Fotograficzna podróż matki i syna przez otępienie
-
0:01 - 0:05Kiedy moja 91-letnia mama, Elia,
wprowadziła się do mnie, -
0:05 - 0:07myślałem, że wyświadczam jej przysługę.
-
0:08 - 0:11Tak naprawdę było na odwrót.
-
0:12 - 0:16Mama miała problemy z pamięcią
i akceptacją swojego wieku. -
0:17 - 0:19Wydawała się przygnębiona.
-
0:20 - 0:23Starałem się, żeby było jej jak najlepiej,
-
0:23 - 0:26ale kiedy malowałem
-
0:26 - 0:29i zerkałem na nią znad sztalugi,
widziałem, że jedynie trwa. -
0:30 - 0:33Wpatrywała się w pustkę.
-
0:34 - 0:37Patrzyłem, jak powoli
wspina się po schodach. -
0:37 - 0:39Nie była mamą, przy której dorastałem.
-
0:40 - 0:47Zamiast niej widziałem
wychudzoną, drobną staruszkę. -
0:49 - 0:53Minęło kilka tygodni, potrzebowałem
przerwy od malowania. -
0:53 - 0:56Chciałem wypróbować nowy aparat.
-
0:56 - 1:00Byłem podekscytowany, bo miał
różne pokrętła, przyciski i ustawienia, -
1:00 - 1:01które chciałem opanować.
-
1:01 - 1:05Ustawiłem statyw przed dużym lustrem,
-
1:06 - 1:11blokując w ten sposób wejście
do jedynej łazienki w domu. -
1:11 - 1:13(Śmiech)
-
1:13 - 1:15Jakiś czas później słyszę głos:
-
1:17 - 1:20"Muszę skorzystać z ubikacji".
-
1:20 - 1:21(Śmiech)
-
1:21 - 1:23"Pięć minut, mamo. Muszę to skończyć".
-
1:24 - 1:29Piętnaście minut później znów słyszę głos:
-
1:30 - 1:33"Muszę skorzystać z ubikacji".
-
1:33 - 1:35"Jeszcze pięć minut".
-
1:36 - 1:37Wtedy stało się to.
-
1:41 - 1:44(Śmiech)
-
1:44 - 1:46(Brawa)
-
1:51 - 1:53(Koniec braw)
-
1:53 - 1:55I to.
-
1:57 - 2:00(Śmiech)
-
2:03 - 2:05I jeszcze to.
-
2:07 - 2:10(Śmiech)
-
2:14 - 2:17I wtedy mnie olśniło.
-
2:17 - 2:18Coś nas połączyło.
-
2:19 - 2:22Było coś, co mogliśmy robić razem.
-
2:25 - 2:29Mama urodziła się w małej górskiej
wiosce w środkowych Włoszech. -
2:29 - 2:32Jej rodzicie mieli ziemię i hodowali owce.
-
2:33 - 2:35Jej tata zmarł młodo na zapalenie płuc,
-
2:35 - 2:40zostawiając żonę i dwie córki
z gospodarstwem na głowie. -
2:41 - 2:44Doszły do wniosku, że sobie nie poradzą.
-
2:44 - 2:47Musiały podjąć bardzo trudną decyzję.
-
2:47 - 2:50Mama, starsza z córek, w wieku 13 lat
-
2:51 - 2:56wyszła za mąż za dwa razy starszego
mężczyznę, którego w ogóle nie znała. -
2:57 - 3:01Odebrano jej dzieciństwo
i wrzucono w dorosłość. -
3:03 - 3:06W wieku 16 lat urodziła pierwsze dziecko.
