Khoa học kỳ thú về nam Alpha
-
0:01 - 0:05Trong cuộc đời mình,
tôi biết rất nhiều nam Alpha, -
0:05 - 0:07cụ thể là tinh tinh đực Alpha.
-
0:07 - 0:10Tôi sẽ miêu tả một nam Alpha là thế nào,
-
0:10 - 0:12vì tôi nghĩ ta có thể học được nhiều điều
-
0:12 - 0:17từ người họ hàng nam Alpha gần gũi.
-
0:17 - 0:21Ví dụ, tôi muốn giới thiệu với các bạn
về Amos, một con tinh tinh đực -
0:21 - 0:23còn trẻ và là con đực đầu đàn
-
0:23 - 0:25rất nổi tiếng,
-
0:25 - 0:27nhưng nó bị ốm
-
0:27 - 0:30và rồi mất dần vị thế vì,
bạn biết đấy, những con tinh tinh đực -
0:30 - 0:33có thể nhận ra con bị ốm từ xa cả dặm
-
0:33 - 0:34và chúng đến vì Amos.
-
0:34 - 0:37Amos đánh mất địa vị,
và bệnh ngày càng nặng hơn -
0:37 - 0:40tới khi chúng tôi buộc phải cách ly nó.
-
0:40 - 0:44Cả đàn sống trên một hòn đảo nhiều cây cỏ
-
0:44 - 0:46và chúng tôi phải nhốt Amos trong chuồng,
-
0:46 - 0:49nhưng chúng tôi mở cửa chuồng
để những con tinh tinh khác -
0:49 - 0:51có thể tiếp cận Amos.
-
0:51 - 0:53Và những gì diễn ra thực sự rất cảm động.
-
0:53 - 0:56Những con tinh tinh khác mang thức ăn
-
0:56 - 0:58và len gỗ đến cho nó,
-
0:58 - 1:01đó là những thứ
chúng dùng để ngủ và xây tổ, -
1:01 - 1:04những con cái đặt len gỗ sau lưng Amos.
-
1:04 - 1:06Nó dựa lưng một cách nặng nề vào tường,
-
1:06 - 1:10và cách chúng ta đặt gối kê lưng
cho bệnh nhân nằm bệnh -
1:10 - 1:13cũng giống cách
chúng kê đồ sau lưng Amos. -
1:13 - 1:16Và tôi nghĩ, đây là cách
để nhận biết một nam Alpha. -
1:16 - 1:20Nó được yêu thương và tôn trọng,
và các con trong đàn đều chăm sóc nó, -
1:20 - 1:22điều này không thường xuyên xảy ra,
-
1:22 - 1:25vì vài con đực có kết cục không tốt lắm
khi chúng mất đi địa vị. -
1:25 - 1:31Do đó, Amos là ví dụ chuẩn mực
của một con đực đầu đàn, -
1:31 - 1:34và tôi nghĩ cụm từ nam Alpha,
nếu bạn tìm kiếm trên mạng, -
1:34 - 1:38bạn sẽ gặp những cuốn sách kinh doanh
hướng dẫn bạn cách trở thành nam Alpha, -
1:38 - 1:40và ý của họ là
làm thế nào để đánh bại người khác, -
1:40 - 1:43đánh phủ đầu họ và chứng tỏ mình là sếp,
-
1:43 - 1:45đừng giỡn mặt với tôi, đại loại vậy.
-
1:45 - 1:49Và về cơ bản, đối với họ,
nam Alpha là một kẻ bắt nạt. -
1:49 - 1:53Tôi thực sự không thích cách miêu tả đó,
-
1:53 - 1:57vì tôi có một phần trách nhiệm
đối với cụm từ "nam Alpha" -
1:57 - 1:59do tôi đã viết quyển
"Luật lệ của tinh tinh", -
1:59 - 2:05cuốn sách được Newt Gingrich đề xuất
cho các nghị sĩ trẻ. -
2:05 - 2:08Tôi không biết nó đã làm được gì tốt,
nhưng anh ấy đã giới thiệu nó tới họ, -
2:08 - 2:12và sau đó,
cụm từ "nam Alpha" trở nên phổ biến. -
2:12 - 2:15Nhưng tôi nghĩ nó được sử dụng
theo cách hiểu sai. -
2:15 - 2:18Cụm từ này được sử dụng
một cách rất nông cạn -
2:18 - 2:21không liên quan đến việc
nam Alpha thực sự là thế nào. -
2:21 - 2:23Vì thế tôi ở đây để giải thích
ý nghĩa của nó. -
2:23 - 2:26Cụm từ này, thật ra,
đã có từ trước đó rất lâu. -
2:26 - 2:30Quay về những năm 40 và 50,
trong các cuộc thử nghiệm về loài sói, -
2:30 - 2:32về cơ bản, định nghĩa của nó rất đơn giản.
