Return to Video

De verbazende wetenschap over alfamannetjes

  • 0:01 - 0:04
    Ik heb veel alfamannetjes
    gekend in mijn leven,
  • 0:04 - 0:06
    chimpansee alfamannetjes,
  • 0:07 - 0:10
    en ik ga praten over
    wat een alfamannetje is
  • 0:10 - 0:14
    omdat ik denk dat we allemaal veel
    kunnen leren van onze naaste verwanten
  • 0:14 - 0:17
    waar we alfamannetjes vinden.
  • 0:17 - 0:21
    Als voorbeeld geef ik Amos,
    een mannetje dat ik kende.
  • 0:21 - 0:23
    Hij was een jong mannetje
    en een alfamannetje,
  • 0:23 - 0:25
    hij was erg populair,
  • 0:25 - 0:27
    maar hij werd ziek
  • 0:27 - 0:30
    en hij verloor zijn positie
    omdat, weet je, chimpanseemannetjes
  • 0:30 - 0:33
    op een mijl afstand kunnen
    merken dat je zwak bent.
  • 0:33 - 0:34
    Ze vielen hem aan,
  • 0:34 - 0:37
    hij verloor zijn positie
    en toen werd hij steeds zieker
  • 0:37 - 0:40
    totdat op een gegeven moment
    we hem moesten isoleren.
  • 0:41 - 0:44
    De groep leefde
    op een met gras begroeid eiland
  • 0:44 - 0:46
    en we moesten hem isoleren in een kooi,
  • 0:46 - 0:49
    maar we lieten de kooi open,
    zodat de overige chimpansees
  • 0:49 - 0:51
    nog steeds bij hem konden.
  • 0:51 - 0:53
    Wat toen gebeurde was zeer ontroerend.
  • 0:53 - 0:56
    Andere chimpansees brachten hem eten
  • 0:56 - 0:58
    en sleepten houtwol aan
  • 0:58 - 1:01
    dat ze gebruiken om in te slapen
    en nesten van te bouwen.
  • 1:01 - 1:04
    Vrouwtjes propten
    de houtwol achter zijn rug.
  • 1:04 - 1:06
    Hij leunde zwaar tegen de muur
  • 1:06 - 1:10
    en net zoals wij met kussens
    voor patiënten in een ziekenhuis
  • 1:10 - 1:13
    propten ze dat spul achter zijn rug.
  • 1:13 - 1:16
    En ik dacht, zo moet het gaan
    met een alfamannetje.
  • 1:16 - 1:20
    Hij was geliefd en gerespecteerd en
    iedereen was bezig met hem te verzorgen.
  • 1:20 - 1:22
    Zo gaat het niet altijd
  • 1:22 - 1:25
    want voor sommige mannetjes
    eindigt het slecht na positieverlies.
  • 1:25 - 1:31
    Dus Amos was een voorbeeld van
    een mannetje dat geliefd was als leider.
  • 1:31 - 1:34
    Ik denk dat als je de term
    alfamannetje opzoekt op het internet,
  • 1:34 - 1:38
    je hopen zakenboeken vindt die vertellen
    hoe je een alfamannetje kan worden.
  • 1:38 - 1:40
    Dan bedoelen ze: anderen ervan langs geven
  • 1:40 - 1:43
    om ze te laten weten dat jij de baas bent,
  • 1:43 - 1:45
    dat je geen doetje bent enzovoort.
  • 1:45 - 1:48
    Eigenlijk is een alfamannetje
    voor hen een bullebak.
  • 1:49 - 1:52
    Ik hou niet van dat soort beschrijving,
  • 1:53 - 1:57
    want ik ben medeverantwoordelijk
    voor de term ‘alfamannetje’
  • 1:57 - 1:59
    omdat ik het boek
    ‘Chimpansee-politiek’ schreef
  • 1:59 - 2:04
    dat door Newt Gingrich aan eerstejaars
    congresleden werd aanbevolen.