-
3:09 - 3:11Wiele lat później w Toronto
-
3:12 - 3:14mama dostała pracę w fabryce odzieżowej
-
3:14 - 3:19i szybko została kierowniczką
bardzo dużej szwalni. -
3:20 - 3:22W zakładzie pracowało wielu imigrantów,
-
3:22 - 3:26więc mama uczyła się słówek
z książek do tłumaczeń. -
3:26 - 3:31Powtarzała je po francusku, grecku,
hiszpańsku, portugalsku, duńsku, polsku, -
3:31 - 3:35rosyjsku, rumuńsku i węgiersku
w każdym zakątku domu. -
3:36 - 3:41Podziwiałem jej skupienie i determinację
-
3:41 - 3:44we wszystkim, co kochała robić.
-
3:45 - 3:47Po tym olśnieniu w łazience
-
3:48 - 3:52mama pomagała mi w moich
próbach fotograficznych jako modelka. -
3:53 - 3:57Przez cały ten czas mówiła,
a ja słuchałem. -
3:57 - 4:01Opowiadała o wczesnym dzieciństwie
i o tym, jak się czuje teraz. -
4:02 - 4:04Poświęcaliśmy sobie nawzajem uwagę.
-
4:05 - 4:07Mama traciła pamięć krótkotrwałą,
-
4:07 - 4:10lepiej pamiętała lata swojej młodości.
-
4:11 - 4:13Zadawałem pytania,
a ona opowiadała mi historie. -
4:14 - 4:17Słuchałem, byłem jej publicznością.
-
4:18 - 4:19Przychodziły mi do głowy pomysły.
-
4:19 - 4:22Zapisywałem je i szkicowałem.
-
4:23 - 4:26Pokazywałem mamie, co ma robić,
odgrywając przed nią scenki. -
4:28 - 4:30Później je inscenizowaliśmy.
-
4:30 - 4:35Ona pozowała, a ja uczyłem się
czegoś nowego o fotografii. -
4:37 - 4:41Mama uwielbiała odgrywanie scenek.
-
4:41 - 4:45Znowu czuła, że jest ważna i potrzebna.
-
4:46 - 4:48I z pewnością nie bała się obiektywu.
-
4:49 - 4:52(Śmiech)
-
4:52 - 4:54(Brawa)
-
4:58 - 5:00(Koniec braw)
-
5:01 - 5:04Mama śmiała się do rozpuku,
kiedy pokazałem jej to zdjęcie. -
5:04 - 5:07(Śmiech)
-
5:07 - 5:12Pomysł zaczerpnąłem
ze starego niemieckiego filmu -
5:12 - 5:14o okręcie podwodnym "Okręt".
-
5:14 - 5:18Jak widać, efekt przypomina raczej "E.T.".
-
5:18 - 5:20(Śmiech)
-
5:20 - 5:24Odłożyłem to zdjęcie,
bo myślałem, że się nie udało, -
5:24 - 5:26miałem przecież inną wizję.
-
5:27 - 5:29Ale mama tak się śmiała,
-
5:29 - 5:34że ostatecznie, dla żartu,
postanowiłem opublikować je w sieci. -
5:35 - 5:39Zyskało bardzo dużo uwagi.
-
5:42 - 5:44W chorobie Alzheimera i otępieniu
-
5:45 - 5:48frustracja i smutek są nieuniknione
-
5:48 - 5:49dla wszystkich zaangażowanych.
-
5:50 - 5:53To cichy krzyk w wykonaniu mamy.
-
5:55 - 5:57Pewnego dnia zadała mi pytanie:
-
5:57 - 6:01"Dlaczego mam głowę pełną rzeczy,
o których chciałabym powiedzieć, -
6:01 - 6:06ale zapominam je,
zanim dotrą do mych ust?". -
6:08 - 6:14"Dlaczego mam głowę pełną rzeczy,
o których chciałabym powiedzieć, -
6:16 - 6:20ale zapominam je,
zanim dotrą do mych ust?" -
6:21 - 6:23(Brawa)
-
6:28 - 6:30(Koniec braw)
-
6:34 - 6:37Jako pełnoetatowy opiekun i malarz
-
6:38 - 6:40też czułem się sfrustrowany.