-
2:32 - 2:34Con đực ở cấp bậc cao là nam Alpha.
-
2:34 - 2:36Con cái ở cấp bậc cao là nữ Alpha.
-
2:36 - 2:40Mỗi đàn linh trưởng
đều có một nam Alpha, một nữ Alpha, -
2:40 - 2:42không nhiều hơn thế, chỉ có một mà thôi.
-
2:42 - 2:45Và tôi sẽ giải thích nó vận hành ra sao.
-
2:45 - 2:47Đầu tiên là ngôn ngữ cơ thể.
-
2:47 - 2:52Các bạn thấy đây là hai con tinh tinh đực
có cùng kích cỡ, -
2:52 - 2:54nhưng một con thì đang đứng thẳng dậy,
lông xù lên, -
2:54 - 2:57có hòn đá lớn trong tay,
và nó chính là nam Alpha. -
2:57 - 2:59Con đực còn lại
thì đang khịt mũi sợ hãi với nó, -
2:59 - 3:02đang phục tùng và cúi đầu trước nó,
-
3:02 - 3:06và đó chính là nghi thức
mà chúng phải lặp lại nhiều lần một ngày -
3:06 - 3:08nhằm duy trì mối quan hệ bền vững.
-
3:08 - 3:11Tôi sẽ cho các bạn xem
một đoạn phim khác ngoài đồng cỏ. -
3:11 - 3:15Thứ bạn thấy ở đây là một con cái
khịt mũi sợ hãi trước một con nam Alpha -
3:15 - 3:17và bạn sẽ thấy nó diễn ra như thế nào.
-
3:17 - 3:19Con đực đang tiến lại gần,
-
3:19 - 3:20con cái gầm gừ với nó.
-
3:20 - 3:21(Tinh tinh gầm gừ)
-
3:21 - 3:24Con đực xù lông hết lên
-
3:24 - 3:27và nó thể hiện.
-
3:27 - 3:30Tôi thật ra đang đứng quá gần.
-
3:30 - 3:33Một con tinh tinh khỏe hơn tôi rất nhiều
-
3:33 - 3:37nên tôi không khôn ngoan lắm
trong đoạn phim này. -
3:37 - 3:40Điều bạn vừa thấy con đực làm
-
3:40 - 3:43là nó vừa ưỡn người thẳng lên,
đứng trên hai chân, -
3:43 - 3:44và dang hai tay ra.
-
3:44 - 3:46Đó là dáng "nghênh ngang hai chân",
-
3:46 - 3:48tư thế rất phổ biến ở con đực bậc cao,
-
3:48 - 3:51và nó dễ nhận biết vì con người
thực ra cũng làm tương tự vậy. -
3:51 - 3:53(Tiếng cười)
-
3:53 - 3:55Con người làm thế suốt.
-
3:55 - 3:59Và điều khiến tôi
thực sự thích ở bức hình này -
3:59 - 4:01là hai người đàn ông lớn tuổi ở hai bên.
-
4:01 - 4:03Rất giống tinh tinh.
-
4:03 - 4:05Ở loài tinh tinh,
-
4:05 - 4:08chúng ta thường có những con đực
đã quá lớn tuổi -
4:08 - 4:11nên không thể trở thành
nam Alpha được nữa, -
4:11 - 4:14nhưng chúng bắt đầu tham gia
và tạo liên minh -
4:14 - 4:16sau lưng những cá thể khác.
