Cách chiến thắng Song đề tù nhân
-
0:07 - 0:12Có hai anh bạn bánh gừng siêu lí trí kia,
Crispy và Chewy, -
0:12 - 0:15đang đi dạo ngoài trời
thì bị một con cáo bắt gặp. -
0:15 - 0:17Thấy hai anh đang hí hửng vui vẻ,
anh ta quyết định, -
0:17 - 0:20thay vì ăn hai người,
-
0:20 - 0:24cáo quyết định đặt tình bạn của họ
vào một song đề tàn nhẫn. -
0:24 - 0:30Cáo hỏi mỗi anh là muốn cáo tha
hay ăn bạn mình. -
0:30 - 0:32Họ được phép thảo luận,
-
0:32 - 0:37nhưng không ai biết người kia chọn gì
tới khi cả hai chốt đáp án. -
0:37 - 0:44Nếu hai người chọn tha cho nhau,
cáo sẽ chỉ ăn một chi của mỗi người. -
0:44 - 0:48Nếu một người chọn tha
còn người kia chọn ăn thịt, -
0:48 - 0:50thì người chọn tha sẽ bị ăn thịt,
-
0:50 - 0:54còn người phản bội kia sẽ được thả đi
với tứ chi nguyên vẹn. -
0:54 - 1:01Nếu cả hai chọn ăn thịt,
cáo sẽ ăn ba chi của mỗi người. -
1:01 - 1:06Trong lý thuyết trò chơi, tình huống này
được gọi là Song Đề Tù Nhân. -
1:06 - 1:11Để biết hai anh bánh gừng này xử lý sao
với lý trí hoàn hảo của họ, -
1:11 - 1:14ta hãy xem xét các kết quả
của từng quyết định của họ. -
1:14 - 1:19Hàng ngang là quyết định của Crispy,
cột dọc là quyết định của Chewy. -
1:19 - 1:21Các số trong các ô
-
1:21 - 1:24biểu trưng cho kết quả
các lựa chọn của họ, -
1:24 - 1:27và được tính bằng số chi
mà mỗi người còn giữ được. -
1:27 - 1:32Vậy thì tình nghĩa anh em có chắc bền lâu
đối với hai anh này? -
1:32 - 1:34Đầu tiên, hãy xét lựa chọn của Chewy.
-
1:34 - 1:39Nếu Crispy chọn tha cho Chewy, Chewy sẽ
không sao nếu Chewy chọn hy sinh Crispy. -
1:39 - 1:42Nếu Crispy chọn hy sinh Chewy,
-
1:42 - 1:46Chewy bảo toàn được một chi của mình
nếu Chewy cũng chọn hy sinh Crispy. -
1:46 - 1:49Dù Crispy chọn như nào,
-
1:49 - 1:55thì Chewy cũng có lợi hơn
nếu Chewy chọn hy sinh bạn mình. -
1:55 - 1:57Nếu ngược lại thì cũng thế.
-
1:57 - 2:01Đây là cái kết phổ biến
của Song đề tù nhân. -
2:01 - 2:03hai người lúc nào cũng sẽ phản nhau.
-
2:03 - 2:08Họ sẽ hy sinh bạn họ bất kể giá nào.
-
2:08 - 2:12Các nhà lý thuyết trò chơi gọi cái này
là "Cân bằng Nash", -
2:12 - 2:16nghĩa là không ai được lợi nếu không
phản bội người kia. -
2:16 - 2:18Crispy và Chewy hành động như dự đoán
-
2:18 - 2:22và con cáo tự cao kia sẽ được
một bụng bánh gừng no bụng. -
2:22 - 2:27Và hai anh cựu bạn thân,
mỗi người còn lại một chân. -
2:27 - 2:29Thường thì câu chuyện này kết thúc như thế
-
2:29 - 2:33nhưng có một ông phù thùy đã tình cờ
thấy cái sai của hai anh. -
2:33 - 2:38Ông ta bảo Crispy và Chewy rằng,
để phạt hai người vì tội phản bội nhau, -
2:38 - 2:42hai người sẽ phải gặp lại song đề này
tới cuối của đời họ. -
2:42 - 2:47Mỗi sáng mỗi anh sẽ có đủ chân tay.
-
2:47 - 2:48Bây giờ thì sao?
-
2:48 - 2:54Đây gọi là Song Đề Tù Nhân Vô Tận,
nó thay đổi cả một cuộc chơi. -
2:54 - 2:59Đó là vì hai anh bánh gừng có thể
sử dụng những quyết định tương lai -
2:59 - 3:02như con bài thương lượng
cho những thứ hiện tại. -
3:02 - 3:06Hãy xem chiến thuật này: hai người đồng ý
tha cho nhau mỗi ngày. -
3:06 - 3:09Nếu ai mà chọn hy sinh người kia,
-
3:09 - 3:14người kia sẽ trả thù bằng việc
chọn hy sinh bạn mình vĩnh viễn. -
3:14 - 3:18Như vậy có đủ để hai cái bánh gừng
chúng sinh tội nghiệp này -
3:18 - 3:20đồng ý hợp tác?
