Return to Video

Yılan balıkları nasıl çiftleştiğini kimse çözemiyor - Lucy Cooke

  • 0:07 - 0:10
    Antik Yunan'dan 20. yüzyıla,
  • 0:10 - 0:14
    Aristo, Sigmund Freud gibi sayısız alim
  • 0:14 - 0:17
    aynı şeyi araştırıyordu:
  • 0:17 - 0:20
    yılan balığı testisleri.
  • 0:20 - 0:26
    Tatlı su yılan balıkları veya Anguilla
    Anguillalar Avrupa ırmaklarında bulunur,
  • 0:26 - 0:29
    fakat henüz hiç kimse onları
    çiftleşirken görmedi.
  • 0:29 - 0:31
    Sayısız tahlillerin aksine,
  • 0:31 - 0:38
    hiçbir araştırmacı yılan balığı yumurtası
    veya üreme organlarını görebilmiş değil.
  • 0:38 - 0:44
    Bilgi yoksunluğundan doğa bilimciler yılan
    balığı kökeni için hikayeler önermiştir.
  • 0:44 - 0:49
    Aristo, yılan balıklarının birdenbire
    çamurdan çıktıklarını öne sürmüştür.
  • 0:49 - 0:54
    Büyük Pliny, yılan balıklarının
    kendilerini kayalara sürttüklerini
  • 0:54 - 0:57
    ve bunun sonucunda oluşan kırıntıların
    hayat kazandığını söylemiştir.
  • 0:57 - 1:00
    Yılan balıklarının çatılarda
    yumurtalarından çıktıkları,
  • 1:00 - 1:06
    diğer balıkların yüzgeçlerinde yaşadıkları
    ve hatta böceklerden çıktıkları söylenir.
  • 1:06 - 1:12
    Fakat yılan balığı üremesinin gerçek
    hikayesini hayal etmek çok daha zor.
  • 1:12 - 1:15
    Bu çetin sırrı çözmek için
  • 1:15 - 1:19
    alimler yüzyılların araştırmasını
    yeniden düşünmek zorunda kalacaklardır.
  • 1:19 - 1:25
    Bugün, tatlı su yılan balıklarının beş
    aşamalı yaşam döngüsü olduğunu biliyoruz:
  • 1:25 - 1:33
    saydam larvalar, minik cam yılan
    balıkları, yetişkin yavrular,
  • 1:33 - 1:37
    büyük sarı yılan balıkları ve yetişkin
    gümüş yılan balıkları.
  • 1:37 - 1:41
    Bu aşamalar arasındaki ciddi değişiklikler
    göz önüne alındığında
  • 1:41 - 1:45
    her birinin farklı canlılar olduğunu
    düşünebilirsiniz.
  • 1:45 - 1:49
    Aslında bu tam da Avrupalı doğa
    bilimcilerin düşündüğü şeydi.
  • 1:50 - 1:54
    Araştırmacılar saydam ve cam yılan
    balıklarının farkındaydı
  • 1:54 - 1:58
    fakat kimse onların nehrin yüzlerce
    kilometre yukarısında yaşayan
  • 1:58 - 2:02
    yetişkin yavrular ve büyük sarı yılan
    balıklarıyla ilgili olduğunu düşünmemişti.
  • 2:02 - 2:06
    İşleri daha da karıştıran, yılan balıkları
    hemen cinsel organ geliştirmez.
  • 2:07 - 2:10
    Avrupa ırmaklarındaki vakitlerinin tümünde
  • 2:10 - 2:13
    yetişkinlik döneminde oluyorlar.
  • 2:13 - 2:17
    Peki yılan balıkları ne zaman çiftleşir
    ve bunu nerede yaparlar?
  • 2:18 - 2:23
    İsimlerinin aksine, tatlı su yılan
    balıklarının ömrü aslında
  • 2:23 - 2:26
    Bermuda Üçgeni'nin tuzlu sularında başlar.
  • 2:26 - 2:29
    Yıllık kasırga sezonunun tepe noktasında
  • 2:29 - 2:32
    üç milimetrelik binlerce
    yılan balığı larvası
  • 2:32 - 2:34
    Sargasso Denizi'nden sürüklenir.
  • 2:35 - 2:39
    Buradan, yılan balıklarının 40 milyon
    yıl önce bu rotalarını oluşturduklarında
  • 2:39 - 2:42
    daha yakında olan Kuzey Amerika
    ve Avrupa kıtalarına doğru
  • 2:42 - 2:45
    göç yollarını takip ederler.
  • 2:47 - 2:52
    Devam eden 300 gün boyunca Anguilla
    Anguilla larvaları okyanus akıntılarında
  • 2:52 - 2:56
    Avrupa sahillerinde 6.500 km
    boyunca sürüklenirler.
  • 2:56 - 3:00
    Bu, bilinen en uzun deniz
    göçlerinden biridir.
  • 3:00 - 3:05
    Göçlerinin sonuna geldiklerinde yaklaşık
    45 mm kadar büyümüş olurlar
  • 3:05 - 3:09
    ve yarı transparan cam yılan
    balıklarına dönüşürler.
  • 3:09 - 3:12
    Değişen yalnızca görünüşleri değildir.
  • 3:12 - 3:16
    Çoğu balık tuzlu sahillere girdiğinde
  • 3:16 - 3:21
    hücreleri tatlı su ile ölümcül
