1
00:00:00,913 --> 00:00:03,110
Tôi là bác sĩ giải phẫu thần kinh,

2
00:00:03,134 --> 00:00:07,462
hôm nay tôi muốn nói rằng
những người như tôi cần các bạn giúp.

3
00:00:08,119 --> 00:00:10,143
Một lúc sau tôi sẽ kể bạn nghe.

4
00:00:10,167 --> 00:00:14,287
Nhưng trước tiên, để tôi kể 
về một bệnh nhân của mình.

5
00:00:14,311 --> 00:00:16,954
Đó là một phụ nữ tầm 50 tuổi,

6
00:00:16,978 --> 00:00:19,025
nói chung cô ấy khá cân đối,

7
00:00:19,049 --> 00:00:21,437
nhưng cô ấy đã nhập viện vài lần

8
00:00:21,461 --> 00:00:24,688
để điều trị ung thư vú.

9
00:00:25,768 --> 00:00:28,641
Giờ cô ấy bị thoát vị đĩa đệm cổ,

10
00:00:28,665 --> 00:00:32,339
dẫn đến tình trạng căng cơ lan toả,

11
00:00:32,363 --> 00:00:34,307
ở phía cánh tay phải.

12
00:00:35,061 --> 00:00:37,823
Sau khi xem kết quả MRI của cô ấy
trước khi tư vấn,

13
00:00:37,847 --> 00:00:39,616
tôi đã đề nghị làm phẫu thuật.

14
00:00:40,411 --> 00:00:44,852
Giờ ca phẫu thuật cổ giống vầy
đã được chuẩn hóa và rất nhanh.

15
00:00:45,279 --> 00:00:46,890
Nhưng chúng cũng có rủi ro.

16
00:00:46,914 --> 00:00:49,064
Bạn rạch ở ngay đây,

17
00:00:49,088 --> 00:00:51,945
và bạn cẩn thận mổ qua khí quản,

18
00:00:51,969 --> 00:00:53,307
thực quản,

19
00:00:53,331 --> 00:00:56,568
và bạn cố gắng không cắt vào 
động mạch cảnh.

20
00:00:56,592 --> 00:00:57,855
(Cười)

21
00:00:57,879 --> 00:01:00,117
Sau đó bạn mang kính hiển vi vào,

22
00:01:00,141 --> 00:01:02,514
cẩn thận bỏ đi đĩa đệm 
và phần thoát vị

23
00:01:02,538 --> 00:01:03,728
trong ống tuỷ,

24
00:01:03,752 --> 00:01:05,871
mà không làm hại dây và rễ thần kinh

25
00:01:05,895 --> 00:01:08,209
nằm cách đó chỉ vài milimet.

26
00:01:08,625 --> 00:01:11,085
Trường hợp xấu nhất 
là làm hại dây thần kinh,

27
00:01:11,109 --> 00:01:15,267
có thể gây liệt từ cổ trở xuống.

28
00:01:16,673 --> 00:01:19,205
Khi giải thích cho bệnh nhân,
cô ấy im lặng.

29
00:01:19,229 --> 00:01:20,436
Và một lúc sau,

30
00:01:20,460 --> 00:01:24,244
cô ấy đưa ra quyết định 
cho cả tôi và cô ấy.

31
00:01:25,887 --> 00:01:29,371
"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"

32
00:01:29,395 --> 00:01:30,883
(Cười)

33
00:01:32,101 --> 00:01:35,034
Bạn có biết tôi đã nhận ra điều gì
ngay lúc đó không?

34
00:01:35,418 --> 00:01:36,568
Không đâu.

35
00:01:37,561 --> 00:01:40,585
Thật ra, mỗi khi có bệnh nhân 
giống người phụ nữ này,

36
00:01:40,609 --> 00:01:43,085
tôi thường khuyên đừng phẫu thuật.

37
00:01:43,665 --> 00:01:45,798
Tại sao lần này tôi làm vậy?

38
00:01:47,153 --> 00:01:48,805
Bạn biết là,

39
00:01:48,829 --> 00:01:51,065
đĩa đệm thoát vị rất mảnh,

40
00:01:51,089 --> 00:01:54,780
tôi có thể tưởng tượng ra cảnh 
tôi lấy nó ra khỏi ống tủy

41
00:01:54,804 --> 00:01:57,280
ngay trước khi cô ấy 
bước vào phòng tư vấn.

