0:00:00.913,0:00:03.110
Tôi là bác sĩ giải phẫu thần kinh,

0:00:03.134,0:00:07.462
hôm nay tôi muốn nói rằng[br]những người như tôi cần các bạn giúp.

0:00:08.119,0:00:10.143
Một lúc sau tôi sẽ kể bạn nghe.

0:00:10.167,0:00:14.287
Nhưng trước tiên, để tôi kể [br]về một bệnh nhân của mình.

0:00:14.311,0:00:16.954
Đó là một phụ nữ tầm 50 tuổi,

0:00:16.978,0:00:19.025
nói chung cô ấy khá cân đối,

0:00:19.049,0:00:21.437
nhưng cô ấy đã nhập viện vài lần

0:00:21.461,0:00:24.688
để điều trị ung thư vú.

0:00:25.768,0:00:28.641
Giờ cô ấy bị thoát vị đĩa đệm cổ,

0:00:28.665,0:00:32.339
dẫn đến tình trạng căng cơ lan toả,

0:00:32.363,0:00:34.307
ở phía cánh tay phải.

0:00:35.061,0:00:37.823
Sau khi xem kết quả MRI của cô ấy[br]trước khi tư vấn,

0:00:37.847,0:00:39.616
tôi đã đề nghị làm phẫu thuật.

0:00:40.411,0:00:44.852
Giờ ca phẫu thuật cổ giống vầy[br]đã được chuẩn hóa và rất nhanh.

0:00:45.279,0:00:46.890
Nhưng chúng cũng có rủi ro.

0:00:46.914,0:00:49.064
Bạn rạch ở ngay đây,

0:00:49.088,0:00:51.945
và bạn cẩn thận mổ qua khí quản,

0:00:51.969,0:00:53.307
thực quản,

0:00:53.331,0:00:56.568
và bạn cố gắng không cắt vào [br]động mạch cảnh.

0:00:56.592,0:00:57.855
(Cười)

0:00:57.879,0:01:00.117
Sau đó bạn mang kính hiển vi vào,

0:01:00.141,0:01:02.514
cẩn thận bỏ đi đĩa đệm [br]và phần thoát vị

0:01:02.538,0:01:03.728
trong ống tuỷ,

0:01:03.752,0:01:05.871
mà không làm hại dây và rễ thần kinh

0:01:05.895,0:01:08.209
nằm cách đó chỉ vài milimet.

0:01:08.625,0:01:11.085
Trường hợp xấu nhất [br]là làm hại dây thần kinh,

0:01:11.109,0:01:15.267
có thể gây liệt từ cổ trở xuống.

0:01:16.673,0:01:19.205
Khi giải thích cho bệnh nhân,[br]cô ấy im lặng.

0:01:19.229,0:01:20.436
Và một lúc sau,

0:01:20.460,0:01:24.244
cô ấy đưa ra quyết định [br]cho cả tôi và cô ấy.

0:01:25.887,0:01:29.371
"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"

0:01:29.395,0:01:30.883
(Cười)

0:01:32.101,0:01:35.034
Bạn có biết tôi đã nhận ra điều gì[br]ngay lúc đó không?

0:01:35.418,0:01:36.568
Không đâu.

0:01:37.561,0:01:40.585
Thật ra, mỗi khi có bệnh nhân [br]giống người phụ nữ này,

0:01:40.609,0:01:43.085
tôi thường khuyên đừng phẫu thuật.

0:01:43.665,0:01:45.798
Tại sao lần này tôi làm vậy?

0:01:47.153,0:01:48.805
Bạn biết là,

0:01:48.829,0:01:51.065
đĩa đệm thoát vị rất mảnh,

0:01:51.089,0:01:54.780
tôi có thể tưởng tượng ra cảnh [br]tôi lấy nó ra khỏi ống tủy

0:01:54.804,0:01:57.280
ngay trước khi cô ấy [br]bước vào phòng tư vấn.

0:01:57.907,0:02:00.907
Tôi phải thừa nhận[br]tôi muốn làm phẫu thuật cho cô ấy.

0:02:01.359,0:02:03.232
Tôi muốn làm phẫu thuật cho cô ấy.

0:02:03.256,0:02:06.873
Dù gì phẫu thuật cũng là điều [br]thú vị nhất trong nghề của tôi.

0:02:06.897,0:02:09.531
(Cười)

0:02:10.538,0:02:12.728
Tôi nghĩ bạn hiểu cảm giác này.

