1
00:00:00,913 --> 00:00:03,110
Ik ben een neurochirurg

2
00:00:03,134 --> 00:00:07,462
en ik ben hier om je te vertellen
dat mensen zoals ik je hulp nodig hebben.

3
00:00:07,899 --> 00:00:10,143
Over enkele ogenblikken
zal ik je vertellen hoe.

4
00:00:10,167 --> 00:00:14,153
Ik zal beginnen met je te vertellen
over een patiënt van mij.

5
00:00:14,311 --> 00:00:16,954
Ze was een vrouw van in de 50,

6
00:00:16,978 --> 00:00:19,025
in redelijk goede conditie,

7
00:00:19,049 --> 00:00:21,437
die al een paar keer
in het ziekenhuis gelegen had

8
00:00:21,461 --> 00:00:24,584
voor curatieve behandeling
van borstkanker.

9
00:00:25,768 --> 00:00:28,641
Ze had een verzakking 
van een tussenwervelschijf opgelopen

10
00:00:28,665 --> 00:00:30,928
waardoor ze hevige pijn had

11
00:00:30,928 --> 00:00:34,307
die uitstraalde
naar haar rechterarm.

12
00:00:35,061 --> 00:00:37,823
Ik bekeek haar MRI-scan voor het consult

13
00:00:37,847 --> 00:00:39,776
en besloot een operatie voor te stellen.

14
00:00:40,411 --> 00:00:44,852
Nekoperaties als deze
zijn gestandaardiseerd en snel uitgevoerd.

15
00:00:45,279 --> 00:00:46,890
Maar ze hebben wel een risico.

16
00:00:46,914 --> 00:00:49,064
Je maakt hier een incisie

17
00:00:49,088 --> 00:00:51,945
en je ontleed voorzichtig
voorbij de luchtpijp,

18
00:00:51,969 --> 00:00:53,307
de slokdarm,

19
00:00:53,331 --> 00:00:56,568
en je probeert niet
in de halsslagader te snijden.

20
00:00:56,592 --> 00:00:57,855
(Gelach)

21
00:00:57,879 --> 00:00:59,921
Dan pak je de microscoop

22
00:00:59,921 --> 00:01:02,348
en verwijdert voorzichtig
de wervel en de verzakking

23
00:01:02,348 --> 00:01:03,542
in het zenuwkanaal,

24
00:01:03,542 --> 00:01:05,835
zonder het merg en
de zenuwwortel te beschadigen

25
00:01:05,835 --> 00:01:08,209
die daar slechts millimeters onder liggen.

26
00:01:08,485 --> 00:01:11,085
In het slechtste geval
is er schade aan het ruggenmerg,

27
00:01:11,109 --> 00:01:15,267
wat kan leiden tot verlamming
vanaf de nek naar beneden.

28
00:01:16,673 --> 00:01:19,205
Toen ik dit uitlegde
aan de patiënt werd ze stil.

29
00:01:19,229 --> 00:01:20,300
En na een ogenblik

30
00:01:20,300 --> 00:01:24,244
sprak ze een paar belangrijke woorden,
voor mij en voor haar.

31
00:01:25,887 --> 00:01:29,371
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"

32
00:01:29,395 --> 00:01:30,883

(Gelach)

33
00:01:32,101 --> 00:01:35,034
Weet je wat ik me
op dat moment realiseerde?

34
00:01:35,418 --> 00:01:36,568
Dat was het niet.

35
00:01:37,561 --> 00:01:40,585
Sterker nog, als ik patiënten 
zoals deze vrouw zie,

36
00:01:40,609 --> 00:01:43,085
adviseer ik normaal geen operatie.

37
00:01:43,665 --> 00:01:45,798
Waarom deed ik dat deze keer wel?

38
00:01:47,153 --> 00:01:48,805
Het zit zo.