42
00:01:57,907 --> 00:02:00,907
Tôi phải thừa nhận
tôi muốn làm phẫu thuật cho cô ấy.

43
00:02:01,359 --> 00:02:03,232
Tôi muốn làm phẫu thuật cho cô ấy.

44
00:02:03,256 --> 00:02:06,873
Dù gì phẫu thuật cũng là điều 
thú vị nhất trong nghề của tôi.

45
00:02:06,897 --> 00:02:09,531
(Cười)

46
00:02:10,538 --> 00:02:12,728
Tôi nghĩ bạn hiểu cảm giác này.

47
00:02:12,752 --> 00:02:16,633
Người hàng xóm kiến trúc sư nói
anh ấy thích ngồi vẽ

48
00:02:16,657 --> 00:02:18,093
và thiết kế nhà cửa.

49
00:02:18,117 --> 00:02:19,490
Anh ấy muốn vẽ cả ngày

50
00:02:19,514 --> 00:02:23,406
hơn là nói chuyện với khách hàng
thanh toán tiền nhà

51
00:02:23,430 --> 00:02:26,374
điều đó có thể khiến anh
bị hạn chế việc cần làm.

52
00:02:27,073 --> 00:02:28,348
Mỗi kiến trúc sư,

53
00:02:28,372 --> 00:02:31,358
mỗi bác sĩ phẫu thuật 
cần nhìn vào mắt bệnh nhân

54
00:02:31,382 --> 00:02:32,847
và ở cạnh người bệnh,

55
00:02:32,871 --> 00:02:36,865
họ cần quyết định điều tốt nhất 
cho người bệnh chuẩn bị phẫu thuật.

56
00:02:38,264 --> 00:02:39,684
Nghe có vẻ dễ dàng.

57
00:02:39,708 --> 00:02:42,329
Nhưng hãy nhìn vào một vài số liệu.

58
00:02:44,009 --> 00:02:47,107
Hai hạch trong cổ họng gọi là Amiđan.

59
00:02:47,419 --> 00:02:49,569
Có thể làm phẫu thuật cắt bỏ

60
00:02:49,593 --> 00:02:51,649
gọi là phẫu thuật cắt amiđan.

61
00:02:51,673 --> 00:02:55,974
Biểu đồ này là tỉ lệ cắt Amiđan 
ở những vùng khác nhau

62
00:02:55,998 --> 00:02:57,427
ở Na Uy.

63
00:02:57,451 --> 00:03:01,133
Bạn có thể thấy rằng 
có gấp đôi khả năng

64
00:03:01,157 --> 00:03:04,688
con của bạn --
vì đây là phẫu thuật cho trẻ em --

65
00:03:04,712 --> 00:03:08,250
sẽ làm phẫu thuật cắt Amiđan 
ở Finnark hơn là ở Tronheim.

66
00:03:08,862 --> 00:03:11,613
Số ca chỉ định ở hai khu vực 
là như nhau.

67
00:03:12,196 --> 00:03:14,452
Có lẽ không khác biệt 
nhưng một số ca thì khác.

68
00:03:14,759 --> 00:03:16,211
Đây là một biểu đồ khác.

69
00:03:16,235 --> 00:03:18,403
Đĩa sụn giúp ổn định đầu gối,

70
00:03:18,427 --> 00:03:20,683
có thể bị lệch hay vỡ nghiêm trọng,

71
00:03:20,707 --> 00:03:23,107
do chơi thể thao như đá bóng.

72
00:03:23,625 --> 00:03:26,861
Và đây là tỉ lệ phẫu thuật 
của tình trạng này.

73
00:03:27,354 --> 00:03:31,125
Tỉ lệ này ở More og Romsdal

74
00:03:31,149 --> 00:03:34,834
cao hơn năm lần so với ở Stavanger.

75
00:03:35,427 --> 00:03:36,775
Năm lần.

76
00:03:37,133 --> 00:03:38,418
Sao lại thế?

77
00:03:38,442 --> 00:03:40,424
Có phải do cầu thủ ở More og Romsdal

78
00:03:40,448 --> 00:03:42,599
chơi xấu hơn cầu thủ 
những vùng khác?