0:02:12.752,0:02:16.633
Người hàng xóm kiến trúc sư nói[br]anh ấy thích ngồi vẽ

0:02:16.657,0:02:18.093
và thiết kế nhà cửa.

0:02:18.117,0:02:19.490
Anh ấy muốn vẽ cả ngày

0:02:19.514,0:02:23.406
hơn là nói chuyện với khách hàng[br]thanh toán tiền nhà

0:02:23.430,0:02:26.374
điều đó có thể khiến anh[br]bị hạn chế việc cần làm.

0:02:27.073,0:02:28.348
Mỗi kiến trúc sư,

0:02:28.372,0:02:31.358
mỗi bác sĩ phẫu thuật [br]cần nhìn vào mắt bệnh nhân

0:02:31.382,0:02:32.847
và ở cạnh người bệnh,

0:02:32.871,0:02:36.865
họ cần quyết định điều tốt nhất [br]cho người bệnh chuẩn bị phẫu thuật.

0:02:38.264,0:02:39.684
Nghe có vẻ dễ dàng.

0:02:39.708,0:02:42.329
Nhưng hãy nhìn vào một vài số liệu.

0:02:44.009,0:02:47.107
Hai hạch trong cổ họng gọi là Amiđan.

0:02:47.419,0:02:49.569
Có thể làm phẫu thuật cắt bỏ

0:02:49.593,0:02:51.649
gọi là phẫu thuật cắt amiđan.

0:02:51.673,0:02:55.974
Biểu đồ này là tỉ lệ cắt Amiđan [br]ở những vùng khác nhau

0:02:55.998,0:02:57.427
ở Na Uy.

0:02:57.451,0:03:01.133
Bạn có thể thấy rằng [br]có gấp đôi khả năng

0:03:01.157,0:03:04.688
con của bạn --[br]vì đây là phẫu thuật cho trẻ em --

0:03:04.712,0:03:08.250
sẽ làm phẫu thuật cắt Amiđan [br]ở Finnark hơn là ở Tronheim.

0:03:08.862,0:03:11.613
Số ca chỉ định ở hai khu vực [br]là như nhau.

0:03:12.196,0:03:14.452
Có lẽ không khác biệt [br]nhưng một số ca thì khác.

0:03:14.759,0:03:16.211
Đây là một biểu đồ khác.

0:03:16.235,0:03:18.403
Đĩa sụn giúp ổn định đầu gối,

0:03:18.427,0:03:20.683
có thể bị lệch hay vỡ nghiêm trọng,

0:03:20.707,0:03:23.107
do chơi thể thao như đá bóng.

0:03:23.625,0:03:26.861
Và đây là tỉ lệ phẫu thuật [br]của tình trạng này.

0:03:27.354,0:03:31.125
Tỉ lệ này ở More og Romsdal

0:03:31.149,0:03:34.834
cao hơn năm lần so với ở Stavanger.

0:03:35.427,0:03:36.775
Năm lần.

0:03:37.133,0:03:38.418
Sao lại thế?

0:03:38.442,0:03:40.424
Có phải do cầu thủ ở More og Romsdal

0:03:40.448,0:03:42.599
chơi xấu hơn cầu thủ [br]những vùng khác?

0:03:42.623,0:03:44.265
(Cười)

0:03:44.815,0:03:45.965
Có lẽ không phải.

0:03:47.109,0:03:49.268
Tôi đã bổ sung vài thông tin.

0:03:49.292,0:03:51.442
Bạn thấy bây giờ là quá trình thực hiện

0:03:51.466,0:03:53.498
ở bệnh viện công, màu xanh biển nhạt,

0:03:53.522,0:03:56.506
ở bệnh viện tư là màu xanh lá nhạt.

0:03:56.530,0:03:59.880
Có rất nhiều ca phẫu thuật [br]ở bệnh viện tư

0:03:59.904,0:04:01.837
ở More og Romsdal, đúng không?

0:04:02.363,0:04:03.736
Nó nói lên điều gì?

0:04:03.760,0:04:07.696
Có thể ở đây, họ đang chữa trị [br]bệnh nhân với mục đích kinh tế.

0:04:08.522,0:04:09.672
Và còn nhiều nữa.

0:04:11.577,0:04:15.340
Nghiên cứu gần đây chỉ ra [br]kết quả chữa trị

0:04:15.364,0:04:18.815
giữa vật lý trị liệu [br]và phẫu thuật khớp gối

0:04:18.839,0:04:20.363
không có sự khác biệt.

0:04:20.387,0:04:24.142
Nghĩa là hầu hết các phẫu thuật[br]được thực hiện

0:04:24.166,0:04:26.372
trên biểu đồ tôi vừa trình bày

0:04:26.396,0:04:29.047
là có thể tránh được, [br]ngay cả ở Stavanger.

