0:00:07.088,0:00:10.668
Gözünüzün köşesine kıvrılmış[br]pembe şeyi biliyorsunuz değil mi?

0:00:10.668,0:00:13.998
O şey aslında üçüncü[br]göz kapağınızın kalıntıları.

0:00:13.998,0:00:16.148
"Plica semilunaris" olarak bilinir,

0:00:16.148,0:00:19.368
genelde kuşlarda ve birkaç[br]memelide çok daha belirgindir,

0:00:19.368,0:00:24.455
gözlerden tozu ve kiri uzak tutan[br]araba sileceği gibi fonksiyonları vardır.

0:00:24.455,0:00:26.805
Ama insanlarda işe yaramıyor.

0:00:26.805,0:00:31.482
Bir kalıntı, yani artık eski[br]amacına hizmet etmiyor.

0:00:31.482,0:00:35.683
İnsan vücudunda plica semilunaris[br]gibi başka

0:00:35.683,0:00:37.013
kalıntı yapılar da var.

0:00:37.013,0:00:41.450
Bunların çoğu homo sapienlerden[br]çok daha önce kalıntı oldular

0:00:41.450,0:00:45.885
bir atamızdan diğerine[br]yavaşça aktarılarak.

0:00:45.885,0:00:49.145
Peki ama neden hâlâ yok olmadılar?

0:00:49.145,0:00:53.085
Bu soruyu anlamak için[br]doğal seleksiyonu anlamak lazım.

0:00:53.085,0:00:55.505
Doğal seleksiyon, organizmaların

0:00:55.505,0:00:59.760
belirli bir çevrede hayatta kalmasına[br]yardımcı olan özelliklerin

0:00:59.760,0:01:02.920
bir sonraki nesle aktarılmasıdır.

0:01:02.920,0:01:07.878
Çevre değiştikçe, önceden yararlı olan[br]özellikler zararlı olmaya başlayabilir.

0:01:07.878,0:01:10.648
Bu özellikler elenirler

0:01:10.648,0:01:14.108
yani gitgide toplumdan kaybolurlar.

0:01:14.108,0:01:19.458
Ama bir özellik zararlı değilse[br]eleme yapılmayabilir,

0:01:19.458,0:01:23.058
faydası olmasa bile[br]tamamen yok olmaz.

0:01:23.058,0:01:24.558
Mesela kuyruk kemiği.

0:01:24.558,0:01:28.451
Evrim biyologlarına göre, iklim kurudukça

0:01:28.451,0:01:30.271
ve çayırlar belirmeye başladıkça

0:01:30.271,0:01:35.371
kuyruğu olan atalarımız ağaçları terk edip[br]karada yürümeye başladılar.

0:01:35.371,0:01:37.431
Onlara ağaçlarda yardım eden kuyruklar

0:01:37.431,0:01:40.461
karada yürümelerini zorlaştırdı.

0:01:40.461,0:01:44.721
Böylece mutasyon geçirip kuyruk[br]boylarını azaltarak

0:01:44.721,0:01:47.504
karadaki yaşamda daha başarılı[br]olmaya başladılar.

0:01:47.504,0:01:51.981
Böylece, sonraki nesle kısa kuyruklarını[br]aktaracak kadar uzun yaşayabildiler.

0:01:51.981,0:01:55.891
Bu değişim milyonlarca yıl[br]yavaş yavaş gerçekleşti

0:01:55.891,0:01:57.841
ve yaklaşık 20 milyon yıl önce

0:01:57.841,0:02:02.235
atalarımızın kuyrukları[br]tamamen yok oldu.

0:02:02.235,0:02:07.355
Günümüzde insan embriyolarının, büyüdükçe[br]yok olan kuyruklarının olduğunu biliyoruz.

0:02:07.355,0:02:09.945
Fakat, kısa kuyruk sokumu inatla kalıyor,

0:02:09.945,0:02:12.305
büyük ihitmalle hiçbir zararı[br]olmadığı için.

