Vắc-xin có thể được tạo ra nhanh tới đâu?
-
0:07 - 0:09Khi một mầm bệnh mới xuất hiện,
-
0:09 - 0:12cơ thể và các hệ thống y tế của chúng ta
dễ bị tổn thương. -
0:12 - 0:16Vào những lúc như thế này,
nhu cầu cấp thiết cho một loại vắc-xin -
0:16 - 0:20để tạo ra khả năng miễn dịch rộng rãi
cùng giảm thiểu thiệt hại tính mạng. -
0:20 - 0:24Vậy ta có thể phát triển một vắc-xin
nhanh tới đâu khi ta cần chúng nhất? -
0:24 - 0:28Sự phát triển của vắc-xin thông thường
có thể chia thành ba giai đoạn. -
0:28 - 0:32Ở nghiên cứu thăm dò, các nhà khoa học
thí nghiệm với các phương pháp khác nhau -
0:32 - 0:35để tìm các mẫu vắc-xin an toàn
và nhân rộng rãi. -
0:35 - 0:39Khi được kiểm định tại phòng thí nghiệm,
họ đưa vào thử nghiệm lâm sàng, -
0:39 - 0:44nơi các vắc-xin được đánh giá
về an toàn, hiệu quả và các tác dụng phụ -
0:44 - 0:47qua một loạt các nhóm người.
-
0:47 - 0:50Cuối cùng, sản xuất,
-
0:50 - 0:54nơi các vắc-xin được sản xuất
và phân phối cho sử dụng công cộng. -
0:54 - 0:59Dưới các tình huống bình thường, quá trình
mất trung bình 15 đến 20 năm. -
0:59 - 1:03Nhưng trong suốt một đại dịch,
các nhà nghiên cứu dùng nhiều chiến lược -
1:03 - 1:06để chuyển qua từng giai đoạn
nhanh hết khả năng. -
1:06 - 1:10Nghiên cứu thăm dò có lẽ
là linh động nhất. -
1:10 - 1:13Mục tiêu của giai đoạn này là
để tìm một cách an toàn -
1:13 - 1:17để cho hệ thống miễn dịch của chúng ta
tiếp xúc vi-rút hoặc vi khuẩn. -
1:17 - 1:21Điều này đưa cơ thể chúng ta
thông tin nó cần để tạo ra các kháng thể -
1:21 - 1:24có khả năng chống lại
sự truyền nhiễm thật sự. -
1:24 - 1:28Có nhiều cách để an toàn kích hoạt
sự phản ứng miễn dịch này, -
1:28 - 1:33nhưng đa số, những mẫu hiệu quả nhất
cũng tốn nhiều thời gian nhất để sản xuất. -
1:33 - 1:37Những vắc-xin giảm độc lực truyền thống
tạo ra khả năng chống chịu lâu dài. -
1:37 - 1:40Nhưng chúng phụ thuộc vào
những chủng vi-rút yếu -
1:40 - 1:45buộc phải nuôi cấy trong mô
không phải của con người thời gian dài. -
1:45 - 1:48Các vắc-xin bất hoạt có sự tiếp cận
nhanh hơn nhiều, -
1:48 - 1:54trực tiếp áp dụng nhiệt, a-xít hay bức xạ
để làm suy yếu mầm bệnh. -
1:54 - 1:58Các vắc-xin tiểu đơn vị, thứ tiêm
các đoạn protein vô hại, -
1:58 - 2:00cũng có thể được tạo ra nhanh chóng.
-
2:00 - 2:05Nhưng các kỹ thuật nhanh hơn này
tạo ra khả năng phục hồi kém mạnh mẽ hơn. -
2:05 - 2:08Đây chỉ là ba trong số
rất nhiều mẫu vắc-xin, -
2:08 - 2:11mỗi cái đều có ưu và nhược điểm riêng.
-
2:11 - 2:14Không có phương pháp duy nhất nào
được đảm bảo là hiệu quả -
2:14 - 2:17và tất cả chúng đều yêu cầu
tiêu tốn thời gian nghiên cứu. -
2:17 - 2:20Vậy cách tốt nhất để đẩy nhanh mọi thứ
là cho nhiều phòng thí nghiệm -
2:20 - 2:23làm việc trên các mẫu khác nhau
cùng lúc. -
2:23 - 2:26Chiến lược chạy đua về đích này
-
2:26 - 2:30đã tạo ra vắc-xin Zika
thử nghiệm đầu tiên trong bảy tháng -
2:30 - 2:35và vắc-xin thử nghiệm COVID-19 đầu tiên
chỉ với 42 ngày. -
2:35 - 2:39Được thử nghiệm không có nghĩa là
các vắc-xin này sẽ thành công. -
2:39 - 2:42Nhưng các mẫu được coi là an toàn
và dễ dàng nhân rộng -
2:42 - 2:47có thể vào thử nghiệm lâm sàng lúc
các phòng khác tiếp tục tìm các lựa chọn. -
2:47 - 2:52Bất cứ một vắc-xin thử nghiệm
được sản xuất trong bốn tháng hay bốn năm, -
2:52 - 2:57giai đoạn tiếp thường là giai đoạn dài
và khó lường nhất của việc phát triển. -
2:57 - 3:02Thử nghiệm lâm sàng gồm ba giai đoạn,
mỗi cái lại chứa nhiều thử nghiệm. -
3:02 - 3:07Giai đoạn thử nghiệm I tập trung vào
cường độ của phản ứng miễn dịch, -
3:07 - 3:11và cố gắng xây dựng vắc-xin
an toàn và hiệu quả. -
3:11 - 3:15Giai đoạn thử nghiệm II tập trung xác định
liều lượng đúng và kế hoạch phân phát -
3:15 - 3:17trên một lượng dân số rộng hơn.
