 7:07 - 7:12
    Në vend të kësaj, industria u përqendrua
    në reklamimin e ndryshimeve vjetore
  • 7:12 - 7:14
    të stilit dhe kuaj-fuqive.
  • 7:14 - 7:15
    U indinjova.
  • 7:16 - 7:20
    Sa më shumë që kam hetuar shtypjen
    e pajisjeve të sigurisë automatike
  • 7:20 - 7:24
    kam publikuar prova nga çështjet gjyqësore
    në lidhje me kompanitë e automjeteve
  • 7:24 - 7:27
    që dëmtojnë nga pakujdesia
    e pasagjerëve e automjeteve -
  • 7:27 - 7:31
    veçanërisht paqëndrueshmërinë
    e një automjeti GM të quajtur Corvair -
  • 7:31 - 7:36
    aq më shumë General Motors ishte i prirur
    të zhvlerësonte shkrimet e dëshmitë e mia.
  • 7:36 - 7:41
    Ata punësuan detektivë privatë që
    t'më ndiqnin që të nxirrnin të palara.
  • 7:42 - 7:45
    Pas botimit të librit tim,
    "Të pasigurt me çdo shpejtësi",
  • 7:45 - 7:49
    GM donte të minonte
    dëshminë time të ardhshme
  • 7:49 - 7:51
    para një nënkomiteti të Senatit në 1966.
  • 7:52 - 7:54
    Policia e Kapitolit i kapi.
  • 7:55 - 7:57
    Media ishte
    në të gjithë betejën në Kongres
  • 7:57 - 7:59
    midis meje dhe gjigandit General Motors.
  • 8:00 - 8:03
    Me një shpejtësi të jashtëzakonshme
    krahasuar me sot,
  • 8:03 - 8:09
    në 1966, Kongresi dhe Presidenti Johnson
    sollën industrinë më të madhe në Amerikë
  • 8:09 - 8:10
    nën rregulloren federale
  • 8:10 - 8:15
    për sigurinë, kontrollin e ndotjes
    dhe efikasitetin e karburantit.
  • 8:15 - 8:17
    Deri në vitin 2015,
  • 8:17 - 8:21
    tre milion e gjysmë vdekje
    u shmangën në SH.B.A.,
  • 8:22 - 8:24
    miliona lëndime të tjera u parandaluan,
  • 8:24 - 8:26
    miliarda dollarë të kursyera.
  • 8:26 - 8:31
    Çfarë u desh për një fitore
    kundër shanseve të tilla dërrmuese?
  • 8:32 - 8:34
    Epo, kishte:
  • 8:34 - 8:39
    një, disa avokatë
    që dinin të komunikonin provat kudo;
  • 8:39 - 8:43
    dy, disa kryesues kryesorë
    të komitetit kongresiv
  • 8:43 - 8:45
    të udhëhequr nga tre senatorë;
  • 8:46 - 8:49
    tre, rreth shtatë reporterë
    nga gazetat kryesore
  • 8:49 - 8:53
    që raportuan rregullisht
    për historinë e shpalosur;
  • 8:53 - 8:57
    katër, Presidenti Lyndon Johnson,
    me asistencën e tij,
  • 8:57 - 9:03
    i aftë për krijimin e një agjencie
    rregullatore të sigurisë, NHTSA;
  • 9:03 - 9:08
    dhe pesë, një duzinë inxhinierësh
    makinash, inspektorësh dhe fizikantësh
  • 9:09 - 9:11
    që zbuluan informacione thelbësore
  • 9:11 - 9:14
    dhe që duhet të njihen më mirë.
  • 9:14 - 9:18
    Një faktor tjetër ishte kritik:
    opinioni i informuar publik.
  • 9:18 - 9:22
    Shumica mësuan se sa më të sigurta
    mund të ishin makinat e tyre.
  • 9:22 - 9:26
    Ata donin që automjetet e tyre
    të ishin me efikasitet të karburantit.
  • 9:26 - 9:28
    Ata donin të merrnin ajër më të pastër.
  • 9:28 - 9:31
    Rezultati: në shtator 1966,
  • 9:31 - 9:36
    Presidenti Lyndon Johnson nënshkroi
    legjislacionin e sigurisë
    në Shtëpinë e Bardhë
  • 9:36 - 9:40
    me mua pranë tij,
    duke marrë një stilolaps!
  • 9:40 - 9:41
    (Të qeshura)
  • 9:41 - 9:44
    Mes 1966 dhe 1976,
  • 9:44 - 9:49
    ata gjashtë faktorë të lidhur
    në mënyrë kritike u përdorën vazhdimisht.