-
4:16 - 4:18Và chúng có sức ảnh hưởng vô cùng lớn,
-
4:18 - 4:20thậm chí có những con đực lớn tuổi
-
4:20 - 4:23có sức ảnh hưởng còn lớn hơn cả
chính nam Alpha. -
4:23 - 4:25Lấy một ví dụ,
-
4:25 - 4:27ba con đực
mà tôi từng làm việc cùng nhiều nhất -
4:27 - 4:30ở sở thú Hà Lan từ rất lâu rồi,
-
4:30 - 4:34và con đực ở giữa này
là một nam Alpha 17 tuổi. -
4:34 - 4:38Con đực mà nam Alpha đang chải chuốt
gấp đôi tuổi nó, -
4:38 - 4:41và con đực lớn tuổi này
giúp nam Alpha trở thành đầu đàn. -
4:41 - 4:44Bạn có thể thấy con đực lớn tuổi
có quyền lực cực lớn, -
4:44 - 4:47vì nó đã giúp nam Alpha
trở thành nam Alpha. -
4:47 - 4:48Còn con đực ở bên phải
-
4:48 - 4:51là cá thể mạnh nhất trong đàn.
-
4:51 - 4:54Khi nó bị giam cầm,
bạn có thể thử nó -
4:54 - 4:57và nhận ra con đực này không gặp
rắc rối gì với một trong hai con kia. -
4:57 - 5:00Nó chỉ gặp rắc rối
khi cặp đôi kia liên thủ. -
5:00 - 5:04Vì vậy, sự hình thành liên minh
diễn ra trong xã hội loài tinh tinh -
5:04 - 5:06phức tạp hơn bạn nghĩ rất nhiều.
-
5:06 - 5:08Có nghĩa là, ví dụ,
-
5:08 - 5:11con đực nhỏ nhất trong đàn
vẫn có thể là nam Alpha. -
5:11 - 5:14Không cần là con to nhất hay mạnh nhất.
-
5:14 - 5:17Con đực nhỏ nhất, nếu nó biết chọn
đúng bạn và khiến chúng vui vẻ, -
5:17 - 5:19hoặc có sự ủng hộ của con cái,
-
5:19 - 5:21nó có thể trở thành nam Alpha.
-
5:21 - 5:25Vậy là hệ thống liên minh
khiến mọi thứ trở nên phức tạp, -
5:25 - 5:27và tôi thì luôn chờ đợi ở nước Mỹ này
-
5:27 - 5:29các cuộc bầu cử sơ bộ,
kết thúc bầu cử sơ bộ, -
5:29 - 5:33vì đó là lúc
bạn cần thể hiện sự đoàn kết. -
5:33 - 5:37Để tôi cho bạn xem sự đoàn kết
được thể hiện ở tinh tinh như thế nào. -
5:37 - 5:39Hình bạn thấy bên trái
là hai con tinh tinh đực -
5:39 - 5:40đang đứng cạnh nhau.
-
5:40 - 5:43Bạn thấy cả những chiếc răng nanh to
của chúng. -
5:43 - 5:46Và bọn chúng đang đứng cạnh nhau
và thể hiện với đàn tinh tinh rằng -
5:46 - 5:49"Chúng tôi đồng lòng. Chúng tôi là một."
-
5:49 - 5:52Còn những con đực ở bên phải
đang bước đều nhau. -
5:52 - 5:55Đó cũng là một cách khác
để thể hiện rằng chúng đồng lòng. -
5:55 - 5:58Và vì việc thể hiện
sự đoàn kết là vô cùng quan trọng -
5:58 - 6:00trong hệ thống liên minh,
-
6:00 - 6:03như đã nói, ở cuộc bầu cử sơ bộ,
tôi luôn chờ đợi giây phút ấy -
6:03 - 6:06bởi sau đó bạn sẽ có
hai thành viên trong cùng một đảng -
6:06 - 6:08cạnh tranh với nhau,
-
6:08 - 6:10và đến một lúc nào đó,
họ cũng cần phải đồng lòng. -
6:10 - 6:13Và nó dẫn đến tình huống rất khó xử.
