Pandemi ne zaman biter?

Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/when-is-a-pandemic-over

Aşağıdaki senaryoyu bir düşünün: çok bulaşıcı, bazen de ölümcül bir solunum virüsü insanlara ilk kez bulaşıyor. Dünyaya hızlıca yayılıyor ve Dünya Sağlık Örgütü, bu durumu küresel salgın olarak ilan ediyor. Ölü sayısı yükselmeye başlıyor ve herkes aynı soruyu soruyor: Pandemi ne zaman bitecek? Alex Rosenthal, küresel salgını kontrol altına almak ve bitirmek için hükûmetlerin kullanabileceği üç ana stratejiyi detaylarıyla açıklıyor.

Ders: Alex Rosenthal, yöneten: Visorama.

Talihsiz ve tanıdık olan
şu senaryoyu bir düşünün.

Birkaç ay önce, çok bulaşıcı ve bazen de
ölümcül olabilen bir solunum virüsü,

insanlara ilk kez bulaştı.

Sonra da halk sağlığı tedbirlerinin

bu virüsü zapt edebilmesinden
daha hızlı biçimde çoğaldı.

Şu sıralar Dünya Sağlık Örgütü
pandemi ilan etti,

bu da virüsün dünyaya
yayılmakta olduğu anlamına geliyor.

Ölü sayısı yükselmeye başlıyor
ve herkes aynı soruyu soruyor:

Pandemi ne zaman bitecek?

Bulaşma büyük oranda zapt edildiğinde

ve yayılma oranları dünya çapında
önemli biçimde düştüğünde

Dünya Sağlık Örgütü, muhtemelen
pandeminin bittiğini ilan edecek.

Fakat bunun tam olarak ne zaman olacağı,

küresel hükûmetlerin sonraki adımda
ne yapmayı seçeceklerine bağlı.

Hükûmetlerin üç ana seçeneği var:

Hızlıca harekete geçmek,
ötelemek ve aşı yapmak

ya da iş birliği yapmak ve parçalamak.

Bunlardan biri en iyisi olarak görülür
ve sizin düşündüğünüz olmayabilir.

İlkinde, hükûmetler ve topluluklar

yayılmayı durdurmak için
hiçbir şey yapmazlar,

onun yerine, insanların
olabildiğince hızlı biçimde

virüse maruz kalmalarına izin verirler.

Virüs üzerinde çalışmaya zaman olmadan

hastalarını nasıl
kurtaracakları konusunda

doktorlar çok az bilgilidir

ve hastaneler maksimum kapasiteye
neredeyse çok hızlı biçimde ulaşırlar.

Bir yerlerde milyonlarca,
yüz milyonlarca insan ölüyor,

bu ölümler ya virüsten ya da çöken
sağlık sistemlerinden meydana geliyor.

Yakında insanların çoğu enfekte olacak,

ya mahvolacaklar ya da bağışıklıklarını
güçlendirerek hayatta kalacaklar.

Bu noktada, sürü bağışıklığı
devreye giriyor,

bu yaklaşımda virüs
artık yeni konakçılar bulamıyor.

Böylece pandemi, başlamasından
kısa süre sonra amacına ulaşamıyor.

Fakat böylesine yüksek
bir hayat riski olmadan

sürü bağışıklığı oluşturmanın
başka bir yolu da var.

Dünya Sağlık Örgütü'nün pandemi
ilan ettiği anda saate geri gidelim.

Bu kez, dünyadaki
hükûmetler ile topluluklar,

aşı üretmek amacıyla tesislere
araştırma süresi vermek için

virüsün yayılmasını yavaşlatıyor.

Bu hayati zamanı,
taşıyıcıları tespit etmek için

yaygın test içeren taktiklere harcayarak

enfekte olanları ve onlarla
iletişime geçenleri karantinaya alarak

ve fiziksel mesafe
uygulayarak kullanıyorlar.