39
00:01:48,829 --> 00:01:51,065
Deze verzakking was zo kwetsbaar

40
00:01:51,089 --> 00:01:54,780
dat ik al voor me zag hoe ik het
uit het zenuwkanaal zou trekken

41
00:01:54,804 --> 00:01:57,280
voordat ze de spreekkamer binnenkwam.

42
00:01:57,907 --> 00:02:00,907
Ik moet toegeven 
dat ik haar wilde opereren.

43
00:02:01,359 --> 00:02:03,232
Ik zou haar heel graag willen opereren.

44
00:02:03,256 --> 00:02:06,873
Opereren is het leukste 
onderdeel van mijn baan.

45
00:02:06,897 --> 00:02:09,531
(Gelach)

46
00:02:10,538 --> 00:02:12,612
Je kent dit gevoel vast wel.

47
00:02:12,612 --> 00:02:16,177
Mijn buurman is architect en vertelt 
dat hij het liefste gewoon gaat zitten

48
00:02:16,177 --> 00:02:18,093
en huizen tekent en ontwerpt.

49
00:02:18,117 --> 00:02:19,490
Dat doet hij veel liever

50
00:02:19,514 --> 00:02:23,406
dan praten met de klant
die voor het huis betaalt

51
00:02:23,430 --> 00:02:26,374
en die hem misschien zelfs
beperkingen oplegt.

52
00:02:27,073 --> 00:02:28,348
Zoals elke architect

53
00:02:28,372 --> 00:02:31,358
moet elke chirurg
zijn patiënt in de ogen kijken.

54
00:02:31,382 --> 00:02:32,671
Samen met de patiënt

55
00:02:32,671 --> 00:02:36,865
moet hij beslissen wat het beste is
voor de persoon die de operatie ondergaat.

56
00:02:38,204 --> 00:02:39,684
Dat klinkt misschien makkelijk.

57
00:02:39,708 --> 00:02:42,329
Maar laten we eens naar de cijfers kijken.

58
00:02:44,009 --> 00:02:47,107
De amandelen zijn de twee bultjes
achterin je keel.

59
00:02:47,419 --> 00:02:49,569
Ze kunnen operatief verwijderd worden;

60
00:02:49,593 --> 00:02:51,649
dit heet een tonsillectomie.

61
00:02:51,673 --> 00:02:55,208
Op deze grafiek staat hoe vaak 
een tonsillectomie uitgevoerd wordt

62
00:02:55,208 --> 00:02:57,427
in verschillende regio's in Noorwegen.

63
00:02:57,451 --> 00:03:02,543
Het valt op dat de kans
twee keer zo groot is dat je kind --

64
00:03:02,543 --> 00:03:04,688
want dit gaat over kinderen --

65
00:03:04,712 --> 00:03:08,250
in Finnmark een tonsillectomie
krijgt dan in Trondheim.

66
00:03:08,862 --> 00:03:11,613
De indicaties zijn
in beide regio's hetzelfde.

67
00:03:12,196 --> 00:03:14,722
Er zou geen verschil moeten zijn,
maar dat is er wel.

68
00:03:14,759 --> 00:03:16,211
Hier is nog een grafiek.

69
00:03:16,235 --> 00:03:18,403
De meniscus helpt de knie stabiliseren

70
00:03:18,427 --> 00:03:20,683
en kan acuut scheuren of versplinteren,

71
00:03:20,707 --> 00:03:23,107
vaak tijdens sporten zoals voetbal.

72
00:03:23,625 --> 00:03:26,861
Hier zie je het aantal operaties
voor deze aandoening.

73
00:03:27,354 --> 00:03:31,125
Je ziet dat het aantal operaties
in Møre og Romsdal

74
00:03:31,149 --> 00:03:34,834
vijf keer hoger ligt dan
het aantal operaties in Stavanger.

75
00:03:35,427 --> 00:03:36,775
Vijf keer.

