WEBVTT

00:00:00.730 --> 00:00:04.208
David Biello: Peki Victor, neler yaptın?

NOTE Paragraph

00:00:05.042 --> 00:00:07.684
Victor Vescovo:
Burası Atlantik Okyanusu'nun dibi

00:00:07.708 --> 00:00:10.684
ve sanırım gençken
çok fazla Jules Verne okumuşum,

00:00:10.708 --> 00:00:14.559
böylece son dört yıldır gezegendeki
en gelişmiş ve en derine dalabilen

00:00:14.583 --> 00:00:18.143
denizaltıyı tasarlayıp
inşa eden ekibe liderlik ettim,

00:00:18.167 --> 00:00:20.809
üstelik bu denizaltıyı
kullanabiliyorum da.

00:00:20.833 --> 00:00:23.101
Bu, geçen sene Aralık ayında biz,

00:00:23.125 --> 00:00:25.768
ilk kez -- Atlantik Okyanusu'nun dibi.

NOTE Paragraph

00:00:25.792 --> 00:00:27.756
DB: Bunu daha önce
kimse görmedi, öyle mi?

NOTE Paragraph

00:00:27.756 --> 00:00:29.476
Sadece sen gördün.
VV: Hayır.

00:00:29.500 --> 00:00:30.893
Tabii, şimdi herkes.

NOTE Paragraph

00:00:30.917 --> 00:00:33.434
DB: Bunu kim yapar?

00:00:33.458 --> 00:00:34.726
Yani --

NOTE Paragraph

00:00:34.750 --> 00:00:38.476
VV: Bence herkes son 10-15 sene içindeki
gelişimin farkındadır.

00:00:38.500 --> 00:00:41.893
Dış uzayı keşfedebilecek araçları olan 
bir sürü insan var,

00:00:41.917 --> 00:00:44.632
mesela SpaceX ya da Blue Origin --

00:00:44.632 --> 00:00:46.685
ve biz farklı bir yöne yol alıyoruz.

00:00:46.685 --> 00:00:50.418
Şahısların, kaynaklarını bizi daha önce
keşfedilmemiş yerlere götürecek

00:00:50.418 --> 00:00:54.514
teknolojiyi geliştirmek için harcadıkları
harika bir çağdayız.

00:00:55.125 --> 00:00:56.976
Ve dünyadaki okyanuslar...

00:00:57.000 --> 00:01:00.684
neredeyse klişe ama
tüm gezegenimizin yüzde 70'i

00:01:00.708 --> 00:01:03.143
ve bunun yüzde 95'i keşfedilmemiş.

00:01:03.167 --> 00:01:05.500
Bizim de bu keşifle
yapmaya çalıştığımız şey,

00:01:05.500 --> 00:01:07.413
bir denizaltı inşa ederek

00:01:07.413 --> 00:01:10.577
onun gezegenin en dibinde
her bir noktaya gidebileceğini kanıtlamak

00:01:10.577 --> 00:01:14.612
ve böylece bu gezegenin
hâlâ keşfedilmemiş yüzde 60'ını keşfetmek.

NOTE Paragraph

00:01:15.208 --> 00:01:17.599
DB: Bunun için bayağı iyi
bir alet gerek, değil mi?

NOTE Paragraph

00:01:17.599 --> 00:01:18.851
VV: Doğru.

00:01:18.875 --> 00:01:21.476
Bu araç tabii ki denizaltı,
Limiting Factor.

00:01:21.500 --> 00:01:22.976
Teknoloji harikası bir araç

00:01:23.000 --> 00:01:25.634
ve destek gemisi Pressure Drop
tarafından destekleniyor.

00:01:25.634 --> 00:01:28.352
90 mm kalınlığında iki kişilik
titanyum bir katmana sahip,

00:01:28.352 --> 00:01:29.893
bu onu bir atmosferde tutuyor

00:01:29.917 --> 00:01:35.167
ve okyanusun en derin noktasına
defalarca dalabilicek güce sahip.

NOTE Paragraph

00:01:35.167 --> 00:01:39.351
DB: Yani okyanusu keşfeden
SpaceX gibi bir şey?

