0:00:00.724,0:00:04.524
Trong cuộc đời mình, [br]tôi biết rất nhiều nam Alpha,

0:00:04.524,0:00:07.004
cụ thể là tinh tinh đực Alpha.

0:00:07.004,0:00:10.444
Tôi sẽ miêu tả một nam Alpha là thế nào,

0:00:10.444,0:00:12.454
vì tôi nghĩ ta có thể học được nhiều điều

0:00:12.454,0:00:16.604
từ người họ hàng nam Alpha gần gũi.

0:00:16.604,0:00:21.084
Ví dụ, tôi muốn giới thiệu với các bạn[br]về Amos, một con tinh tinh đực

0:00:21.084,0:00:23.324
còn trẻ và là con đực đầu đàn

0:00:23.324,0:00:24.764
rất nổi tiếng,

0:00:24.764,0:00:26.884
nhưng nó bị ốm

0:00:26.884,0:00:30.084
và rồi mất dần vị thế vì, [br]bạn biết đấy, những con tinh tinh đực

0:00:30.084,0:00:32.958
có thể nhận ra con bị ốm từ xa cả dặm

0:00:32.958,0:00:34.358
và chúng đến vì Amos.

0:00:34.358,0:00:37.358
Amos đánh mất địa vị,[br]và bệnh ngày càng nặng hơn

0:00:37.358,0:00:40.258
tới khi chúng tôi buộc phải cách ly nó.

0:00:40.278,0:00:44.038
Cả đàn sống trên một hòn đảo nhiều cây cỏ

0:00:44.038,0:00:46.458
và chúng tôi phải nhốt Amos trong chuồng,

0:00:46.458,0:00:49.238
nhưng chúng tôi mở cửa chuồng [br]để những con tinh tinh khác

0:00:49.238,0:00:50.758
có thể tiếp cận Amos.

0:00:50.758,0:00:52.918
Và những gì diễn ra thực sự rất cảm động.

0:00:52.918,0:00:55.718
Những con tinh tinh khác mang thức ăn

0:00:55.718,0:00:57.678
và len gỗ đến cho nó,

0:00:57.678,0:01:01.238
đó là những thứ [br]chúng dùng để ngủ và xây tổ,

0:01:01.238,0:01:04.118
những con cái đặt len gỗ sau lưng Amos.

0:01:04.118,0:01:06.078
Nó dựa lưng một cách nặng nề vào tường,

0:01:06.078,0:01:10.478
và cách chúng ta đặt gối kê lưng[br]cho bệnh nhân nằm bệnh

0:01:10.478,0:01:12.638
cũng giống cách [br]chúng kê đồ sau lưng Amos.

0:01:12.638,0:01:16.038
Và tôi nghĩ, đây là cách [br]để nhận biết một nam Alpha.

0:01:16.038,0:01:20.038
Nó được yêu thương và tôn trọng, [br]và các con trong đàn đều chăm sóc nó,

0:01:20.038,0:01:21.758
điều này không thường xuyên xảy ra,

0:01:21.758,0:01:25.478
vì vài con đực có kết cục không tốt lắm [br]khi chúng mất đi địa vị.

0:01:25.478,0:01:30.678
Do đó, Amos là ví dụ chuẩn mực[br]của một con đực đầu đàn,

0:01:30.678,0:01:34.118
và tôi nghĩ cụm từ nam Alpha,[br]nếu bạn tìm kiếm trên mạng,

0:01:34.118,0:01:37.798
bạn sẽ gặp những cuốn sách kinh doanh [br]hướng dẫn bạn cách trở thành nam Alpha,

0:01:37.798,0:01:40.198
và ý của họ là [br]làm thế nào để đánh bại người khác,

0:01:40.198,0:01:43.198
đánh phủ đầu họ và chứng tỏ mình là sếp,

0:01:43.198,0:01:44.958
đừng giỡn mặt với tôi, đại loại vậy.

0:01:44.958,0:01:48.878
Và về cơ bản, đối với họ,[br]nam Alpha là một kẻ bắt nạt.

0:01:48.878,0:01:52.518
Tôi thực sự không thích cách miêu tả đó,

0:01:52.518,0:01:56.758
vì tôi có một phần trách nhiệm [br]đối với cụm từ "nam Alpha"

0:01:56.758,0:01:59.040
do tôi đã viết quyển[br]"Luật lệ của tinh tinh",

0:01:59.040,0:02:04.520
cuốn sách được Newt Gingrich đề xuất [br]cho các nghị sĩ trẻ.

0:02:04.520,0:02:08.280
Tôi không biết nó đã làm được gì tốt,[br]nhưng anh ấy đã giới thiệu nó tới họ,

0:02:08.280,0:02:12.480
và sau đó,[br]cụm từ "nam Alpha" trở nên phổ biến.

0:02:12.480,0:02:15.480
Nhưng tôi nghĩ nó được sử dụng [br]theo cách hiểu sai.

0:02:15.480,0:02:18.120
Cụm từ này được sử dụng[br]một cách rất nông cạn

0:02:18.120,0:02:20.720
không liên quan đến việc[br]nam Alpha thực sự là thế nào.

