Hành trình qua ảnh của mẹ và con trai xuyên suốt căn bệnh mất trí nhớ tuổi già

Tony Luciani đang sử dụng thử chiếc máy ảnh mới mua của mình thì người mẹ 93 tuổi của ông, Elia, xuất hiện ở nền tấm hình. Những bức ảnh ngẫu nhiên đã mang đến sự kết hợp mẹ con trong một năm trời. Luciani ghi lại cuộc sống và tình cảm của người mẹ khi bà đang phải sống cùng căn bệnh mất trí nhớ. Trong bài phát biểu cảm động này, ông chia sẻ những câu chuyện đằng sau những bức ảnh yêu thích của hai mẹ con, trong đó ghi lại niềm hạnh phúc và cả những nỗi buồn khi chăm sóc đấng sinh thành ở tuổi già.

Khi mẹ tôi, Elia, 91 tuổi, dọn về
sống cùng với tôi,

Tôi nghĩ rằng mình đang phục vụ mẹ.

Thực tế lại cho thấy điều ngược lại.

Bạn biết đấy, mẹ tôi gặp vấn đề về
mất trí nhớ và việc chấp nhận tuổi của bà.

Bà hoàn toàn suy sụp.

Tôi muốn mẹ cảm thấy
thoải mái nhất có thể,

Nhưng khi tôi đang ở bên giá vẽ,

lén nhìn sang và thấy mẹ vẫn "ở đó".

Bà nhìn vào vô định.

Tôi nhìn mẹ chậm chạp đi trên cầu thang,

và thấy đó không phải
người mẹ đã nuôi lớn tôi.

Tôi thấy một người phụ nữ yếu ớt,

nhỏ bé và già nua.

Vài tuần trôi qua, và tôi cần
nghỉ ngơi từ việc vẽ vời.

Tôi muốn thử nghiệm chiếc máy ảnh mới mua.

Tôi rất hào hứng, nó có mọi loại thông số,

các nút bấm và cài đặt
mà tôi muốn tìm hiểu.

Tôi đặt giá để máy ảnh đối diện gương lớn,

chắn ngang chiếc cửa
duy nhất dẫn đến phòng tắm.

(Tiếng cười)

Một lát sau tôi nghe có tiếng,

(Nhại giọng Anh-Ý)
"Mẹ cần dùng nhà tắm."

(Tiếng cười)

"Năm phút thôi mẹ, con có chút việc."

15 phút sau, tôi lại nghe thấy,

"Mẹ cần dùng nhà tắm."

"Năm phút nữa thôi mẹ."

Rồi điều này xảy ra.

(Tiếng cười)

(Vỗ tay)

Và cả đây nữa.

(Tiếng cười)

Và đây nữa.

(Tiếng cười)

Tôi có một khoảnh khắc "aha!".

Chúng tôi được kết nối.

Chúng tôi có thể cùng nhau làm
một điều gì đó.

Mẹ tôi được sinh ra ở một làng nhỏ
trên núi ở trung tâm nước Ý.

nơi đấng sinh thành của mẹ
sở hữu đất đai và cừu.

Bố của bà chết vì bệnh
viêm phổi khi còn trẻ,

để lại vợ và hai người con gái
cùng những công việc nặng nhọc.

Họ nhận ra rằng họ không thể
giải quyết được.

Nên họ đưa ra một quyết định
vô cùng khó khăn.

Mẹ tôi, người con lớn nhất, mới 13 tuổi,

được gả cho một người lạ mặt
gấp đôi số tuổi của bà.

Một đứa trẻ bị ép phải trưởng thành.

Mẹ sinh đứa con đầu lòng khi mới 16 tuổi.

Nhiều năm sau, ở Toronto,

bà tìm được một công việc ở xưởng may

và sớm trở thành quản lí bộ phận may.

Và vì ở đó toàn là những công nhân di cư,

mẹ tôi tự học từ những cuốn sách
được chuyển ngữ.

Sau đó bà luyện tập bằng tiếng Pháp,
Hy Lạp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Đan Mạch,

Ba Lan, Nga, Rumani, Hungary
quanh nhà.