-
6:13 - 6:16Những cá thể không ưa nhau
cần gắn bó với nhau -
6:16 - 6:17và ủng hộ nhau,
-
6:17 - 6:21hẳn nhiên đó là điều tối quan trọng
cho sự đoàn kết của một đảng, -
6:21 - 6:23và nếu không làm thế,
đảng đó sẽ có nguy cơ sụp đổ. -
6:23 - 6:26Và khi việc không diễn ra suôn sẻ
như trong trường hợp này -- -
6:26 - 6:27(Tiếng cười)
-
6:27 - 6:29thì đảng sẽ gặp rắc rối
-
6:29 - 6:32vì họ không thể hiện sự đoàn kết.
-
6:32 - 6:35Vậy nên, đây là phần rất quan trọng
của hệ thống liên minh -
6:35 - 6:40và cũng là điểm giống nhau
giữa loài người và tinh tinh. -
6:40 - 6:43Câu hỏi bây giờ là,
làm thế nào để trở thành một nam Alpha? -
6:43 - 6:47Trước hết, bạn cần phải
thật ấn tượng, oai vệ, -
6:47 - 6:49bộc lộ khí phách của bạn ở mọi hoàn cảnh,
-
6:49 - 6:50thể hiện rằng bạn rất mạnh mẽ
-
6:50 - 6:53và có rất nhiều cách để làm thế.
-
6:53 - 6:56Nhưng bên cạnh đó,
bạn cũng cần có lòng rộng lượng. -
6:56 - 6:59Ví dụ, những con đực thực hiện chiến dịch
-
6:59 - 7:00phế truất con đầu đàn,
-
7:00 - 7:02việc này có thể kéo dài đến
hai hoặc ba tháng -
7:02 - 7:05chúng sẽ xem xét tính đoàn kết trong đàn,
-
7:05 - 7:07đồng thời cũng trở nên cực kỳ rộng lượng.
-
7:07 - 7:10Chúng dễ dàng chia sẻ thức ăn
với các cá thể khác. -
7:10 - 7:13Hoặc chúng đùa giỡn
với tinh tinh con của con cái. -
7:13 - 7:16Thông thường, tinh tinh đực
không hứng thú với tinh tinh sơ sinh, -
7:16 - 7:19nhưng khi thực hiện chiến dịch đó,
-
7:19 - 7:21chúng lại tỏ ra rất hứng thú
và còn đùa giỡn với chúng, -
7:21 - 7:24vì chúng đang cố nịnh hót những con cái.
-
7:24 - 7:25(Tiếng cười)
-
7:25 - 7:26Ở con người, tất nhiên,
-
7:26 - 7:29tôi luôn cảm thấy tò mò
bởi những ứng cử viên nam -
7:29 - 7:30hay bế em bé lên như vậy.
-
7:30 - 7:33Đây không thực sự là điều em bé thích --
-
7:33 - 7:34(Tiếng cười)
-
7:34 - 7:37nhưng vì đây là thông điệp
cho toàn thế giới, -
7:37 - 7:39vì vậy họ cần phải bế chúng lên cao.
-
7:39 - 7:41Và tôi thật sự tò mò,
-
7:41 - 7:44khi chúng ta có một ứng cử viên nữ
trong lần bầu cử gần đây, -
7:44 - 7:46cách bà ấy bế em bé
giống thế này hơn, -
7:46 - 7:48cũng là cách các em bé thích hơn.
-
7:48 - 7:51Nhưng bà ấy, dĩ nhiên
không cần gửi đến thông điệp -
7:51 - 7:53rằng mình có thể bế
mà không làm rơi em bé, -
7:53 - 7:55điều mà những ứng cử viên nam đang làm.
-
7:55 - 7:57Đây là thủ thuật rất phổ biến,
-
7:57 - 7:59và tinh tinh đực,
-
7:59 - 8:03chúng thường dành rất nhiều thời gian
để nịnh hót đủ các phe phái -
8:03 - 8:05khi chúng đang thực hiện chiến dịch.
-
8:05 - 8:09Vậy đâu là đặc quyền và cái giá phải trả
-
8:09 - 8:12của việc trở thành một nam Alpha?
-
8:12 - 8:14Đặc quyền lớn nhất đó là các con cái.