-
3:20 - 3:24Để biết rõ,
mình phải xem xét một yếu tố nữa: -
3:24 - 3:28hai anh bánh gừng
chắc hẳn quan tâm về tương lai -
3:28 - 3:30ít hơn là quan tâm tới hiện tại.
-
3:30 - 3:33Nói cách khác, họ có lẽ coi nhẹ
-
3:33 - 3:37việc họ quan tâm về số lượng chi
của họ ở tương lai. -
3:37 - 3:39Ta gọi số lượng chi này là delta.
-
3:39 - 3:44Điều này giống như lạm phát tiền tệ.
-
3:44 - 3:46Nếu delta là một phần hai,
-
3:46 - 3:52ngày một họ quan tâm về số chi ngày hai
bằng nửa sự quan tâm về số chi ngày một, -
3:52 - 3:56ngày ba bằng một phần tư ngày một,
và cứ tương tự vậy. -
3:56 - 4:01Delta bằng 0 là họ không thèm quan tâm
về số lượng chi trên người họ ra sao nữa, -
4:01 - 4:06nghĩa là họ cứ tiếp tục lựa chọn
hy sinh lẫn nhau mãi mãi. -
4:06 - 4:11Nhưng mà khi delta tiến về một,
họ sẽ làm mọi cách -
4:11 - 4:15để tránh nỗi đau vô vàn
khi bị ăn ba chi, -
4:15 - 4:17nghĩa là họ sẽ tha cho nhau.
-
4:17 - 4:21Tại một điểm nào đó ở giữa,
họ có thể chọn một trong hai. -
4:21 - 4:23Ta có thể tìm ra thời điểm đó là khi nào
-
4:23 - 4:27bằng cách viết ra hết chuỗi quyết định
ở mỗi phương pháp lựa chọn, -
4:27 - 4:31cho chúng bằng nhau và tìm delta.
-
4:31 - 4:37Kết quả bằng một phần ba, nghĩa là
nếu Crispy và Chewy quan tâm về ngày mai -
4:37 - 4:40ít nhất bằng một phần ba hiện tại,
-
4:40 - 4:44chiến thuật tốt nhất cho họ là
chọn tha cho nhau và hợp tác với nhau mãi. -
4:44 - 4:48Các phân tích này không chỉ có ở
câu chuyện bánh qui và phù thùy; -
4:48 - 4:51ta cũng thấy nó xuất hiện
cả ở đời sống thường nhật -
4:51 - 4:55giống như thương lượng về thương mại
và chính trị quốc tế. -
4:55 - 4:59Các lãnh đạo lí trí phải luôn cho rằng
quyết định của họ hôm nay -
4:59 - 5:02sẽ ảnh hưởng đối thủ của họ ngày mai.
-
5:02 - 5:07Ích kỷ chỉ được lợi một thời gian ngắn,
nhưng để được cái lợi dài lâu -
5:07 - 5:13hợp tác hòa bình là một lựa chọn tốt nhất
và hiệu quả nhất theo chứng minh toán học. -
5:13 - 5:17Cũng như các anh bánh gừng,
cuộc đời các anh hơi vương vãi -
5:17 - 5:20nhưng miễn là chịu đi chơi cùng nhau
dù với chỉ một chân, -
5:20 - 5:23tình bạn tốt hai anh sẽ mãi mãi bền lâu.
- Title:
- Cách chiến thắng Song đề tù nhân
- Speaker:
- Lucas Husted
- Description:
-
Xem phiên bản đầy đủ tại: https://ed.ted.com/lessons/how-to-outsmart-the-prisoner-s-dilemma-lucas-husted
Hai anh bánh gừng siêu lí trí, Crispy và Chewy, đi dạo và gặp một anh cáo. Thay vì ăn hai anh bánh gừng, cáo ta quyết định thử thách hai anh này. Cáo ta hỏi hai anh được quyền lựa chọn cáo ta tha hay ăn thịt người bạn của họ. Họ nên chọn như thế nào? Lucas Husted giải thích học thuyết Song đề tù nhân.
Bài giảng bởi Lucas Husted, chỉ đạo bởi Ivana Bošnjack and Thomas Johnson.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:24
Thu Ha Tran approved Vietnamese subtitles for How to outsmart the Prisoner's Dilemma | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for How to outsmart the Prisoner's Dilemma | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for How to outsmart the Prisoner's Dilemma | ||
Anthony Dam accepted Vietnamese subtitles for How to outsmart the Prisoner's Dilemma | ||
Anthony Dam edited Vietnamese subtitles for How to outsmart the Prisoner's Dilemma | ||
Anthony Dam edited Vietnamese subtitles for How to outsmart the Prisoner's Dilemma | ||
Anthony Dam edited Vietnamese subtitles for How to outsmart the Prisoner's Dilemma | ||
Anthony Dam edited Vietnamese subtitles for How to outsmart the Prisoner's Dilemma |