1
00:00:01,750 --> 00:00:04,152
Κρις Άντερσον: Καλώς ήρθες,
Δρ. Τζέιν Γκούντολ.

2
00:00:04,875 --> 00:00:06,167
Τζέιν Γκούντολ: Ευχαριστώ.

3
00:00:06,167 --> 00:00:09,941
Νομίζω πως δεν θα είχαμε 
μια ολοκληρωμένη συνέντευξη

4
00:00:09,941 --> 00:00:12,652
αν ο κόσμος δεν ξέρει ότι
ο κύριος Χ να είναι δίπλα μου,

5
00:00:12,652 --> 00:00:14,417
γιατί όλοι τον γνωρίζουν.

6
00:00:16,083 --> 00:00:17,625
ΚΑ: Γεια σου, κύριε Χ.

7
00:00:18,667 --> 00:00:23,468
Στην ομιλία σου στο TED 17 χρόνια πριν,
μας προειδοποίησες για τους κινδύνους

8
00:00:23,468 --> 00:00:26,684
του εκτοπισμού του φυσικού κόσμου
εξαιτίας του ανθρώπου.

9
00:00:26,708 --> 00:00:28,559
Πιστεύεις, ίσως,

10
00:00:28,583 --> 00:00:32,476
ότι η τωρινή πανδημία 
αποτελεί μια εκδίκηση της φύσης;

11
00:00:32,500 --> 00:00:37,559
ΤΓ: Είναι σαφές ότι οι εν λόγω
ζωονοσογόνες ασθένειες,

12
00:00:37,583 --> 00:00:42,518
όπως ο κορωνοϊός και ο HIV/AIDS

13
00:00:42,542 --> 00:00:46,893
και όλα τα άλλα νοσήματα
που κολλάμε από τα ζώα,

14
00:00:46,917 --> 00:00:50,059
εν μέρει προκύπτουν
από την καταστροφή του περιβάλλοντος.

15
00:00:50,083 --> 00:00:54,059
Καθώς ο οικότοποι των ζώων
περιορίζονται, αυτά συνωστίζονται

16
00:00:54,083 --> 00:00:58,351
και ορισμένες φορές ένας ιός,
από φυσική δεξαμενή ορισμένων ειδών,

17
00:00:58,375 --> 00:01:01,434
όπου ήταν αρμονικά ενεργός 
ίσως για εκατοντάδες χρόνια,

18
00:01:01,458 --> 00:01:03,476
περνάει σε νέα είδη.

19
00:01:03,500 --> 00:01:08,643
Επιπλέον, τα ζώα αναγκάζονται να έρθουν
σε στενότερη επαφή με τους ανθρώπους.

20
00:01:08,667 --> 00:01:14,643
Μερικές φορές, ένα από αυτά τα ζώα
το οποίο κουβαλάει έναν ιό

21
00:01:14,667 --> 00:01:18,893
δίνει τη δυνατότητα σ' αυτόν
να μεταφερθεί στους ανθρώπους

22
00:01:18,917 --> 00:01:22,976
και να προκύψει μια νέα ασθένεια, 
όπως ο COVID-19.

23
00:01:23,000 --> 00:01:25,018
Επιπροσθέτως,

24
00:01:25,042 --> 00:01:27,851
δεν σεβόμαστε καθόλου τα ζώα.

25
00:01:27,875 --> 00:01:29,518
Τα κυνηγάμε,

26
00:01:29,542 --> 00:01:31,851
τα σκοτώνουμε, τα τρώμε,

27
00:01:32,101 --> 00:01:33,393
τα διακινούμε παράνομα,

28
00:01:33,417 --> 00:01:39,809
τα στέλνουμε στις αγορές άγριων ζώων

29
00:01:39,833 --> 00:01:40,541
στην Ασία,

30
00:01:40,641 --> 00:01:44,434
όπου ζουν κάτω από άθλιες συνθήκες,
στριμωγμένα σε μικρά κλουβιά,

31
00:01:44,458 --> 00:01:48,768
ανάμεσα σε ανθρώπους που μολύνονται
μέσω αίματος, ούρων, και κοπράνων

32
00:01:48,792 --> 00:01:53,434
Ιδανικές συνθήκες για να περάσει ένας ιός
από ένα ζώο στο άλλο

33
00:01:53,458 --> 00:01:55,184
ή από ένα ζώο σε έναν άνθρωπο.

34
00:01:55,208 --> 00:01:59,476
KA: Θα ήθελα να ταξιδέψουμε
για λίγο πίσω στον χρόνο,

35
00:01:59,500 --> 00:02:01,393
καθώς το παρελθόν σου είναι ξεχωριστό.

36
00:02:01,417 --> 00:02:05,518
Παρά τις έντονα σεξιστικές διαθέσεις 
της δεκαετίας του 1960,

37
00:02:05,542 --> 00:02:08,268
κατάφερες να αναδυθείς

38
00:02:08,292 --> 00:02:11,643
και να γίνεις μία εκ των κορυφαίων 
επιστημόνων στον κόσμο,

39
00:02:11,667 --> 00:02:15,184
ανακαλύπτοντας εκπληκτικά στοιχεία 
σχετικά με τους χιμπατζήδες,

40
00:02:15,208 --> 00:02:18,268
όπως η χρήση εργαλείων και πολλά άλλα.

41
00:02:18,292 --> 00:02:20,893
Κατά τη γνώμη σου, τι σε έκανε

42
00:02:20,917 --> 00:02:23,976
να φτάσεις σε μια τόσο σπουδαία ανακάλυψη;

43
00:02:24,000 --> 00:02:27,226
ΤΓ: Γεννήθηκα αγαπώντας τα ζώα

44
00:02:27,250 --> 00:02:30,393
και το σημαντικότερο απ' όλα
ήταν η υποστηρικτή μητέρα μου.

45
00:02:30,417 --> 00:02:33,059
Δεν θύμωσε όταν βρήκε
σκουλήκια στο κρεβάτι μου.

46
00:02:33,083 --> 00:02:35,559
Απλά μου είπε ότι ανήκουν στον κήπο.

47
00:02:35,583 --> 00:02:38,309
Δεν θύμωσε όταν εξαφανίστηκα
για τέσσερις ώρες

48
00:02:38,333 --> 00:02:41,238
και η ίδια κάλεσε την αστυνομία,
ενώ εγώ καθόμουν στο κοτέτσι,

49
00:02:41,292 --> 00:02:44,768
επειδή κανείς δεν μου έλεγε
από ποια τρύπα βγαίνει το αβγό της κότας.

50
00:02:44,792 --> 00:02:47,059
Δεν ονειρευόμουν να γίνω επιστήμονας,

51
00:02:47,083 --> 00:02:49,476
μιας και οι γυναίκες
δεν ασχολούνταν με τέτοια.

52
00:02:49,500 --> 00:02:52,726
Στην πραγματικότητα, ούτε κάποιος άντρας 
το έκανε εκείνη την εποχή.

53
00:02:52,750 --> 00:02:54,684
Όλοι με κορόιδευαν εκτός από τη μαμά,

54
00:02:54,708 --> 00:02:58,323
η οποία μου είπε: «Αν πράγματι το θέλεις,
θα πρέπει να δουλέψεις πολύ σκληρά,

55
00:02:58,367 --> 00:02:59,893
να εκμεταλλευτείς κάθε ευκαιρία.

56
00:02:59,947 --> 00:03:01,904
Αν δεν το βάλεις κάτω, ίσως βρεις τρόπο».