-
8:14 - 8:16Thức ăn thật ra không liên quan.
-
8:16 - 8:19Tinh tinh đực có thể sống cả tuần
mà không cần thức ăn -
8:19 - 8:22nếu có con cái ở thời kỳ động dục
và chúng bị cuốn hút bởi con cái đó. -
8:22 - 8:24Thức ăn đứng thứ hai sau tình dục.
-
8:24 - 8:26Vì thế tinh tinh đực --
-
8:26 - 8:30và chúng tôi, những nhà sinh học tiến hóa,
có lời giải thích cho điều này, -
8:30 - 8:33rằng tình dục dẫn đến sinh sản,
-
8:33 - 8:35và sinh sản thành công
là thước đo quá trình tiến hóa. -
8:35 - 8:37Đó là cách mọi thứ tiến hóa.
-
8:37 - 8:40Nếu những con đực có thể
tăng tỉ lệ sinh sản thành công -
8:40 - 8:41bằng thứ hạng cao,
-
8:41 - 8:45nó sẽ tự động có tham vọng
đạt thứ hạng cao trong số những con đực. -
8:45 - 8:48Đó là đặc quyền.
-
8:48 - 8:52Về cái giá phải trả, một cái giá tất yếu
-
8:52 - 8:54là nam Alpha cần khiến đồng minh vui vẻ.
-
8:54 - 8:58Nếu nam Alpha có được quyền lực
nhờ sự giúp đỡ của một con đực lớn tuổi, -
8:58 - 9:01nó phải để con đực lớn tuổi
ghép đôi với các con cái. -
9:01 - 9:04Nếu không làm thế,
con đực lớn tuổi sẽ tức giận -
9:04 - 9:06và nam Alpha sẽ đánh mất một đồng minh.
-
9:06 - 9:08Vậy là có một giao dịch ở đây.
-
9:08 - 9:12Nếu trở thành nam Alpha bằng cách này,
bạn cần khiến đồng minh vui. -
9:12 - 9:14Đó là một trong những cái giá.
-
9:14 - 9:17Cái giá thứ hai
là mọi người luôn muốn vị trí của bạn. -
9:17 - 9:20Vị trí nam Alpha rất quan trọng
-
9:20 - 9:22và mọi người lại muốn lấy nó từ bạn,
-
9:22 - 9:24vì thế bạn phải thường xuyên đề phòng.
-
9:24 - 9:26Bạn phải cực kỳ cảnh giác.
-
9:26 - 9:29Ví dụ, bạn phải phá vỡ sự đoàn kết
của những cá thể khác -
9:29 - 9:31và đó là điều
đôi khi tinh tinh đực cũng làm. -
9:31 - 9:33Chiến lược chia để trị.
-
9:33 - 9:37Đây là tình huống rất căng thẳng
và chúng tôi có dữ liệu về nó. -
9:37 - 9:39Dữ liệu có được từ đồng cỏ,
-
9:39 - 9:42ở trường hợp này là khỉ đầu chó,
không phải tinh tinh, -
9:42 - 9:45nơi họ lấy các mẫu phân của khỉ đầu chó
-
9:45 - 9:47và phân tích chúng
để thu được glucocorticoid. -
9:47 - 9:50Và hình bạn thấy đây là một biểu đồ,
-
9:50 - 9:54bạn sẽ thấy thứ hạng khỉ đầu chó đực
càng thấp, -
9:54 - 9:56nồng độ cortisol trong phân của nó
-
9:56 - 9:57càng cao,
-
9:57 - 9:59nhưng ở nam Alpha, như bạn thấy,
-
9:59 - 10:03cũng có nồng độ cao
như những con đực ở cấp bậc thấp, -
10:03 - 10:07và bạn có thể nghĩ
trở thành nam Alpha thật tuyệt vời, -
10:07 - 10:10nhưng thực chất
đó là một vị trí rất căng thẳng, -
10:10 - 10:13và ta có thể chứng minh điều đó
về mặt sinh lý học. -
10:13 - 10:16Vậy nghĩa vụ của nam Alpha là gì?