NOTE Paragraph

00:01:39.375 --> 00:01:41.976
Evet, okyanus keşfeden SpaceX gibi

00:01:42.000 --> 00:01:43.874
ama ben kendi aracımı kendim sürüyorum.

NOTE Paragraph

00:01:43.874 --> 00:01:45.559
(Gülme sesleri)

NOTE Paragraph

00:01:45.583 --> 00:01:48.726
Elon'u alacak mısın yoksa?

NOTE Paragraph

00:01:48.750 --> 00:01:50.809
VV: Evet, herhangi bir kişiyi alabilirim.

00:01:50.833 --> 00:01:52.309
Elon, şu an bunu izliyorsan

00:01:52.333 --> 00:01:55.184
eğer seninkilere beni bindirirsen 
ben de seni bindiririm.

NOTE Paragraph

00:01:55.208 --> 00:01:57.000
(Gülme sesleri)

NOTE Paragraph

00:01:58.125 --> 00:02:00.851
DB: Bize aşağısının
nasıl bir yer olduğunu anlatsana.

00:02:00.875 --> 00:02:04.268
Basıncın öyle yoğun olduğu
bir yerden bahsediyoruz ki

00:02:04.292 --> 00:02:06.726
Eyfel Kulesi'ni
ayak parmağına koymak gibi.

NOTE Paragraph

00:02:06.750 --> 00:02:08.059
VV: Ondan daha fazla.

00:02:08.083 --> 00:02:09.518
Yaklaşık 1000 atm.

00:02:09.542 --> 00:02:11.934
Olay şu ki bizim,
bizi ekstrem derinliklere

00:02:11.958 --> 00:02:15.734
defalarca kez inip çıkmamızı
sağlayan titanyum bir katmanımız var.

00:02:16.083 --> 00:02:17.559
Bu daha önce hiç yapılmadı.

00:02:17.583 --> 00:02:19.643
The Challenger Deep,
1960 ve 2012 yıllarında

00:02:19.667 --> 00:02:22.934
James Cameron tarafından
iki kez daldırıldı.

00:02:22.958 --> 00:02:26.268
Aşağı indi ve yukarı geri çıktı,
bunlar deneysel gemilerdi.

00:02:26.292 --> 00:02:28.768
Bu, bir bilim insanı dahil iki kişiyle

00:02:28.792 --> 00:02:33.140
binlerce kez dalıp çıkabilen ticari 
sertifikalı ilk denizaltı.

00:02:33.213 --> 00:02:35.184
Şunu da söylemekten gurur duyuyorum ki

00:02:35.208 --> 00:02:37.983
sadece üç hafta önce
tarihte en derine dalan ilk İngiliz,

00:02:37.983 --> 00:02:40.393
Newcastle Üniversite'sinden
Dr. Alan Jamieson

00:02:40.417 --> 00:02:43.018
Java Trench'te bizimle aşağıdaydı.

NOTE Paragraph

00:02:43.042 --> 00:02:47.934
DB: O zaman tahmin ediyorum,
çok fazla şey seni korkutmuyor.

NOTE Paragraph

00:02:47.958 --> 00:02:50.059
VV: Dalmak çok daha farklı bir şey.

00:02:50.083 --> 00:02:53.184
Eğer klostrofobikseniz
denizaltının içinde olmak istemezsiniz.

00:02:53.208 --> 00:02:54.819
Oldukça uzun bir mesafe gidiyoruz

00:02:54.819 --> 00:02:58.018
ve görevler genel olarak
kapalı bir alanda 8 ile 9 saat sürüyor.

00:02:58.042 --> 00:03:00.518
Daha önceki kariyerimden epey farklı,

00:03:00.542 --> 00:03:03.184
dağcılıktan bahsediyorum,
açık alanlardasınız,

00:03:03.208 --> 00:03:05.018
rüzgâr şiddetli ve hava çok soğuk.

00:03:05.042 --> 00:03:07.268
Bu tam tersi, çok daha teknik.

00:03:07.292 --> 00:03:09.893
Bu daha çok kullandığınız
aletlerdeki hassasiyetle

00:03:09.917 --> 00:03:12.143
ve çıkabilecek sorunları çözmekle alakalı.