  • 9:49 - 9:54
    Ajo u bë epoka e artë e
    legjislacionit dhe veprimit rregullator
  • 9:54 - 9:57
    për mbrojtjen e konsumatorit,
    punëtorit dhe mjedisit.
  • 9:58 - 10:01
    Ata elementë të lidhur të fushatave tona
    të së kaluarës
  • 10:01 - 10:06
    duhet të mbahen në mend nga njerëzit
    që përpiqen të bëjnë të njëjtën gjë sot
  • 10:06 - 10:08
    për sigurinë e ujit të pijshëm,
  • 10:08 - 10:10
    vdekjet nga rezistenca ndaj antibiotikëve,
  • 10:10 - 10:13
    reformën në drejtësinë penale,
  • 10:13 - 10:15
    rreziqet nga përçarja e klimës,
  • 10:15 - 10:17
    ndikimet bio dhe nanoteknike,
  • 10:17 - 10:19
    garën e armëve bërthamore,
  • 10:19 - 10:20
    traktatet e paqes,
  • 10:20 - 10:21
    rreziqet për fëmijët,
  • 10:22 - 10:24
    rreziqet kimike dhe radioaktive
  • 10:24 - 10:25
    dhe të ngjashme.
  • 10:25 - 10:31
    Sipas një studimi të qëndrueshëm në vitin
    2016 nga Shkolla e Mjeksisë Johns Hopkins
  • 10:31 - 10:33
    vdekjet e parandalueshme
  • 10:33 - 10:38
    në spital marrin 5.000 jetë marramendëse
    në javë në Amerikë.
  • 10:39 - 10:42
    Kulmi i viteve 1980:
  • 10:42 - 10:47
    lufta jonë dramatike për të kufizuar
    pirjen e duhanit në vende publike,
  • 10:47 - 10:49
    rregullimin e industrisë së duhanit
  • 10:49 - 10:52
    dhe krijimin e kushteve
    për zvogëlimin e pirjes së duhanit.
  • 10:52 - 10:56
    Lufta e tyre filloi seriozisht në 1964,
  • 10:56 - 10:59
    me raportin e famshëm të Kirurgut
    të Përgjithshëm të SH.B.A.-së
  • 10:59 - 11:03
    që lidhte pirjen e duhanit
    me kancerin dhe sëmundjet e tjera.
  • 11:03 - 11:07
    Mbi 400,000 vdekje në vit
    në Shtetet e Bashkuara
  • 11:07 - 11:09
    kanë të bëjnë me pirjen e duhanit.
  • 11:10 - 11:16
    Seancat dëgjimore publike, gjyqësore,
    mediatike dhe sinjalizuesit e industrisë
  • 11:16 - 11:21
    u bashkuan me shkencëtarë vendimtarë mjek
    të mernin një industri të fuqishme.
  • 11:21 - 11:25
    Unë pyeta Michael Pertschuk,
    një personel kryesor i Senatit,
  • 11:25 - 11:30
    sa avokatë po punonin
    me kohë të plotë për kontrollin
    e industrisë së duhanit në atë kohë.
  • 11:30 - 11:36
    Z. Pertschuk vlerësoi jo më shumë
    se 1.000 kampionë në SH.B.A.
  • 11:36 - 11:38
    duke bërë presion
    për një shoqëri pa duhan.
  • 11:38 - 11:44
    Unë them që është një numër tejet
    i vogël i atyre që mundësojnë të ndodhë.
  • 11:44 - 11:49
    Ata kishin një shumicë të opinionit publik
    të sensibilizuar, jo-duhanpirës, ​​
  • 11:49 - 11:50
    pas tyre.
  • 11:50 - 11:54
    Shumë duhanpirës po hiqnin dorë
    nga varësia ndaj nikotinës.
  • 11:54 - 11:57
    Veetëm mendoni:
    nga 45 për qind e të rriturve
  • 11:57 - 12:01
    në 15 për qind deri në 2018.
  • 12:02 - 12:05
    Pika kryesore ishte kur
    Kongresi miratoi legjislacionin
  • 12:05 - 12:07
    që fuqizon Administratën e Ushqimit
    dhe Barnave
  • 12:07 - 12:10
    për të rregulluar kompanitë e duhanit.
  • 12:10 - 12:13
    Mbani në mend se përparimet
    për konsumatorët dhe punëtorët
  • 12:13 - 12:17
    zakonisht ndiqen nga një shumëllojshmëri
    e kundërsulmeve të korporatave.