79
00:03:42,623 --> 00:03:44,265
(Cười)

80
00:03:44,815 --> 00:03:45,965
Có lẽ không phải.

81
00:03:47,109 --> 00:03:49,268
Tôi đã bổ sung vài thông tin.

82
00:03:49,292 --> 00:03:51,442
Bạn thấy bây giờ là quá trình thực hiện

83
00:03:51,466 --> 00:03:53,498
ở bệnh viện công, màu xanh biển nhạt,

84
00:03:53,522 --> 00:03:56,506
ở bệnh viện tư là màu xanh lá nhạt.

85
00:03:56,530 --> 00:03:59,880
Có rất nhiều ca phẫu thuật 
ở bệnh viện tư

86
00:03:59,904 --> 00:04:01,837
ở More og Romsdal, đúng không?

87
00:04:02,363 --> 00:04:03,736
Nó nói lên điều gì?

88
00:04:03,760 --> 00:04:07,696
Có thể ở đây, họ đang chữa trị 
bệnh nhân với mục đích kinh tế.

89
00:04:08,522 --> 00:04:09,672
Và còn nhiều nữa.

90
00:04:11,577 --> 00:04:15,340
Nghiên cứu gần đây chỉ ra 
kết quả chữa trị

91
00:04:15,364 --> 00:04:18,815
giữa vật lý trị liệu 
và phẫu thuật khớp gối

92
00:04:18,839 --> 00:04:20,363
không có sự khác biệt.

93
00:04:20,387 --> 00:04:24,142
Nghĩa là hầu hết các phẫu thuật
được thực hiện

94
00:04:24,166 --> 00:04:26,372
trên biểu đồ tôi vừa trình bày

95
00:04:26,396 --> 00:04:29,047
là có thể tránh được, 
ngay cả ở Stavanger.

96
00:04:29,785 --> 00:04:32,222
Và điều tôi muốn nói là gì?

97
00:04:32,246 --> 00:04:37,371
Mặc dù hầu hết các chỉ định 
điều trị bệnh trên thế giới

98
00:04:37,395 --> 00:04:38,561
đều được chuẩn hoá,

99
00:04:38,585 --> 00:04:42,879
nhiều biến thể không cần thiết 
trong điều trị bệnh vẫn tồn tại,

100
00:04:42,903 --> 00:04:44,736
đặc biệt ở các nước phương Tây.

101
00:04:45,572 --> 00:04:48,748
Một số người không nhận được 
trị liệu mà họ cần,

102
00:04:49,493 --> 00:04:52,556
và nhiều người trong số các bạn

103
00:04:52,580 --> 00:04:54,167
bị điều trị quá mức cần thiết.

104
00:04:56,649 --> 00:04:59,434
"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"

105
00:04:59,458 --> 00:05:02,450
Từ lúc làm bác sĩ, tôi chỉ nghe 
câu đó đúng một lần.

106
00:05:02,474 --> 00:05:06,332
Đồng nghiệp tôi nói họ chưa từng nghe 
câu đó từ bệnh nhân.

107
00:05:07,431 --> 00:05:09,185
Và nói cách khác thì,

108
00:05:09,209 --> 00:05:11,764
bạn sẽ nhận được từ "không" 
từ bác sĩ mấy lần

109
00:05:11,788 --> 00:05:13,588
nếu bạn hỏi câu hỏi đó?

110
00:05:14,487 --> 00:05:16,196
Các nhà nghiên cứu đã điều tra,

111
00:05:16,220 --> 00:05:18,973
tỉ lệ nói "không" từ bác sĩ 
là như nhau

112
00:05:18,997 --> 00:05:20,164
ở những nơi họ tới.

113
00:05:20,188 --> 00:05:21,895
Và tỉ lệ này là 30%.

114
00:05:21,919 --> 00:05:25,886
Nghĩa là có 3/10 lần,

115
00:05:25,910 --> 00:05:29,449
bác sĩ đã kê đơn hoặc đề nghị bạn 
làm vài thứ

116
00:05:29,473 --> 00:05:32,147
thật sự không cần thiết.

