Να είστε καχύποπτοι με τις απλές ιστορίες

Όπως σε όλους μας, έτσι και στον οικονομολόγο Τάιλερ Κάουεν αρέσουν οι καλές ιστορίες. Όμως σε αυτή την ενδιαφέρουσα ομιλία μας ζητάει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να μη βλέπουμε τη ζωή μας, την μπερδεμένη, πολύπλοκη, παράλογη ζωή μας, ως μια απλοποιημένη διήγηση.

Μου είπαν να έρθω εδώ
και να σας πω ιστορίες,

όμως αυτό που θα ήθελα να κάνω,

είναι να σας πω γιατί είμαι
καχύποπτος με τις ιστορίες,

γιατί οι ιστορίες με κάνουν νευρικό.

Για την ακρίβεια, όσο περισσότερο
με εμπνέει μια ιστορία,

πολύ συχνά, τόσο πιο νευρικό με κάνει.

(Γέλια)

Συχνά, οι καλύτερες ιστορίες
είναι αυτές που μας ξεγελούν.

Το καλό και το κακό με τις ιστορίες
είναι πως είναι σαν φίλτρο.

Παίρνουν πολλές πληροφορίες

και κάποιες τις αφήνουν απ' έξω
και κάποιες τις κρατάνε.

Όμως το θέμα με αυτό το φίλτρο είναι
πως πάντα κρατάει τα ίδια πράγματα.

Μένεις πάντα με τις ίδιες απλές ιστορίες.

Το παλιό γνωμικό λέει
ότι σχεδόν κάθε ιστορία

μπορεί να συνοψιστεί με το,
«Ένας ξένος ήρθε στην πόλη».

Υπάρχει ένα βιβλίο του Κρίστοφερ Μπούκερ,

όπου ισχυρίζεται πως υπάρχουν
μόνο επτά είδη ιστοριών:

Για τέρατα, φτώχεια και πλούτο,
αποστολές, ταξίδια και επιστροφές,

κωμωδίες, τραγωδίες, αναγεννήσεις.

Δεν χρειάζεται να συμφωνείτε
απολύτως με αυτή τη λίστα,

αλλά το θέμα είναι το εξής:

Ως προς τις ιστορίες,

επαναλαμβάνετε στον εαυτό σας
τα ίδια πράγματα, ξανά και ξανά.

Κάποτε είχε γίνει μια μελέτη

όπου ζητήσαμε από κάποια άτομα
να περιγράψουν τη ζωή τους.

Όταν τους ζητήσαμε να την περιγράψουν,

είχε ενδιαφέρον πόσο λίγοι
απάντησαν, «Μπέρδεμα!».

(Γέλια)

Πιθανώς να είναι η καλύτερη απάντηση
και δεν το εννοώ αρνητικά.

(Γέλια)

Το «μπέρδεμα» μπορεί να είναι
απελευθερωτικό, να σε ενδυναμώνει,

να είναι ένας τρόπος
ν' ανακαλύψεις τις δυνάμεις σου.

Όμως αυτό που ήθελαν
να πουν οι άνθρωποι είναι,

«Η ζωή μου είναι ένα ταξίδι».

51% ήθελαν να να μετατρέψουν
τη ζωή τους σε ιστορία.

11% είπαν, «Η ζωή μου είναι αγώνας»,
κι αυτό είναι ένα είδος ιστορίας.

8% είπαν, «Η ζωή μου είναι μυθιστόρημα»,
5% είπαν, «Η ζωή μου είναι θεατρικό έργο».

Δεν νομίζω κάποιος να είπε,
«Η ζωή μου είναι εκπομπή ριάλιτι».

(Γέλια)

Όμως, και πάλι, βάζουμε τάξη
στο μπέρδεμα που παρατηρούμε

και το μοτίβο είναι το ίδιο.

Όταν κάτι έχει τη μορφή ιστορίας,

συχνά, το θυμόμαστε όταν δεν θα έπρεπε.

Πόσοι από εσάς ξέρετε την ιστορία
του Τζορτζ Ουάσινγκτον και της κερασιάς;

Δεν είναι προφανές
το αν έγινε ακριβώς έτσι.

Η ιστορία του Πολ Ριβίρ,

δεν είναι προφανές
το αν έγινε ακριβώς έτσι.

Οπότε, και πάλι, πρέπει να είμαστε
καχύποπτοι με τις ιστορίες.

Είμαστε βιολογικά προγραμματισμένοι
ν' αντιδρούμε σ' αυτές.