57
00:03:01,972 --> 00:03:06,518
ΚΑ: Κέρδισες, λοιπόν,
την εμπιστοσύνη των χιμπατζήδων

58
00:03:06,542 --> 00:03:10,292
με έναν πρωτόγνωρο τρόπο.

59
00:03:11,167 --> 00:03:15,809
Κοιτώντας πίσω, ποιες είναι
οι πιο συναρπαστικές σου στιγμές

60
00:03:15,833 --> 00:03:19,417
ή τι φαίνεται να μην καταλαβαίνουμε
σχετικά με τους χιμπατζήδες;

61
00:03:20,333 --> 00:03:23,831
ΤΓ: Το θέμα είναι ότι λες,
«Δες πράγματα που κανείς δεν έχει δει

62
00:03:24,083 --> 00:03:25,761
και κέρδισε την εμπιστοσύνη τους».

63
00:03:25,845 --> 00:03:27,226
Κανείς δεν το είχε δοκιμάσει.

64
00:03:27,250 --> 00:03:29,018
Ειλικρινά.

65
00:03:29,042 --> 00:03:34,018
Συνεπώς, χρησιμοποίησα τις ίδιες τεχνικές,

66
00:03:34,042 --> 00:03:38,601
όπως είχα κάνει για να μελετήσω τα ζώα
γύρω από το σπίτι μου, όταν ήμουν παιδί.

67
00:03:38,625 --> 00:03:40,184
Απλώς καθόμουν υπομονετικά,

68
00:03:40,208 --> 00:03:42,643
αποφεύγοντας να τα πλησιάσω πολύ νωρίς,

69
00:03:42,667 --> 00:03:47,226
αλλά ήταν απαίσιο, 
επειδή η χρηματοδότηση ήταν εξάμηνη.

70
00:03:47,250 --> 00:03:49,601
Φαντάζεστε πόσο δύσκολο
ήταν να βρεθούν χρήματα

71
00:03:49,625 --> 00:03:51,643
για μια κοπέλα χωρίς πτυχίο,

72
00:03:51,667 --> 00:03:55,434
για να κάνει κάτι τόσο περίεργο 
όσο να κάθεται σε ένα δάσος.

73
00:03:55,458 --> 00:03:56,934
Τελικά,

74
00:03:56,958 --> 00:04:00,976
εξασφαλίσαμε χρήματα για έξι μήνες
από έναν Αμερικανό φιλάνθρωπο.

75
00:04:01,730 --> 00:04:04,934
Γνώριζα ότι με τον καιρό θα κέρδιζα
την εμπιστοσύνη των χιμπατζήδων.

76
00:04:04,958 --> 00:04:06,476
Είχα ωστόσο χρόνο;

77
00:04:06,500 --> 00:04:11,018
Οι εβδομάδες γίνανε μήνες και τελικά,
μετά από περίπου τέσσερις μήνες,

78
00:04:11,042 --> 00:04:13,809
ένας χιμπατζής έπαψε σιγά-σιγά να φοβάται.

79
00:04:13,833 --> 00:04:16,934
Τον είδα σε κάποια στιγμή -

80
00:04:16,958 --> 00:04:20,143
ακόμη δεν είχα πλησιάσει τόσο,
είχα ωστόσο τα κιάλια μου -

81
00:04:20,167 --> 00:04:25,309
να χρησιμοποιεί και να φτιάχνει εργαλεία,
για να πιάσει τερμίτες.

82
00:04:25,333 --> 00:04:28,143
Κι όμως, δεν έμεινα τελείως έκπληκτη,

83
00:04:28,167 --> 00:04:32,143
καθώς είχα διαβάσει τι μπορούν να κάνουν
οι αιχμάλωτοι χιμπατζήδες.

84
00:04:32,167 --> 00:04:34,184
Γνώριζα, όμως, τη θέση της επιστήμης

85
00:04:34,208 --> 00:04:37,559
ότι μόνο οι άνθρωποι
χρησιμοποιούν και κατασκευάζουν εργαλεία.

86
00:04:37,583 --> 00:04:40,809
Ήμουν σίγουρη ότι
ο Δρ. Λίκι θα ενθουσιαζόταν.

87
00:04:40,833 --> 00:04:42,559
Αυτή η παρατήρηση

88
00:04:42,583 --> 00:04:45,643
τον ώθησε να πάει στο National Geographic

89
00:04:45,667 --> 00:04:49,726
το οποίο δέχτηκε να συνεχίσει 
τη στήριξη της έρευνας

90
00:04:49,750 --> 00:04:53,893
στέλνοντας τον φωτογράφο-παραγωγό
Χούγκο Φαν Λάουικ,

91
00:04:53,917 --> 00:04:56,559
για να καταγράψει ο,τι έβλεπα.

92
00:04:56,583 --> 00:05:01,018
Πολλοί επιστήμονες αμφισβητούσαν 
το κομμάτι της χρήσης εργαλείων.

93
00:05:01,042 --> 00:05:04,191
Στην πραγματικότητα, ένας ισχυρίστηκε 
ότι δίδαξα τους χιμπατζήδες.

94
00:05:04,605 --> 00:05:06,018
(Γέλια)

95
00:05:06,042 --> 00:05:08,934
Αυτό ήταν αδύνατο, 
καθώς δεν μπορούσα να τους πλησιάσω.

96
00:05:08,958 --> 00:05:11,559
Τέλος πάντων, αφού είδαν
την ταινία του Χούγκο

97
00:05:11,583 --> 00:05:16,018
και πώς περιέγραφα
τη συμπεριφορά αυτών των ζώων,

98
00:05:16,042 --> 00:05:19,351
οι επιστήμονες άρχισαν να αλλάζουν γνώμη.

99
00:05:19,375 --> 00:05:22,018
ΚΑ: Από τότε, ακολούθησαν
πολλές ανακαλύψεις

100
00:05:22,042 --> 00:05:26,601
που έφεραν τους χιμπατζήδες 
πιο κοντά στον άνθρωπο απ' ο,τι πιστεύαμε.

101
00:05:26,625 --> 00:05:29,976
Κάποια στιγμή ανέφερες
ότι διαθέτουν μια αίσθηση χιούμορ.

102
00:05:30,000 --> 00:05:32,684
Πώς κατάλαβες κάτι τέτοιο;

103
00:05:34,478 --> 00:05:36,834
ΤΓ: Το βλέπεις καθώς παίζουν παιχνίδια,

104
00:05:36,834 --> 00:05:39,517
είναι ένας μεγάλος που παίζει
με έναν μικρότερο χιμπατζή,

105
00:05:39,517 --> 00:05:41,913
και ο πρώτος έσερνε ένα κλήμα
γύρω από ένα δέντρο.

106
00:05:41,913 --> 00:05:44,684
Κάθε φορά που ο μικρός
προσπαθούσε να το πιάσει,

107
00:05:44,708 --> 00:05:46,684
ο μεγάλος το τραβούσε μακριά

108
00:05:46,708 --> 00:05:48,476
και ο μικρός άρχιζε να κλαίει,

109
00:05:48,500 --> 00:05:50,268
ενώ ο άλλος γελούσε.

110
00:05:50,292 --> 00:05:51,750
Άρα, καταλαβαίνεις.

111
00:05:54,417 --> 00:05:59,809
ΚΑ: Έπειτα παρατήρησες
κάτι πιο ανησυχητικό,

112
00:05:59,833 --> 00:06:06,111
το γεγονός ότι αυτές οι ομάδες χιμπατζήδων

113
00:06:07,033 --> 00:06:10,684
ήταν υπερβολικά βίαιες μεταξύ τους.