  • 2:05 - 2:08
    Ik weet niet wat goed het deed,
    maar hij beval hen het boek aan
  • 2:08 - 2:11
    waarna de term ‘alfamannetje’
    zeer populair werd.
  • 2:12 - 2:15
    Maar ik denk dat het
    foutief wordt gebruikt.
  • 2:15 - 2:18
    Het wordt gebruikt op een
    zeer oppervlakkige manier
  • 2:18 - 2:21
    die niets te maken heeft met
    wat een alfamannetje echt is.
  • 2:21 - 2:23
    En dus ga ik hier uitleggen wat dat is.
  • 2:23 - 2:26
    De term zelf dateert
    eigenlijk van veel eerder.
  • 2:26 - 2:30
    Het gaat terug naar de jaren 40 en 50
    bij onderzoek naar wolven
  • 2:30 - 2:32
    en eigenlijk is de definitie
    zeer eenvoudig.
  • 2:32 - 2:34
    De hoogste man in rang
    is het alfamannetje.
  • 2:34 - 2:36
    De hoogste vrouw in rang
    is het alfavrouwtje.
  • 2:36 - 2:40
    Elke primatengroep heeft
    één alfamannetje, één alfavrouwtje,
  • 2:40 - 2:42
    en niet meer dan dat, er is er maar één.
  • 2:42 - 2:44
    Ik zal uitleggen hoe dat gaat.
  • 2:45 - 2:47
    Eerst de lichaamstaal.
  • 2:47 - 2:52
    Je ziet hier twee even grote
    mannelijke chimpansees.
  • 2:52 - 2:54
    Een loopt rechtop, de haren opgezet,
  • 2:54 - 2:57
    met een grote steen in zijn hand.
    Hij is het alfamannetje.
  • 2:57 - 2:59
    Het andere mannetje hijg-gromt naar hem,
  • 2:59 - 3:02
    is onderdanig aan hem en buigt voor hem.
  • 3:02 - 3:06
    Dat is het soort ritueel waar ze
    vele malen per dag doorheen moeten
  • 3:06 - 3:07
    om een stabiele relatie te hebben.
  • 3:08 - 3:11
    Ik toon jullie een video uit het veld.
  • 3:11 - 3:15
    Hier ga je zien hoe een vrouwtje
    hijg-gromt naar een alfamannetje
  • 3:15 - 3:16
    en je gaat zien hoe dat gaat.
  • 3:17 - 3:19
    Het mannetje is in aantocht,
  • 3:19 - 3:20
    ze gromt naar hem.
  • 3:20 - 3:21
    (Chimpansee gromt)
  • 3:21 - 3:24
    Zijn haar is opgezet
  • 3:24 - 3:25
    en hij maakt zich groot.
  • 3:27 - 3:30
    Ik sta er eigenlijk veel te dicht bij.
  • 3:30 - 3:33
    Een chimpansee is veel sterker dan ik
  • 3:33 - 3:36
    en ik was in deze video
    gewoon niet erg verstandig.
  • 3:37 - 3:39
    Je zag hem
  • 3:40 - 3:43
    rechtop gaan staan
  • 3:43 - 3:44
    en zijn armen uitsteken.
  • 3:44 - 3:46
    Dat heet de tweevoetige branie.
  • 3:46 - 3:48
    Deze houding vind je vaak
    bij hooggeplaatste mannetjes.
  • 3:48 - 3:51
    Heel herkenbaar, want
    ook mensen doen dit soort dingen.
  • 3:51 - 3:53
    (Gelach)
  • 3:53 - 3:54
    Mensen doen dit de hele tijd.
  • 3:55 - 3:59
    En waar ik bij deze
    bijzondere foto echt van hou
  • 3:59 - 4:01
    zijn de twee oude kerels rechts.
  • 4:01 - 4:03
    Dat is zeer chimpansee.
  • 4:03 - 4:05
    Bij chimpansees
  • 4:05 - 4:08
    zijn het meestal de oude
    mannetjes op hun retour
  • 4:08 - 4:11
    die zelf geen alfamannetje
    meer kunnen zijn,
  • 4:11 - 4:13
    die spelletjes gaan spelen
  • 4:13 - 4:15
    en coalities vormen
    achter de rug van anderen.