Εμπεριέχουν πολλές πληροφορίες,
έχουν κοινωνική δύναμη,

μας συνδέουν με άλλους ανθρώπους.

Οπότε, είναι σαν μια καραμέλα
που μας ταΐζουν

όταν καταναλώνουμε πολιτικές πληροφορίες,
όταν διαβάζουμε μυθιστορήματα.

Όταν διαβάζουμε κάτι μη λογοτεχνικό,
μας ταΐζουν ιστορίες.

Κατά μια έννοια, η μη λογοτεχνία
είναι η νέα λογοτεχνία.

Το βιβλίο μπορεί να λέει αλήθειες,

αλλά τελικά όλα καταλήγουν
να παίρνουν τη μορφή ιστορίας.

Οπότε, ποιο πρόβλημα δημιουργείται,
όταν βασίζεσαι υπερβολικά στις ιστορίες;

Βλέπεις τη ζωή σου μ' αυτόν τον τρόπο,

αντί για το μπέρδεμα που είναι,
ή που θα έπρεπε να είναι.

Πιο συγκεκριμένα, μπορώ να σκεφτώ

αρκετά μεγάλα προβλήματα που προκύπτουν
όταν σκεφτόμαστε πολύ αφηγηματικά.

Κατ' αρχήν, οι αφηγήσεις
τείνουν να είναι υπερβολικά απλές,

γιατί το νόημα μιας αφήγησης
είναι να τα λέει απλά,

ίσως όχι μέσα σε 18 λεπτά,

αλλά μπορείς ν' αφηγηθείς κάτι
με μια-δυο προτάσεις.

Όταν αφαιρούμε τις λεπτομέρειες,

τείνουμε να λέμε ιστορίες
περί καλού και κακού,

που αφορούν

είτε την προσωπική μας ζωή,
είτε πολιτικά θέματα.

Όντως κάποια πράγματα είναι
το καλό εναντίον του κακού,

όλοι το ξέρουμε αυτό, σωστά;

Νομίζω, όμως, πως γενικότερα
έχουμε υπερβολική τάση

να λέμε την ιστορία
του καλού ενάντια στο κακό.

Φανταστείτε ότι, στο περίπου,

κάθε φορά που λέτε στον εαυτό σας
μια ιστορία περί καλού και κακού,

μειώνετε τον δείκτη νοημοσύνης σας
κατά δέκα πόντους ή και παραπάνω.

Αν το υιοθετήσετε σαν μια εσωτερική
διανοητική συνήθεια,

πιστεύω ότι είναι ένας τρόπος
να γίνετε εξυπνότεροι γρηγορότερα.

Δεν χρειάζεται να διαβάσετε βιβλία.

Απλά φανταστείτε ότι πατάτε ένα κουμπί

κάθε φορά που λέτε την ιστορία
του καλού και του κακού,

και πατώντας αυτό το κουμπί

μειώνετε τον δείκτη νοημοσύνης σας
κατά δέκα πόντους ή παραπάνω.

Ένα άλλο είδος ιστορίας
που είναι δημοφιλής, αν ξέρετε

τις ταινίες του Όλιβερ Στόουν
ή του Μάικλ Μουρ,

δεν μπορείς να δηλώσεις ότι,
«Όλα ήταν μια μεγάλη σύμπτωση».

Όχι, πρέπει να υπάρχει πλεκτάνη,
άνθρωποι που συνωμοτούν,

επειδή μια ιστορία
έχει να κάνει με την πρόθεση.

Μια ιστορία δεν βασίζεται
σε αυθόρμητες καταστάσεις

ή σε πολύπλοκους ανθρώπινους θεσμούς,

που είναι ανθρώπινο δημιούργημα,
χωρίς να έχουν σχεδιαστεί από ανθρώπους.

Όχι, μια ιστορία έχει να κάνει
με κακούς ανθρώπους που συνωμοτούν.

Οπότε, όταν ακούτε
ιστορίες για συνωμοσίες,

ή ακόμα και ιστορίες
για καλούς ανθρώπους που συνωμοτούν,

ακριβώς όπως όταν βλέπετε ταινίες,

αυτό είναι λόγος για να είστε καχύποπτοι.

Κατά κανόνα, αν με ρωτάτε,

«Πότε πρέπει να είμαι ιδιαιτέρα
καχύποπτος όταν ακούω μια ιστορία;»

Όταν ακούτε μια ιστορία και σκέφτεστε,

«Αυτό θα γινόταν φοβερή ταινία!»