76
00:03:37,133 --> 00:03:38,302
Hoe kan dit voorkomen?

77
00:03:38,302 --> 00:03:40,048
Hebben de spelers in Møre og Romsdal

78
00:03:40,048 --> 00:03:42,599
ruwer gevoetbald dan elders in het land?

79
00:03:42,623 --> 00:03:44,265
(Gelach)

80
00:03:44,815 --> 00:03:45,965
Waarschijnlijk niet.

81
00:03:47,109 --> 00:03:49,268
Ik heb wat informatie toegevoegd.

82
00:03:49,292 --> 00:03:51,442
Nu zie je het aantal operaties uitgevoerd

83
00:03:51,466 --> 00:03:53,498
in openbare ziekenhuizen in het blauw

84
00:03:53,522 --> 00:03:56,506
en in het lichtgroen
de operaties in privéklinieken.

85
00:03:56,530 --> 00:03:59,880
Er is veel activiteit in de privéklinieken

86
00:03:59,904 --> 00:04:01,837
in Møre og Romsdal, of niet?

87
00:04:02,363 --> 00:04:03,736
Wat toont dit aan?

88
00:04:03,760 --> 00:04:07,696
Een mogelijke economische motivatie
om de patiënten te behandelen.

89
00:04:08,522 --> 00:04:09,672
En er is meer.

90
00:04:11,577 --> 00:04:15,340
Recent onderzoek naar het verschil
in resultaat van de behandeling

91
00:04:15,364 --> 00:04:18,815
tussen reguliere fysiotherapie
en knie-operaties --

92
00:04:18,839 --> 00:04:20,363
er is geen verschil.

93
00:04:20,387 --> 00:04:24,142
Wat betekent dat de meeste
van de uitgevoerde operaties

94
00:04:24,166 --> 00:04:26,372
op de grafiek die ik zojuist liet zien,

95
00:04:26,396 --> 00:04:29,047
vermeden hadden kunnen worden,
zelfs in Stavanger.

96
00:04:29,785 --> 00:04:32,222
Wat probeer ik je te vertellen?

97
00:04:32,246 --> 00:04:36,363
Zelfs al zijn de meeste indicaties
voor behandelingen

98
00:04:36,363 --> 00:04:38,541
wereldwijd gestandaardiseerd,

99
00:04:38,585 --> 00:04:42,879
dan nog is er onnodig veel variatie
in beslissingen over behandelingen,

100
00:04:42,903 --> 00:04:44,736
vooral in de westerse wereld.

101
00:04:45,572 --> 00:04:48,748
Sommige mensen krijgen niet
de behandeling die ze nodig hebben,

102
00:04:49,493 --> 00:04:52,556
maar nog veel meer van jullie

103
00:04:52,580 --> 00:04:54,167
worden overbehandeld.

104
00:04:56,649 --> 00:04:59,434
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"

105
00:04:59,458 --> 00:05:02,450
Die vraag heb ik maar een keer 
in mijn carrière gehoord.

106
00:05:02,474 --> 00:05:06,332
Mijn collega's zeggen dat nog geen patiënt
hen dit heeft gevraagd.

107
00:05:07,331 --> 00:05:08,679
Laten we dit eens omdraaien.

108
00:05:08,679 --> 00:05:11,558
Hoe vaak denk je dat je 
'nee' krijgt te horen van een arts

109
00:05:11,558 --> 00:05:13,588
als je deze vraag stelt?

110
00:05:14,487 --> 00:05:16,196
Onderzoekers hebben dit bestudeerd

111
00:05:16,220 --> 00:05:18,973
en hebben even vaak 'nee' gehoord

112
00:05:18,997 --> 00:05:20,164
waar ze ook waren.

113
00:05:20,188 --> 00:05:21,895
Ongeveer 30 procent.