-
6:41 - 6:43(Śmiech)
-
6:44 - 6:47Żeby zrównoważyć trudności, bawiliśmy się.
-
6:47 - 6:49Dzięki temu mama była szczęśliwa.
-
6:49 - 6:51Chciałem, żeby tak się czuła.
-
6:54 - 6:55(Śmiech)
-
6:58 - 7:01(Śmiech)
-
7:03 - 7:06(Śmiech)
-
7:07 - 7:10Mama przejmowała się tym, że się starzeje.
-
7:10 - 7:15Mówiła: "Jak to się stało, że tak szybko
i tak bardzo się postarzałam?". -
7:18 - 7:20(Publiczność wzdycha)
-
7:30 - 7:31"Tak się postarzałam".
-
7:37 - 7:38"Tak szybko".
-
7:41 - 7:45Mama pozowała mi też do obrazów olejnych.
-
7:46 - 7:48Ten jest zatytułowany "Krawcowa".
-
7:50 - 7:52Pamiętam, że kiedy byłem dzieckiem,
-
7:53 - 7:56mama szyła ubrania dla całej rodziny
-
7:56 - 7:59na tej ogromnej,
ciężkiej maszynie do szycia -
7:59 - 8:02przytwierdzonej do podłogi w piwnicy.
-
8:03 - 8:08Wieczorami brałem pracę domową
i schodziłem na dół. -
8:09 - 8:12Siadałem za mamą na fotelu.
-
8:14 - 8:19Cichy warkot wielkiego silnika
i monotonny odgłos szycia -
8:19 - 8:20przynosiły mi ukojenie.
-
8:22 - 8:23Kiedy mama zamieszkała ze mną,
-
8:23 - 8:27zachowałem tę maszynę
i umieściłem w studiu. -
8:28 - 8:31Ten obraz budzi we mnie
wspomnienia z dzieciństwa. -
8:32 - 8:34Co ciekawe,
-
8:34 - 8:38tym razem mama siedzi za mną
-
8:39 - 8:43i patrzy, jak ją maluję podczas
pracy na tej samej maszynie, -
8:43 - 8:49na której 50 lat wcześniej szyła,
kiedy ja siedziałem za nią, -
8:50 - 8:52patrząc, jak pracuje.
-
8:55 - 8:59Powierzyłem mamie projekt
do wykonania, żeby czymś ją zająć. -
9:00 - 9:02Dałem jej mały aparat
-
9:02 - 9:06i poprosiłem, żeby każdego dnia
robiła co najmniej 10 dowolnych zdjęć. -
9:07 - 9:08To jej fotografie.
-
9:09 - 9:13Nigdy wcześniej nie miała w ręku aparatu.
-
9:14 - 9:15Miała 93 lata.
-
9:41 - 9:44Siadaliśmy razem
i rozmawialiśmy o naszej pracy. -
9:45 - 9:47Starałem się wyjaśnić,
-
9:47 - 9:48(Śmiech)
-
9:48 - 9:51jak i dlaczego zrobiłem swoje prace,
-
9:51 - 9:54ich sens, uczucia z nimi związane,
dlaczego miały znaczenie. -
9:55 - 10:01Mama natomiast mówiła: "sì", "no",
-
10:02 - 10:04"bella" albo "brutta".
-
10:04 - 10:05(Śmiech)
-
10:05 - 10:08Obserwowałem jej wyraz twarzy.
-
10:10 - 10:15Do niej zawsze należało ostatnie słowo,
nawet jeśli było niewypowiedziane. -
10:17 - 10:20Ta podróż pełna odkryć nie skończyła się.
-
10:22 - 10:25Mama jest teraz w domu opieki,
-
10:25 - 10:2710 minut pieszo od mojego domu.
-
10:29 - 10:31Odwiedzam ją co drugi dzień.