117
00:05:34,545 --> 00:05:37,434
Bạn có biết bác sĩ nói 
tại sao họ làm vậy không?

118
00:05:38,117 --> 00:05:39,267
Áp lực từ bệnh nhân.

119
00:05:40,832 --> 00:05:42,165
Nói cách khác, chính bạn.

120
00:05:42,943 --> 00:05:44,943
Bạn muốn làm cho xong.

121
00:05:46,665 --> 00:05:49,061
Một người bạn nhờ tôi 
tư vấn sức khỏe.

122
00:05:49,085 --> 00:05:50,237
Là dân thể thao,

123
00:05:50,261 --> 00:05:53,815
cậu ấy chơi trượt tuyết 
xuyên quốc gia vào mùa đông,

124
00:05:53,839 --> 00:05:55,545
cậu ấy chạy bộ vào mùa hè.

125
00:05:55,569 --> 00:05:59,569
Và giờ, cậu ấy bị đau lưng 
mỗi khi chạy bộ.

126
00:05:59,593 --> 00:06:01,786
Đau tới nỗi cậu ấy phải tạm ngưng.

127
00:06:03,053 --> 00:06:06,357
Tôi khám cho cậu ấy, 
hỏi thăm kỹ tình trạng bệnh,

128
00:06:06,381 --> 00:06:09,515
và tôi phát hiện cậu ấy có lẽ
đã bị thoái hóa đĩa đệm

129
00:06:09,539 --> 00:06:11,606
ở phần dưới cột sống.

130
00:06:12,087 --> 00:06:14,450
Mỗi khi cột sống bị căng thì sẽ đau.

131
00:06:16,165 --> 00:06:18,513
Cậu ấy đã chuyển sang bơi
thay cho chạy bộ,

132
00:06:18,537 --> 00:06:20,038
không cần điều trị gì,

133
00:06:20,062 --> 00:06:22,196
nên tôi chỉ khuyên 
"Cậu nên chọn lọc

134
00:06:22,220 --> 00:06:23,537
môn thể thao để tập.

135
00:06:23,561 --> 00:06:25,164
Có môn tốt cho cậu,

136
00:06:25,188 --> 00:06:26,418
có môn thì không."

137
00:06:27,665 --> 00:06:28,957
Và cậu ấy trả lời,

138
00:06:29,919 --> 00:06:31,719
"Tôi muốn chụp MRI lưng tôi."

139
00:06:33,776 --> 00:06:35,155
"Sao cậu muốn chụp MRI?"

140
00:06:36,236 --> 00:06:39,036
"Vì bảo hiểm sẽ thanh toán
chi phí chụp MRI cho tôi."

141
00:06:39,807 --> 00:06:42,926
Dù sao cậu ấy cũng là bạn, 
tôi nói "Thôi nào," --

142
00:06:42,950 --> 00:06:44,832
"Đó không phải lý do thật sự."

143
00:06:44,856 --> 00:06:49,356
"Tôi nghĩ sẽ khá hơn nếu tôi thấy 
được tình trạng lưng của mình."

144
00:06:51,094 --> 00:06:54,039
"Cậu tự đọc được kết quả MRI 
khi nào vậy?", tôi nói.

145
00:06:54,063 --> 00:06:56,113
(Cười)

146
00:06:56,137 --> 00:06:57,589
"Tin tôi đi.

147
00:06:58,026 --> 00:07:00,086
Cậu không cần chụp MRI đâu."

148
00:07:00,780 --> 00:07:02,533
Cậu ấy nói: "À thì..."

149
00:07:02,557 --> 00:07:05,478
và sau một lúc, cậu ấy nói:
"Biết đâu tôi bị ung thư."

150
00:07:05,869 --> 00:07:08,073
(Cười)

151
00:07:08,097 --> 00:07:09,897
Và cậu ấy đã chụp MRI,

152
00:07:10,907 --> 00:07:12,541
Sử dụng bảo hiểm y tế.

153
00:07:12,565 --> 00:07:14,605
đồng nghiệp của tôi khám cho cậu ấy,

154
00:07:14,629 --> 00:07:16,756
nói là cậu ấy bị thoái hóa đĩa đệm,

155
00:07:16,780 --> 00:07:18,196
không cần điều trị gì đâu,

156
00:07:18,220 --> 00:07:21,605
chỉ cần tiếp tục bơi lội 
và từ bỏ chạy bộ.