0:02:12.305,0:02:14.869
Aslında eskisine göre daha küçük bir[br]işlevi var,

0:02:14.869,0:02:18.085
belirli kaslara dayanak oluyorlar.

0:02:18.085,0:02:23.391
İnsanların %85'i palmaris longus[br]diye kalıntı bir kasa sahip.

0:02:23.391,0:02:24.771
Sizde var mı diye bakmak için

0:02:24.771,0:02:29.031
elinizi düz bir zemine koyun, baş ve serçe[br]parmaklarınızı birbirine dokundurun.

0:02:29.031,0:02:32.821
Bileğinizde beliren[br]kısa bir şerit görüyorsanız

0:02:32.821,0:02:36.984
bu şerit, artık işlevi olmayan kasa[br]bağlı olan sinirdir.

0:02:36.984,0:02:42.244
Bunun herkeste olmaması, işlevini[br]anlamamıza yardımcı oluyor.

0:02:42.244,0:02:46.401
Kalıntı özellikler kaybolmaları için[br]bir neden olmadığında kalabilirler.

0:02:46.401,0:02:49.254
Fakat kalmaları için de bir neden[br]olmadığından

0:02:49.254,0:02:52.631
rastgele gerçekleşen mutasyonlar[br]bu özellikleri

0:02:52.631,0:02:54.541
bazı insanlarda yok edebilir.

0:02:54.541,0:02:56.341
Primat akrabalarımıza baktığımızda[br]

0:02:56.341,0:02:59.921
palmaris longusun, karada daha çok[br]vakit geçirenlerde

0:02:59.921,0:03:02.831
bazen olmadığını görüyoruz.

0:03:02.831,0:03:07.089
Fakat ağaçta daha çok vakit geçirenlerde[br]bu kas her zaman var.

0:03:07.089,0:03:10.819
Dolayısıyla, daldan dala atlamamıza[br]yardımcı olan bir kas olduğunu

0:03:10.819,0:03:14.459
ve karaya inince işlevsiz hale geldiğini[br]düşünüyoruz.

0:03:14.459,0:03:19.195
Apandis, bir zamanlar atalarımızın[br]bağırsak sistemlerinin

0:03:19.195,0:03:22.955
bitkileri sindirmek için kullandığı[br]bir parçası olabilir.

0:03:22.955,0:03:27.695
Beslenme biçimleri değişince o sistemin[br]bazı parçaları küçülmeye başladı.

0:03:27.695,0:03:32.772
Diğer kalıntı yapılardan farklı olarak[br]apandis her zaman zararsız değil.

0:03:32.772,0:03:35.602
Tehlikeli biçimde iltihaplanabilir.

0:03:35.602,0:03:39.706
Apandis patlaması tarih boyunca[br]çoğunlukla ölüme neden oluyordu.

0:03:39.706,0:03:41.726
Peki o zaman neden hâlâ yok olmadı?

0:03:41.726,0:03:45.376
Yavaşça yok olmaya başlıyor olabilir

0:03:45.376,0:03:49.196
ya da mutasyonlar onu küçültecek kadar[br]gelişmemiş olabilir.

0:03:49.196,0:03:51.846
Ya da belki bazı yararları vardır --

0:03:51.846,0:03:57.932
mesela yemekleri parçalamamıza yardım eden[br]bakterilerin deposu olabilirler.

0:03:57.932,0:04:02.373
Ama aslında apandisin hâlâ neden [br]yok olmadığını bilmiyoruz.

0:04:02.373,0:04:04.953
Evrim mükemmel bir süreç değil.

0:04:04.953,0:04:10.864
İnsanlar milyonlarca yıllık[br]deneme yanılmanın ve tesadüfün ürünüdürler

0:04:10.864,0:04:15.173
ve bunu hatırlamamız için birçok[br]evrimsel kalıntıya sahibiz.