(Γέλια)

Τότε είναι που θα πρέπει
να σκεφτείτε, «χμμ...»

και να αρχίστε να σκέφτεστε περισσότερο

με ποιον τρόπο όλο αυτό
μπορεί να είναι κάπως μπερδεμένο.

Μια άλλη συνηθισμένη ιστορία
είναι όταν λέμε,

«Πρέπει να γίνω πιο σκληρός».

Θα το ακούσετε αυτό σε πολλές περιπτώσεις.

Πρέπει να είμαστε σκληροί με τις τράπεζες.

Πρέπει να είμαστε σκληροί με τα σωματεία.

Πρέπει να είμαστε σκληροί
με την τάδε χώρα, τον τάδε ξένο δικτάτορα,

τον τάδε με τον οποίο διαπραγματευόμαστε.

Και πάλι, δεν λέω να μην είμαστε σκληροί.

Καμιά φορά πρέπει να είμαστε σκληροί.

Ήταν καλό που γίναμε σκληροί με τους Ναζί.

Και αυτή όμως είναι μια ιστορία
προς την οποία στρεφόμαστε

με υπερβολική ετοιμότητα,
υπερβολικά βιαστικά,

όταν δεν ξέρουμε
γιατί ακριβώς συνέβη κάτι.

Κατηγορούμε κάποιον και λέμε,
«Πρέπει να είμαστε σκληροί απέναντί του!»

Λες και οι προηγούμενοι
δεν είχαν σκεφτεί ποτέ

να σκληρύνουν τη στάση τους.

Το βλέπω συνήθως
ως ένα είδος διανοητικής τεμπελιάς.

Είναι απλή η ιστορία όταν λες:
«Πρέπει να γίνουμε πιο σκληροί,

έπρεπε να ήμασταν πιο σκληροί,
θα γίνουμε πιο σκληροί».

Συνήθως, αυτή είναι μια προειδοποίηση.

Ένα άλλο πρόβλημα με τις ιστορίες

είναι ότι χωράνε μόνο κάποιες
στο μυαλό σας ταυτόχρονα,

ή κατά τη διάρκεια της ημέρας,
ή κατά τη διάρκεια μιας ζωής.

Οπότε, οι ιστορίες σας εξυπηρετούν
υπερβολικά πολλούς σκοπούς.

Για παράδειγμα, για να σηκωθείτε
από το κρεβάτι το πρωί,

λέτε στον εαυτό σας την ιστορία

ότι η δουλειά σας είναι πολύ σημαντική,
ότι κάνετε κάτι πολύ σημαντικό.

(Γέλια)

Και μπορεί να είναι,

αλλά εγώ λέω στον εαυτό μου
αυτή την ιστορία ακόμα κι όταν δεν είναι.

Και ξέρετε κάτι; Πιάνει αυτή η ιστορία.

Με βγάζει από το κρεβάτι,
είναι σαν αυτοεξαπάτηση.

Όμως το πρόβλημα παρουσιάζεται
όταν πρέπει να αλλάξω την ιστορία.

Το νόημα της ιστορίας είναι
ότι πιάνομαι απ' αυτή και την κρατάω,

και με βγάζει από το κρεβάτι.

Έτσι, όταν κάνω κάτι
που είναι χάσιμο χρόνου,

στην μπερδεμένη ζωή μου,

είμαι υπερβολικά δεμένος με την ιστορία
που μ' έβγαλε απ' το κρεβάτι,

και θα έπρεπε να έχω έναν πολύπλοκο
χάρτη της ιστορίας στο μυαλό μου,

με συνδυαστικά κυκλώματα, δίκτυα κλπ,

όμως δεν λειτουργούν έτσι οι ιστορίες.

Οι ιστορίες πρέπει
να είναι απλές, ευνόητες

να τις διηγείσαι εύκολα,
και να τις θυμούνται εύκολα οι άλλοι.

Οι ιστορίες εξυπηρετούν πολλούς
και αντικρουόμενους σκοπούς,

και πολύ συχνά μας κάνουν
να χάνουμε το δρόμο μας.

Κάποτε νόμιζα πως ανήκα
στους οικονομολόγους,

πως ήμουν ένας από τους καλούς
και συμμαχούσα με τους καλούς

και αγωνιζόμαστε ενάντια
στις ιδέες των κακών.

Το νόμιζα αυτό!

Και το πιο πιθανό είναι πως έκανα λάθος.

Ίσως κάποτε να είμαι ένας από τους καλούς,

αλλά συνειδητοποίησα ότι σε κάποια θέματα
δεν ήμουν ένας από τους καλούς.