-
3:17 - 3:20Và giai đoạn thử nghiệm III xác định
độ an toàn -
3:20 - 3:24qua vắc-xin chính sử dụng trong cộng đồng,
-
3:24 - 3:28đồng thời cũng xác định tác dụng phụ
hiếm gặp và các phản ứng tiêu cực. -
3:28 - 3:32Để đưa ra các biến số
và tập trung vào độ an toàn lâu dài, -
3:32 - 3:36nó cực kỳ khó để đẩy nhanh
thử nghiệm lâm sàng. -
3:36 - 3:39Trong các tình huống cực đoan,
các nhà nghiên cứu chạy nhiều thử nghiệm -
3:39 - 3:42trong một giai đoạn cùng lúc.
-
3:42 - 3:46Nhưng chúng vẫn cần đáp ứng các tiêu chí
an toàn trước khi chuyển tiếp. -
3:46 - 3:50Đôi lúc, các phòng thí nghiệm có thể
xúc tiến quá trình này bằng tận dụng -
3:50 - 3:53các phương pháp điều trị
được phê duyệt trước đó. -
3:53 - 3:59Năm 2009, các nhà nghiên cứu đã điều chỉnh
vắc-xin cúm mùa để điều trị H1N1— -
3:59 - 4:04sản xuất một vắc-xin
có sẵn rộng rãi chỉ trong sáu tháng. -
4:04 - 4:08Tuy nhiên, kỹ thuật này chỉ hoạt động
khi xử lý các mầm bệnh quen thuộc -
4:08 - 4:12có các mẫu vắc-xin đã được xây dựng tốt.
-
4:12 - 4:17Sau khi giai đoạn III thành công,
một cơ quan quản lý quốc gia -
4:17 - 4:21xem xét các kết quả và phê duyệt
các vắc-xin an toàn để sản xuất. -
4:21 - 4:26Mỗi vắc-xin có sự pha trộn độc đáo
giữa các thành phần sinh học và hóa học -
4:26 - 4:29đòi hỏi một dây chuyền chuyên dụng
để sản xuất. -
4:29 - 4:32Để bắt đầu sản xuất
ngay khi vắc-xin được phê duyệt, -
4:32 - 4:38các kế hoạch sản xuất buộc phải được làm
song song với nghiên cứu và thử nghiệm. -
4:38 - 4:42Điều này đòi hỏi sự phối hợp ăn ý
giữa các phòng thí nghiệm và nhà sản xuất, -
4:42 - 4:47cũng như các nguồn lực đáp ứng với
các thay đổi đột ngột trong mẫu vắc-xin— -
4:47 - 4:51thậm chí nghĩa rằng
bỏ đi hàng tháng trời làm việc. -
4:51 - 4:54Qua thời gian, các tiến bộ trong
nghiên cứu thăm dò và sản xuất -
4:54 - 4:57sẽ làm quá trình này nhanh hơn.
-
4:57 - 4:59Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy
nhà nghiên cứu tương lai -
4:59 - 5:03có thể hoán đổi vật liệu di truyền từ
các loại vi-rút khác nhau -
5:03 - 5:06vào cùng một mẫu vắc-xin.
-
5:06 - 5:11Các vắc-xin dựa trên DNA và mRNA
có thể nhanh chóng xúc tiến -
5:11 - 5:14cả ba quá trình sản xuất vắc-xin.
-
5:14 - 5:16Nhưng cho đến khi các đột phá đạt tới,
-
5:16 - 5:20chiến lược tốt nhất của ta là cho
các phòng nghiên cứu toàn thế giới hợp tác -
5:20 - 5:23và làm việc song song
với nhiều phương pháp khác nhau. -
5:23 - 5:25Bằng việc chia sẻ kiến thức
và các nguồn lực, -
5:25 - 5:29Các nhà khoa học có thể phân chia
và chế ngự bất cứ mầm bệnh nào.
- Title:
- Vắc-xin có thể được tạo ra nhanh tới đâu?
- Speaker:
- Dan Kwartler
- Description:
-
Xem toàn bộ bài giảng tại đây: https://ed.ted.com/lessons/how-fast-can-a-vaccine-be-made-dan-kwartler
Khi một mầm bệnh mới xuất hiện, cơ thể và hệ thống y tế của chúng ta dễ bị tổn thương. Và khi mầm bệnh này nảy sinh bởi sự bùng nổ của một đại dịch, một nhu cầu cấp thiết cho một loại vắc-xin để tạo ra khả năng miễn dịch rộng rãi cùng giảm thiểu thiệt hại tính mạng. Vậy ta có thể phát triển một vắc-xin nhanh tới đâu khi ta cần chúng nhất? Dan Kwartler miêu tả ba giai đoạn của việc phát triển vắc-xin.
Bài giảng bởi Dan Kwartler, đạo diễn bởi Good Bad Habits.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 05:32
Thu Ha Tran approved Vietnamese subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Thu Ha Tran edited Vietnamese subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Hoàng Trung Lê accepted Vietnamese subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Hoàng Trung Lê edited Vietnamese subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Hoàng Trung Lê edited Vietnamese subtitles for How fast can a vaccine be made? | ||
Ngoc Anh Vu edited Vietnamese subtitles for How fast can a vaccine be made? |