هیچ كه‌س ناتوانێت ئه‌وه بزانێت كه مارماسیه‌كان چۆن زیاد ده‌كه‌ن
-
0:07 - 0:10له سه‌رده‌می یۆنانیه‌كانه‌وه تاوه‌كو
سه‌ده‌ی بیسته‌م، -
0:10 - 0:14ئه‌ریستۆتڵ، سیكمه‌ند فڕۆید،
وه هه‌موو توێژه‌ره‌كانی تریش -
0:14 - 0:17به دوای هه‌مان شتدا ده‌گه‌ڕان:
-
0:17 - 0:20گوونه‌كانی مارماسی.
-
0:20 - 0:26مارماسیه‌كان، ئه‌ینگویلا ئه‌ینگویلا،
له ڕووباره‌كانی ئه‌وروپادا ده‌ژین، -
0:26 - 0:29به‌ڵام هیچ كه‌سێك نه‌یبنیوه
كه مارماسی جووت ببن. -
0:29 - 0:31سەڕەڕایی توێژینه‌وه زۆره‌كان،
-
0:31 - 0:38تا ئێسته نه‌توانراوه نه هێلكه‌كانیان
نه ئه‌ندامی زاوزێكردنیان بدۆزرێته‌وه. -
0:38 - 0:44به‌بێ هیچ داتایه‌ك، سروشتگه‌ره‌كان
پێشنیاری كۆمه‌ڵێك چیرۆكیان كردووه. -
0:44 - 0:49ئه‌ریستۆتڵ وتویه‌تی كه مارماسیه‌كان
له خۆوه له قوڕ هاتونه‌ته ده‌ره‌روه. -
0:49 - 0:54پلینی ذه ئێڵده‌ر له‌و باره‌یه‌وه ده‌ڵێت
ئه‌وان له ڕێگه‌ی خۆخشاندنن له به‌رد و -
0:54 - 0:57و دواتر هاتونه‌ته ژیانه‌وه.
-
0:57 - 1:03وتراوه كه مارماسیه‌كان له
شله‌ی ماسی تره‌وه دروست بوون، -
1:03 - 1:07و ته‌نانه‌ت له جه‌سته‌ی قالۆنچه‌وه
هاتونه‌ته ده‌ره‌وه. -
1:07 - 1:12به‌ڵام ڕاستیه‌كه‌ی زۆر له‌وه قورستره
كه بیری لێ ده‌كرێته‌وه. -
1:12 - 1:15و بۆ چاره‌سه‌ر كردنی ئه‌م ئاڵۆزیه،
-
1:15 - 1:19توێژه‌ره‌كان پێویسته دووباره بیر له
توێژینه‌وه‌کانی سه‌ده‌كانی ڕابردوو بكه‌نه‌وه. -
1:19 - 1:26ئه‌مڕۆ، ده‌زانین كه ژیانی مارماسیه‌كان
له پێنج قۆناغ پێكهاتووه: -
1:26 - 1:33لارڤال لێپتۆسێفێڵای، مینیسكول گلاسی ئیڵس،
ئادۆلێسێنت ئێلڤس، -
1:33 - 1:37ئۆڵده‌ر یه‌لۆو ئیڵس، و
ئاده‌ڵت سیلڤه‌ر ئیڵس. -
1:37 - 1:41جیاوازیه‌كی زۆر هه‌یه
له نێوان ئه‌م قۆناغانه‌دا. -
1:41 - 1:45تۆ ده‌بێت ئه‌وه له بیر بكه‌یت كه
ئه‌مانه ئاژه‌ڵێكی جیاواز بن. -
1:45 - 1:50ئه‌وه هه‌مان شته كه سروشتزانه
ئه‌وروپیه‌کان بیریان لێ كردبووه. -
1:50 - 1:54توێژه‌ران ئاگاداری قۆناغی
لێپتۆسێفێلا و گلاس ئیڵس بوون، -
1:54 - 1:58به‌ڵام هیچ كه‌س گریمانی ئه‌وه‌ی نه‌كرد
كه ئه‌مانه به‌ستراون به ئێڵڤێر ئیڵس وه یه‌ڵۆو ئیڵس -
1:58 - 2:01وه به سه‌دان كیلۆمه‌تر له ژێره‌وه‌ی
ڕووی ئاوه‌كاندا ده‌ژین. -
2:01 - 2:07شته گرنكه‌كان زیاتر ئاڵۆزده‌بن،
ئةندامي زاوزێیان تا ته‌مه‌نێك گه‌شه ناكات. -
2:07 - 2:10و ته‌واوی ته‌مه‌نیان له
ڕووباره‌كانی ئه‌وروپادا -
2:10 - 2:13به ته‌واوی له ته‌مه‌نی
هه‌رزه‌كاریدایه. -
2:13 - 2:18بۆیه كه‌ی و له كوێ مارماسیه‌كان
وه‌چه ده‌خه‌نه‌وه؟ -
2:18 - 2:23جگه له ناوه‌كه‌ی، ژیانی مارماسیه‌كان
له سه‌ره‌تادا -
2:23 - 2:27له ناو ئاوی سوێردا له