  • 12:17 - 12:21
    Kur zbehet pas një reforme të tillë,
  • 12:22 - 12:28
    atëherë legjislaturat dhe
    agjencitë rregullatore bëhen shumë
    të prekshme ndaj kapjes së industrisë
  • 12:28 - 12:31
    që pengon zbatimin ekzistues ose më tej.
  • 12:32 - 12:33
    Cila është ajo thënie?
  • 12:33 - 12:37
    "Drejtësia kërkon
    vigjilencë të vazhdueshme."
  • 12:37 - 12:39
    Ne e shohim ndryshimin midis
    qëndrueshmërisë së drejtuar
  • 12:39 - 12:44
    nga kundërsulmi,
    fuqisë së korporatave të drejtuar
  • 12:44 - 12:48
    nga fitimi dhe lodhjes
    që kapërcen një qytetar vullnetar,
  • 12:48 - 12:51
    ndërgjegjësimi dhe aftësia e të cilit
    kanë nevojë për rinovim.
  • 12:52 - 12:54
    Nuk është një garë e ndershme
  • 12:54 - 12:58
    midis kompanive të mëdha
    si General Motors, Pfizer,
  • 12:58 - 13:02
    ExxonMobil, Wells Fargo, Monsanto,
  • 13:02 - 13:05
    plus kompani të tjera shumë
    të pasura dhe lobistë,
  • 13:05 - 13:09
    krahasuar me grupet e mbrojtjes
    së njerëzve me burime shumë të kufizuara.
  • 13:10 - 13:13
    Për më tepër, korporatat
    kanë imunitete dhe privilegje
  • 13:13 - 13:16
    të padisponueshme
    për qeniet njerëzore të vërteta.
  • 13:16 - 13:22
    Për shembull, Takata ishte fajtor për
    një skandal të tmerrshëm të airbag-ve,
  • 13:22 - 13:25
    por kompania i shpëtoi ndjekjes penale.
  • 13:25 - 13:31
    Por, Takata u lejua të falimentonte dhe
    udhëheqësit e saj mbajtën bonuse të mira.
  • 13:32 - 13:36
    Por njerëzit e organizuar nuk duhet
    të kenë frikë nga fuqia e korporatave.
  • 13:36 - 13:39
    Ligjvënësit ende duan vota
  • 13:39 - 13:44
    më shumë sesa u duhet
    financimi i fushatës nga korporatat.
  • 13:45 - 13:49
    Ne jemi shumë më të fortë se korporatat
    për sa i përket ndikimit të mundshëm,
  • 13:50 - 13:52
    Por votuesit duhet të jenë të lidhur qartë
  • 13:52 - 13:57
    me atë që votuesit e organizuar
    duan nga ligjvënësit.
  • 13:57 - 14:02
    Duke deleguar autoritetin
    kushtetues të "ne njerëzve",
  • 14:02 - 14:06
    ne duam që ata të bëjnë punën e njerëzve.
  • 14:07 - 14:08
    Kongresi i një populli,
  • 14:08 - 14:12
    dega më e fuqishme
    e kushtetutës e qeverisë,
  • 14:12 - 14:17
    mund të kapërcejë, bllokojë
    ose rikalizojë korporatat më shkatërruese.
  • 14:18 - 14:22
    Ka vetëm 100 senatorë
    dhe 435 përfaqësues
  • 14:22 - 14:25
    me vetëm dy milion aktivistë
    të organizuar që kthehen në shtëpi,
  • 14:25 - 14:27
    një hobi mbikëqyrës i Kongresit.
  • 14:28 - 14:32
    Drejtësia në Kongres
    mund të bëhet e besueshme dhe e shpejtë.
  • 14:32 - 14:35
    Ne e kemi provuar atë përsëri dhe përsëri
    me shumë më pak njerëz.
  • 14:35 - 14:38
    Por sot, Kongresi,
    i larë në para të fushatës,
  • 14:38 - 14:42
    ka hequr dorë nga përgjegjësitë e tij
    ndaj një dege ekzekutive
  • 14:43 - 14:48
    që shpesh është bërë një shtet
    i korporatave i kontrolluar
    nga kompanitë e mëdha.
  • 14:48 - 14:53
    Presidenti Franklin D. Roosevelt,
    në 1938, në një mesazh drejtuar Kongresit,
  • 14:53 - 14:57
    thirri pushtetin e përqendruar
    të korporatave mbi kuotën
  • 14:57 - 15:00
    e qeverisë sonë - fashizmi-
    kuotën e fundit.