114
00:06:10,708 --> 00:06:14,106
Είμαι περίεργος 
πώς επεξεργάστηκες κάτι τέτοιο

115
00:06:14,296 --> 00:06:19,140
και αν σε έκανε να νιώσεις κάπως θλιμμένη,

116
00:06:19,380 --> 00:06:21,060
καθώς έχουμε κοινά με αυτά τα ζώα.

117
00:06:21,270 --> 00:06:25,631
Ένιωσες ότι η βία 
είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι

118
00:06:25,851 --> 00:06:28,571
όλων των ανθρωποειδών;

119
00:06:28,791 --> 00:06:30,898
ΤΓ: Προφανώς και είναι.

120
00:06:31,000 --> 00:06:35,643
H πρώτη μου συνάντηση 
με την ανθρώπινη μοχθηρία

121
00:06:35,667 --> 00:06:37,309
ήταν το τέλος του πολέμου

122
00:06:37,333 --> 00:06:40,101
και οι φωτογραφίες από το Ολοκαύτωμα.

123
00:06:40,125 --> 00:06:42,726
Αυτά με συγκλόνισαν πραγματικά.

124
00:06:42,750 --> 00:06:44,018
Άλλαξαν αυτό που ήμουν.

125
00:06:44,042 --> 00:06:46,351
Ήμουν 10 εκείνη την περίοδο.

126
00:06:46,375 --> 00:06:48,851
Όταν συνειδητοποίησα
ότι οι χιμπατζήδες έχουν

127
00:06:48,875 --> 00:06:52,018
αυτήν τη σκοτεινή και βίαιη συμπεριφορά,

128
00:06:52,042 --> 00:06:54,559
θεώρησα ότι είναι σαν και εμάς,
απλώς καλύτεροι.

129
00:06:54,583 --> 00:06:57,143
Έπειτα, αντιλήφθηκα
ότι μοιάζουμε πολύ περισσότερο

130
00:06:57,167 --> 00:06:58,684
απ' ο,τι είχα σκεφτεί.

131
00:06:58,708 --> 00:07:02,684
Στις αρχές του 1970,

132
00:07:02,708 --> 00:07:03,976
ήταν πολύ περίεργο

133
00:07:04,000 --> 00:07:05,601
το ζήτημα της επιθετικότητας

134
00:07:05,625 --> 00:07:09,726
και αν αυτή ήταν έμφυτη ή επίκτητη.

135
00:07:09,750 --> 00:07:12,434
Το θέμα αυτό έγινε πολιτικό.

136
00:07:12,458 --> 00:07:15,893
Οι καιροί τότε ήταν πολύ ασυνήθιστοι

137
00:07:15,917 --> 00:07:17,559
και εγώ έλεγα:

138
00:07:17,583 --> 00:07:20,143
«Όχι, θεωρώ πως η επιθετικότητα

139
00:07:20,167 --> 00:07:24,268
είναι σίγουρα μέρος ενός
κληρονομημένου συνόλου συμπεριφορών».

140
00:07:24,292 --> 00:07:29,934
Ρώτησα έναν ευυπόληπτο
επιστήμονα τι πίστευε,

141
00:07:29,958 --> 00:07:32,351
επειδή είχε ξεκινήσει να αλλάζει γνώμη,

142
00:07:32,375 --> 00:07:33,851
ότι δηλαδή αυτή είναι επίκτητη

143
00:07:33,875 --> 00:07:38,018
και μου είπε: «Τζέιν, θα προτιμούσα
να μην πω τι ακριβώς σκέφτομαι».

144
00:07:38,042 --> 00:07:41,917
Αυτό ήταν ένα μεγάλο σοκ 
όσον αφορά το τι θεωρούσα επιστήμη.

145
00:07:42,792 --> 00:07:47,351
KA: Μεγάλωσα με την ιδέα 
ότι ο κόσμος είναι φωτεινός και όμορφος.

146
00:07:47,375 --> 00:07:52,893
Πολλές όμορφες ταινίες με πεταλούδες, 
μέλισσες και λουλούδια

147
00:07:52,917 --> 00:07:55,851
και με τη φύση ως ένα εκπληκτικό τοπίο.

148
00:07:55,875 --> 00:08:01,893
Και οι περιβαλλοντολόγοι φαίνεται
να έχουν αυτήν την γνώμη:

149
00:08:01,917 --> 00:08:06,059
«Ναι, η φύση είναι αγνή και εξαίσια,
ενώ οι άνθρωποι είναι κακοί».

150
00:08:06,083 --> 00:08:08,726
Ωστόσο, έχουμε και
τις δικές σου παρατηρήσεις.

151
00:08:08,750 --> 00:08:11,601
Όταν εξετάζουμε οποιοδήποτε κομμάτι
της φύσης με λεπτομέρεια,

152
00:08:11,625 --> 00:08:13,976
προκύπτουν πράγματα 
που όντως μας τρομοκρατούν.

153
00:08:14,000 --> 00:08:16,393
Πώς ερμηνεύεις τη φύση

154
00:08:16,417 --> 00:08:18,851
και πώς πρέπει να την καταλάβουμε;

155
00:08:18,875 --> 00:08:20,851
ΤΓ: Η φύση,

156
00:08:20,875 --> 00:08:24,809
εάν σκεφτείς όλο το φάσμα της εξέλιξης,

157
00:08:24,833 --> 00:08:28,518
έχει να κάνει με ένα παρθένο μέρος.

158
00:08:28,542 --> 00:08:33,143
Η Αφρική ήταν ανέγγιχτη, όταν ήμουν νέα.

159
00:08:33,167 --> 00:08:36,101
Υπήρχαν ζώα παντού.

160
00:08:36,125 --> 00:08:40,018
Ποτέ δεν μου άρεσε το γεγονός,
ότι τα λιοντάρια σκοτώνουν.

161
00:08:40,042 --> 00:08:42,559
Ωστόσο, πρέπει να το κάνουν.

162
00:08:42,583 --> 00:08:46,393
Αν δεν το έκαναν, θα πέθαιναν.

163
00:08:46,417 --> 00:08:50,101
Νομίζω αυτή είναι η μεγάλη διαφορά
μεταξύ αυτών και των ανθρώπων,

164
00:08:50,125 --> 00:08:56,018
ότι δηλαδή κάνουν ο,τι κάνουν,
επειδή πρέπει να το κάνουν.

165
00:08:56,042 --> 00:08:59,393
Εμείς μπορούμε να σχεδιάσουμε τι κάνουμε.

166
00:08:59,417 --> 00:09:01,184
Τα σχέδιά μας είναι πολύ διαφορετικά.

167
00:09:01,208 --> 00:09:05,226
Μπορούμε να σχεδιάσουμε 
να καταστρέψουμε ένα δάσος,

168
00:09:05,250 --> 00:09:07,726
επειδή θέλουμε να πουλήσουμε την ξυλεία

169
00:09:07,750 --> 00:09:10,101
ή για να να χτίσουμε 
ένα ακόμη εμπορικό κέντρο.

170
00:09:10,125 --> 00:09:11,393
Κάπως έτσι.

