Anılarınızın tümü gerçek mi? - Daniel L. Schacter.

Dersin tamamına görüntülemek için: https://ed.ted.com/lessons/are-all-of-your-memories-real-daniel-l-schacter

1990'lardaki bir çalışmada, katılımcılar çocukken alışveriş merkezinde kaybolduklarını anımsadı. Bazıları bu anıları canlı detaylarla paylaştı, fakat bir problem vardı: Bu insanların hiçbiri aslında alışveriş merkezinde kaybolmamıştı. Bu yanlış hatıraları çalışmayı yürüten psikologlar onlara kaybolduklarını söyledikten ve ebeveynleri bunu doğruladıktan sonra oluşturdular. Bu ne anlama geliyor? Daniel L.Schacter hafızamızın yanılabilirliğini inceliyor.

Ders: Daniel L.Schactar Yöneten: AIM Creative Studious

1990'lardaki bir çalışmada,

katılımcılar çocukken alışveriş merkezinde
kaybolduklarını anımsadı.

Bazıları bu anıları
canlı detaylarla paylaştı.

Hatta bir tanesi ona yardım eden adamın

kareli gömlek giydiğini hatırladı.

Ancak bu insanların hiçbiri aslında
alışveriş merkezinde kaybolmamıştı.

Bu yanlış hatıraları

çalışmayı yürüten psikologlar onlara
kaybolduklarını söylediğinde oluşturdular

ve olayı hatırlayamayabilseler bile

ebeveynleri bunu doğruladı.

Kaybolduğunu düşünen
sadece bir iki kişi değildi,

katılanların dörtte biri böyle düşündü.

Bu bulgular kulağa inanılmaz gelebilir

fakat çok yaygın
bir deneyimi yansıtıyorlar.

Hafızalarımız bazen güvenilir değildir

ve bu yanılgıya nörolojik seviyede
neyin sebep olduğunu

kesin olarak hâlâ bilmesek de

araştırma, anılarımızın gerçekte
ne olduğundan sapmasının

bazı yaygın yollarına dikkat çekti.

Alışveriş merkezi çalışması bilgiyi,

diğer insanlar ve haberler gibi,

dış kaynaklardan,

kendi kişisel belleğimize farkına varmadan
nasıl dahil ettiğimize vurgu yapıyor.

Bu çeşit etkilenmeye açıklık
belleğimiz üzerindeki sadece bir etki.

Başka bir çalışmada,

araştırmacılar bir grup katılımcıya
hızlıca, rastgele seçilmiş

fotoğrafları gösterdiler.

Bu fotoğraflar içerisinde, hiç birinin
gitmediği bir üniversite kampüsü de vardı.

Bu görüntüler üç hafta sonra
gösterildiğinde

katılımcıların çoğu geçmişte
muhtemelen veya kesinlikle

kampüsü ziyaret ettiğini söyledi.

Katılımcılar bir bağlamdaki bilgiyi
—gördükleri görüntü— başka birine

—gerçekten deneyimlediklerine inandıkları
bir şeyin anısı— yanlış olarak bağladılar.

Bir başka deneyde, insanlara bir büyütecin
görüntüsü gösterildi.

Daha sonra bir lolipopun görüntüsünü
hayal etmeleri söylendi.

Sıklıkla büyüteç ve lolipopu
gördüklerini anımsadılar.

Nesneleri doğru bağlamlarıyla
birleştirmek için çabaladılar—

gerçekten onları gördüler mi
yoksa sadece hayal mi ediyorlardı?

Psikologların 2000'in üzerinde kişiye

esrarın yasallaşmasıyla ilgili
görüşlerini sorduğu bir diğer çalışma

hafızamız üzerindeki
başka bir çeşit etkiye dikkat çekti.

Katılımcılar soruları
1973 ve 1982'de cevapladılar.

1973'te esrarın yasallaşmasını savunduğunu

ancak 1982'de
buna karşı olduğunu söyleyenlerin

1973'te aslında buna karşı olduklarını
anımsamaları daha olasıydı.

Bu, eski görüşlerini şimdiki görüşleriyle
uyumlu hale getiriyor.

Güncel düşüncelerimiz,
duygularımız ve deneyimlerimiz

geçmişte nasıl hissettiğimizin
hatıralarını etkisi altında bırakabilir.

Başka bir çalışmada, araştırmacılar

iki grubun katılımcılarına tarihi
savaşlarla ilgili gerekli bilgileri verdi

ve onlardan her iki tarafın kazanma
olasılıklarını oranlamalarını istedi.

Her iki gruba da aynı bilgiyi verdiler,

sadece bir gruba savaşı gerçekte
kimin kazandığını söylemelerini saymazsak.

Diğer grup gerçek sonucu bilmiyordu.

Teoride, her iki grubun cevapları
benzer olmalı

çünkü her iki tarafın da kazanma olasılığı

gerçekte kimin kazandığıyla etkilenmez.

Gök gürültüsü için %20 ihtimal varsa
ve gök gürültüsü meydana gelirse

gök gürültüsünün ihtimali
geriye dönük olarak %100'e çıkmaz.

Buna rağmen, savaşın
nasıl sonuçlandığını bilen grup

kazanan tarafın kazanmasına
kazanmayankinden daha fazla oran verdi.

Belleğin bu yanılgılarının tümü
gerçek dünya etkilerine sahip olabilir.

Eğer polis sorgusunda görgü tanıklarına ve
şüphelilere yönlendirici sorular sorulursa

etkilenebilirlik yanlış tanımlamalar veya
güvenilmez itiraflarla sonuçlanabilir.

Yönlendirici sorular olmadığında bile,

yanlış göndermeler doğru olmayan
görgü tanığı beyanına yol açabilir.

Mahkeme salonunda,

hakim bir kanıtı kabul edilemez kılarsa

ve jüriye bunu dikkate almamalarını
söylerse, bunu yapamayabilirler.

Tıbbi bir durumda, eğer hasta
ikinci bir seçeneği araştırıyorsa

ve ikinci bir doktor ilkinin
tanısından haberdarsa,

bu bilgi çıkaracağı sonucu etkileyebilir.

Hafızalarımız gerçekliğin şaşmaz
temsilleri değildir,

ancak öznel algılardır

ve bunda mutlak olarak yanlış bir şey yok,

sorunlar hafızayı hakikat gibi
değerlendirdiğimizde ortaya çıkıyor,

hafızalarımızın doğası hakkındaki

bu esas gerçekliği kabul etmekten ziyade.