    bir şekilde şişer.
  • 3:21 - 3:23
    Ama cam yılan balıkları
    sahile ulaştıklarında,
  • 3:23 - 3:26
    böbrekleri daha fazla tuzu kaldırmaya
    adapte olur
  • 3:26 - 3:29
    ve kanlarındaki tuz miktarını
    devam ettirirler.
  • 3:29 - 3:34
    Bu yeni tatlı sudaki yavrular dere
    ve ırmaklara göç ederler,
  • 3:34 - 3:39
    bazen engeller veya yırtıcı hayvanlardan
    kurtulmak için üst üste yığılırlar.
  • 3:40 - 3:44
    Bu hareketi nehrin akış yönüne doğru
    yapanlar opak yavrulara dönüşür.
  • 3:44 - 3:47
    Nihayet avlanma alanlarına ulaştıklarında
  • 3:47 - 3:51
    yavrular, ağızlarına sığdırabildikleri
    her şeyi yemeye başlar.
  • 3:51 - 3:55
    Bu hem etçil hem otçul canlılar,
    beslenmeleriyle orantılı olarak büyürler
  • 3:55 - 3:59
    ve bir sonraki on yıl içerisinde daha
    büyük sarı yılan balıklarına dönüşürler.
  • 4:00 - 4:03
    Bu evrede yaklaşık 80 cm kadar büyürler
  • 4:03 - 4:06
    ve sonunda cinsel organ geliştirirler.
  • 4:08 - 4:13
    Fakat yılan balığının yaşam döngüsündeki
    son evre ve çoğalmalarının sırrı
  • 4:13 - 4:15
    gizemli kalmaya devam eder.
  • 4:15 - 4:21
    1896'da araştırmacılar, saydam yavruları
    yılan balığı larvaları olarak tanımladı
  • 4:21 - 4:25
    ve Avrupa'ya Atlantik'ten geldikleri
    sonucuna vardılar.
  • 4:26 - 4:29
    Fakat bu gizemli yavrulama yerini
    bulmak için
  • 4:29 - 4:32
    birinin 30 mm'den daha küçük olan
    larvalar üzerine
  • 4:32 - 4:36
    akla gelmeyecek bir okyanus araştırması
    yapması gerekirdi.
  • 4:36 - 4:38
    Enter Johannes Schmidt.
  • 4:39 - 4:43
    Gelecek 18 yıl içinde bu Danimarkalı
    okyanus bilimci
  • 4:43 - 4:45
    dört kıtanın kıyılarında ağ atarak
  • 4:45 - 4:49
    minik saydam yavrulardan çok
    büyük miktarda yakaladı.
  • 4:49 - 4:53
    Son olarak 1921'de şimdiye kadarki
    en küçük larvayı
  • 4:54 - 4:57
    Sargasso Denizi'nin güney kıyısında buldu.
  • 4:58 - 5:01
    Gidiş gelişli bir göç yaptıkları
    bilgisinin aksine,
  • 5:01 - 5:04
    bilim adamları hala ne doğada çiftleşmeye
  • 5:04 - 5:07
    ne de tek bir yılan balığı yumurtasına
    rastladılar.
  • 5:07 - 5:10
    Önde gelen teoriler, yılan balıklarının
  • 5:10 - 5:13
    telaşlı bir dış döllenme ile
    çoğaldıklarını öneriyor
  • 5:13 - 5:17
    serbest yüzen yumurtaları sperm
    bulutları bu şekilde döllüyor.
  • 5:17 - 5:21
    Fakat Sargasso Denizi'nin güçlü akıntıları
    ve karmaşık yosunları
  • 5:21 - 5:24
    bu teoriyi onaylamayı zorlaştırıyor.
  • 5:24 - 5:27
    Araştırmacılar nereye bakacaklarını bile
    bilmiyorlar
  • 5:27 - 5:30
    çünkü gidiş dönüşlü göçleri esnasında
  • 5:30 - 5:33
    başarılı bir şekilde yılan balıklarını
    izlemeleri gerekiyor.
  • 5:33 - 5:35
    Bu zorluklar aşılana kadar
  • 5:35 - 5:40
    yılan balıklarının eski sırrı ellerimizden
    kayıp gitmeye devam edecek.
Title:
Yılan balıkları nasıl çiftleştiğini kimse çözemiyor - Lucy Cooke
Speaker:
Lucy Cooke
Description:

Dersin tamamı için: https://ed.ted.com/lessons/no-one-can-figure-out-how-eels-have-sex-lucy-cooke

Antik Yunandan 20. yüzyıla, Aristo, Freud gibi sayısız alimin araştırdığı tek bir şey vardı: yılan balığı testisleri. Tatlı su yılan balıklarına Avrupa boyunca ırmaklarda rastlanır, fakat henüz hiç kimse onların çiftleşmelerini görmedi ve hiçbir araştırmacı yumurtalarını veya üreme organlarını teşhis edemedi. Peki yılan balıkları nasıl çoğalıyorlar ve bunu nerede yapıyorlar? Lucy Cooke eski sırlara doğru dalıyor.

İçerik: Lucy Cooke, Yönetmen: Anton Bogaty
more » « less
Video Language:
English
Team:
closed TED
Project:
TED-Ed
Duration:
05:42

Turkish subtitles

Revisions

Our website uses cookies for analysis purposes.