171
00:09:11,417 --> 00:09:16,143
Καταστρέφουμε το περιβάλλον,
προκαλούμε πολέμους

172
00:09:16,167 --> 00:09:19,976
και είμαστε διαβολικοί,
μιας και μπορούμε να κάτσουμε άνετα

173
00:09:20,000 --> 00:09:22,934
και να σχεδιάσουμε βασανιστήρια
σε κάποιον πολύ μακριά.

174
00:09:22,958 --> 00:09:24,226
Αυτό είναι μοχθηρό.

175
00:09:24,250 --> 00:09:27,893
Οι χιμπατζήδες έχουν
ένα είδος πρωτόγονου πολέμου

176
00:09:27,917 --> 00:09:29,476
και γίνονται πολύ επιθετικοί,

177
00:09:29,500 --> 00:09:30,893
αλλά είναι κάτι της στιγμής.

178
00:09:30,917 --> 00:09:32,393
Έτσι νιώθουν.

179
00:09:32,417 --> 00:09:34,809
Είναι μια ανταπόκριση 
σε ένα τους συναίσθημα.

180
00:09:34,833 --> 00:09:38,476
ΚΑ: Επομένως, η παρατήρησή σας 
ως προς την πολυπλοκότητα των χιμπατζήδων

181
00:09:38,500 --> 00:09:41,893
δεν αφορά αυτό που ονομάζουν οι άνθρωποι

182
00:09:41,917 --> 00:09:43,643
ως ένα είδος ανθρώπινης υπερδύναμης,

183
00:09:43,667 --> 00:09:49,601
δηλαδή την ικανότητα να προσομοιώνουμε
λεπτομερώς στο μυαλό μας το μέλλον

184
00:09:49,625 --> 00:09:52,393
και να κάνουμε μακροπρόθεσμα σχέδια.

185
00:09:52,417 --> 00:09:57,768
Επίσης, να ενθαρρύνουμε ο ένας τον άλλον,
για να πετύχουμε αυτά τα σχέδια.

186
00:09:57,792 --> 00:10:01,226
Όλα αυτά, ακόμα και για κάποια 
που ασχολήθηκε πολύ με τους χιμπατζήδες,

187
00:10:01,250 --> 00:10:04,434
αποτελούν κατά βάση 
ένα διαφορετικό σύνολο προσόντων

188
00:10:04,458 --> 00:10:06,601
για το οποίο πρέπει να λάβουμε την ευθύνη

189
00:10:06,625 --> 00:10:09,434
και να το χρησιμοποιήσουμε πιο σοφά.

190
00:10:09,458 --> 00:10:11,351
ΤΓ: Ναι, και πιστεύω -

191
00:10:11,375 --> 00:10:13,684
πολλά λέγονται σχετικά με το θέμα αυτό -

192
00:10:13,708 --> 00:10:17,601
ότι είναι γεγονός πως αναπτύξαμε
ένα είδος επικοινωνίας,

193
00:10:17,625 --> 00:10:19,393
το οποίο χρησιμοποιούμε εσύ και εγώ.

194
00:10:19,417 --> 00:10:21,518
Ναι μεν χρησιμοποιούμε λέξεις,

195
00:10:21,542 --> 00:10:24,934
όμως η επικοινωνία των ζώων
είναι πιο σύνθετη

196
00:10:24,958 --> 00:10:26,226
από ο,τι νομίζαμε.

197
00:10:26,250 --> 00:10:28,330
Οι χιμπατζήδες, οι γορίλες,
οι ουραγκοτάγκοι

198
00:10:28,330 --> 00:10:31,708
μπορούν να μάθουν τη νοηματική των κωφών.

199
00:10:32,792 --> 00:10:38,226
Εμείς, όμως, μεγαλώνουμε μιλώντας
οποιαδήποτε γλώσσα.

200
00:10:38,250 --> 00:10:41,893
Μπορώ να σου μιλήσω για πράγματα
που δεν έχεις ακούσει ποτέ.

201
00:10:41,917 --> 00:10:44,476
Ένας χιμπατζής δεν μπορεί
να κάνει κάτι τέτοιο.

202
00:10:44,500 --> 00:10:49,726
Μπορούμε να διδάξουμε τα παιδιά μας
αφηρημένες έννοιες.

203
00:10:49,750 --> 00:10:51,559
Ένας χιμπατζής, όχι.

204
00:10:51,583 --> 00:10:55,268
Ναι, οι χιμπατζήδες μπορούν να κάνουν
διάφορα έξυπνα πράγματα.

205
00:10:55,292 --> 00:10:59,893
Το ίδιο και οι ελέφαντες, 
τα κοράκια, τα χταπόδια.

206
00:10:59,917 --> 00:11:03,518
Ωστόσο, εμείς σχεδιάζουμε πυραύλους
που ταξιδεύουν σε άλλους πλανήτες,

207
00:11:03,542 --> 00:11:06,101
μικρά ρομπότ που βγάζουν φωτογραφίες

208
00:11:06,125 --> 00:11:10,893
και αυτόν τον εκπληκτικό τρόπο
να επικοινωνούμε μεταξύ μας

209
00:11:10,917 --> 00:11:13,059
από διαφορετικά μέρη του κόσμου.

210
00:11:13,083 --> 00:11:14,726
Όταν ήμουν νέα,

211
00:11:14,750 --> 00:11:17,559
δεν υπήρχαν τηλεοράσεις, κινητά τηλέφωνα

212
00:11:17,583 --> 00:11:19,434
και υπολογιστές.

213
00:11:19,458 --> 00:11:20,893
Ήταν διαφορετικός ο κόσμος.

214
00:11:20,917 --> 00:11:24,518
Είχα ένα μολύβι, ένα στυλό,
ένα τετράδιο, και αυτό ήταν όλο.

215
00:11:24,542 --> 00:11:27,393
ΚΑ: Γυρίζοντας πίσω στο θέμα 
σχετικά με τη φύση,

216
00:11:27,417 --> 00:11:28,989
μιας και το σκέφτομαι πολύ

217
00:11:29,013 --> 00:11:32,263
και με ταλαιπωρεί, ειλικρινά.

218
00:11:33,208 --> 00:11:37,393
Η δουλειά σου, η δουλειά
πολλών ανθρώπων που εκτιμώ,

219
00:11:37,491 --> 00:11:44,226
σχετίζεται με το πάθος να προσπαθούμε
να μην καταστρέφουμε το φυσικό περιβάλλον.

220
00:11:44,250 --> 00:11:47,101
Είναι πιθανόν, υγιές, ακόμη και σημαντικό

221
00:11:47,125 --> 00:11:51,976
να αποδεχόμαστε ταυτόχρονα
ότι πολλά σημεία της φύσης

222
00:11:52,000 --> 00:11:53,934
είναι τρομακτικά,

223
00:11:53,958 --> 00:11:56,851
αλλά και εκπληκτικά;

224
00:11:56,875 --> 00:12:02,018
Προκύπτει ένα μέρος της λαμπρότητας 
από τo ενδεχόμενο να είναι τρομακτική,

225
00:12:02,042 --> 00:12:06,934
αλλά και απίστευτα όμορφη;

226
00:12:06,958 --> 00:12:10,684
Δεν μπορούμε να υπάρξουμε,
αφού είμαστε κομμάτι της φύσης.

227
00:12:10,708 --> 00:12:13,143
Δεν μπορούμε να είμαστε ένα όλον,

228
00:12:13,167 --> 00:12:17,434
εκτός αν το αποδεχτούμε.

229
00:12:17,458 --> 00:12:22,226
Τζέιν, βοήθησέ με 
πώς να εκφράσω αυτήν τη σχέση.