  • 4:16 - 4:17
    Ze worden zeer invloedrijk
  • 4:18 - 4:20
    en soms hebben oude mannetjes
  • 4:20 - 4:22
    meer invloed dan het alfamannetje zelf.
  • 4:23 - 4:25
    Een voorbeeld:
  • 4:25 - 4:27
    drie mannetjes waar ik lang geleden
  • 4:27 - 4:30
    bij een Nederlandse dierentuin mee werkte.
  • 4:30 - 4:34
    Het middelste mannetje hier
    is een 17-jarig alfamannetje.
  • 4:34 - 4:38
    Het mannetje dat hij verzorgt
    is twee keer zo oud
  • 4:38 - 4:41
    en dit oude mannetje heeft
    hem de leider gemaakt.
  • 4:41 - 4:44
    Je kan je voorstellen dat dat oude
    mannetje enorm veel macht heeft,
  • 4:44 - 4:47
    omdat hij het alfamannetje
    tot alfamannetje heeft gemaakt.
  • 4:47 - 4:49
    Het mannetje rechts
  • 4:49 - 4:51
    is individueel het sterkste mannetje.
  • 4:51 - 4:54
    In gevangenschap kan je dit uittesten
  • 4:54 - 4:57
    en weten dat dit mannetje geen moeite
    heeft met een van beide anderen.
  • 4:57 - 5:00
    Hij heeft alleen moeite
    met de combinatie van de twee.
  • 5:00 - 5:04
    En dus maakt de coalitievorming
    in de chimpanseesamenleving
  • 5:04 - 5:06
    het veel complexer dan je denkt.
  • 5:06 - 5:08
    Het betekent bijvoorbeeld
  • 5:08 - 5:11
    dat het kleinste mannetje in een groep
    het alfamannetje kan zijn.
  • 5:11 - 5:14
    Je hoeft niet het grootste
    en sterkste mannetje te zijn.
  • 5:14 - 5:17
    De kleinste kan met de juiste vrienden
    en als hij ze tevreden houdt,
  • 5:17 - 5:20
    of als hij vrouwelijke
    ondersteuning heeft,
  • 5:20 - 5:21
    het alfamannetje zijn.
  • 5:21 - 5:25
    Het coalitiesysteem maakt alles complex
  • 5:25 - 5:27
    en ik wacht hier in de VS altijd
  • 5:27 - 5:29
    op het einde van de voorverkiezingen,
  • 5:29 - 5:33
    want dat is het moment
    waarop eenheid moet worden getoond.
  • 5:33 - 5:37
    Ik toon jullie eerst hoe chimpansees
    die eenheid demonstreren.
  • 5:37 - 5:40
    Hier zie je links twee mannetjes samen.
  • 5:40 - 5:43
    Je ziet ook hun grote hoektanden.
  • 5:43 - 5:46
    Ze staan samen en tonen zo
    aan de rest van de groep:
  • 5:46 - 5:49
    "Wij zijn samen. Wij vormen een eenheid."
  • 5:49 - 5:52
    De mannetjes rechts lopen samen synchroon.
  • 5:52 - 5:54
    Nog een manier om te tonen
    dat je bij elkaar hoort.
  • 5:55 - 5:58
    En die eenheid demonstreren
    is uiterst belangrijk
  • 5:58 - 5:59
    binnen een coalitiesysteem.
  • 6:00 - 6:03
    Bij de voorverkiezingen
    wacht ik altijd op dit moment,
  • 6:03 - 6:06
    want dan zie je dat twee leden
    van dezelfde partij,
  • 6:06 - 6:08
    die elkaar hebben bevochten,
  • 6:08 - 6:10
    op enig moment moeten overeenkomen.
  • 6:10 - 6:13
    En dat leidt tot
    zeer ongemakkelijke situaties.