00:03:12.167 --> 00:03:14.726
Ama denizaltında bir şey
gerçekten ters giderse

00:03:14.750 --> 00:03:16.143
bunu bilemezsiniz.

NOTE Paragraph

00:03:16.167 --> 00:03:17.476
(Gülme sesleri)

NOTE Paragraph

00:03:17.500 --> 00:03:19.976
DB: Yani sızıntılardan
korktuğunu söylüyorsun.

NOTE Paragraph

00:03:20.000 --> 00:03:22.851
VV: Sızıntılar iyi değil
ama eğer olan şey bir sızıntıysa

00:03:22.875 --> 00:03:25.059
o kadar kötü değil
çünkü o kadar kötü olsaydı

00:03:25.083 --> 00:03:26.809
yine bilemezdiniz. Ama --

00:03:26.833 --> 00:03:29.684
Ateş çıkması da pek iyi bir şey değil

00:03:29.708 --> 00:03:31.768
ama gerçekten çok güvenli bir denizaltı.

00:03:31.792 --> 00:03:34.268
Söylemek isterim ki hayatımda
çok fazla şeye güvenmem

00:03:34.292 --> 00:03:36.101
ama titanyuma güvenirim, matematiğe,

00:03:36.125 --> 00:03:38.184
sonlu eleman analizine güvenirim

00:03:38.208 --> 00:03:39.518
ki bunlar sayesinde

00:03:39.542 --> 00:03:43.581
bu gibi şeylerin olağanüstü basınç
ve koşulları dayanıklılığını görüyorsunuz.

NOTE Paragraph

00:03:43.792 --> 00:03:46.934
DB: Ve bu küre kusursuz işlendi, değil mi?

00:03:46.958 --> 00:03:48.934
Gerçekten eşsiz bir gemi.

NOTE Paragraph

00:03:48.958 --> 00:03:50.434
VV: Zor olan aslında oydu --

00:03:50.458 --> 00:03:55.419
Makinenin %99'u kadar benzeyen bir
titanyum küresi yapmak.

00:03:55.430 --> 00:03:57.173
Titanyum, çalışılması zor bir metal

00:03:57.173 --> 00:03:59.143
çoğu kişi nasıl çalışılacağını anlayamadı

00:03:59.167 --> 00:04:00.518
ama biz çok şanslıydık.

00:04:00.542 --> 00:04:03.643
Olağanüstü ekibimiz
neredeyse kusursuz küreyi yapabildi

00:04:03.667 --> 00:04:06.101
ki bir şeyi basınca tabi tuttuğunuzda

00:04:06.125 --> 00:04:08.184
en güçlü geometriyi elde edebilirsiniz.

00:04:08.208 --> 00:04:10.601
Denizaltıya girdiğimde
ve o kapak kapandığında

00:04:10.625 --> 00:04:12.701
aşağı inip
yukarı geri çıkacağımdan eminim.

NOTE Paragraph

00:04:12.725 --> 00:04:15.676
DB: Bu da iki kez kontrol ettiğiniz şey 
kapağın kapalı olması.

NOTE Paragraph

00:04:15.697 --> 00:04:17.971
VV: Denizaltıyla dalmanın
sadece iki kuralı var.

00:04:17.971 --> 00:04:19.674
Birincisi kapağı güvenli kapamak. 


00:04:19.698 --> 00:04:21.674
İkincisi ise birinci kuralı tekrar etmek.

NOTE Paragraph

00:04:22.858 --> 00:04:26.251
DB: Tamam o zaman,
Atlantik Okyanusu: Tamam.

00:04:26.625 --> 00:04:28.393
Güney Okyanusu: Tamam.

NOTE Paragraph

00:04:28.417 --> 00:04:30.893
VV: Daha önce kimse
Güney Okyanusu'na dalmadı.

00:04:30.917 --> 00:04:32.226
Sebebini biliyorum.

00:04:32.250 --> 00:04:33.643
Koşulların orada çok zor.

00:04:33.667 --> 00:04:34.976
Hava çok kötü.

00:04:35.000 --> 00:04:37.226
Çarpışma kelimesi akla geliyor.

00:04:37.250 --> 00:04:39.101
Ama evet, oraya daldık.