230
00:12:22,250 --> 00:12:26,351
ΤΓ: Θεωρώ πως ένα από τα προβλήματα
προέκυψε ενώ αναπτυσσόμασταν νοητικά

231
00:12:26,375 --> 00:12:29,018
και γινόμασταν όλο και καλύτεροι

232
00:12:29,042 --> 00:12:32,434
στο να τροποποιούμε το περιβάλλον
για δική μας χρήση

233
00:12:32,458 --> 00:12:35,268
και να μετατρέπουμε σε χωράφια 
και να καλλιεργούμε

234
00:12:35,292 --> 00:12:38,476
τα μέρη όπου βρίσκονταν δάση και άλση.

235
00:12:38,500 --> 00:12:41,309
Ας μην πάμε εκεί τώρα,

236
00:12:41,333 --> 00:12:44,893
αλλά έχουμε αυτήν την ικανότητα 
να αλλάζουμε τη φύση.

237
00:12:44,917 --> 00:12:49,351
Καθώς μεταφερθήκαμε περισσότερο σε πόλεις

238
00:12:49,375 --> 00:12:53,351
και βασιστήκαμε στην τεχνολογία,

239
00:12:53,375 --> 00:12:56,976
πολλοί άνθρωποι νιώθουν αποκομμένοι 
από τον φυσικό κόσμο.

240
00:12:57,000 --> 00:12:59,559
Υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά

241
00:12:59,583 --> 00:13:01,309
τα οποία ζουν σε αστικά κέντρα,

242
00:13:01,333 --> 00:13:04,059
όπου η φύση είναι ανύπαρκτη.

243
00:13:04,083 --> 00:13:09,143
Για αυτόν τον λόγο, έγινε σημαντικό
να πρασινίσουμε τις πόλεις μας.

244
00:13:09,167 --> 00:13:11,518
Ξέρετε, κάνανε πειράματα,

245
00:13:11,542 --> 00:13:14,809
νομίζω ήταν στο Σικάγο,
δεν είμαι πολύ σίγουρη,

246
00:13:14,833 --> 00:13:17,893
όπου υπήρχαν διάφορα άδεια οικόπεδα

247
00:13:17,917 --> 00:13:21,684
σε πολύ βίαιες περιοχές της πόλης.

248
00:13:21,708 --> 00:13:24,768
Πρόσθεσαν, λοιπόν, πράσινο
σε μερικά από αυτά τα σημεία,

249
00:13:24,792 --> 00:13:29,809
όπως δέντρα, λουλούδια και θάμνους.

250
00:13:29,833 --> 00:13:33,184
Το ποσοστό εγκληματικότητας μειώθηκε.

251
00:13:33,208 --> 00:13:35,708
Μετά φύτεψαν δέντρα 
και στην υπόλοιπη πόλη.

252
00:13:36,917 --> 00:13:38,851
Τα αποτελέσματα είναι φανερά.

253
00:13:38,875 --> 00:13:41,643
Επιπλέον, έχουν γίνει μελέτες
οι οποίες έδειξαν

254
00:13:41,667 --> 00:13:45,917
πως τα παιδιά χρειάζονται τη φύση
για να αναπτυχθούν ομαλά ψυχολογικά.

255
00:13:46,875 --> 00:13:50,101
Όπως είπες, είμαστε κομμάτι της φύσης

256
00:13:50,125 --> 00:13:54,351
και την κακομεταχειριζόμαστε.

257
00:13:54,375 --> 00:13:57,309
Αυτό είναι τρομερό για τα παιδιά μας

258
00:13:57,333 --> 00:13:58,809
και τα εγγόνια μας,

259
00:13:58,833 --> 00:14:02,851
καθώς βασιζόμαστε στη φύση
για καθαρό αέρα και νερό

260
00:14:02,875 --> 00:14:06,434
και για τη ρύθμιση του κλίματος
και των βροχοπτώσεων.

261
00:14:06,458 --> 00:14:09,226
Κοιτάξτε τι κάναμε, 
κοιτάξτε την κλιματική κρίση.

262
00:14:09,250 --> 00:14:11,476
Εμείς είμαστε. Εμείς το κάναμε αυτό.

263
00:14:11,500 --> 00:14:13,184
ΚΑ: Πριν από 30 χρόνια,

264
00:14:13,208 --> 00:14:19,018
νομίζω πως κάνατε αυτήν την εναλλαγή 
από επιστήμονα σε ακτιβίστρια.

265
00:14:19,042 --> 00:14:20,292
Γιατί;

266
00:14:21,333 --> 00:14:26,809
ΤΓ: Σε ένα επιστημονικό συνέδριο το 1986,
είχα ήδη κάνει το διδακτορικό μου,

267
00:14:26,833 --> 00:14:30,559
προσπάθησα να ανακαλύψω 
σε τι διέφερε η συμπεριφορά του χιμπατζή,

268
00:14:30,583 --> 00:14:32,143
από ένα περιβάλλον στο άλλο.

269
00:14:32,167 --> 00:14:34,559
Υπήρχαν έξι σημεία μελέτης 
σε όλη την Αφρική.

270
00:14:34,583 --> 00:14:38,268
Σκεφτήκαμε να συναντηθούμε 
όλοι οι επιστήμονες

271
00:14:38,292 --> 00:14:39,684
και να το εξερευνήσουμε,

272
00:14:39,708 --> 00:14:41,226
το οποίο ήταν συναρπαστικό.

273
00:14:41,250 --> 00:14:43,893
Είχαμε ακόμη ένα κομμάτι
σχετικά με τη διατήρηση

274
00:14:43,917 --> 00:14:47,768
και ένα κομμάτι όσον αφορά τις συνθήκες
σε καταστάσεις αιχμαλωσίας,

275
00:14:47,792 --> 00:14:49,893
όπως στην ιατρική έρευνα.

276
00:14:49,917 --> 00:14:54,184
Αυτές οι δύο συνεδριάσεις 
ήταν σοκαριστικές για μένα.

277
00:14:54,208 --> 00:14:56,768
Πήγα στο συνέδριο ως επιστήμονας,

278
00:14:56,792 --> 00:14:58,351
έφυγα ως ακτιβίστρια.

279
00:14:58,375 --> 00:15:02,184
Δεν το αποφάσισα εγώ,
κάτι συνέβη μέσα μου.

280
00:15:02,208 --> 00:15:05,726
ΚΑ: Αφοσίωσες τα τελευταία 34 χρόνια

281
00:15:05,750 --> 00:15:08,434
σε ακούραστες διαδηλώσεις
για μια καλύτερη σχέση

282
00:15:08,458 --> 00:15:11,750
μεταξύ ανθρώπων και φύσης.

283
00:15:12,667 --> 00:15:17,750
Πώς πρέπει να μοιάζει αυτή η σχέση;

284
00:15:19,000 --> 00:15:23,809
ΤΓ: Λοιπόν, πάλι δημιουργούμε 
όλα αυτά τα προβλήματα.

285
00:15:23,833 --> 00:15:26,583
Οι άνθρωποι χρειάζονται χώρο,
για να ζήσουν.

286
00:15:27,625 --> 00:15:29,726
Ωστόσο, το πρόβλημα έγκειται

287
00:15:29,750 --> 00:15:33,309
στο ότι γίναμε, 
μέσα στις εύπορες κοινωνίες,

288
00:15:33,333 --> 00:15:34,726
υπερβολικά αχόρταγοι.