  • 15:01 - 15:04
    Një angazhim modest
    i një përqind të të rriturve
  • 15:04 - 15:08
    në secilën prej 435
    rretheve të kongresit,
  • 15:08 - 15:12
    duke thirrur senatorë dhe përfaqësues
    ose ligjvënës të shtetit
  • 15:12 - 15:14
    në takimet e tyre të qytetit,
  • 15:14 - 15:17
    ku qytetarët paraqesin axhendën e tyre,
  • 15:17 - 15:19
    të mbështetur nga shumica e votuesve,
  • 15:19 - 15:21
    mund ta kthejnë Kongresin.
  • 15:21 - 15:26
    Përfaqësuesit tanë mund të bëhen
    burim i demokracisë dhe drejtësisë,
  • 15:26 - 15:28
    duke ngritur mundësitë njerëzore.
  • 15:29 - 15:30
    Unë ëndërroj që shkollat ​​tona,
  • 15:30 - 15:32
    ose klubet pas shkollës,
  • 15:32 - 15:36
    të mësojnë aftësitë e veprimit qytetar
    të komunitetit, drejt në një jetë të mirë.
  • 15:36 - 15:39
    Klasat e arsimit për të rritur
    duhet të bëjnë të njëjtën gjë.
  • 15:39 - 15:44
    Ne kemi nevojë për të krijuar biblioteka
    të trajnimit dhe veprimit të qytetarëve.
  • 15:44 - 15:49
    Studentët dhe të rriturit e duan njohurinë
    që lidhet me jetën e tyre të përditshme.
  • 15:49 - 15:54
    Shumica e madhe e amerikanëve,
    pavarësisht nga etiketat politike,
  • 15:54 - 15:55
    favorizojnë një pagë jetese,
  • 15:55 - 15:57
    sigurim shëndetësor universal,
  • 15:57 - 16:01
    zbatim real kundër krimit
    të korporatave, mashtrime dhe abuzime.
  • 16:01 - 16:03
    Ata duan një sistem
    të drejtë, produktiv të taksave,
  • 16:03 - 16:07
    buxhete publike që i kthejnë
    vlerën njerëzve në shtëpi
  • 16:07 - 16:09
    në infrastrukturën moderne
  • 16:09 - 16:11
    dhe një fund të subvencioneve
    të korporatave.
  • 16:11 - 16:16
    Gjithnjë e më shumë, ata po kërkojnë
    vëmendje serioze ndaj përçarjes së klimës
  • 16:16 - 16:20
    dhe rreziqeve e pandemive të tjera
    të shëndetit mjedisor dhe global.
  • 16:21 - 16:23
    Shumica e madhe e njerëzve
    duan një qeveri efikase,
  • 16:23 - 16:28
    një fund të luftërave të pafundme,
    agresive që kthehen.
  • 16:28 - 16:33
    Ata duan zgjedhje të pastra dhe rregulla
    të drejta për votuesit dhe kandidatët.
  • 16:33 - 16:36
    Këto janë ndryshime
    që i bashkojnë njerëzit,
  • 16:36 - 16:38
    ndryshime që Kongresi
    mund të bëjë të ndodhin.
  • 16:38 - 16:41
    Njerëzit në të gjithë botën
    favorizojnë demokracinë,
  • 16:41 - 16:45
    sepse ajo sjell më të mirën
    nga banorët e saj dhe udhëheqësit e saj.
  • 16:45 - 16:48
    Por ky objektiv kërkon që qytetarët
    të duan të kalojnë kohë
  • 16:48 - 16:51
    në këtë mundësi të madhe
    të quajtur demokraci,
  • 16:51 - 16:53
    midis dhe në zgjedhje.
  • 16:54 - 16:57
    Historia jep shembuj
    që na inkurajojnë të besojmë
  • 16:57 - 17:00
    se thyerja e pushtetit
    është më e lehtë nga sa mendojmë.
  • 17:00 - 17:03
    Njerëzit më thonë:
    "Unë nuk di çfarë të bëj!"
  • 17:03 - 17:05
    Filloni të mësoni duke bërë.
  • 17:05 - 17:07
    Sa më shumë që praktikojnë
    veprimet e qytetarëve,
  • 17:07 - 17:09
    aq më të aftë dhe inovativë bëhen në të.
  • 17:10 - 17:14
    Ashtu si të mësosh një zanat, një punë,
    një hobi, të mësosh si të notosh,
  • 17:14 - 17:17
    dyshimet, paragjykimet
    dhe hezitimet e tyre
  • 17:17 - 17:20
    fillojnë të shkrihen
    në thelbin e veprimit.
  • 17:21 - 17:24
    Argumentet e tyre për ndryshim
    bëhen më të thella dhe më të mprehta.