  • 6:13 - 6:16
    Mensen die elkaar niet moeten,
    gaan elkaar nu omhelzen
  • 6:16 - 6:17
    en samen staan,
  • 6:17 - 6:21
    wat absoluut essentieel is
    voor de eenheid van de partij.
  • 6:21 - 6:23
    Als je het niet doet,
    kan de partij uit elkaar vallen.
  • 6:23 - 6:26
    En als het niet goed gaat,
    zoals in dit geval --
  • 6:26 - 6:27
    (Gelach)
  • 6:27 - 6:29
    dan zit de partij diep in de stront,
  • 6:29 - 6:32
    want ze hebben geen
    eenheid gedemonstreerd.
  • 6:32 - 6:35
    Het is een zeer belangrijk onderdeel
    van het coalitiesysteem
  • 6:35 - 6:39
    en iets dat mensen
    en chimpansees delen.
  • 6:40 - 6:43
    Hoe word je nu een alfamannetje?
  • 6:43 - 6:47
    Allereerst moet je indrukwekkend
    en intimiderend zijn,
  • 6:47 - 6:49
    af en toe je kracht demonstreren
  • 6:49 - 6:51
    en laten zien dat je erg sterk bent.
  • 6:51 - 6:53
    Dat kan op allerlei manieren.
  • 6:53 - 6:56
    Maar ook moet je genereus kunnen zijn.
  • 6:56 - 6:59
    Als bijvoorbeeld mannetjes
    op campagne gaan
  • 6:59 - 7:00
    om de leider te onttronen,
  • 7:00 - 7:02
    wat twee of drie maanden kan duren
  • 7:02 - 7:05
    en waarbij ze alle coalities
    in de groep uittesten,
  • 7:05 - 7:07
    worden ze ook zeer gul.
  • 7:07 - 7:09
    Ze delen heel gemakkelijk
    voedsel met iedereen.
  • 7:10 - 7:13
    Of ze beginnen de baby's
    van de vrouwtjes te kietelen.
  • 7:13 - 7:17
    Normaal zijn mannelijke chimpansees
    niet erg geïnteresseerd in zuigelingen,
  • 7:17 - 7:18
    maar als ze op campagne zijn,
  • 7:18 - 7:21
    worden ze zeer geïnteresseerd
    in baby's en ze kietelen ze
  • 7:21 - 7:24
    en proberen in de gunst
    van de vrouwtjes te komen.
  • 7:24 - 7:25
    (Gelach)
  • 7:25 - 7:26
    Bij de mens ben ik natuurlijk
  • 7:26 - 7:29
    altijd geïntrigeerd door mannen
    die kandidaat zijn
  • 7:29 - 7:30
    en baby’s zo vasthouden.
  • 7:30 - 7:33
    Dit is niet bepaald
    waar baby’s van houden --
  • 7:33 - 7:34
    (Gelach)
  • 7:34 - 7:37
    maar omdat het een signaal is
    naar de rest van de wereld
  • 7:37 - 7:39
    moeten ze hem in de lucht steken.
  • 7:39 - 7:41
    Ik was echt geïntrigeerd,
  • 7:41 - 7:44
    toen we bij de laatste verkiezingen
    een vrouwelijke kandidaat hadden,
  • 7:44 - 7:46
    door de manier waarop ze
    baby’s meer zo hield,
  • 7:46 - 7:48
    wat baby's echt leuk vinden.
  • 7:48 - 7:51
    Zij hoefde natuurlijk niet
    de boodschap rond te bazuinen
  • 7:51 - 7:54
    dat ze een baby kon vasthouden
    zonder hem te laten vallen,
  • 7:54 - 7:55
    waar die man mee bezig was.
  • 7:55 - 7:57
    Dus is dit een veel voorkomende tactiek
  • 7:57 - 7:59
    en mannelijke chimpansees
  • 7:59 - 8:03
    besteden veel tijd om in de gunst
    te komen van allerlei partijen
  • 8:03 - 8:04
    als ze op campagne zijn.