-
10:16 - 10:18Với tôi, khía cạnh này cực kỳ thú vị,
-
10:18 - 10:23nó chênh lệch rất xa so với
hình mẫu nam Alpha mà bạn tưởng. -
10:24 - 10:27Nam Alpha có hai nghĩa vụ.
-
10:27 - 10:29Một là duy trì sự bình yên cho đàn.
-
10:29 - 10:30Ta gọi đó là vai trò quản lý,
-
10:30 - 10:32kiểm soát các tranh chấp trong đàn,
-
10:32 - 10:34và thứ hai là phải biết đồng cảm nhất,
-
10:34 - 10:38như một Trấn An Viên Trưởng
của quốc gia, về cơ bản là vậy. -
10:38 - 10:40Trước hết, về việc duy trì sự bình yên.
-
10:40 - 10:43Đây là một con đực đang can ngăn
vụ ẩu đả giữa hai con cái. -
10:43 - 10:45Hai con cái ở bên trái và bên phải
-
10:45 - 10:47la hét và tranh giành nhau thức ăn,
-
10:47 - 10:50vì thức ăn rất quan trọng đối với con cái,
-
10:50 - 10:53khi đó con đực ngăn lại cuộc chiến
và đứng giữa chúng thế này. -
10:53 - 10:57Khá thú vị khi nam Alpha làm vậy,
-
10:57 - 10:58vì chúng trở nên công bằng.
-
10:58 - 11:01Chúng không thiên vị
mẹ hay bạn thân của mình. -
11:01 - 11:04Thay vào đó,
chúng can ngăn những cuộc ẩu đả -
11:04 - 11:06và nhìn chung là đứng về phe yếu thế.
-
11:06 - 11:09Điều này khiến chúng cực kỳ nổi tiếng
trong tập thể, -
11:09 - 11:11vì chúng tạo sự an toàn
-
11:11 - 11:14cho các thành viên
thuộc cấp bậc thấp nhất trong đàn. -
11:14 - 11:15Vậy là, chúng trở nên công bằng,
-
11:15 - 11:18một điều khá bất thường
đối với loài tinh tinh, -
11:18 - 11:21vì chúng thường rất ưu ái bạn bè
và những cá thể tương tự, -
11:21 - 11:23và những nam Alpha giỏi việc này
-
11:23 - 11:26gìn giữ bình yên cho đàn rất hiệu quả.
-
11:26 - 11:29Việc thứ hai chúng làm là bộc lộ
lòng cảm thông với các cá thể khác. -
11:29 - 11:32Tôi đã nghiên cứu rất nhiều
về lòng cảm thông, -
11:32 - 11:34tôi không đủ thời gian đào sâu hơn,
-
11:34 - 11:38nhưng ngày nay, sự cảm thông là đề tài
ta nghiên cứu ở bộ gặm nhấm và loài chó, -
11:38 - 11:40loài voi, bộ linh trưởng,
-
11:40 - 11:42và đủ các loài động vật.
-
11:42 - 11:45Và hình bạn thấy ở đây
là hai con tinh tinh lùn. -
11:45 - 11:47Con ở phía trước
-
11:47 - 11:49bị đánh bại trong trận ẩu đả.
-
11:49 - 11:52Con ở phía sau đặt hai tay
choàng qua người nó và trấn an nó. -
11:52 - 11:56Đây thực ra cũng là cách
ta đánh giá lòng cảm thông ở trẻ nhỏ -
11:56 - 11:59khi nhìn vào cách đối xử của chúng
với những cá nhân đang phiền muộn. -
11:59 - 12:01Và những cá thể nam ở cấp bậc cao
hay làm thế. -
12:01 - 12:06Cá thể nam ở cấp bậc cao tạo cảm giác
vô cùng an tâm cho tập thể -
12:06 - 12:08và đến những nơi động đất
-
12:08 - 12:10hay bão quét
-
12:10 - 12:12và đem đến niềm an ủi.
-
12:12 - 12:14Ngài Giáo hoàng làm thế.
Tổng thống cũng vậy. -
12:14 - 12:16Tất cả các nhà lãnh đạo
đều phải làm việc này. -
12:16 - 12:18Nữ hoàng cũng làm thế và nhiều người nữa.
