Ik ben een neurochirurg en ik ben hier om je te vertellen dat mensen zoals ik je hulp nodig hebben. Over enkele ogenblikken zal ik je vertellen hoe. Ik zal beginnen met je te vertellen over een patiënt van mij. Ze was een vrouw van in de 50, in redelijk goede conditie, die al een paar keer in het ziekenhuis gelegen had voor curatieve behandeling van borstkanker. Ze had een verzakking van een tussenwervelschijf opgelopen waardoor ze hevige pijn had die uitstraalde naar haar rechterarm. Ik bekeek haar MRI-scan voor het consult en besloot een operatie voor te stellen. Nekoperaties als deze zijn gestandaardiseerd en snel uitgevoerd. Maar ze hebben wel een risico. Je maakt hier een incisie en je ontleed voorzichtig voorbij de luchtpijp, de slokdarm, en je probeert niet in de halsslagader te snijden. (Gelach) Dan pak je de microscoop en verwijdert voorzichtig de wervel en de verzakking in het zenuwkanaal, zonder het merg en de zenuwwortel te beschadigen die daar slechts millimeters onder liggen. In het slechtste geval is er schade aan het ruggenmerg, wat kan leiden tot verlamming vanaf de nek naar beneden. Toen ik dit uitlegde aan de patiënt werd ze stil. En na een ogenblik sprak ze een paar belangrijke woorden, voor mij en voor haar. "Dokter, is dit echt noodzakelijk?" (Gelach) Weet je wat ik me op dat moment realiseerde? Dat was het niet. Sterker nog, als ik patiënten zoals deze vrouw zie, adviseer ik normaal geen operatie. Waarom deed ik dat deze keer wel? Het zit zo. Deze verzakking was zo kwetsbaar dat ik al voor me zag hoe ik het uit het zenuwkanaal zou trekken voordat ze de spreekkamer binnenkwam. Ik moet toegeven dat ik haar wilde opereren. Ik zou haar heel graag willen opereren. Opereren is het leukste onderdeel van mijn baan. (Gelach) Je kent dit gevoel vast wel. Mijn buurman is architect en vertelt dat hij het liefste gewoon gaat zitten en huizen tekent en ontwerpt. Dat doet hij veel liever dan praten met de klant die voor het huis betaalt en die hem misschien zelfs beperkingen oplegt. Zoals elke architect moet elke chirurg zijn patiënt in de ogen kijken. Samen met de patiënt moet hij beslissen wat het beste is voor de persoon die de operatie ondergaat. Dat klinkt misschien makkelijk. Maar laten we eens naar de cijfers kijken. De amandelen zijn de twee bultjes achterin je keel. Ze kunnen operatief verwijderd worden; dit heet een tonsillectomie. Op deze grafiek staat hoe vaak een tonsillectomie uitgevoerd wordt in verschillende regio's in Noorwegen. Het valt op dat de kans twee keer zo groot is dat je kind -- want dit gaat over kinderen -- in Finnmark een tonsillectomie krijgt dan in Trondheim. De indicaties zijn in beide regio's hetzelfde. Er zou geen verschil moeten zijn, maar dat is er wel. Hier is nog een grafiek. De meniscus helpt de knie stabiliseren en kan acuut scheuren of versplinteren, vaak tijdens sporten zoals voetbal. Hier zie je het aantal operaties voor deze aandoening. Je ziet dat het aantal operaties in Møre og Romsdal vijf keer hoger ligt dan het aantal operaties in Stavanger. Vijf keer. Hoe kan dit voorkomen? Hebben de spelers in Møre og Romsdal ruwer gevoetbald dan elders in het land? (Gelach) Waarschijnlijk niet. Ik heb wat informatie toegevoegd. Nu zie je het aantal operaties uitgevoerd in openbare ziekenhuizen in het blauw en in het lichtgroen de operaties in privéklinieken. Er is veel activiteit in de privéklinieken in Møre og Romsdal, of niet? Wat toont dit aan? Een mogelijke economische motivatie om de patiënten te behandelen. En er is meer. Recent onderzoek naar het verschil in resultaat van de behandeling tussen reguliere fysiotherapie en knie-operaties -- er is geen verschil. Wat betekent dat de meeste van de uitgevoerde operaties op de grafiek die ik zojuist liet zien, vermeden hadden kunnen worden, zelfs in Stavanger. Wat probeer ik je te vertellen? Zelfs al zijn de meeste indicaties voor behandelingen wereldwijd gestandaardiseerd, dan nog is er onnodig veel variatie in beslissingen over behandelingen, vooral in de westerse wereld. Sommige mensen krijgen niet de behandeling die ze nodig hebben, maar nog veel meer van jullie worden overbehandeld. "Dokter, is dit echt noodzakelijk?" Die vraag heb ik maar een keer in mijn carrière gehoord. Mijn collega's zeggen dat nog geen patiënt hen dit heeft gevraagd. Laten we dit eens omdraaien. Hoe vaak denk je dat je 'nee' krijgt te horen van een arts als je deze vraag stelt? Onderzoekers hebben dit bestudeerd en hebben even vaak 'nee' gehoord waar ze ook waren. Ongeveer 30 procent. Wat betekent dat drie van de 10 keer je