0:04:29.785,0:04:32.222
Và điều tôi muốn nói là gì?

0:04:32.246,0:04:37.371
Mặc dù hầu hết các chỉ định [br]điều trị bệnh trên thế giới

0:04:37.395,0:04:38.561
đều được chuẩn hoá,

0:04:38.585,0:04:42.879
nhiều biến thể không cần thiết [br]trong điều trị bệnh vẫn tồn tại,

0:04:42.903,0:04:44.736
đặc biệt ở các nước phương Tây.

0:04:45.572,0:04:48.748
Một số người không nhận được [br]trị liệu mà họ cần,

0:04:49.493,0:04:52.556
và nhiều người trong số các bạn

0:04:52.580,0:04:54.167
bị điều trị quá mức cần thiết.

0:04:56.649,0:04:59.434
"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"

0:04:59.458,0:05:02.450
Từ lúc làm bác sĩ, tôi chỉ nghe [br]câu đó đúng một lần.

0:05:02.474,0:05:06.332
Đồng nghiệp tôi nói họ chưa từng nghe [br]câu đó từ bệnh nhân.

0:05:07.431,0:05:09.185
Và nói cách khác thì,

0:05:09.209,0:05:11.764
bạn sẽ nhận được từ "không" [br]từ bác sĩ mấy lần

0:05:11.788,0:05:13.588
nếu bạn hỏi câu hỏi đó?

0:05:14.487,0:05:16.196
Các nhà nghiên cứu đã điều tra,

0:05:16.220,0:05:18.973
tỉ lệ nói "không" từ bác sĩ [br]là như nhau

0:05:18.997,0:05:20.164
ở những nơi họ tới.

0:05:20.188,0:05:21.895
Và tỉ lệ này là 30%.

0:05:21.919,0:05:25.886
Nghĩa là có 3/10 lần,

0:05:25.910,0:05:29.449
bác sĩ đã kê đơn hoặc đề nghị bạn [br]làm vài thứ

0:05:29.473,0:05:32.147
thật sự không cần thiết.

0:05:34.545,0:05:37.434
Bạn có biết bác sĩ nói [br]tại sao họ làm vậy không?

0:05:38.117,0:05:39.267
Áp lực từ bệnh nhân.

0:05:40.832,0:05:42.165
Nói cách khác, chính bạn.

0:05:42.943,0:05:44.943
Bạn muốn làm cho xong.

0:05:46.665,0:05:49.061
Một người bạn nhờ tôi [br]tư vấn sức khỏe.

0:05:49.085,0:05:50.237
Là dân thể thao,

0:05:50.261,0:05:53.815
cậu ấy chơi trượt tuyết [br]xuyên quốc gia vào mùa đông,

0:05:53.839,0:05:55.545
cậu ấy chạy bộ vào mùa hè.

0:05:55.569,0:05:59.569
Và giờ, cậu ấy bị đau lưng [br]mỗi khi chạy bộ.

0:05:59.593,0:06:01.786
Đau tới nỗi cậu ấy phải tạm ngưng.

0:06:03.053,0:06:06.357
Tôi khám cho cậu ấy, [br]hỏi thăm kỹ tình trạng bệnh,

0:06:06.381,0:06:09.515
và tôi phát hiện cậu ấy có lẽ[br]đã bị thoái hóa đĩa đệm

0:06:09.539,0:06:11.606
ở phần dưới cột sống.

0:06:12.087,0:06:14.450
Mỗi khi cột sống bị căng thì sẽ đau.

0:06:16.165,0:06:18.513
Cậu ấy đã chuyển sang bơi[br]thay cho chạy bộ,

0:06:18.537,0:06:20.038
không cần điều trị gì,

0:06:20.062,0:06:22.196
nên tôi chỉ khuyên [br]"Cậu nên chọn lọc

0:06:22.220,0:06:23.537
môn thể thao để tập.

0:06:23.561,0:06:25.164
Có môn tốt cho cậu,

0:06:25.188,0:06:26.418
có môn thì không."

0:06:27.665,0:06:28.957
Và cậu ấy trả lời,

0:06:29.919,0:06:31.719
"Tôi muốn chụp MRI lưng tôi."

0:06:33.776,0:06:35.155
"Sao cậu muốn chụp MRI?"

0:06:36.236,0:06:39.036
"Vì bảo hiểm sẽ thanh toán[br]chi phí chụp MRI cho tôi."