157
00:07:24,196 --> 00:07:26,360
Sau đó, chúng tôi gặp lại
và cậu ấy nói:

158
00:07:26,360 --> 00:07:28,237
"Ít ra giờ tôi biết mình bị gì."

159
00:07:28,712 --> 00:07:30,331
Nhưng tôi muốn hỏi các bạn.

160
00:07:30,355 --> 00:07:34,474
Sẽ ra sao nếu mọi người đều muốn 
chụp MRI khi có triệu chứng tương tự?

161
00:07:34,498 --> 00:07:37,188
Sẽ ra sao nếu toàn bộ dân Na Uy

162
00:07:37,212 --> 00:07:40,822
muốn chụp MRI khi đột nhiên đau lưng?

163
00:07:42,061 --> 00:07:45,673
Danh sách chờ chụp MRI sẽ tăng 
gấp bốn lần, thậm chí nhiều hơn.

164
00:07:46,180 --> 00:07:48,945
Và có thể bạn đã chiếm chỗ 
trong danh sách

165
00:07:48,969 --> 00:07:51,302
của một người thật sự bị ung thư.

166
00:07:51,919 --> 00:07:55,491
Một bác sĩ tốt đôi khi sẽ từ chối,

167
00:07:55,515 --> 00:07:59,864
nhưng bệnh nhân tinh ý
đôi khi cũng nên từ chối,

168
00:07:59,888 --> 00:08:02,542
chẩn đoán hoặc đề nghị chữa trị.

169
00:08:04,782 --> 00:08:08,083
"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"

170
00:08:08,472 --> 00:08:11,789
Tôi biết đây có thể là một câu hỏi khó.

171
00:08:12,377 --> 00:08:14,276
Thật ra, nếu trở về 50 năm trước,

172
00:08:14,300 --> 00:08:16,653
hỏi câu này bị cho là không lịch sự.

173
00:08:16,677 --> 00:08:17,799
(Cười)

174
00:08:17,823 --> 00:08:20,269
Một khi bác sĩ đã chỉ định

175
00:08:20,293 --> 00:08:21,627
thì bạn phải làm.

176
00:08:23,574 --> 00:08:25,819
Đồng nghiệp của tôi 
giờ là bác sĩ khoa nội

177
00:08:25,843 --> 00:08:30,184
lúc nhỏ cô ấy đã bị 
đưa đến trại lao

178
00:08:30,208 --> 00:08:31,367
trong sáu tháng.

179
00:08:31,391 --> 00:08:33,248
Đó là một cú sốc tâm lý với cô.

180
00:08:33,703 --> 00:08:36,044
Sau này khi trưởng thành
cô ấy phát hiện ra,

181
00:08:36,068 --> 00:08:39,609
kết quả khám lao của cô ấy âm tính.

182
00:08:40,403 --> 00:08:43,942
Bác sĩ đưa cô đến trại lao 
vì nghi ngờ sai.

183
00:08:44,419 --> 00:08:48,823
Không ai dám, thậm chí là nghĩ 
tới việc chất vấn ông.

184
00:08:49,268 --> 00:08:50,668
Ngay cả cha mẹ của cô.

185
00:08:51,506 --> 00:08:54,752
Hiện tại, Bộ trưởng y tế của Na Uy

186
00:08:54,776 --> 00:08:58,156
nói về dịch vụ chăm sóc sức khoẻ
cho bệnh nhân.

187
00:08:58,680 --> 00:09:03,086
Bệnh nhân sẽ nhận được lời khuyên 
từ bác sĩ là mình nên làm gì.

188
00:09:04,340 --> 00:09:06,181
Đây là một bước tiến lớn.

189
00:09:06,205 --> 00:09:09,586
Nhưng cũng đặt nhiều trách nhiệm hơn
về phía bệnh nhân.

190
00:09:09,919 --> 00:09:12,836
Bạn nên ngồi lại với bác sĩ

191
00:09:12,860 --> 00:09:15,007
bắt đầu chia sẻ quyết định phải làm gì.