بێرمودا تریاگڵ ده‌بێت. -
2:27 - 2:29له گرنكترین قۆناغه‌كانی هه‌موو ساڵێكی
گه‌رده‌لولاوی -
2:29 - 2:32به هه‌زاره‌ها مارماسی
سێ ملیمی -
2:32 - 2:35دێنه ده‌ره‌وه له
ڕووباری سارگاسۆ. -
2:35 - 2:39لێره‌وه، به دوای یه‌كدا ڕێده‌گرنه‌به‌ر
به‌ره‌وه باكووری ئه‌مریكا و كیشوه‌ری - -
2:39 - 2:42ئه‌وروپا كه زۆر نزیكتر بووه
-
2:42 - 2:46كاتێك مارماسیه‌كان ئه‌م ڕێگه‌یه‌یان
دروست كرووه له 40 ملیۆن ساڵ له‌مه‌‌وبه‌ر. -
2:46 - 2:52دوای سێ سه‌د رۆژ، ئه‌نگویلا ئه‌نگویلا
ئۆقیانوسه‌كان ده‌بڕن -
2:52 - 2:57به درێژای 6،500 كیلۆمه‌تر
به‌ره‌وه كه‌ناراوه‌كانی ئه‌وروپا -
2:57 - 3:01كه دوور و درێژترین
كۆچ ده‌كه‌ن. -
3:01 - 3:06به‌ڵام ئه‌و كاته‌ی ده‌گه‌نه شوێنی خۆیان
45 سانتیم له جه‌سته‌یان زیادی كردووه. -
3:06 - 3:10و گۆڕاون بۆ سێمی تڕانس پارێنت
گڵاس ئیڵس. -
3:10 - 3:12ئه‌وه ته‌نها گۆڕانكاریه‌كی جه‌سته‌ی نییه.
-
3:12 - 3:16ئه‌گه‌ر زۆرینه‌ی ماسی مه‌راین
بچوونایه‌ته كه‌نارئاوه سوێره‌كان، -
3:16 - 3:21ئه‌وه خانه‌كانیان ده‌ئاوسا له ناو
ئاوه‌كه‌دا و دەتەقینەوە و دەمردن. -
3:21 - 3:24به‌ڵام كاتێك گلاس ئیڵسه‌كان
ده‌گه‌نه كه‌ناره‌كان -
3:24 - 3:26ئه‌وه گورچیله‌كانیان
خوێیه‌كی زۆر هەڵگرتووە -
3:26 - 3:29و دەتوانن ڕێژه‌ی خوێ
له خوێندا هاوسەنگ بکەن. -
3:29 - 3:34كۆمه‌ڵێك له‌م ماسیانه‌ی ئاوی سازگار
كۆچ ده‌كه‌ن به‌ره‌و ڕووبار و ده‌ریاچه‌كان. -
3:34 - 3:40هه‌ندێك كات كه‌ڵه‌كه ده‌كه‌ن تاوه‌كو له
به‌ربه‌سته‌كان و ئاژه‌ڵه دڕنده‌كان پارێزراو بن. -
3:40 - 3:45ئه‌وانه‌ی كه ئه‌م كارانه ئه‌نجام ده‌ده‌ن
ده‌گۆڕێن بۆ ئێڵڤێرس. -
3:45 - 3:47له كۆتایدا كه ده‌گه‌نه شوێنی
ڕاوكردنیان، -
3:47 - 3:51ئێڵڤێرس ده‌ست ده‌كه‌ن به خواردنی
هه‌موو شتێك کە دەچێتە ناو ده‌میان. -
3:51 - 3:55ئه‌م جۆره‌یان كه هه‌مووشتێك ده‌خۆن
ده‌گۆڕێن و شتی تایبه‌ت ده‌خۆن، -
3:55 - 4:00و دوای ده‌یه‌ها ڕۆژ ده‌گۆڕێن بۆ
یه‌لۆو ئیڵسی گه‌وره‌تر. -
4:00 - 4:04له‌م قۆناغه‌دا، ئه‌وان گه‌شه ده‌سێنن بۆ
80 سانتیم، -
4:04 - 4:08و له كۆتایدا ئه‌ندامی زاوزێ كردنیان
گه‌شه ده‌سێنێت. -
4:08 - 4:13به‌ڵام كۆتا قۆناغی ژیانی مارماسی
و نهێنی زاوزێ كردنیان -
4:13 - 4:16هه‌ر به ئاڵۆزی ماوه‌ته‌وه.
-
4:16 - 4:22له ساڵی 1896، توێژه‌ران به
به لێپتۆسێڤێلایان وتوه لارڤاڵ ئیڵس، -
4:22 - 4:26و بۆیان ده‌ركه‌وتوه ئه‌وان له شوێنێك
له ئه‌تلانتیكەوە بۆ ئه‌وروپاوه هاتوون. -
4:26 - 4:29هه‌رچۆنێك بێت، بۆ دۆزینه‌وه‌ی
ئاڵۆزی زاوزێ كردنیان، -
4:29 - 4:33كه‌سێك ده‌بووایه كارێكی باوه‌ڕ پێنه‌كراو
ئه‌نجام بدات -
4:33 - 4:37بۆ لارڤێی كه زیاتر نه‌بێت لی 30 سانتیم.