Δεν είμαι σίγουρος αν ήμουν σκόπιμα κακός,

αλλά ήταν πολύ δύσκολο για μένα
ν' αποδεχτώ αυτή την ιστορία.

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο
των διανοητικών προκαταλήψεων

είναι πως αποτελούν το θέμα
πολλών βιβλίων σήμερα.

Υπάρχουν βιβλία όπως το
«Βlink: H δύναμη της διαίσθησης»,

και άλλα με μονολεκτικούς τίτλους,

που μιλούν για τους τρόπους
με τους οποίους τα κάνουμε όλα χάλια.

Και υπάρχουν τόσοι πολλοί,

αλλά το βρίσκω ενδιαφέρον
που κανένα απ' αυτά τα βιβλία

δεν μου προσδιορίζει ποιος είναι
ο κύριος λόγος που τα κάνουμε χάλια,

και αυτός είναι ότι λέμε
στον εαυτό μας πολλές ιστορίες

ή μας παραπλανούν πολύ εύκολα οι ιστορίες.

Γιατί δεν μας το λένε αυτό αυτά τα βιβλία;

Επειδή αυτά τα βιβλία
έχουν να κάνουν με ιστορίες.

Διαβάζοντας αυτά τα βιβλία,
μαθαίνεις για κάποιες προκαταλήψεις σου,

αλλά ενισχύεις πολύ
και κάποιες άλλες προκαταλήψεις.

Έτσι, τα ίδια τα βιβλία είναι μέρος
της διανοητικής σου προκατάληψης.

Συχνά, οι άνθρωποι τα αγοράζουν
και τα έχουν σαν φυλαχτό.

«Αγόρασα αυτό το βιβλίο κι έτσι θα έχω
"Αυτοπεποίθηση Τώρα!"».

(Γέλια)

Είναι λες και θέλουν
ν' ακούνε τα χειρότερα,

ώστε να μπορέσουν να προετοιμαστούν
ή ν' αμυνθούν ψυχολογικά.

Γι' αυτό υπάρχει αγορά
για την απαισιοδοξία.

Όμως το να νομίζεις ότι
αγοράζοντας το βιβλίο θα πας κάπου,

αυτό είναι ίσως το μεγαλύτερο σφάλμα.

Σαν τις αποδείξεις που δείχνουν
ότι οι πιο επικίνδυνοι άνθρωποι

είναι όσοι έχουν διδαχθεί
κάποια οικονομικά.

Είναι εκείνοι που βγαίνουν εκεί έξω
και κάνουν τα χειρότερα λάθη.

Οι άνθρωποι που συνειδητοποιούν
ότι δεν ξέρουν τίποτα,

είναι εκείνοι που τελικά
τα καταφέρνουν καλύτερα.

Ένα τρίτο πρόβλημα με τις ιστορίες,
είναι πως οι έξω μας χειραγωγούν με αυτές,

και όλοι θέλουμε να πιστεύουμε ότι
οι διαφημίσεις πιάνουν μόνο στους άλλους,

αλλά φυσικά, δεν είναι έτσι,
πιάνουν σ' όλους μας.

Αν είστε υπερβολικά δεμένοι με ιστορίες,

αυτό που θα συμβεί είναι
ότι θα σας πλησιάσουν κάποιοι

που πωλούν προϊόντα,
τυλιγμένα σε μια ιστορία,

εσείς θα πείτε, «Α! Μια δωρεάν ιστορία!»

και θα καταλήξετε ν' αγοράσετε το προϊόν,
γιατί προϊόν και ιστορία πάνε χέρι-χέρι.

(Γέλια)

Σκεφτείτε πώς λειτουργεί ο καπιταλισμός,
υπάρχει μεγάλη προκατάληψη εδώ.

Ας πάρουμε δυο ιστορίες για αυτοκίνητα.

Η πρώτη ιστορία λέει:
«Αγόρασε αυτό το αυτοκίνητο

και θα έχεις όμορφους συντρόφους
και συναρπαστική ζωή».

(Γέλια)

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι
που θα ωφεληθούν οικονομικά

αν προωθήσουν αυτή την ιστορία.

Ας πούμε όμως,
ότι η εναλλακτική ιστορία λέει:

«Δεν χρειάζεσαι απαραίτητα
το ωραίο αυτοκίνητο

που σου επιτρέπουν
τα οικονομικά σου».