  • 17:24 - 17:28
    Në vitin 1965 deri 1966,
  • 17:28 - 17:31
    kur po bëja çështjen
    e automobilave më të sigurt,
  • 17:31 - 17:34
    kuptova se kishte shumë
    industri që bënin shumë para
  • 17:34 - 17:38
    nga trajtimi i rezultateve
    të tmerrshme të aksidenteve:
  • 17:38 - 17:42
    kujdesi mjekësor, shitja e sigurimeve,
    riparimi i makinave ...
  • 17:42 - 17:47
    Atje ishte një stimul prevers për të
    bërë asgjë përveç ruajtjes së status quos.
  • 17:47 - 17:51
    Në të kundërt, parandalimi
    i këtyre tragjedive
  • 17:51 - 17:55
    çliron dollarë t'konsumatorëve për të
    shpenzuar ose kursyer në [mënyra]
  • 17:55 - 17:57
    vullnetare për jetesë më të mirë.
  • 17:57 - 18:02
    Duhet vetëm një numër i vogël njerëzish
    për të ushtruar muskujt e tyre qytetarë,
  • 18:02 - 18:04
    si individë dhe grupe të organizuara,
  • 18:04 - 18:07
    mbi vendimmarrësit tanë ligjorë.
  • 18:07 - 18:12
    Idealia, duhen vetëm disa njerëz të pasur
    të shkolluar që kontribuojnë me fonde
  • 18:12 - 18:17
    për të shpejtuar përpjekjet e qytetarëve
    kundër drejtesve të lakmisë e pushtetit.
  • 18:17 - 18:20
    Pse, në të kaluarën tonë, njerëzit e pasur
    dhuruan para thelbësore
  • 18:20 - 18:25
    për antisllavërinë, të drejtën e grave
    për të votuar
    dhe lëvizjet e të drejtave civile.
  • 18:25 - 18:26
    Ne duhet ta kujtojmë atë.
  • 18:26 - 18:28
    Me fillimin e katastrofës klimatike,
  • 18:28 - 18:33
    secili nga ne duhet të ketë një vlerësim
    më të lartë të domethënies së vet,
  • 18:33 - 18:36
    të përkushtimit tonë të qëndrueshëm
    ndaj jetës qytetare,
  • 18:36 - 18:40
    si pjesë e një mënyre normale
    të jetesës së përditshme,
  • 18:40 - 18:43
    së bashku me jetën tonë
    personale familjare.
  • 18:43 - 18:46
    Shfaqja e menduar
    është gjysma e demokracisë.
  • 18:46 - 18:49
    Kjo është ajo që përparon jetën,
    lirinë dhe ndjekjen e lumturisë.
  • 18:50 - 18:53
    Mos harroni, vendi ynë është plot
    me probleme që nuk i meritojmë
  • 18:53 - 18:56
    dhe zgjidhje të cilat nuk i zbatojmë.
  • 18:56 - 19:01
    Ky një hendek i demokracisë që asnjë
    fuqi nuk mund të na ndalojë ta mbyllim.
  • 19:01 - 19:04
    Këtë ia kemi borxh pasardhësve tanë.
  • 19:04 - 19:06
    A nuk duam që pasardhësit tanë,
  • 19:06 - 19:10
    në vend që të na mallkojnë
    për neglizhencën tonë dritëshkurtër,
  • 19:10 - 19:12
    nuk duam që ata të bekojnë largpamësinë
  • 19:12 - 19:17
    dhe horizontet tona të ndritshme
    që mund të përmbushin jetën e tyre në paqe
  • 19:17 - 19:19
    dhe të përparojnë të mirën e përbashkët?
  • 19:19 - 19:20
    Ju faleminderit.
  • 19:21 - 19:23
    (Duartrokitje)
Title:
Çfarë duhet për të krijuar ndryshime shoqërore përkundrejt të gjitha mosmarrëveshjeve
Speaker:
Ralph Nader
Description:

Gjatë karrierës së tij dekada të gjatë si aktivist politik, Ralph Nader ka ndihmuar në zbulimin e disa prej veprimeve më të mëdha të korporatave të mëdha. Ju mund të njiheni me ndryshimet në botën reale që nxiti puna e tij: Akti i Ajrit të Pastër, ligjet e sigurisë së automobilave, rregullimi i industrisë së duhanit dhe më shumë. Duke gjurmuar harkun e kohës së tij duke përkrahur ndryshimin, Nader tregon se si ai ndihmoi në katalizimin e përparimit shoqëror kundër shanseve të mëdha - dhe tregon se si mund të merrni pjesë në avancimin e së mirës së përbashkët për brezat që do të vijnë.

more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
19:38

Albanian subtitles

Revisions