-
4:37 - 4:39ئه‌و كه‌سه‌یش
جۆنس سمیدت بوو. -
4:39 - 4:43بۆ 18 ساڵی دواتر،
ئه‌م ده‌ریازانه دانیماركیه -
4:43 - 4:45ده‌بوایه كه‌ناراوه‌كانی
چوار كیشوه‌ر بگه‌ڕایه، -
4:45 - 4:49و ڕاوی لێپتۆ سێفیلای
بكردایه. -
4:49 - 4:54له كۆتایدا، له ساڵی 1921،
لارڤێیه‌كی بچووكی دۆزییه‌وه، -
4:54 - 4:58له كه‌ناراوه‌كانی باكووری
ده‌ریای سارگاسۆ. -
4:58 - 5:01جگه له‌و زانیاریانه‌ی
له‌و گه‌شته‌دا ده‌ستیان كه‌وت، -
5:01 - 5:04زاناكان هێشتا جوت بوونی
مارماسیه‌كانیان نه‌بینیوه، -
5:04 - 5:07یان ته‌نانه‌ت
هێلكه‌یه‌كیشیان نه‌دۆزیوه‌توه. -
5:07 - 5:10تیۆره‌كان ئه‌وه‌یان ده‌رخستووه
كه مارماسییه‌كان زیاد ده‌كه‌ن -
5:10 - 5:13له‌ناو سه‌رمایه‌كی توند دا،
له‌ڕێگه‌ی پیتێنی ده‌ره‌كیه‌وه زیاد ده‌كه‌ن -
5:13 - 5:17كه نێره‌كانیش سپێرم ده‌كه‌ن
به‌سه‌ر هێلكه‌كانیاندا. -
5:17 - 5:22به‌ڵام ته‌وژم و به‌گژدا چوونه‌وه‌ی
ده‌ریای سارگاسۆن -
5:22 - 5:25وایكردووه كه ئه‌م پاڵپشتی کردنی
تیۆره قورس بێت. -
5:25 - 5:27توێژه‌ران نازانن له كوێ بگه‌ڕێن،
-
5:27 - 5:30له‌و كاته‌وه‌ی كه به سه‌ركه‌وتووی
شوێنین زانین -
5:30 - 5:33له كاتی گه‌ڕانه‌وه‌یان له كۆچ كردنه‌كه.
-
5:33 - 5:35تاوه‌كو ئه‌م ڕووبه‌ڕوبونه‌وه‌یه ڕوو بدات،
-
5:35 - 5:41نهێنی ئه‌م مارماسییانه به‌رده‌وام ده‌بێت
تاوه‌كو له‌وناو ده‌چن.
- Title:
- هیچ كه‌س ناتوانێت ئه‌وه بزانێت كه مارماسیه‌كان چۆن زیاد ده‌كه‌ن
- Speaker:
- ڵوسی كووك
- Description:
-
more » « less
کۆی وانەکە لەم بەستەرە چاو لێ بکە:
View full lesson: https://ed.ted.com/lessons/no-one-can-figure-out-how-eels-have-sex-lucy-cookeله سه‌رده‌می یۆنانیه‌كانه‌وه تاوه‌كو سه‌ده‌ی بیسته‌م، ئه‌ریستۆتڵ، فڕۆید، و ژماره‌یه‌كی زۆر له توێژەران به دوای هه‌مان شتدا ده‌گه‌ڕان: گوونه‌كانی مارماسی. مارماسیه‌كان ده‌توانرێت له ناو ڕوباره‌كانی ئه‌وروپادا بدۆزرێنه‌وه، به‌ڵام هیچ كه‌سێك نیبینیوه كه ئه‌وان چۆن جووت دەبن و هیچ توێژه‌رێك نه‌یتوانیوه نه‌هێلككانیان بدۆزێته‌وه نه ئه‌ندامه‌كانی زاوزێ كردنیان. بۆیه چۆن مارماسیه‌كان زیاد ده‌كه‌ن، وه له كوێ زیاد ده‌كه‌ن؟ لوسی كوك چاوێك ده‌خشێنێت به‌ناو ئه‌م مێژووه ئاڵۆزه‌دا.
وانه‌كه له لایه‌ن لوسی كوكه‌وه وه ده‌رهێنانی ئه‌نتۆن بۆگه‌تی.
- Video Language:
- English
- Team:
closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:42
|
Daban Q Jaff approved Kurdish (Central) subtitles for No one can figure out how eels have sex | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for No one can figure out how eels have sex | |
|
|
Daban Q Jaff accepted Kurdish (Central) subtitles for No one can figure out how eels have sex | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for No one can figure out how eels have sex | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for No one can figure out how eels have sex | |
|
|
Daban Q Jaff edited Kurdish (Central) subtitles for No one can figure out how eels have sex | |
|
Retired user edited Kurdish (Central) subtitles for No one can figure out how eels have sex | |
|
|
Retired user edited Kurdish (Central) subtitles for No one can figure out how eels have sex |