289
00:15:34,750 --> 00:15:40,018
Πραγματικά, ποιος χρειάζεται
τέσσερα σπίτια με τεράστια γη;

290
00:15:40,042 --> 00:15:43,684
Γιατί χρειαζόμαστε ένα ακόμη εμπορικό;

291
00:15:43,708 --> 00:15:45,434
Kαι πάει λέγοντας.

292
00:15:45,458 --> 00:15:50,434
Μας ενδιαφέρει το βραχυπρόθεσμο
οικονομικό όφελος.

293
00:15:50,458 --> 00:15:53,518
Τα χρήματα μετατράπηκαν
σε έναν θεό που προσκυνάμε,

294
00:15:53,542 --> 00:15:57,601
ενώ χάνουμε κάθε πνευματικό σύνδεσμο
με τον φυσικό κόσμο.

295
00:15:57,625 --> 00:16:03,351
Άρα, μας νοιάζει
το χρηματικό κέρδος ή η δύναμη,

296
00:16:03,375 --> 00:16:06,018
αντί για την υγεία του πλανήτη

297
00:16:06,042 --> 00:16:08,083
και το μέλλον των παιδιών μας.

298
00:16:09,000 --> 00:16:12,101
Δεν φαίνεται να μας νοιάζουν πλέον αυτά.

299
00:16:12,125 --> 00:16:15,226
Για αυτό δεν θα σταματήσω
ποτέ να αγωνίζομαι.

300
00:16:15,250 --> 00:16:19,059
ΚΑ: Σχετικά με τη δουλεία σου
πάνω στη διατήρηση των χιμπατζήδων,

301
00:16:19,083 --> 00:16:24,268
βάλατε στο κέντρο ανθρώπους,

302
00:16:24,292 --> 00:16:26,393
τους ντόπιους, και να τους παροτρύνατε.

303
00:16:26,417 --> 00:16:27,684
Πώς λειτούργησε αυτό

304
00:16:27,708 --> 00:16:29,851
και θεωρείς ότι είναι ουσιώδες

305
00:16:29,875 --> 00:16:32,934
εάν θέλουμε να πετύχουμε
την προστασία του πλανήτη;

306
00:16:32,958 --> 00:16:35,434
ΤΓ: Μετά από αυτό το συνέδριο,

307
00:16:35,458 --> 00:16:39,018
έπρεπε να μάθω τους λόγους εξαφάνισης
των χιμπατζήδων από την Αφρική

308
00:16:39,042 --> 00:16:40,893
και τι συμβαίνει στα δάση.

309
00:16:40,917 --> 00:16:45,976
Έτσι, μάζεψα μερικά χρήματα
και επισκέφτηκα έξι χώρες.

310
00:16:46,000 --> 00:16:50,018
Έμαθα πολλά για τα προβλήματα
που αντιμετωπίζουν οι χιμπατζήδες,

311
00:16:50,042 --> 00:16:52,809
για το κυνήγι άγριων ζώων, το ζωεμπόριο,

312
00:16:52,833 --> 00:16:54,518
το ότι πιάνονται σε παγίδες

313
00:16:54,542 --> 00:16:58,934
και την ανάγκη των ανθρώπων
να έχουν περισσότερη γη

314
00:16:58,958 --> 00:17:02,684
για τις καλλιέργειες, τα βοοειδή 
και τα χωριά τους.

315
00:17:02,708 --> 00:17:07,434
Όμως, μάθαινα ακόμη για 
τα δεινά τόσο πολλών ανθρώπων.

316
00:17:07,458 --> 00:17:11,018
Για την απόλυτη φτώχεια, 
την έλλειψη υγείας και εκπαίδευσης

317
00:17:11,042 --> 00:17:13,518
και την εξαθλίωση της γης τους.

318
00:17:13,542 --> 00:17:18,518
Τα πράγματα κλιμακώθηκαν, όταν πέταξα 
πάνω από το μικρό Εθνικό Πάρκο Γκομπέ.

319
00:17:18,542 --> 00:17:22,809
Άνηκε στην ισημερινή
δασική ζώνη της Αφρικής

320
00:17:22,833 --> 00:17:24,101
στη δυτική ακτή.

321
00:17:24,125 --> 00:17:25,434
To 1990

322
00:17:25,458 --> 00:17:29,493
ήταν απλώς ένα δασικό νησάκι,
ένα μικροσκοπικό εθνικό πάρκο.

323
00:17:29,493 --> 00:17:31,018
Γύρω-γύρω, οι λόφοι ήταν γυμνοί.

324
00:17:31,042 --> 00:17:32,768
Τότε το συνειδητοποίησα.

325
00:17:32,792 --> 00:17:34,601
Αν δεν κάνουμε κάτι,

326
00:17:34,625 --> 00:17:36,893
για να βρούμε τρόπους διαβίωσης

327
00:17:36,917 --> 00:17:39,518
χωρίς να καταστρέφουμε το περιβάλλον,

328
00:17:39,542 --> 00:17:42,226
τότε δεν πρόκειται
να σώσουμε τους χιμπατζήδες.

329
00:17:42,250 --> 00:17:45,976
Έτσι, το Ινστιτούτο Τζέιν Γκούντολ 
ξεκίνησε το πρόγραμμα «Take Care»,

330
00:17:46,000 --> 00:17:48,018
το αποκαλούμε «TACARE».

331
00:17:48,042 --> 00:17:51,976
Αποτελεί τη μέθοδό μας
για κοινοτική προστασία,

332
00:17:52,000 --> 00:17:54,101
πραγματικά ολιστική.

333
00:17:54,125 --> 00:17:57,351
Πλέον, περάσαμε τα εργαλεία προστασίας

334
00:17:57,375 --> 00:17:59,226
στα χέρια των χωρικών,

335
00:17:59,250 --> 00:18:04,351
αφού οι περισσότεροι χιμπατζήδες
στην Τανζανία δεν προστατεύονται

336
00:18:04,375 --> 00:18:07,143
παρά μόνο σε τοπικά δασικά καταφύγια.

337
00:18:07,167 --> 00:18:12,434
Έτσι, παρακολουθούν
την κατάσταση των δασών.

338
00:18:12,458 --> 00:18:14,684
Έχουν πλέον καταλάβει,

339
00:18:14,708 --> 00:18:18,268
ότι η προστασία των δασών 
δεν αφορά μόνο την άγρια ζωή,

340
00:18:18,292 --> 00:18:19,768
αλλά και το δικό τους μέλλον.

341
00:18:19,792 --> 00:18:22,226
Χρειάζονται τα δάση

342
00:18:22,250 --> 00:18:23,601
και είναι πολύ περήφανοι.

343
00:18:23,625 --> 00:18:25,726
Οι εθελοντές συμμετέχουν σε σεμινάρια,

344
00:18:25,750 --> 00:18:27,809
μαθαίνουν πώς να χρησιμοποιούν κινητά,

345
00:18:27,833 --> 00:18:32,601
πώς να ανεβάζουν αρχεία
στην πλατφόρμα και στο νέφος.

346
00:18:32,625 --> 00:18:35,476
Τα πάντα είναι ολοφάνερα.

347
00:18:35,500 --> 00:18:37,643
Τα δέντρα επανεμφανίστηκαν

348
00:18:37,667 --> 00:18:39,726
και δεν υπάρχουν πλέον γυμνοί λόφοι.