-
12:18 - 12:20Họ đều phải làm việc này,
-
12:20 - 12:23mang đến sự động viên,
và đó là một công việc vô cùng quan trọng. -
12:23 - 12:25Những cá thể nam làm tốt cả hai việc này,
-
12:25 - 12:28gìn giữ hòa bình và đem đến niềm an ủi,
-
12:28 - 12:30sẽ trở thành nhà lãnh đạo rất nổi tiếng,
-
12:30 - 12:33và việc này thật ra có cả tư lợi trong đó.
-
12:33 - 12:34Họ không chỉ làm vậy vì tập thể
-
12:34 - 12:37mà còn để củng cố địa vị của mình.
-
12:37 - 12:40Cá thể nam càng nổi bật
với vai trò là nam Alpha -
12:40 - 12:45và được các cá thể khác tôn trọng,
kính nể càng nhiều -
12:45 - 12:47thì vị trí của họ càng được bảo vệ
-
12:47 - 12:49nếu bị thách thức bởi cá nhân khác,
-
12:49 - 12:53vì khi đó, dĩ nhiên, cả tập thể
sẽ ủng hộ cho nam Alpha -
12:53 - 12:55bởi họ muốn giữ
một nhà lãnh đạo tốt với mình. -
12:55 - 12:59Do đó, tập thể thường rất ủng hộ
những cá thể nam lãnh đạo giỏi, -
12:59 - 13:01và không hề cổ vũ những kẻ bắt nạt.
-
13:01 - 13:03Khi kẻ bắt nạt mất vị trí,
-
13:03 - 13:06chúng có thể có kết cục rất tồi ở đó.
-
13:06 - 13:08Đây thực tế là dữ liệu
về hành vi động viên. -
13:08 - 13:11Đây là dữ liệu về hành vi động viên
của loài tinh tinh, -
13:11 - 13:15và bạn thấy với những cá thể
ở bậc trung và thấp cấp, -
13:15 - 13:17con cái làm việc này nhiều hơn con đực.
-
13:17 - 13:19Đây cơ bản là toàn bộ xã hội.
-
13:19 - 13:22Trong mọi nghiên cứu về lòng cảm thông
của động vật có vú, -
13:22 - 13:24con cái luôn có đức tính ấy
nhiều hơn con đực. -
13:24 - 13:26Nhưng hãy nhìn vào nam Alpha.
-
13:26 - 13:28Nam Alpha cảm thông hơn
so với bất kì cá thể nào. -
13:28 - 13:34Đó là dữ liệu về nam Alpha
khi chúng là Trấn An Viên Trưởng. -
13:34 - 13:38Điều cuối cùng tôi muốn nói tới
là về nữ Alpha. -
13:38 - 13:42Đây là bức ảnh của Mama,
một nữ Alpha ở sở thú Arnhem -
13:42 - 13:43nơi tôi từng làm việc,
-
13:43 - 13:44nó giờ đây đang rất nổi trên mạng,
-
13:44 - 13:47tôi nghĩ đến giờ
là một trăm triệu lượt xem -
13:47 - 13:49đoạn phim về cái chết của Mama ở tuổi 59
-
13:49 - 13:51xảy ra năm trước.
-
13:51 - 13:54Mama là trung tâm tuyệt đối của cả đàn.
-
13:54 - 13:58Nó không thể thống trị các con đực
bằng thể lực của mình. -
13:58 - 14:02Nó được xếp ở cấp bậc sau những con đực,
nhưng lại là trung tâm của cộng đồng, -
14:02 - 14:04và nếu như có rắc rối to
trong cộng đồng ấy, -
14:04 - 14:07tất cả sẽ tập hợp lại
trong vòng tay của Mama. -
14:07 - 14:09Và vì vậy,
nó là một nhân vật rất quan trọng. -
14:09 - 14:12Do đó, tôi càng không muốn
thu nhỏ vị trí của những nữ Alpha -
14:12 - 14:13trong cộng đồng tinh tinh.
-
14:13 - 14:17Và có một loài khá gần với chúng ta
-
14:17 - 14:18như tinh tinh, đó là tinh tinh lùn.