  • 8:05 - 8:09
    Wat zijn nu de voorrechten en de kosten
  • 8:09 - 8:11
    van het alfamannetje zijn?
  • 8:12 - 8:14
    Het grootste voorrecht is vrouwtjes.
  • 8:14 - 8:16
    Eten is echt niet relevant.
  • 8:16 - 8:19
    Mannelijke chimpansees
    kunnen een week zonder eten
  • 8:19 - 8:22
    als er een vrouwtje loops is en
    ze seksueel geïnteresseerd zijn in haar.
  • 8:22 - 8:24
    Eten is ondergeschikt aan seks.
  • 8:24 - 8:26
    En dus de mannelijke chimpansees --
  • 8:26 - 8:30
    wij, evolutionair biologen, hebben
    daar natuurlijk een verklaring voor:
  • 8:30 - 8:33
    seks leidt tot voortplanting
  • 8:33 - 8:35
    en reproductief succes is
    de maatstaf van de evolutie.
  • 8:35 - 8:37
    Dat is hoe alles evolueert.
  • 8:37 - 8:40
    En als mannetjes hun reproductief
    succes kunnen vergroten
  • 8:40 - 8:41
    door een hoge rang
  • 8:41 - 8:45
    krijg je automatisch bij mannetjes
    de ambitie om een hoge rang te hebben.
  • 8:45 - 8:47
    Dat is het voorrecht.
  • 8:48 - 8:52
    Een kost is natuurlijk
  • 8:52 - 8:54
    dat je je partners tevreden moet houden.
  • 8:54 - 8:58
    Als je aan de macht bent gekomen
    met de steun van een oud mannetje
  • 8:58 - 9:01
    moet je dat oude mannetje
    laten paren met vrouwtjes.
  • 9:01 - 9:04
    Als je dat niet doet, wordt
    dat oude mannetje boos op je
  • 9:04 - 9:06
    en geraak je hem kwijt als partner.
  • 9:06 - 9:08
    Dus voor wat, hoort wat.
  • 9:08 - 9:12
    Als je zo alfamannetje wordt,
    moet je je partners tevreden houden.
  • 9:12 - 9:14
    En dat is een van de kosten.
  • 9:14 - 9:17
    Een tweede kost is dat
    iedereen jouw positie wil.
  • 9:17 - 9:20
    De alfamannetjepositie is
    een zeer belangrijke positie
  • 9:20 - 9:22
    en iedereen wil ze je ontnemen,
  • 9:22 - 9:24
    dus moet je voortdurend achterom kijken.
  • 9:24 - 9:26
    Je moet uiterst waakzaam te zijn.
  • 9:26 - 9:29
    Zo moet je bijvoorbeeld
    de coalities van anderen verstoren
  • 9:29 - 9:31
    en daar zijn de mannetjes veel mee bezig.
  • 9:31 - 9:33
    Verdeel en heers-strategieën hebben ze.
  • 9:33 - 9:37
    Dat is een zeer stressvolle situatie
    en we hebben daar gegevens over.
  • 9:37 - 9:39
    Die gegevens zijn afkomstig van veldwerk,
  • 9:39 - 9:42
    in dit geval van bavianen,
    niet van chimpansees.
  • 9:42 - 9:45
    Ze namen fecale monsters van bavianen
  • 9:45 - 9:47
    en analyseerden ze op glucocorticoïden.
  • 9:47 - 9:50
    Hier zie je een grafiek
  • 9:50 - 9:54
    waarop je ziet dat hoe lager
    de rang van een mannelijke baviaan is,
  • 9:54 - 9:56
    des te hoger zijn cortisolspiegel
  • 9:56 - 9:57
    in de feces is,
  • 9:57 - 9:59
    maar die van het alfamannetje,
    zoals je ziet,
  • 9:59 - 10:02
    is net zo hoog als die
    de mannetjes met de laagste rang.
  • 10:03 - 10:07
    Je zou dus kunnen denken dat
    alfamannetje zijn je van het is,
  • 10:07 - 10:10
    maar eigenlijk is het
    een zeer stressvolle positie
  • 10:10 - 10:12
    en we kunnen dat fysiologisch aantonen.