Mevcut olan bu önlemlerle bile
virüs yavaşça yayılır,

yüz binlerce ölüme yol açar.

Bazı şehirler salgını
kontrol altına alırlar

ve işlerine olağan biçimde geri dönerler,

yeni bir vaka olduğunda

sadece yeniden güçlenmeye
ve fiziksel mesafeye geri dönebilirler.

Sonraki birkaç yıl içinde,

bir veya birkaç aşı yaygınlaşacak

ve umarız ki dünya çapındaki çaba
sayesinde ücretsiz elde edilebilecek.

Nüfusun %40 ile %90'ı
aşıyı bir kez aldığında -

virüse bağlı olarak değişen net miktar -

sürü bağışıklığı devreye girer
ve pandemi amacına ulaşamaz.

Son strateji üzerine düşünmek için
saati bir kez daha geri saralım:

İş birliği yapmak ve sıkıştırmak.

Buradaki fikir, karantina, sosyal mesafe

ve seyahat kısıtlamasının
kombinasyonu yoluyla

virüsü her yerde eş zamanlı olarak
konakçılardan mahrum bırakmak.

Kritik etmen ise tepkileri
eş zamanlı yapmak.

Tipik bir pandemide, bir ülkedeki
vakalar zirveye ulaştığında

bir diğer ülke ilk
vakalarını alıyor olabilir.

Hükûmetinde olup bitenleri
her liderin yanıtlaması yerine,

herkes dünyayı devasa bir ara bağlantılı
sistem olarak ele almalıdır.

Eğer iş birliği düzgünce yapılırsa

bu yaklaşım, pandemiyi sadece aylar içinde

ve az can kaybıyla bitirebilir.

Fakat virüs tamamen yok edilmedikçe
- ki bu durum uzak bir ihtimal -

pandemi seviyelerinin bir kez
daha yükselme riski olacaktır.

Ayrıca, virüsü hayvanların taşıması
ve bulaştırması gibi faktörler

bizim en iyi çabalarımızı
tümüyle baltalayabilir.

Peki, bu ölümcül ve bulaşıcı solunum
virüsü için en iyi strateji hangisi?

Hızlıca harekete geçmek hızlı bir onarım
fakat küresel bir yıkıma yol açar

ve virüs insanlara tekrar bulaşırsa
bu yaklaşım hiç işe yaramayabilir.

Virüsü yalnızca iş birliği
yoluyla parçalamak

hızı konusunda onu kandırır

fakat sadece gerçek ve neredeyse
imkânsız bir küresel iş birliği yoluyla

güvenilir bir yoldur.

Bu yüzden olabildiğince küresel
bir iş birliği desteğiyle,

aşılama bu durumun
kazananı olarak sayılır.

Yarıştaki yavaş, sabit
ve kanıtlanmış seçenek aşılamadır.

Aşılama hazır olmadan önce
virüs resmen sona erse bile

mevsime bağlı olarak
yeniden ortaya çıkabilir,

böylece aşılar insanları
korumaya devam edecektir.

Ayrıca, aşıyı üretmek yıllar alsa da

birçok insanın yaşamının
kesintiye uğraması

ille de tüm süreç boyunca sürmeyecektir.

Tedavideki ilerlemeler
ve belirtilerin önlenmesi

virüsleri çok daha az tehlikeli yapabilir

ve böylece aşırı sınırlama önlemlerinin
daha azına gerek duyulabilir.

Cesaretinizi toplayın, pandemi bitecek.

Onun mirası uzun ömürlü olacak
fakat çok kötü olmayacak,

geliştirdiğimiz ilerlemeler,
sosyal hizmetler ve sistemler

herkesin iyileşmesi için kullanılabilir.

Eğer başarılardan ilham alırsak

ve hatalardan ders alırsak

bir sonraki potansiyel pandemiyi
o kadar çok sınırlayabiliriz ki

çocuklarımızın çocukları
onun ismini bile bilmezler.