349
00:18:39,750 --> 00:18:44,476
Δημιουργήθηκε μια ουδέτερη ζώνη
γύρω από το Γκομπέ,

350
00:18:44,500 --> 00:18:47,893
έτσι ώστε οι χιμπατζήδες να έχουν 
περισσότερα δάση σε σχέση με το 1990.

351
00:18:47,917 --> 00:18:49,851
Ανοίγουν δασικούς διαδρόμους,

352
00:18:49,875 --> 00:18:55,268
συνδέοντας σκόρπιες ομάδες χιμπατζήδων
προς αποφυγή ενδογαμίας.

353
00:18:55,292 --> 00:18:58,434
Ναι, όλα αυτά πέτυχαν 
και γίνονται σε έξι επιπλέον χώρες.

354
00:18:58,458 --> 00:18:59,726
Οι ίδιες πρακτικές.

355
00:18:59,750 --> 00:19:05,351
ΚΑ: Είσαι αυτή η εξαίρετη
και ακούραστη φωνή σε όλο τον κόσμο.

356
00:19:05,375 --> 00:19:07,309
Έχεις ταξιδέψει πολύ,

357
00:19:07,333 --> 00:19:10,601
έχεις μιλήσει και εμπνεύσει κόσμο παντού.

358
00:19:10,625 --> 00:19:15,601
Πώς είναι δυνατόν 
να έχεις τέτοια ενέργεια,

359
00:19:15,625 --> 00:19:17,268
τέτοια φλόγα για κάτι τέτοιο,

360
00:19:17,292 --> 00:19:20,476
μιας και όλα αυτά είναι εξουθενωτικά.

361
00:19:20,500 --> 00:19:23,018
Κάθε συνάντηση με πολλούς ανθρώπους

362
00:19:23,042 --> 00:19:25,101
είναι σωματικά εξαντλητική.

363
00:19:25,125 --> 00:19:28,143
Παρόλα αυτά, είσαι εδώ 
και το κάνεις ακόμα.

364
00:19:28,167 --> 00:19:30,125
Πώς το καταφέρνεις αυτό, Τζέιν;

365
00:19:31,042 --> 00:19:36,393
ΤΓ: Υποθέτω πως είμαι πεισματάρα
και δεν μου αρέσει να τα παρατάω.

366
00:19:36,417 --> 00:19:41,684
Δεν θα αφήσω τους γενικούς διευθυντές 
μεγάλων εταιρειών

367
00:19:41,708 --> 00:19:43,226
να καταστρέφουν τα δάση

368
00:19:43,250 --> 00:19:49,809
ή τους πολιτικούς 
να ξηλώνουν προστασίες

369
00:19:49,833 --> 00:19:51,143
παλαιότερων προέδρων.

370
00:19:51,167 --> 00:19:53,976
Ξέρεις για ποιον μιλάω.

371
00:19:54,000 --> 00:19:56,143
Θα συνεχίσω να αγωνίζομαι.

372
00:19:56,167 --> 00:20:00,268
Είμαι παθιασμένη για την άγρια ζωή.

373
00:20:00,292 --> 00:20:02,976
Για τον φυσικό κόσμο.

374
00:20:03,000 --> 00:20:07,434
Λατρεύω τα δάση και με θλίβει
να τα βλέπω να καταστρέφονται.

375
00:20:07,458 --> 00:20:10,351
Νοιάζομαι ένθερμα για τα παιδιά.

376
00:20:10,375 --> 00:20:12,434
Τους κλέβουμε το μέλλον.

377
00:20:12,458 --> 00:20:14,184
Δεν πρόκειται να τα παρατήσω.

378
00:20:14,208 --> 00:20:19,143
Είμαι ευλογημένη με καλά γονίδια,
αυτό είναι ένα δώρο,

379
00:20:19,167 --> 00:20:22,768
και ένα ακόμη που ανακάλυψα ότι διαθέτω

380
00:20:22,792 --> 00:20:24,226
είναι η επικοινωνία,

381
00:20:24,250 --> 00:20:26,893
είτε γραπτή είτε προφορική.

382
00:20:26,917 --> 00:20:28,976
Έτσι λοιπόν,

383
00:20:29,000 --> 00:20:31,893
μπορεί όλα αυτά να μη λειτουργούσαν.

384
00:20:31,917 --> 00:20:35,018
Κι όμως, κάθε φορά σε ομιλίες μου

385
00:20:35,042 --> 00:20:36,393
έρχονται και μου λένε:

386
00:20:36,417 --> 00:20:38,768
«Τα είχα παρατήσει, 
αλλά μου δώσατε κίνητρο.

387
00:20:38,792 --> 00:20:41,059
Υπόσχομαι ότι θα βοηθήσω».

388
00:20:41,083 --> 00:20:45,976
Το πρόγραμμα νέων «Roots and Shoots»
τρέχει πλέον σε 65 χώρες

389
00:20:46,000 --> 00:20:47,559
και εξελίσσεται γρήγορα.

390
00:20:47,583 --> 00:20:48,851
Άτομα κάθε ηλικίας

391
00:20:48,875 --> 00:20:52,018
επιλέγουν πρότζεκτ βοηθώντας
ανθρώπους, ζώα, το περιβάλλον.

392
00:20:52,042 --> 00:20:54,643
Σηκώνουν τα μανίκια τους και ενεργούν.

393
00:20:54,667 --> 00:20:57,809
Σε κοιτάνε με λαμπερά μάτια

394
00:20:57,833 --> 00:21:00,309
θέλοντας να πουν στην Δρ. Τζέιν τι έκαναν

395
00:21:00,333 --> 00:21:02,101
για να κάνουν τον κόσμο καλύτερο.

396
00:21:02,125 --> 00:21:03,934
Πώς θα μπορούσα να τους απογοητεύσω;

397
00:21:03,958 --> 00:21:07,226
ΚΑ: Βλέποντας το μέλλον του πλανήτη

398
00:21:07,250 --> 00:21:08,893
τι σε ανησυχεί περισσότερο;

399
00:21:08,917 --> 00:21:12,292
Τι σε φοβίζει για την τωρινή κατάσταση;

400
00:21:13,750 --> 00:21:19,101
ΤΓ: Νομίζω ότι έχουμε
μικρό χρονικό περιθώριο

401
00:21:19,125 --> 00:21:22,643
για να ξεκινήσουμε έστω
να επουλώσουμε μερικές πληγές

402
00:21:22,667 --> 00:21:25,726
και να μειώσουμε την κλιματική αλλαγή.

403
00:21:25,750 --> 00:21:27,726
Το περιθώριο τελειώνει

404
00:21:27,750 --> 00:21:32,934
και είδαμε τι συνέβη γύρω μας
στη διάρκεια της απαγόρευσης κυκλοφορίας

405
00:21:32,958 --> 00:21:35,018
εξαιτίας της COVID-19:

406
00:21:35,042 --> 00:21:37,226
καθαρός ουρανός πάνω από πόλεις,

407
00:21:37,250 --> 00:21:41,101
άνθρωποι ανέπνευσαν
καθαρό αέρα για πρώτη φορά

408
00:21:41,125 --> 00:21:44,059
και είδαν τον ξάστερο ουρανό,

409
00:21:44,083 --> 00:21:46,684
κάτι που δεν συνέβη πριν.

410
00:21:46,708 --> 00:21:49,059
Ξέρεις,

411
00:21:49,083 --> 00:21:52,143
αυτό που με ανησυχεί παραπάνω

412
00:21:52,167 --> 00:21:55,476
είναι πώς να κάνουμε αρκετούς ανθρώπους,

413
00:21:55,500 --> 00:21:57,786
παρόλο που καταλαβαίνουν,

414
00:21:57,810 --> 00:22:00,434
να λάβουν δράση.