0:06:39.807,0:06:42.926
Dù sao cậu ấy cũng là bạn, [br]tôi nói "Thôi nào," --

0:06:42.950,0:06:44.832
"Đó không phải lý do thật sự."

0:06:44.856,0:06:49.356
"Tôi nghĩ sẽ khá hơn nếu tôi thấy [br]được tình trạng lưng của mình."

0:06:51.094,0:06:54.039
"Cậu tự đọc được kết quả MRI [br]khi nào vậy?", tôi nói.

0:06:54.063,0:06:56.113
(Cười)

0:06:56.137,0:06:57.589
"Tin tôi đi.

0:06:58.026,0:07:00.086
Cậu không cần chụp MRI đâu."

0:07:00.780,0:07:02.533
Cậu ấy nói: "À thì..."

0:07:02.557,0:07:05.478
và sau một lúc, cậu ấy nói:[br]"Biết đâu tôi bị ung thư."

0:07:05.869,0:07:08.073
(Cười)

0:07:08.097,0:07:09.897
Và cậu ấy đã chụp MRI,

0:07:10.907,0:07:12.541
Sử dụng bảo hiểm y tế.

0:07:12.565,0:07:14.605
đồng nghiệp của tôi khám cho cậu ấy,

0:07:14.629,0:07:16.756
nói là cậu ấy bị thoái hóa đĩa đệm,

0:07:16.780,0:07:18.196
không cần điều trị gì đâu,

0:07:18.220,0:07:21.605
chỉ cần tiếp tục bơi lội [br]và từ bỏ chạy bộ.

0:07:24.196,0:07:26.360
Sau đó, chúng tôi gặp lại[br]và cậu ấy nói:

0:07:26.360,0:07:28.237
"Ít ra giờ tôi biết mình bị gì."

0:07:28.712,0:07:30.331
Nhưng tôi muốn hỏi các bạn.

0:07:30.355,0:07:34.474
Sẽ ra sao nếu mọi người đều muốn [br]chụp MRI khi có triệu chứng tương tự?

0:07:34.498,0:07:37.188
Sẽ ra sao nếu toàn bộ dân Na Uy

0:07:37.212,0:07:40.822
muốn chụp MRI khi đột nhiên đau lưng?

0:07:42.061,0:07:45.673
Danh sách chờ chụp MRI sẽ tăng [br]gấp bốn lần, thậm chí nhiều hơn.

0:07:46.180,0:07:48.945
Và có thể bạn đã chiếm chỗ [br]trong danh sách

0:07:48.969,0:07:51.302
của một người thật sự bị ung thư.

0:07:51.919,0:07:55.491
Một bác sĩ tốt đôi khi sẽ từ chối,

0:07:55.515,0:07:59.864
nhưng bệnh nhân tinh ý[br]đôi khi cũng nên từ chối,

0:07:59.888,0:08:02.542
chẩn đoán hoặc đề nghị chữa trị.

0:08:04.782,0:08:08.083
"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"

0:08:08.472,0:08:11.789
Tôi biết đây có thể là một câu hỏi khó.

0:08:12.377,0:08:14.276
Thật ra, nếu trở về 50 năm trước,

0:08:14.300,0:08:16.653
hỏi câu này bị cho là không lịch sự.

0:08:16.677,0:08:17.799
(Cười)

0:08:17.823,0:08:20.269
Một khi bác sĩ đã chỉ định

0:08:20.293,0:08:21.627
thì bạn phải làm.

0:08:23.574,0:08:25.819
Đồng nghiệp của tôi [br]giờ là bác sĩ khoa nội

0:08:25.843,0:08:30.184
lúc nhỏ cô ấy đã bị [br]đưa đến trại lao

0:08:30.208,0:08:31.367
trong sáu tháng.

0:08:31.391,0:08:33.248
Đó là một cú sốc tâm lý với cô.

0:08:33.703,0:08:36.044
Sau này khi trưởng thành[br]cô ấy phát hiện ra,

0:08:36.068,0:08:39.609
kết quả khám lao của cô ấy âm tính.

0:08:40.403,0:08:43.942
Bác sĩ đưa cô đến trại lao [br]vì nghi ngờ sai.

0:08:44.419,0:08:48.823
Không ai dám, thậm chí là nghĩ [br]tới việc chất vấn ông.

0:08:49.268,0:08:50.668
Ngay cả cha mẹ của cô.

0:08:51.506,0:08:54.752
Hiện tại, Bộ trưởng y tế của Na Uy

0:08:54.776,0:08:58.156
nói về dịch vụ chăm sóc sức khoẻ[br]cho bệnh nhân.