Αυτό που κάνεις συνήθως είναι
να αντιγράφεις τι κάνουν οι άλλοι,

και αυτό δημιουργεί πολλά προβλήματα,

αλλά όσον αφορά στα αυτοκίνητα,
απλώς αγόρασε ένα Toyota».

(Γέλια)

Ίσως και η Toyota να έχει κάποιο κίνητρο,
αλλά έχουν περισσότερο κέρδος

από τα πολυτελή μοντέλα παρά τα φτηνά.

Οπότε, αν σκεφτείς ποιες ιστορίες
καταλήγεις ν' ακούσεις,

καταλήγεις ν' ακούς τις φανταχτερές
και ελκυστικές ιστορίες,

και επαναλαμβάνω, μην τις εμπιστεύεστε.

Κάποιοι εκμεταλλεύονται
την αγάπη σας για τις ιστορίες

για να σας χειραγωγήσουν.

Κάντε ένα βήμα πίσω και αναρωτηθείτε:
«Ποια είναι τα μηνύματα,

ποιες είναι οι ιστορίες
που δεν υπάρχει κίνητρο ειπωθούν;»

Ξεκινήστε λέγοντας αυτές στον εαυτό σας

και μετά δείτε αν θα αλλάξετε
κάποιες αποφάσεις.

Αυτός είναι ένας απλός τρόπος.

Δεν θα ξεφύγετε από το μοτίβο
να σκέφτεστε με ιστορίες,

αλλά μπορείτε να βελτιώσετε
σε τι βαθμό σκέφτεστε με ιστορίες

και να πάρετε κάποιες καλύτερες αποφάσεις.

Οπότε, αν σκεφτώ αυτή την ομιλία,
αναρωτιέμαι, φυσικά,

τι θα πάρετε απ' αυτή;

Ποια ιστορία θα πάρετε
από τον Τάιλερ Κάουεν;

Μια ιστορία μπορεί να είναι
μια ιστορία αποστολής.

«Ο Τάιλερ είχε μια αποστολή.

Ο Τάιλερ ήρθε εδώ και μας είπε
να μη σκεφτόμαστε πολύ με ιστορίες».

Αυτή είναι μια ιστορία που μπορείτε
να πείτε για αυτή την ομιλία.

(Γέλια)

Θα ήταν ένα γνώριμο μοτίβο.

Μπορείτε να τη θυμηθείτε,
να την διηγηθείτε και σε άλλους.

«Ήρθε ένας περίεργος τύπος και είπε
να μη σκεφτόμαστε σε ιστορίες!

Να σας πω τι έγινε σήμερα!»

(Γέλια)

Και θα πείτε τη δική σας ιστορία.

(Γέλια)

Μια άλλη πιθανότητα είναι πως μπορεί
να πείτε μια ιστορία αναγέννησης.

Μπορεί να πείτε,

«Κάποτε σκεφτόμουν πολύ με ιστορίες,

(Γέλια)

αλλά μετά άκουσα τον Τάιλερ Κάουεν,

(Γέλια)

και τώρα σκέφτομαι λιγότερο με ιστορίες».

Κι αυτή είναι μια αφήγηση
την οποία θα θυμάστε,

την οποία μπορείτε να πείτε στους άλλους,
και μπορεί να τους μείνει.

Μπορείτε να διηγηθείτε
και μια τραγική ιστορία.

«Ένας τύπος, ο Τάιλερ Κόουεν, ήρθε

(Γέλια)

και μας είπε ότι δεν πρέπει
να σκεφτόμαστε με ιστορίες,

αλλά το μόνο που έκανε
ήταν να μας λέει ιστορίες

για το πώς οι άνθρωποι σκέφτονται
υπερβολικά πολύ με ιστορίες».

(Γέλια)

Οπότε τι έχουμε σήμερα;

Αποστολή, αναγέννηση, τραγωδία;

Ή ένα συνδυασμό των τριών;

Δεν είμαι σίγουρος,
και δεν είμαι εδώ για να σας πω

να κάψετε το DVD σας
και να πετάξετε τον Τολστόι.

Είναι θεμελιωδώς ανθρώπινο
να σκεφτόμαστε με ιστορίες.

Υπάρχει μια αυτοβιογραφία
του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές,

«Ζω για να τη διηγούμαι».

Λέει ότι έχουμε τη μνήμη και τις ιστορίες

για να βρούμε νόημα στα όσα κάναμε,

για να δώσουμε νόημα στη ζωή μας
και να συνδεθούμε με άλλους.