114
00:05:21,919 --> 00:05:25,886
Wat betekent dat drie van de 10 keer

115
00:05:25,910 --> 00:05:29,449
je arts iets voorschrijft of voorstelt

116
00:05:29,473 --> 00:05:32,147
dat compleet overbodig is.

117
00:05:34,545 --> 00:05:37,434
Weet je wat ze aangeven
dat hier de reden voor is?

118
00:05:38,117 --> 00:05:39,267
Druk vanuit de patiënt.

119
00:05:40,832 --> 00:05:42,165
Met andere woorden: jij.

120
00:05:42,943 --> 00:05:44,943
Jij wilt dat er iets gedaan wordt.

121
00:05:46,665 --> 00:05:49,061
Een vriend kwam naar me toe
voor medisch advies.

122
00:05:49,085 --> 00:05:50,237
Dit is een sportieve man

123
00:05:50,261 --> 00:05:53,815
die vaak gaat langlaufen in de winter

124
00:05:53,839 --> 00:05:55,545
en hardlopen in de zomer.

125
00:05:55,569 --> 00:05:59,569
Hij had nu heel veel rugpijn
als hij ging hardlopen.

126
00:05:59,593 --> 00:06:01,786
Zoveel dat hij ermee gestopt is.

127
00:06:03,053 --> 00:06:06,181
Ik deed een medisch onderzoek 
en stelde uitgebreide vragen.

128
00:06:06,181 --> 00:06:09,575
Ik kwam erachter dat hij waarschijnlijk
slijtage in een ruggenwervel had

129
00:06:09,575 --> 00:06:11,606
in zijn onderrug.

130
00:06:12,087 --> 00:06:14,450
Als er spanning op kwam, deed het zeer.

131
00:06:16,165 --> 00:06:18,437
Hij was al gaan zwemmen
in plaats van hardlopen.

132
00:06:18,437 --> 00:06:20,656
Er was niets aan te doen,
dus vertelde ik hem:

133
00:06:20,656 --> 00:06:23,361
"Je moet selectiever zijn
wat betreft je training.

134
00:06:23,361 --> 00:06:25,184
Sommige activiteiten zijn goed voor je

135
00:06:25,188 --> 00:06:26,827
en sommige niet."

136
00:06:27,665 --> 00:06:28,957
Zijn reactie was:

137
00:06:29,919 --> 00:06:31,719
"Ik wil een MRI van mijn rug."

138
00:06:33,776 --> 00:06:35,155
"Waarom wil je een MRI?"

139
00:06:36,236 --> 00:06:39,036
"Het wordt vergoed 
door de verzekering via mijn werk."

140
00:06:39,807 --> 00:06:42,926
"Kom op," zei ik --
hij was tenslotte ook mijn vriend.

141
00:06:42,950 --> 00:06:44,832
"Dat is niet de echte reden."

142
00:06:44,856 --> 00:06:49,356
"Ik denk dat het goed is 
om te kijken hoe slecht het er uit ziet."

143
00:06:51,094 --> 00:06:54,039
"Sinds wanneer kan jij
MRI-scans lezen?" zei ik.

144
00:06:54,063 --> 00:06:56,113
(Gelach)

145
00:06:56,137 --> 00:06:57,589
"Vertrouw me maar.

146
00:06:58,026 --> 00:07:00,086
Je gaat geen scan nodig hebben."

147
00:07:00,780 --> 00:07:02,533
"OK," zei hij,

148
00:07:02,557 --> 00:07:05,538
en na een tijdje ging hij verder:
"Het zou kanker kunnen zijn."

149
00:07:05,869 --> 00:07:08,073
(Gelach)

150
00:07:08,097 --> 00:07:09,897
Hij kreeg natuurlijk de scan.

151
00:07:10,827 --> 00:07:14,455
Dankzij de verzekering van zijn werk
kon hij een van mijn collega's zien

152
00:07:14,469 --> 00:07:16,806
die hem vertelde
over de slijtage aan zijn wervel,

153
00:07:16,806 --> 00:07:18,196
dat er niets aan te doen was

154
00:07:18,220 --> 00:07:21,605
en dat hij moest blijven zwemmen
en stoppen met hardlopen.