-
14:18 - 14:23Chúng ta hay quên loài này,
nhưng tinh tinh lùn có xã hội mẫu hệ -
14:23 - 14:28và cá thể Alpha thông thường là con cái.
-
14:28 - 14:30Nói chung, đó là một con cái
đứng đầu cộng đồng, -
14:30 - 14:33và chúng ta biết rất ít về điều này,
-
14:33 - 14:35cách chúng đạt được vị trí đó,
và chúng làm gì với nó, -
14:35 - 14:38vì chúng ta biết rất ít về tinh tinh lùn.
-
14:38 - 14:40Nhưng tôi muốn nhấn mạnh
-
14:40 - 14:43cá thể Alpha trong nhóm
không nhất thiết phải là nam, -
14:43 - 14:47và thực tế ở một loài gần với chúng ta,
cá thể Alpha là nữ. -
14:47 - 14:50Vì thế,
thông điệp tôi muốn gửi đến các bạn -
14:50 - 14:56là nếu bạn nhìn vào những người đàn ông
trong xã hội chúng ta, -
14:56 - 14:57ví dụ như người chủ
-
14:57 - 15:01gia đình, doanh nghiệp
hoặc Washington hay bất cứ gì, -
15:01 - 15:03bạn gọi họ là nam Alpha,
-
15:03 - 15:06bạn không nên xúc phạm loài tinh tinh
-
15:06 - 15:07bằng việc gắn mác sai cho chúng.
-
15:07 - 15:09(Tiếng cười)
-
15:09 - 15:12Bạn không nên gọi một kẻ bắt nạt
là nam Alpha. -
15:12 - 15:16Một người cao to, mạnh mẽ, đáng sợ
và xúc phạm người khác -
15:16 - 15:17chưa chắc là một nam Alpha.
-
15:17 - 15:19Một nam Alpha có đầy đủ những phẩm chất,
-
15:19 - 15:22và tôi đã thấy những con tinh tinh
chuyên bắt nạt là nam Alpha, -
15:22 - 15:24
điều đó vẫn xảy ra, -
15:24 - 15:26nhưng đa số những cá thể chúng ta có
-
15:26 - 15:28đều sở hữu năng lực lãnh đạo
-
15:28 - 15:30và hòa nhập với cộng đồng của họ,
-
15:30 - 15:32và, cũng như Amos, đến cuối cùng,
-
15:32 - 15:34họ được yêu thương và tôn trọng,
-
15:34 - 15:37nên đó là tình huống khác
với những gì bạn có thể nghĩ tới. -
15:37 - 15:38Xin cảm ơn.
-
15:38 - 15:42(Tiếng vỗ tay)
- Title:
- Khoa học kỳ thú về nam Alpha
- Speaker:
- Frans de Waal
- Description:
-
Với cách nhìn thú vị về "nam Alpha", nhà linh trưởng học Frans de Waal khám phá những đặc quyền và cái giá của quyền lực khi chỉ ra sự tương đồng đáng ngạc nhiên giữa con người và linh trưởng trong việc lựa chọn lãnh đạo. Nghiên cứu của ông tiết lộ những năng lực không ngờ của nam Alpha - lòng rộng lượng, niềm thấu cảm, thậm chí là gìn giữ sự bình yên - và làm sáng tỏ sự đấu tranh quyền lực của các chính trị gia. "Một người cao to, mạnh mẽ, đáng sợ và xúc phạm người khác chưa chắc đã là một nam Alpha", de Waal nói.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 16:52
Thu Ha Tran approved Vietnamese subtitles for The surprising science of alpha males | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for The surprising science of alpha males | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for The surprising science of alpha males | ||
An Bình Nguyễn accepted Vietnamese subtitles for The surprising science of alpha males | ||
An Bình Nguyễn edited Vietnamese subtitles for The surprising science of alpha males | ||
An Bình Nguyễn edited Vietnamese subtitles for The surprising science of alpha males | ||
An Bình Nguyễn edited Vietnamese subtitles for The surprising science of alpha males | ||
An Bình Nguyễn edited Vietnamese subtitles for The surprising science of alpha males |