  • 10:13 - 10:16
    Wat zijn nu de verplichtingen?
  • 10:16 - 10:18
    En hier wordt het voor mij
    pas echt interessant
  • 10:18 - 10:23
    en wijkt het sterk af van je
    typische beeld van het alfamannetje.
  • 10:24 - 10:26
    Het alfamannetje heeft
    twee soorten verplichtingen.
  • 10:27 - 10:29
    Een daarvan is
    de rust in de groep houden.
  • 10:29 - 10:30
    We noemen dat de regierol,
  • 10:30 - 10:32
    gevechten binnen de groep beheersen,
  • 10:32 - 10:34
    en de tweede is
    de meest empathische te zijn,
  • 10:34 - 10:38
    de belangrijkste trooster
    van de natie bij wijze van spreken.
  • 10:38 - 10:40
    Vooral dus: de vrede te bewaren.
  • 10:40 - 10:43
    Dit is een mannetje dat een gevecht
    tussen twee vrouwtjes stopt.
  • 10:43 - 10:45
    De vrouwtjes links en rechts
  • 10:45 - 10:47
    krijsen en schreeuwen
    tegen elkaar over voedsel,
  • 10:47 - 10:50
    want voedsel is zeer belangrijk
    voor de vrouwtjes.
  • 10:50 - 10:53
    Daarom stopt hij de strijd tussen hen
    en gaat zo tussen hen staan.
  • 10:53 - 10:57
    Heel interessant voor mij is
    dat alfamannetjes, wanneer ze dit doen,
  • 10:57 - 10:58
    onpartijdig worden.
  • 10:58 - 11:01
    Geen voorkeur voor hun
    moeder of hun beste vriend.
  • 11:01 - 11:04
    Nee, nee, ze stoppen gevechten
  • 11:04 - 11:06
    en ze komen meestal op voor de underdog.
  • 11:06 - 11:09
    Dit maakt ze zeer populair in de groep,
  • 11:09 - 11:11
    omdat ze veiligheid verstrekken
  • 11:11 - 11:14
    voor de leden met
    de laagste rang van de groep.
  • 11:14 - 11:15
    En dus worden ze onpartijdig,
  • 11:15 - 11:18
    hetgeen voor een chimpansee
    een abnormale toestand is,
  • 11:18 - 11:21
    omdat ze meestal erg gesteld
    op hun vrienden, enzovoort.
  • 11:21 - 11:23
    Alfamannetjes die hier goed in zijn
  • 11:23 - 11:26
    kunnen zeer effectief zorgen
    voor rust in de groep.
  • 11:26 - 11:29
    En het tweede wat ze doen
    is empathie tonen voor anderen.
  • 11:29 - 11:32
    Nu doe ik hopen
    onderzoek naar empathie
  • 11:32 - 11:34
    -- geen tijd om daar nu op in te gaan --
  • 11:34 - 11:38
    maar empathie is nu een onderwerp
    dat we bestuderen bij knaagdieren, honden,
  • 11:38 - 11:40
    olifanten en primaten,
  • 11:40 - 11:41
    allerlei dieren.
  • 11:42 - 11:45
    Hier zijn twee bonobo's.
  • 11:45 - 11:48
    De voorste heeft
    bij een gevecht slaag gekregen.
  • 11:49 - 11:52
    De achterste legt haar armen
    om haar heen en troost haar.
  • 11:52 - 11:55
    Dit is ook hoe we empathie
    meten bij jonge kinderen,
  • 11:56 - 11:59
    door te kijken naar hoe ze
    reageren op individuen in nood.
  • 11:59 - 12:01
    En hooggeplaatste mannetjes doen dat vaak.
  • 12:01 - 12:06
    Hooggeplaatste mannetjes zorgen
    voor een hoop troost in de groep,
  • 12:06 - 12:08
    ze gaan naar plaatsen waar
  • 12:08 - 12:10
    er aardbevingen of orkanen waren
  • 12:10 - 12:12
    en ze bieden troost.