192
00:09:15,420 --> 00:09:18,983
Vì thế, lần tới khi bạn
đi gặp bác sĩ,

193
00:09:19,007 --> 00:09:20,896
tôi muốn bạn hỏi:

194
00:09:20,920 --> 00:09:23,983
"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"

195
00:09:24,315 --> 00:09:26,624
Và trường hợp bệnh nhân nữ của tôi,

196
00:09:26,648 --> 00:09:28,958
câu trả lời sẽ là "không",

197
00:09:28,982 --> 00:09:31,649
nhưng phẫu thuật có thể 
được xem xét.

198
00:09:32,165 --> 00:09:36,886
"Vậy bác sĩ, nguy cơ liên quan 
cuộc phẫu thuật này là gì?"

199
00:09:37,488 --> 00:09:42,942
5 - 10% bệnh nhân sẽ gặp 
triệu chứng đau nhiều hơn.

200
00:09:43,427 --> 00:09:45,141
1 - 2% bệnh nhân

201
00:09:45,165 --> 00:09:48,180
sẽ bị viêm nhiễm chỗ vết mổ
hoặc thậm chí xuất huyết

202
00:09:48,204 --> 00:09:50,604
có thể phải tái phẫu thuật.

203
00:09:52,069 --> 00:09:55,656
0,5% bệnh nhân có thể 
bị khàn giọng vĩnh viễn

204
00:09:55,680 --> 00:09:57,474
và một vài bệnh nhân,

205
00:09:57,498 --> 00:10:01,867
sẽ bị giảm chức năng ở tay 
hoặc thậm chí cả chân.

206
00:10:03,163 --> 00:10:05,615
"Bác sĩ, các lựa chọn khác là gì?"

207
00:10:06,131 --> 00:10:09,509
Vâng, nghỉ ngơi và vật lý trị liệu 
một thời gian

208
00:10:09,533 --> 00:10:11,559
có thể chữa khỏi bệnh hoàn toàn.

209
00:10:13,105 --> 00:10:15,835
"Sẽ ra sao nếu tôi không làm gì cả?"

210
00:10:15,859 --> 00:10:17,034
Tôi không khuyên vậy,

211
00:10:17,058 --> 00:10:20,089
thậm chí cơ hội rất nhỏ 
là bạn sẽ khỏe hơn.

212
00:10:21,002 --> 00:10:22,152
Bốn câu hỏi.

213
00:10:22,780 --> 00:10:24,297
Câu hỏi đơn giản.

214
00:10:24,321 --> 00:10:28,678
Hãy xem chúng như công cụ mới
để giúp chúng tôi.

215
00:10:28,702 --> 00:10:30,313
Nó thật sự cần thiết không?

216
00:10:30,337 --> 00:10:32,130
Nguy cơ là gì?

217
00:10:32,154 --> 00:10:33,710
Có lựa chọn khác hay không?

218
00:10:33,734 --> 00:10:36,894
Sẽ ra sao nếu tôi không làm gì cả?

219
00:10:37,334 --> 00:10:41,381
Hỏi những câu này khi 
bác sĩ muốn bạn chụp MRI,

220
00:10:41,405 --> 00:10:43,698
khi bác sĩ kê kháng sinh cho bạn,

221
00:10:43,722 --> 00:10:45,825
hoặc yêu cầu phẫu thuật.

222
00:10:46,282 --> 00:10:47,990
Điều chúng tôi biết từ nghiên cứu

223
00:10:48,014 --> 00:10:51,204
chính là 1/5, hay 20% bệnh nhân

224
00:10:51,228 --> 00:10:53,759
sẽ thay đổi ý định 
về việc họ muốn làm gì.

225
00:10:54,624 --> 00:10:57,966
Và khi làm vậy, bạn không chỉ 
làm cuộc sống của mình

226
00:10:57,990 --> 00:11:01,552
dễ dàng hơn nhiều, 
thậm chí tốt đẹp hơn,

227
00:11:01,576 --> 00:11:03,532
mà toàn hệ thống chăm sóc sức khỏe

228
00:11:03,556 --> 00:11:06,616
sẽ được hưởng lợi 
từ quyết định của bạn.

229
00:11:07,354 --> 00:11:08,536
Xin cảm ơn.

230
00:11:08,560 --> 00:11:12,246
(Vỗ tay)