Tôi rất kính phục mẹ và quyết tâm
hướng tới thành công

ở những gì bà muốn làm.

Sau khoảnh khắc "aha!" đó,

tôi rèn luyện kĩ năng chụp
với người mẫu là mẹ.

Nhờ đó, mẹ bắt đầu nói chuyện ,
và tôi lắng nghe.

Bà kể về thời thơ ấu của mình
và về cảm xúc hiện tại của bà.

Chúng tôi đã có được sự chú ý của nhau.

Mẹ đang mất dần trí nhớ ngắn hạn,

nhưng bà có thể nhớ lại những
năm tháng tuổi trẻ.

Tôi hỏi và mẹ sẽ kể tôi nghe
những câu chuyện.

Tôi lắng nghe và trở thành
khán giả của bà.

Tôi bỗng có những ý tưởng.

Tôi viết ra những ý tưởng đó
và tạo hình cho chúng.

Tôi làm mẫu những điều mẹ cần làm.

Sau đó chúng tôi thực hành.

Mẹ tạo dáng và tôi học được
thêm nhiều về nhiếp ảnh.

Mẹ yêu thích cả quá trình, việc tạo dáng.

Bà tìm lại được giá trị của chính mình.

Và mẹ không hề ngại ngần trước ống kính.

(Tiếng cười)

(Vỗ tay)

Mẹ cười nghiêng ngả trước bức ảnh này.

(Tiếng cười)

Ý tưởng cho bức ảnh này được lấy từ
một bộ phim cũ của Đức.

Bộ phim có tên Das Boot,
kể về lính hải quân.

Bạn thấy đấy, những gì trên đây
trông có vẻ giống E.T hơn.

(Tiếng cười)

Nên tôi gạt tấm ảnh sang một bên,
nghĩ rằng đó hoàn toàn là một thất bại,

bởi vì nó không như những gì tôi kỳ vọng.

Nhưng mẹ tôi đã cười rất nhiều.

Cuối cùng tôi cũng quyết định
đăng bức ảnh lên mạng.

Và tôi nhận được rất nhiều sự chú ý.

Giờ đây, cùng với căn bệnh Alzheimer
hay mất trí nhớ,

hiển nhiên nỗi buồn và sự chán chường
cũng tồn tại

cho những ai có liên quan.

Đây là tiếng gào thét trong
im lặng của mẹ.

Có dạo mẹ nói với tôi,

"Tại sao trong đầu mẹ có
rất nhiều điều muốn nói,

nhưng trước khi kịp nói ra
thì mẹ lại quên mất?"

"Tại sao trong đầu mẹ có
rất nhiều điều muốn nói,

nhưng trước khi kịp nói ra
thì mẹ lại quên mất?"

(Vỗ tay)

Giờ đây, là người chăm sóc và họa sĩ
toàn thời gian,

Tôi cũng có những khi bực dọc.

(Tiếng cười)

Nhưng để cân bằng lại những khó khăn,
chúng tôi cùng nhau chơi đùa.

Đó là nơi chốn hạnh phúc của mẹ tôi.

Và tôi cũng cần mẹ ở đó.

(Tiếng cười)

(Tiếng cười)

(Tiếng cười)

Giờ đây mẹ tôi đang già đi.

Bà sẽ nói,
"Tại sao mẹ lại già nhanh đến vậy?"

(Tiếng thở dài)

"Già quá."

"Và cũng nhanh quá."

Tôi cũng để mẹ làm mẫu trong
những bức tranh sơn dầu của mình.

Bức tranh có tên "Người Thợ May"
(The Dressmaker)

Tôi nhớ khi còn nhỏ,

mẹ tôi may quần áo cho cả nhà

bằng chiếc máy kềnh càng và nặng nề này

được đặt ở trên sàn tầng hầm.

Rất nhiều đêm tôi đi xuống đó
và làm bài tập.