415
00:22:00,458 --> 00:22:06,184
ΚΑ: Το National Geographic μόλις
κυκλοφόρησε μια ταινία σχετικά με σένα,

416
00:22:06,208 --> 00:22:09,768
τονίζοντας τη δουλειά σου
τις τελευταίες έξι δεκαετίες.

417
00:22:09,792 --> 00:22:13,208
Ο τίτλος του είναι: 
«Τζέιν Γκούντολ: Η Ελπίδα».

418
00:22:14,042 --> 00:22:16,018
Ποια είναι αυτή η ελπίδα, Τζέιν;

419
00:22:16,042 --> 00:22:17,309
Η μεγαλύτερή μου ελπίδα

420
00:22:17,333 --> 00:22:19,393
είναι όλοι αυτοί οι νέοι άνθρωποι.

421
00:22:19,417 --> 00:22:21,976
Στην Κίνα, μερικοί λένε:

422
00:22:22,000 --> 00:22:24,143
«Φυσικά και νοιάζομαι για το περιβάλλον,

423
00:22:24,143 --> 00:22:26,778
συμμετείχα στο "Roots and Shoots"
στο δημοτικό σχολείο».

424
00:22:26,778 --> 00:22:29,768
Το «Roots and Shoots» επιμένει στις αξίες

425
00:22:29,792 --> 00:22:34,601
και ενθουσιάζονται τόσο πολύ,
αφού γνωρίσουν τα προβλήματα

426
00:22:34,625 --> 00:22:36,476
και λάβουν δράση.

427
00:22:36,500 --> 00:22:40,667
Καθαρίζουν ποτάμια απομακρύνοντας
τα ξενικά είδη με σεβασμό.

428
00:22:41,958 --> 00:22:43,684
Ακόμη, έχουν τόσες πολλές ιδέες.

429
00:22:43,708 --> 00:22:48,393
Έχουμε μοναδική νοημοσύνη.

430
00:22:48,417 --> 00:22:52,476
Τη χρησιμοποιούμε, 
για να αναπτύξουμε τεχνολογίες

431
00:22:52,500 --> 00:22:55,351
που θα μας βοηθήσουν
να ζήσουμε με μεγαλύτερη αρμονία.

432
00:22:55,375 --> 00:22:56,976
Στις προσωπικές μας ζωές,

433
00:22:57,000 --> 00:23:01,101
ας σκεφτούμε τις συνέπειες
των καθημερινών ενεργειών μας.

434
00:23:01,125 --> 00:23:03,226
Τι αγοράζουμε, από που προέρχονται,

435
00:23:03,250 --> 00:23:04,809
πώς παράγονται;

436
00:23:04,833 --> 00:23:07,768
Βλάπτουν το περιβάλλον, κακοποιήθηκαν ζώα;

437
00:23:07,792 --> 00:23:10,143
Είναι φθηνά εξαιτίας
της παιδικής εργασίας;

438
00:23:10,167 --> 00:23:12,018
Ας κάνουμε ηθικές επιλογές,

439
00:23:12,042 --> 00:23:15,559
πράγμα απίθανο αν ζει κανείς
σε συνθήκες φτώχειας.

440
00:23:15,583 --> 00:23:18,268
Τέλος, υπάρχει αυτό το απτόητο πνεύμα

441
00:23:18,292 --> 00:23:20,893
όλων αυτών που αντιμετωπίζουν
αυτό που μοιάζει αδύνατο

442
00:23:20,917 --> 00:23:23,351
και δεν το βάζουν κάτω.

443
00:23:23,375 --> 00:23:26,476
Δεν μπορείς να τα παρατήσεις,
όταν έχεις τέτοιους ανθρώπους.

444
00:23:26,500 --> 00:23:29,018
Βέβαια, υπάρχουν πράγματα 
πέρα από τις δυνάμεις μου.

445
00:23:29,042 --> 00:23:31,625
Δεν μπορώ να καταπολεμήσω τη διαφθορά.

446
00:23:32,833 --> 00:23:36,958
Ούτε στρατιωτικά καθεστώτα και δικτάτορες.

447
00:23:38,625 --> 00:23:40,476
Κάνω μόνο αυτό που μπορώ

448
00:23:40,500 --> 00:23:43,893
και αν όλοι κάνουμε το καθήκον μας,

449
00:23:43,917 --> 00:23:47,809
τότε σίγουρα θα βγούμε νικητές.

450
00:23:47,833 --> 00:23:49,226
ΚΑ: Τελευταία ερώτηση, Τζέιν.

451
00:23:49,250 --> 00:23:51,559
Αν υπήρχε μια ιδέα, μια σκέψη,

452
00:23:51,583 --> 00:23:56,309
έναν σπόρο που θα μπορούσες να σπείρεις
στο μυαλό όλων των θεατών μας,

453
00:23:56,333 --> 00:23:58,184
ποιος θα ήταν αυτός;

454
00:23:58,208 --> 00:24:02,351
ΤΓ: Κάθε μέρα που ζεις,

455
00:24:02,375 --> 00:24:04,726
αφήνεις έναν αντίκτυπο στον πλανήτη.

456
00:24:04,750 --> 00:24:07,018
Αυτό είναι αναπόφευκτο.

457
00:24:07,042 --> 00:24:10,601
Εκτός και αν ζεις
σε συνθήκες ακραίας φτώχειας,

458
00:24:10,625 --> 00:24:13,851
μπορείς να επιλέξεις 
τι είδους αντίκτυπο αφήνεις.

459
00:24:13,875 --> 00:24:15,809
Ακόμα και τότε, έχεις επιλογή.

460
00:24:15,833 --> 00:24:19,726
Απλά, όταν είμαστε πιο ευκατάστατοι,
έχουμε καλύτερες επιλογές.

461
00:24:19,750 --> 00:24:22,643
Εάν όλοι επιλέξουμε ηθικά,

462
00:24:22,667 --> 00:24:25,809
τότε πλησιάζουμε έναν κόσμο,

463
00:24:25,833 --> 00:24:30,893
ο οποίος δεν θα είναι τόσο επικίνδυνος
για τα δισέγγονά μας.

464
00:24:30,917 --> 00:24:35,684
Μας αφορά όλους.

465
00:24:35,708 --> 00:24:38,684
Πολλοί έχουν επίγνωση τι συμβαίνει,

466
00:24:38,708 --> 00:24:41,476
αλλά αισθάνονται ανίκανοι και αβοήθητοι.

467
00:24:41,500 --> 00:24:44,059
Καταλήγουν, λοιπόν, να είναι απαθείς.

468
00:24:44,083 --> 00:24:46,875
Η απάθεια είναι πολύ επικίνδυνη.

469
00:24:47,750 --> 00:24:49,934
ΚΑ: Δρ. Τζέιν Γκούντολ, ουάου.

470
00:24:49,958 --> 00:24:53,934
Θέλω να σε ευχαριστήσω για την πορεία σου,

471
00:24:53,958 --> 00:24:55,976
για το έργο σου

472
00:24:56,000 --> 00:24:57,858
και για τον χρόνο που περάσαμε μαζί.

473
00:24:57,882 --> 00:24:59,268
Σε ευχαριστώ.

474
00:24:59,292 --> 00:25:00,542
ΤΓ: Ευχαριστώ.