NOTE Paragraph

00:04:39.125 --> 00:04:40.643
Bittiğine sevindim.
DB: Evet --

NOTE Paragraph

00:04:40.667 --> 00:04:42.018
VV: Teşekkürler

NOTE Paragraph

00:04:42.042 --> 00:04:43.184
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:04:43.208 --> 00:04:45.101
DB: Yarışıyor gibisiniz.

00:04:45.125 --> 00:04:47.559
Şimdi de Kelly'nin bahsettiği
Hint Okyanusu.

NOTE Paragraph

00:04:47.583 --> 00:04:49.309
VV: Evet, o üç hafta önceydi.

00:04:49.333 --> 00:04:51.934
Gizemi çözme konusunda şanslıydık.

00:04:51.958 --> 00:04:53.893
Biri üç hafta önce bana şunu sorsaydı,

00:04:53.917 --> 00:04:56.351
"Hint Okyanusu'nun en derin 
noktası neresi?"

00:04:56.375 --> 00:04:57.643
bunu kimse cevaplayamazdı.

00:04:57.667 --> 00:04:58.976
İki aday vardı.

00:04:59.000 --> 00:05:01.643
Biri Batı Avustralya,
diğeri ise Java Trench.

00:05:01.667 --> 00:05:04.101
Çok iyi bir sonarı olan
harika bir gemimiz var.

00:05:04.125 --> 00:05:05.393
İkisini de işaretledik.

00:05:05.417 --> 00:05:07.684
Keşif araçlarını aşağı gönderdik
ve doğruladık.

00:05:07.708 --> 00:05:10.309
Aslında Java Trench'in orta bölgesinde,

00:05:10.333 --> 00:05:12.143
ki kimse orada olduğunu düşünmemişti.

00:05:12.167 --> 00:05:15.076
Aslında büyük dalışlarımızdan
birini her gerçekleştirdiğimizde

00:05:15.086 --> 00:05:17.349
Vikipedi'ye girip değiştirmek
zorunda kalıyoruz.

NOTE Paragraph

00:05:17.349 --> 00:05:18.861
Çünkü tamamen yanlış.

00:05:18.861 --> 00:05:20.227
(Gülme sesleri)

NOTE Paragraph

00:05:20.333 --> 00:05:22.673
DB: Muhtemelen oraya dalmak

00:05:22.673 --> 00:05:25.684
orada harcayabildiğiniz zamandan
daha çok vakit alıyor değil mi?

NOTE Paragraph

00:05:25.708 --> 00:05:28.601
VV: Hayır, aslında bayağı
vakit geçiriyoruz.

00:05:28.625 --> 00:05:31.476
Kabinde dört gün yetecek kadar 
oksijen desteğim var.

00:05:31.500 --> 00:05:33.059
Eğer dört gün boyunca oradaysam

00:05:33.083 --> 00:05:35.893
ve bir şeyler çok kötü gittiyse
muhtemelen kullanmayacağım

00:05:35.917 --> 00:05:38.976
ama okyanusun en derinine inmek
genelde üç saat civarı sürüyor

00:05:39.000 --> 00:05:41.309
ve sonra genelde 3 veya 4 saat
aşağıda kalıyoruz

00:05:41.333 --> 00:05:42.893
ve sonra üç saat de yukarı.

00:05:42.917 --> 00:05:45.296
Yani orada 10-11 saatten fazla
kalmak istemezsiniz.

00:05:45.296 --> 00:05:46.605
Dar gelmeye başlayabiliyor.

NOTE Paragraph

00:05:46.605 --> 00:05:48.831
DB: Tamam, o zaman işte 
Hint Okyanusu'nun dibi

00:05:48.831 --> 00:05:53.099
ve bu senin dışında başka kimsenin 
görmediği bir şey.

NOTE Paragraph

00:05:53.875 --> 00:05:57.303
VV: Bu fotoğraf aslında
keşif araçlarımızdan birinin.

00:05:57.303 --> 00:06:00.851
Sağ altta güçlü bir assfish 
görebilirsiniz --

00:06:00.875 --> 00:06:02.476
gerçekten adı böyle.