Tôi sẽ ngồi phía sau mẹ,
trên chiếc ghế vải bọc này,

tiếng động cơ máy ồn ã và tiếng
mũi khâu lặp đi lặp lại

mang cho tôi cảm giác yên ả.

Khi mẹ chuyển đến sống cùng tôi,

tôi giữ lại chiếc máy và đặt ở
phòng chụp ảnh.

Bức vẽ này đưa tôi trở về
thời thơ ấu của mình.

Điều thú vị là

bây giờ người ngồi sau tôi chính là mẹ,

theo dõi cách tôi vẽ bà

làm việc cùng với chiếc máy khâu

nơi tôi đã từng ngồi sau lưng mẹ,
quan sát mẹ may quần áo

50 năm trước.

Tôi cũng để mẹ làm việc, điều này giúp
mẹ bận rộn và có thời gian nghĩ ngợi.

Tôi đưa cho mẹ một chiếc máy ảnh nhỏ

và nói rằng mẹ hãy chụp ít nhất mười tấm
mỗi ngày về bất kì thứ gì mẹ thích.

Đây là những bức ảnh mẹ tôi đã chụp.

Trước đó bà chưa từng động tới máy ảnh.

Mẹ đã 93 tuổi.

Chúng tôi sẽ ngồi xuống và cùng
thảo luận về những việc đã làm.

Tôi sẽ cố gắng giải thích

(Tiếng cười)

Tại sao và bằng cách nào tôi
làm được điều đó,

ý nghĩa, cảm xúc và
tại sao chúng liên hệ với nhau.

Trái lại, mẹ tôi, chỉ nói ngắn gọn,

"sì,"

"no"

"bella" hay "bruta"

(Tiếng cười)

Tôi quan sát biểu cảm của mẹ.

Bà luôn có cách kết câu
bằng cách này hay cách kia.

Với mẹ hành trình khám phá này
vẫn chưa kết thúc.

Hiện bà đang sống ở nơi trợ giúp cư trú.

cách nhà tôi 10 phút đi bộ.

Tôi đến thăm mẹ hai ngày một lần.

Bệnh mất trí nhớ của mẹ đã tới mức

mẹ sẽ không an toàn khi ở cùng tôi.

Trong nhà có rất nhiều cầu thang.

Bà không còn nhớ tên tôi nữa.

(Nghẹn giọng)
Nhưng điều đó hoàn toàn ổn.

Bà vẫn nhận ra khuôn mặt tôi

và luôn nở nụ cười khi bà thấy tôi.

(Vỗ tay)

(Vỗ tay kết thúc)

Tôi không còn chụp ảnh mẹ nữa.

Với tôi điều này không
công bằng hay đúng đắn.

Và mẹ sẽ không hiểu được lí do tại sao
phải làm vậy.

Bố tôi,

em trai tôi,

(Nghẹn giọng) cháu trai tôi,

vợ và người bạn thân nhất của tôi,

đều ra đi rất đột ngột.

Tôi không có cơ hội

để nói với họ tôi trân trọng và yêu
thương họ nhiều đến thế nào.

Với mẹ, tôi cần phải ở bên bà

và kéo dài khoảng thời gian
phải nói tạm biệt.

(Vỗ tay)

(Vỗ tay kết thúc)

Với tôi, điều quan trọng là luôn có mặt
và lắng nghe.

Họ cần phải thuộc về một thứ gì đó,
bất cứ thứ gì.

Không cần phải là một
điều gì đó quá cao siêu --

Chỉ cần đơn giản như cùng nhau đi dạo.

Cho họ cảm giác

được nối kết, được tham dự

và cảm giác được thuộc về một điều gì đó.

Hãy khiến khoảng thời gian đó
trở nên ý nghĩa.

Cuộc sống xoay quanh khát khao được sống

và không phải đợi để chết.

(Tiếng vỗ tay)

(Tiếng vỗ tay kết thúc)

Tôi có thể thấy cánh tay và nụ cười
của các bạn được không?

(Tiếng cười)

Điều này dành cho mẹ, mẹ à.

(Tiếng máy ảnh)

(Vỗ tay)