  • 12:12 - 12:14
    De paus doet het.
    Presidenten doen het.
  • 12:14 - 12:16
    Alle leiders in de wereld moeten dit doen.
  • 12:16 - 12:18
    De koningin doet het en ga zo maar door.
  • 12:18 - 12:20
    Ze moeten dit allemaal,
  • 12:20 - 12:23
    troost verstrekken dus,
    en dat is een zeer belangrijke taak.
  • 12:23 - 12:25
    En mannetjes die goed zijn
    in de twee zaken,
  • 12:25 - 12:28
    het bewaren van de vrede
    en het verstrekken van troost,
  • 12:28 - 12:30
    worden zeer populaire leiders.
  • 12:30 - 12:32
    Er komt ook wat eigenbelang bij kijken.
  • 12:33 - 12:34
    Ze doen het niet alleen voor de groep,
  • 12:34 - 12:37
    want het stabiliseert ook hun positie.
  • 12:37 - 12:40
    Hoe populairder een mannetje
    als alfamannetje wordt
  • 12:40 - 12:45
    en hoe meer de rest hen
    respecteert en naar hen opkijkt,
  • 12:45 - 12:47
    hoe beter hun positie wordt verdedigd
  • 12:47 - 12:49
    als iemand anders ze uitdaagt,
  • 12:49 - 12:52
    want dan gaat natuurlijk de hele groep
    dat mannetje ondersteunen
  • 12:52 - 12:55
    want ze willen een leider houden
    die goed voor hen is.
  • 12:55 - 12:59
    Dus ondersteunt de groep meestal
    mannetjes die goede leiders zijn
  • 12:59 - 13:01
    en helemaal niet de bullebakken.
  • 13:01 - 13:03
    Wanneer bullebakken hun positie verliezen,
  • 13:03 - 13:05
    vergaat het hen vaak zeer slecht.
  • 13:06 - 13:08
    Dit zijn gegevens over troostgedrag.
  • 13:08 - 13:11
    Gegevens over troost bij chimpansees,
  • 13:11 - 13:14
    en je ziet dat bij individuen
    met midden- en lage-rangorde,
  • 13:14 - 13:17
    de vrouwtjes er meer
    aan doen dan de mannetjes.
  • 13:17 - 13:19
    Dat is eigenlijk de hele gemeenschap.
  • 13:19 - 13:22
    En dit geldt voor alle studies
    over empathie bij zoogdieren
  • 13:22 - 13:24
    dat vrouwtjes er meer van
    hebben dan mannetjes.
  • 13:24 - 13:26
    Maar kijk naar het alfamannetje.
  • 13:26 - 13:28
    Het alfamannetje doet het veel
    meer dan iemand anders.
  • 13:28 - 13:33
    Dat zijn de data over alfamannetjes
    als de 'troostende leider'.
  • 13:34 - 13:37
    Het laatste wat ik wil zeggen
    gaat over alfavrouwtjes.
  • 13:38 - 13:42
    Dit is een foto van Mama,
    het alfavrouwtje in de Arnhemse dierentuin
  • 13:42 - 13:43
    waar ik vroeger werkte.
  • 13:43 - 13:44
    Ze gaat nu over het hele internet,
  • 13:44 - 13:47
    ik denk dat er nu al een
    honderd miljoen clicks zijn
  • 13:47 - 13:51
    voor een video over haar dood
    op 59-jarige leeftijd, vorig jaar.
  • 13:51 - 13:54
    Mama was een absoluut
    middelpunt van de groep.
  • 13:54 - 13:58
    Ze was fysiek niet in staat
    om de mannetjes te domineren.
  • 13:58 - 14:02
    Ze stond onder de mannetjes, maar
    ze was het middelpunt van de gemeenschap.
  • 14:02 - 14:04
    Als er grote problemen
    waren in de gemeenschap
  • 14:04 - 14:07
    kwam iedereen terecht
    in de armen van Mama.