Τίποτα απ' αυτά δεν θα φύγει,
ούτε θα έπρεπε να φύγει,

κι ούτε μπορεί να φύγει.

Όμως και πάλι, σαν οικονομολόγος,
σκέφτομαι τη ζωή στο περιθώριο,

την μια απόφαση παραπάνω.

Πρέπει να σκεφτόμαστε
περισσότερο ή λιγότερο με ιστορίες;

Όταν ακούμε ιστορίες
πρέπει να είμαστε πιο καχύποπτοι;

Και τι είδους ιστορίες
πρέπει να μας κάνουν καχύποπτους;

Θα σας πω και πάλι,
οι ιστορίες που σας αρέσουν πιο πολύ,

που σας προσφέρουν ικανοποίηση
και σας εμπνέουν περισσότερο.

Οι ιστορίες που δεν εστιάζονται
στο ευκαιριακό κόστος,

ή στις πολύπλοκες, αθέλητες συνέπειες
της ανθρώπινης δράσης,

επειδή αυτό, πολύ συχνά,
δεν φτιάχνει μια καλή ιστορία.

Έτσι, συχνά η ιστορία
είναι μια ιστορία θριάμβου,

μια ιστορία αγώνα.

Υπάρχουν αντίρροπες δυνάμεις
που είναι είτε κακές, είτε αδαείς.

Υπάρχει ένα άτομο με μια αποστολή,

κάποιος που κάνει ένα ταξίδι,

και ένας άγνωστος που ήρθε στην πόλη.

Κι αυτές είναι οι κατηγορίες σας,

αλλά μην τις αφήσετε να σας
χαροποιήσουν υπερβολικά.

(Γέλια)

Εναλλακτικά,

στο περιθώριο
και χωρίς να κάψετε τον Τολστόι,

να έχετε λίγο περισσότερα μπερδέματα.

Αν έπρεπε πράγματι
να ζήσω αυτά τα ταξίδια,

τις αποστολές, τις μάχες,

θα καταπιεζόμουν πάρα πολύ!

Θα έλεγα, Θεέ μου, δεν μπορώ
να ζήσω απλά μια ζωή

μπερδεμένη, συνηθισμένη, και --
διστάζω να το πω -- λαμπρή,

με την οποία όμως διασκεδάζω;

Πρέπει να υπάρχει αφήγηση;
Δεν μπορώ απλά να ζήσω;

Οπότε, να είστε πιο άνετοι
με τα μπερδέματα.

Να είστε πιο άνετοι αγνωστικιστές,

εννοώ σε σχέση με όσα
σας κάνουν να νοιώθετε καλά.

Είναι εύκολο σε κάποιους τομείς
να να είσαι αγνωστικιστής,

και να αισθάνεσαι καλά γι' αυτό.

Λες, «Είμαι αγνωστικιστής
στη θρησκεία και την πολιτική».

Είναι ένας τρόπος για να είσαι
πιο δογματικός αλλού, σωστά;

(Γέλια)

Μερικές φορές, οι πιο
διανοητικά φερέγγυοι άνθρωποι

είναι όσοι επιλέγουν έναν τομέα
και εκεί είναι απόλυτα δογματικοί,

τόσο ξεροκέφαλα παράλογοι, που λες,
«Πώς μπορεί να το πιστεύει αυτό;»,

αλλά αυτό απορροφά
την ισχυρογνωμοσύνη τους,

και έτσι σε κάποια άλλα πράγματα
έχουν πολύ ανοιχτό μυαλό.

Μην πέσετε στην παγίδα να σκεφτείτε

πως αν είστε αγνωστικιστές
σε έναν τομέα,

είστε απολύτως λογικοί
με το πόσο αυτοεξαπατάστε,

με τις ιστορίες σας
και με το ανοιχτό σας μυαλό.

(Γέλια)

Σκεφτείτε πως είναι
σαν να περιφέρεστε επιστημονολογικά,

μέσα σε μπερδέματα και ατέλειες,

και δεν καταλήγουν
να είναι όλα τακτοποιημένα,

κι εσείς εδώ δεν βρίσκεστε
πραγματικά σ' ένα ταξίδι.

Βρίσκεστε εδώ για μερικούς
μπερδεμένους λόγους,

και μπορεί ούτε κι εσείς, ούτε κι εγώ
να μη γνωρίζουμε ποιοι είναι,

ωστόσο, χαίρομαι που με κάλεσαν
και σας ευχαριστώ που με ακούσατε.

(Γέλια)

(Χειροκρότημα)