NOTE Paragraph

00:06:02.500 --> 00:06:03.518
(Gülme sesleri)

NOTE Paragraph

00:06:03.542 --> 00:06:06.934
Ama sol tarafta daha önce görülmemiş
bir canlıyı görebilirsiniz.

NOTE Paragraph

00:06:06.958 --> 00:06:10.184
Bu aslında dikenli ascedian denen, 
yer altında yaşayan denizanası

00:06:10.208 --> 00:06:12.643
ve hiçbiri daha önce böyle görünmemişti.

00:06:12.667 --> 00:06:15.393
Dikenin altında
küçük bir yavrusu var aslında

00:06:15.417 --> 00:06:17.559
ve karşıya doğru güzelce kaymıştı.

00:06:17.583 --> 00:06:20.059
Bugüne kadar gittiğimiz her dalışta,

00:06:20.083 --> 00:06:22.726
birkaç saat kalsak bile,

00:06:22.750 --> 00:06:24.643
üç veya dört yeni tür keşfettik

00:06:24.667 --> 00:06:27.976
çünkü bu yerler milyarlarca yıldır
görülmemiş yerler

00:06:28.000 --> 00:06:31.351
bugüne kadar hiç kimse
aşağı inip onları kayda almadı

00:06:31.375 --> 00:06:32.643
ya da örnekler almadı.

00:06:32.667 --> 00:06:34.518
Ve bu bizim için olağanüstü --

NOTE Paragraph

00:06:34.542 --> 00:06:36.893
(Alkışlar)

NOTE Paragraph

00:06:36.917 --> 00:06:38.226
Umduğumuz şey --

00:06:38.250 --> 00:06:41.601
görevimizin asıl amacı
bu aleti inşa etmek.

00:06:41.625 --> 00:06:43.268
Bu alet bir kapı

00:06:43.292 --> 00:06:44.601
çünkü bu aletle,

00:06:44.625 --> 00:06:46.968
daha çoklarını yapabileceğiz

00:06:46.968 --> 00:06:49.185
ve bilim insanlarını
binlerce defa daldırıp

00:06:49.205 --> 00:06:51.408
keşif kapılarını açmalarını

NOTE Paragraph

00:06:51.452 --> 00:06:54.719
ve varlığından bile haberdar olmadığımız
şeyler bulabilecekler.

00:06:54.727 --> 00:06:59.002
DB: Yani insanlar denizin dibinden çok
uzaya gittiler.

00:06:59.412 --> 00:07:00.725
Sen üçünden birisin.

00:07:00.931 --> 00:07:03.171
Bu sayıyı arttıracaksın.
Bu şansı vereceksin.

00:07:03.630 --> 00:07:06.110
VV: Evet, üç kişi
Pasifik Okyanusu'nun dibine daldı.

00:07:06.218 --> 00:07:08.878
İki kişiyle 1960'da USS Trieste

00:07:09.098 --> 00:07:11.757
2012'de Deep Sea Challenger'ı ile 
James Cameron --

00:07:11.802 --> 00:07:13.399
teşekkürler Jim, güzel denizaltı.

00:07:13.465 --> 00:07:15.131
Bu 3. jenerasyon bir teknoloji.

00:07:15.425 --> 00:07:18.003
Sadece aşağı inmeyi değil,
aslında iki hafta içinde

00:07:18.003 --> 00:07:19.773
birkaç kez dalıp çıkmayı deneyeceğiz

00:07:19.773 --> 00:07:21.383
ki bu daha hiç denenmedi.

00:07:22.208 --> 00:07:24.848
Eğer bunu yapabilirsek
teknolojiyi kanıtlamış olacağız

00:07:24.868 --> 00:07:27.230
ve o kapı açılmakla kalmayacak,
hep açık kalacak.

00:07:27.310 --> 00:07:28.650
(Alkışlar)

00:07:30.794 --> 00:07:31.893
DB: Harika, bol şans.

00:07:31.893 --> 00:07:34.051
VV: Çok teşekkürler. 
DB: Ben teşekkür ederim.

00:07:34.051 --> 00:07:35.561
VV: Hepinize teşekkürler.

00:07:35.561 --> 00:07:37.292
(Alkışlar)