  • 14:07 - 14:09
    Zij was dus een zeer belangrijke figuur.
  • 14:09 - 14:11
    Ik wil dus de positie van alfavrouwtjes
  • 14:11 - 14:13
    in de chimpanseegroep niet minimaliseren.
  • 14:13 - 14:16
    En dan hebben we een soort
    die even dicht bij ons
  • 14:16 - 14:18
    staat als de chimpansee, de bonobo.
  • 14:18 - 14:23
    We vergeten de bonobo vaak, maar
    ze hebben een matriarchale samenleving
  • 14:23 - 14:27
    met als alfa-individu
    meestal een vrouwtje.
  • 14:28 - 14:30
    Meestal staat een vrouwtje
    aan de top van de gemeenschap,
  • 14:30 - 14:33
    en we weten veel minder
    over hoe dit gaat,
  • 14:33 - 14:36
    hoe ze die positie verwerven
    en wat ze ermee doen,
  • 14:36 - 14:38
    omdat we over bonobo's
    in het algemeen veel minder weten.
  • 14:38 - 14:40
    Maar ik wil benadrukken
  • 14:40 - 14:43
    dat de alfa in een groep
    geen mannetje hoeft te zijn
  • 14:43 - 14:47
    en dat het bij één van onze naaste
    familieleden eigenlijk een vrouwtje is.
  • 14:47 - 14:50
    Wat ik dus wilde vertellen,
  • 14:50 - 14:54
    was dat als je kijkt naar mannen
    in onze samenleving
  • 14:56 - 14:58
    die de baas zijn van, laten we zeggen,
  • 14:58 - 15:01
    een gezin, een bedrijf,
    Washington of wat dan ook,
  • 15:01 - 15:03
    je ze alfamannetjes noemt,
  • 15:03 - 15:05
    je de chimpansees niet moet beledigen
  • 15:05 - 15:07
    door gebruik te maken
    van de verkeerde label.
  • 15:07 - 15:09
    (Gelach)
  • 15:09 - 15:11
    Noem een bullebak geen alfamannetje.
  • 15:12 - 15:15
    Iemand die groot en sterk is
    en iedereen intimideert en beledigt,
  • 15:15 - 15:17
    is niet noodzakelijkerwijs
    een alfamannetje.
  • 15:17 - 15:19
    Een alfamannetje
    heeft allerlei kwaliteiten
  • 15:19 - 15:22
    en ik heb bij chimpansees
    pesterige alfamannetjes gezien,
  • 15:22 - 15:24
    ze zijn er,
  • 15:24 - 15:26
    maar de meesten hebben
  • 15:26 - 15:28
    leidinggevende capaciteiten
  • 15:28 - 15:30
    en zijn geïntegreerd in hun gemeenschap
  • 15:30 - 15:32
    en, zoals Amos op het einde,
  • 15:32 - 15:34
    worden ze geliefd en gerespecteerd
  • 15:34 - 15:37
    dus een heel andere situatie
    dan je misschien zou denken.
  • 15:37 - 15:38
    Dank je.
  • 15:38 - 15:42
    (Applaus)
Title:
De verbazende wetenschap over alfamannetjes
Speaker:
Frans de Waal
Description:

In deze fascinerende blik op het 'alfamannetje' onderzoekt primatoloog Frans de Waal de privileges en de kosten van macht, terwijl hij verrassende parallellen trekt tussen hoe mensen en primaten hun leiders kiezen. Zijn onderzoek onthult een aantal van de onverwachte capaciteiten van alfamannetjes -- vrijgevigheid, empathie, zelfs vredeshandhaving -- en werpt een licht op de machtsstrijd van menselijke politici. "Iemand die groot en sterk is en iedereen intimideert en beledigt, is niet per se een alfamannetje," zegt De Waal.
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TEDTalks
Duration:
16:52

  • Axel Saffran

    1:21 Transcription error. He actually says: "some males don't end so well..."

  • Axel Saffran

    4:33 Transcription error. He says: "The male who he is grooming, on the side..."

Dutch subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.