-
10:34 - 10:35Otępienie weszło w takie stadium,
-
10:35 - 10:38że mój dom przestał
być bezpiecznym miejscem. -
10:39 - 10:40Jest w nim dużo schodów.
-
10:43 - 10:44Nie pamięta już mojego imienia.
-
10:47 - 10:49(Łamiącym się głosem)
Ale wiecie co? To nic. -
10:51 - 10:53Wciąż rozpoznaje moją twarz
-
10:53 - 10:57i zawsze kiedy mnie widzi,
uśmiecha się szeroko. -
10:58 - 11:00(Brawa)
-
11:11 - 11:13(Koniec braw)
-
11:13 - 11:15Nie robię jej już zdjęć.
-
11:16 - 11:19Nie byłoby to uczciwe
ani etyczne z mojej strony. -
11:20 - 11:23Nie rozumiałaby, dlaczego je robię.
-
11:24 - 11:25Mój ojciec,
-
11:26 - 11:27mój brat,
-
11:28 - 11:30(Łamiącym się głosem) bratanek,
-
11:35 - 11:37moja partnerka i najlepsza przyjaciółka,
-
11:37 - 11:39wszyscy nagle zmarli.
-
11:40 - 11:42A ja nie miałem szansy,
-
11:42 - 11:46żeby powiedzieć im, jak są
dla mnie ważni i jak bardzo ich kocham. -
11:47 - 11:50Chcę być przy mojej mamie
-
11:51 - 11:54i mieć czas na długie pożegnanie.
-
11:57 - 11:59(Brawa)
-
12:09 - 12:10(Koniec braw)
-
12:11 - 12:15Liczy się obecność i prawdziwe słuchanie.
-
12:15 - 12:19Osoby zależne od nas chcą czuć się
częścią czegoś, czegokolwiek. -
12:19 - 12:22To, co nas łączy, nie musi być
czymś niezwykle głębokim. -
12:23 - 12:25Wystarczą wspólne spacery.
-
12:27 - 12:31Dajmy im poczucie kontaktu,
-
12:31 - 12:35uczestnictwa i przynależności.
-
12:36 - 12:39Niech każda chwila ma znaczenie.
-
12:41 - 12:43Chodzi o to, żeby chcieć żyć,
-
12:44 - 12:47a nie czekać na śmierć.
-
12:50 - 12:51(Brawa)
-
12:59 - 13:00(Koniec braw)
-
13:03 - 13:06Czy możecie teraz
pomachać i uśmiechnąć się? -
13:07 - 13:08(Śmiech)
-
13:08 - 13:09Mamo, to dla ciebie.
-
13:11 - 13:13(Odgłos aparatu fotograficznego)
-
13:14 - 13:17(Brawa)
- Title:
- Fotograficzna podróż matki i syna przez otępienie
- Speaker:
- Tony Luciani
- Description:
-
Artysta Tony Luciani sprawdzał nowy aparat, kiedy jego 91-letnia matka, Elia, ukradkiem weszła w kadr. Zdjęcia te dały początek wieloletniej współpracy. Luciani dokumentował życie swojej matki i jej pogodę ducha w zmaganiach z otępieniem. W tej poruszającej prelekcji Luciani opowiada historie, które kryją się za ich ulubionymi fotografiami. Dzieli się przy tym radością i smutkiem, które towarzyszą opiece nad starzejącym się rodzicem.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TEDTalks
- Duration:
- 13:32
Barbara Guzik approved Polish subtitles for A mother and son’s photographic journey through dementia | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for A mother and son’s photographic journey through dementia | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for A mother and son’s photographic journey through dementia | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for A mother and son’s photographic journey through dementia | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for A mother and son’s photographic journey through dementia | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for A mother and son’s photographic journey through dementia | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for A mother and son’s photographic journey through dementia | ||
Barbara Guzik edited Polish subtitles for A mother and son’s photographic journey through dementia |