0:08:58.680,0:09:03.086
Bệnh nhân sẽ nhận được lời khuyên [br]từ bác sĩ là mình nên làm gì.

0:09:04.340,0:09:06.181
Đây là một bước tiến lớn.

0:09:06.205,0:09:09.586
Nhưng cũng đặt nhiều trách nhiệm hơn[br]về phía bệnh nhân.

0:09:09.919,0:09:12.836
Bạn nên ngồi lại với bác sĩ

0:09:12.860,0:09:15.007
bắt đầu chia sẻ quyết định phải làm gì.

0:09:15.420,0:09:18.983
Vì thế, lần tới khi bạn[br]đi gặp bác sĩ,

0:09:19.007,0:09:20.896
tôi muốn bạn hỏi:

0:09:20.920,0:09:23.983
"Bác sĩ, có thật sự cần thiết không?"

0:09:24.315,0:09:26.624
Và trường hợp bệnh nhân nữ của tôi,

0:09:26.648,0:09:28.958
câu trả lời sẽ là "không",

0:09:28.982,0:09:31.649
nhưng phẫu thuật có thể [br]được xem xét.

0:09:32.165,0:09:36.886
"Vậy bác sĩ, nguy cơ liên quan [br]cuộc phẫu thuật này là gì?"

0:09:37.488,0:09:42.942
5 - 10% bệnh nhân sẽ gặp [br]triệu chứng đau nhiều hơn.

0:09:43.427,0:09:45.141
1 - 2% bệnh nhân

0:09:45.165,0:09:48.180
sẽ bị viêm nhiễm chỗ vết mổ[br]hoặc thậm chí xuất huyết

0:09:48.204,0:09:50.604
có thể phải tái phẫu thuật.

0:09:52.069,0:09:55.656
0,5% bệnh nhân có thể [br]bị khàn giọng vĩnh viễn

0:09:55.680,0:09:57.474
và một vài bệnh nhân,

0:09:57.498,0:10:01.867
sẽ bị giảm chức năng ở tay [br]hoặc thậm chí cả chân.

0:10:03.163,0:10:05.615
"Bác sĩ, các lựa chọn khác là gì?"

0:10:06.131,0:10:09.509
Vâng, nghỉ ngơi và vật lý trị liệu [br]một thời gian

0:10:09.533,0:10:11.559
có thể chữa khỏi bệnh hoàn toàn.

0:10:13.105,0:10:15.835
"Sẽ ra sao nếu tôi không làm gì cả?"

0:10:15.859,0:10:17.034
Tôi không khuyên vậy,

0:10:17.058,0:10:20.089
thậm chí cơ hội rất nhỏ [br]là bạn sẽ khỏe hơn.

0:10:21.002,0:10:22.152
Bốn câu hỏi.

0:10:22.780,0:10:24.297
Câu hỏi đơn giản.

0:10:24.321,0:10:28.678
Hãy xem chúng như công cụ mới[br]để giúp chúng tôi.

0:10:28.702,0:10:30.313
Nó thật sự cần thiết không?

0:10:30.337,0:10:32.130
Nguy cơ là gì?

0:10:32.154,0:10:33.710
Có lựa chọn khác hay không?

0:10:33.734,0:10:36.894
Sẽ ra sao nếu tôi không làm gì cả?

0:10:37.334,0:10:41.381
Hỏi những câu này khi [br]bác sĩ muốn bạn chụp MRI,

0:10:41.405,0:10:43.698
khi bác sĩ kê kháng sinh cho bạn,

0:10:43.722,0:10:45.825
hoặc yêu cầu phẫu thuật.

0:10:46.282,0:10:47.990
Điều chúng tôi biết từ nghiên cứu

0:10:48.014,0:10:51.204
chính là 1/5, hay 20% bệnh nhân

0:10:51.228,0:10:53.759
sẽ thay đổi ý định [br]về việc họ muốn làm gì.

0:10:54.624,0:10:57.966
Và khi làm vậy, bạn không chỉ [br]làm cuộc sống của mình

0:10:57.990,0:11:01.552
dễ dàng hơn nhiều, [br]thậm chí tốt đẹp hơn,

0:11:01.576,0:11:03.532
mà toàn hệ thống chăm sóc sức khỏe

0:11:03.556,0:11:06.616
sẽ được hưởng lợi [br]từ quyết định của bạn.

0:11:07.354,0:11:08.536
Xin cảm ơn.

0:11:08.560,0:11:12.246
(Vỗ tay)