155
00:07:23,946 --> 00:07:25,944
Ik sprak hem weer
na een tijdje en hij zei:

156
00:07:25,944 --> 00:07:28,237
"Nu weet ik ten minste wat het is."

157
00:07:28,712 --> 00:07:30,331
Ik wil jullie een vraag stellen.

158
00:07:30,355 --> 00:07:34,474
Wat als jullie allemaal deze symptomen 
hadden en een MRI kregen?

159
00:07:34,498 --> 00:07:37,188
Wat als alle inwoners van Noorwegen

160
00:07:37,212 --> 00:07:40,822
een MRI kregen als ze
af en toe rugpijn hadden?

161
00:07:42,061 --> 00:07:45,673
De wachtlijst voor een MRI 
zou op zijn minst verviervoudigen.

162
00:07:46,180 --> 00:07:48,945
Jullie zouden de plaats 
op die wachtlijst innemen

163
00:07:48,969 --> 00:07:51,302
van iemand die wel echt kanker had.

164
00:07:51,919 --> 00:07:55,491
Een goede arts zegt soms 'nee'.

165
00:07:55,515 --> 00:08:00,684
Een verstandige patiënt slaat soms 
ook de mogelijkheid af

166
00:08:00,684 --> 00:08:03,116
om een diagnose of behandeling te krijgen.

167
00:08:04,782 --> 00:08:08,083
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"

168
00:08:08,472 --> 00:08:11,789
Dit kan een moeilijke 
vraag zijn om te stellen.

169
00:08:12,377 --> 00:08:16,650
50 jaar geleden zou men dit zelfs 
onbeleefd gevonden hebben.

170
00:08:16,677 --> 00:08:17,793
(Gelach)

171
00:08:17,793 --> 00:08:20,269
Als de dokter had besloten 
wat hij met je ging doen,

172
00:08:20,293 --> 00:08:21,627
dan was dat wat er gebeurde.

173
00:08:23,574 --> 00:08:25,819
Een collega van me die nu huisarts is,

174
00:08:25,819 --> 00:08:31,091
heeft als kind zes maanden lang
in een tuberculosesanatorium gewoond.

175
00:08:31,091 --> 00:08:33,248
Dit was zeer traumatisch voor haar.

176
00:08:33,703 --> 00:08:36,044
Ze kwam er als volwassene achter

177
00:08:36,068 --> 00:08:39,609
dat haar tuberculosetests 
al die tijd negatief waren.

178
00:08:40,403 --> 00:08:43,942
De arts had haar daar slechts op basis van
een vermoeden naartoe gestuurd.

179
00:08:44,419 --> 00:08:48,823
Niemand had gedurfd of zelfs overwogen
om hem daarmee te confronteren.

180
00:08:49,268 --> 00:08:50,668
Zelfs haar ouders niet.

181
00:08:51,506 --> 00:08:54,752
Tegenwoordig spreekt de Minister
van Gezondheid van Noorwegen

182
00:08:54,776 --> 00:08:58,156
over de gezondheidszorg voor patiënten.

183
00:08:58,680 --> 00:09:03,086
De patiënt moet advies krijgen
van de arts over wat hij kan doen.

184
00:09:04,340 --> 00:09:06,181
Dit duidt op een grote vooruitgang.

185
00:09:06,205 --> 00:09:09,586
Maar het legt ook meer 
verantwoordelijkheid bij jou.

186
00:09:09,919 --> 00:09:12,760
Jij moet naast de arts gaan zitten

187
00:09:12,760 --> 00:09:15,427
en samen met hem beslissen
welke richting jullie uitgaan.