arts iets voorschrijft of voorstelt dat compleet overbodig is. Weet je wat ze aangeven dat hier de reden voor is? Druk vanuit de patiënt. Met andere woorden: jij. Jij wilt dat er iets gedaan wordt. Een vriend kwam naar me toe voor medisch advies. Dit is een sportieve man die vaak gaat langlaufen in de winter en hardlopen in de zomer. Hij had nu heel veel rugpijn als hij ging hardlopen. Zoveel dat hij ermee gestopt is. Ik deed een medisch onderzoek en stelde uitgebreide vragen. Ik kwam erachter dat hij waarschijnlijk slijtage in een ruggenwervel had in zijn onderrug. Als er spanning op kwam, deed het zeer. Hij was al gaan zwemmen in plaats van hardlopen. Er was niets aan te doen, dus vertelde ik hem: "Je moet selectiever zijn wat betreft je training. Sommige activiteiten zijn goed voor je en sommige niet." Zijn reactie was: "Ik wil een MRI van mijn rug." "Waarom wil je een MRI?" "Het wordt vergoed door de verzekering via mijn werk." "Kom op," zei ik -- hij was tenslotte ook mijn vriend. "Dat is niet de echte reden." "Ik denk dat het goed is om te kijken hoe slecht het er uit ziet." "Sinds wanneer kan jij MRI-scans lezen?" zei ik. (Gelach) "Vertrouw me maar. Je gaat geen scan nodig hebben." "OK," zei hij, en na een tijdje ging hij verder: "Het zou kanker kunnen zijn." (Gelach) Hij kreeg natuurlijk de scan. Dankzij de verzekering van zijn werk kon hij een van mijn collega's zien die hem vertelde over de slijtage aan zijn wervel, dat er niets aan te doen was en dat hij moest blijven zwemmen en stoppen met hardlopen. Ik sprak hem weer na een tijdje en hij zei: "Nu weet ik ten minste wat het is." Ik wil jullie een vraag stellen. Wat als jullie allemaal deze symptomen hadden en een MRI kregen? Wat als alle inwoners van Noorwegen een MRI kregen als ze af en toe rugpijn hadden? De wachtlijst voor een MRI zou op zijn minst verviervoudigen. Jullie zouden de plaats op die wachtlijst innemen van iemand die wel echt kanker had. Een goede arts zegt soms 'nee'. Een verstandige patiënt slaat soms ook de mogelijkheid af om een diagnose of behandeling te krijgen. "Dokter, is dit echt noodzakelijk?" Dit kan een moeilijke vraag zijn om te stellen. 50 jaar geleden zou men dit zelfs onbeleefd gevonden hebben. (Gelach) Als de dokter had besloten wat hij met je ging doen, dan was dat wat er gebeurde. Een collega van me die nu huisarts is, heeft als kind zes maanden lang in een tuberculosesanatorium gewoond. Dit was zeer traumatisch voor haar. Ze kwam er als volwassene achter dat haar tuberculosetests al die tijd negatief waren. De arts had haar daar slechts op basis van een vermoeden naartoe gestuurd. Niemand had gedurfd of zelfs overwogen om hem daarmee te confronteren. Zelfs haar ouders niet. Tegenwoordig spreekt de Minister van Gezondheid van Noorwegen over de gezondheidszorg voor patiënten. De patiënt moet advies krijgen van de arts over wat hij kan doen. Dit duidt op een grote vooruitgang. Maar het legt ook meer verantwoordelijkheid bij jou. Jij moet naast de arts gaan zitten en samen met hem beslissen welke richting jullie uitgaan. De volgende keer dat je in de spreekkamer zit, wil ik dat je vraagt: "Dokter, is dit echt noodzakelijk?" In het geval van mijn vrouwelijke patiënt zou het antwoord 'nee' zijn, al zou een operatie wel verdedigbaar zijn. "Dokter, wat zijn de risico's die aan deze operatie kleven?" Bij vijf tot tien procent van de patiënten zullen de pijnklachten verergeren. Bij een tot twee procent van de patiënten zal de wond gaan ontsteken of zelfs opnieuw gaan bloeden waardoor nog een operatie nodig is. 0,5 procent van de patiënten zal permanent schor zijn en een aantal, maar nog steeds een aantal zal hun armen of zelfs hun benen minder goed kunnen gebruiken. "Dokter, zijn er andere mogelijkheden?" Ja, door een periode van rust en fysiotherapie zou je helemaal beter kunnen worden. "En wat gebeurt er als ik helemaal niets doe?" Dat raad ik niet aan, maar zelfs dan is er een kleine kans dat je beter wordt. Vier vragen. Simpele vragen. Zie deze maar als je nieuwe gereedschapskist om ons te helpen. Is dit echt noodzakelijk? Wat zijn de risico's? Zijn er andere mogelijkheden? Wat gebeurt er als ik niets doe? Stel deze vragen als je arts een MRI wil laten maken, als hij antibiotica voorschrijft of een operatie voorstelt. We weten dankzij onderzoek dat een op de vijf van jullie, 20 procent, je mening daardoor aan zal aanpassen. Daardoor wordt je leven niet alleen een heel stuk makkelijker en waarschijnlijk zelfs beter, maar de hele gezondheidszorg zal baat hebben bij jouw beslissing. Dank je wel. (Applaus)