188
00:09:15,427 --> 00:09:18,983
De volgende keer
dat je in de spreekkamer zit,

189
00:09:19,007 --> 00:09:20,896
wil ik dat je vraagt:

190
00:09:20,920 --> 00:09:23,983
"Dokter, is dit echt noodzakelijk?"

191
00:09:24,315 --> 00:09:26,624
In het geval van mijn vrouwelijke patiënt

192
00:09:26,648 --> 00:09:28,958
zou het antwoord 'nee' zijn,

193
00:09:28,982 --> 00:09:31,649
al zou een operatie wel verdedigbaar zijn.

194
00:09:32,165 --> 00:09:36,886
"Dokter, wat zijn de risico's 
die aan deze operatie kleven?"

195
00:09:37,488 --> 00:09:42,942
Bij vijf tot tien procent van de patiënten
zullen de pijnklachten verergeren.

196
00:09:43,207 --> 00:09:45,161
Bij een tot twee procent van de patiënten

197
00:09:45,165 --> 00:09:48,180
zal de wond gaan ontsteken 
of zelfs opnieuw gaan bloeden

198
00:09:48,204 --> 00:09:50,604
waardoor nog een operatie nodig is.

199
00:09:52,069 --> 00:09:55,520
0,5 procent van de patiënten 
zal permanent schor zijn

200
00:09:55,520 --> 00:09:57,474
en een aantal, 
maar nog steeds een aantal

201
00:09:57,498 --> 00:10:01,867
zal hun armen of zelfs hun benen
minder goed kunnen gebruiken.

202
00:10:03,163 --> 00:10:05,615
"Dokter, zijn er andere mogelijkheden?"

203
00:10:06,131 --> 00:10:09,509
Ja, door een periode 
van rust en fysiotherapie

204
00:10:09,533 --> 00:10:11,559
zou je helemaal beter kunnen worden.

205
00:10:13,105 --> 00:10:15,835
"En wat gebeurt er
als ik helemaal niets doe?"

206
00:10:15,859 --> 00:10:17,034
Dat raad ik niet aan,

207
00:10:17,058 --> 00:10:20,089
maar zelfs dan is er
een kleine kans dat je beter wordt.

208
00:10:21,002 --> 00:10:22,152
Vier vragen.

209
00:10:22,780 --> 00:10:24,297
Simpele vragen.

210
00:10:24,321 --> 00:10:28,678
Zie deze maar als je nieuwe 
gereedschapskist om ons te helpen.

211
00:10:28,702 --> 00:10:30,313
Is dit echt noodzakelijk?

212
00:10:30,337 --> 00:10:32,130
Wat zijn de risico's?

213
00:10:32,154 --> 00:10:33,710
Zijn er andere mogelijkheden?

214
00:10:33,734 --> 00:10:36,894
Wat gebeurt er als ik niets doe?

215
00:10:37,334 --> 00:10:41,381
Stel deze vragen als je arts
een MRI wil laten maken,

216
00:10:41,405 --> 00:10:43,698
als hij antibiotica voorschrijft

217
00:10:43,722 --> 00:10:45,825
of een operatie voorstelt.

218
00:10:46,282 --> 00:10:47,990
We weten dankzij onderzoek

219
00:10:48,014 --> 00:10:51,204
dat een op de vijf van jullie, 20 procent,

220
00:10:51,228 --> 00:10:53,759
je mening daardoor aan zal aanpassen.

221
00:10:54,624 --> 00:10:57,966
Daardoor wordt je leven niet alleen

222
00:10:57,990 --> 00:11:01,552
een heel stuk makkelijker 
en waarschijnlijk zelfs beter,

223
00:11:01,576 --> 00:11:03,532
maar de hele gezondheidszorg

224
00:11:03,556 --> 00:11:06,616
zal baat hebben bij jouw beslissing.

225
00:11:07,354 --> 00:11:08,536
Dank je wel.

226
00:11:08,560 --> 00:11:12,246
(Applaus)