0:02:20.720,0:02:23.200
Vì thế tôi ở đây để giải thích[br]ý nghĩa của nó.

0:02:23.200,0:02:25.880
Cụm từ này, thật ra,[br]đã có từ trước đó rất lâu.

0:02:25.880,0:02:29.600
Quay về những năm 40 và 50,[br]trong các cuộc thử nghiệm về loài sói,

0:02:29.600,0:02:31.720
về cơ bản, định nghĩa của nó rất đơn giản.

0:02:31.720,0:02:33.760
Con đực ở cấp bậc cao là nam Alpha.

0:02:33.760,0:02:36.040
Con cái ở cấp bậc cao là nữ Alpha.

0:02:36.040,0:02:39.920
Mỗi đàn linh trưởng[br]đều có một nam Alpha, một nữ Alpha,

0:02:39.920,0:02:42.000
không nhiều hơn thế, chỉ có một mà thôi.

0:02:42.000,0:02:45.240
Và tôi sẽ giải thích nó vận hành ra sao.

0:02:45.240,0:02:47.480
Đầu tiên là ngôn ngữ cơ thể.

0:02:47.480,0:02:51.560
Các bạn thấy đây là hai con tinh tinh đực[br]có cùng kích cỡ,

0:02:51.560,0:02:54.000
nhưng một con thì đang đứng thẳng dậy,[br]lông xù lên,

0:02:54.000,0:02:56.600
có hòn đá lớn trong tay,[br]và nó chính là nam Alpha.

0:02:56.600,0:02:59.080
Con đực còn lại [br]thì đang khịt mũi sợ hãi với nó,

0:02:59.080,0:03:02.160
đang phục tùng và cúi đầu trước nó,

0:03:02.160,0:03:05.560
và đó chính là nghi thức [br]mà chúng phải lặp lại nhiều lần một ngày

0:03:05.560,0:03:08.400
nhằm duy trì mối quan hệ bền vững.

0:03:08.400,0:03:11.280
Tôi sẽ cho các bạn xem[br]một đoạn phim khác ngoài đồng cỏ.

0:03:11.280,0:03:14.840
Thứ bạn thấy ở đây là một con cái [br]khịt mũi sợ hãi trước một con nam Alpha

0:03:14.840,0:03:17.120
và bạn sẽ thấy nó diễn ra như thế nào.

0:03:17.120,0:03:18.560
Con đực đang tiến lại gần,

0:03:18.560,0:03:19.920
con cái gầm gừ với nó.

0:03:19.920,0:03:21.440
(Tinh tinh gầm gừ)

0:03:21.440,0:03:23.680
Con đực xù lông hết lên

0:03:23.680,0:03:27.240
và nó thể hiện.

0:03:27.240,0:03:29.640
Tôi thật ra đang đứng quá gần.

0:03:29.640,0:03:32.680
Một con tinh tinh khỏe hơn tôi rất nhiều

0:03:32.680,0:03:36.520
nên tôi không khôn ngoan lắm[br]trong đoạn phim này.

0:03:36.520,0:03:39.680
Điều bạn vừa thấy con đực làm

0:03:39.680,0:03:42.680
là nó vừa ưỡn người thẳng lên,[br]đứng trên hai chân,

0:03:42.680,0:03:43.960
và dang hai tay ra.

0:03:43.960,0:03:45.640
Đó là dáng "nghênh ngang hai chân",

0:03:45.640,0:03:48.400
tư thế rất phổ biến ở con đực bậc cao,

0:03:48.400,0:03:51.480
và nó dễ nhận biết vì con người[br]thực ra cũng làm tương tự vậy.

0:03:51.480,0:03:52.720
(Tiếng cười)

0:03:52.720,0:03:55.240
Con người làm thế suốt.

0:03:55.240,0:03:58.640
Và điều khiến tôi[br]thực sự thích ở bức hình này

0:03:58.640,0:04:01.480
là hai người đàn ông lớn tuổi ở hai bên.

0:04:01.480,0:04:03.240
Rất giống tinh tinh.

0:04:03.240,0:04:04.640
Ở loài tinh tinh,

0:04:04.640,0:04:07.840
chúng ta thường có những con đực[br]đã quá lớn tuổi

0:04:07.840,0:04:10.880
nên không thể trở thành [br]nam Alpha được nữa,

0:04:10.880,0:04:13.720
nhưng chúng bắt đầu tham gia[br]và tạo liên minh

0:04:13.720,0:04:15.640
sau lưng những cá thể khác.

0:04:15.640,0:04:17.520
Và chúng có sức ảnh hưởng vô cùng lớn,

0:04:17.520,0:04:19.640
thậm chí có những con đực lớn tuổi

0:04:19.640,0:04:23.000
có sức ảnh hưởng còn lớn hơn cả[br]chính nam Alpha.

0:04:23.000,0:04:24.640
Lấy một ví dụ,

0:04:24.640,0:04:27.080
ba con đực[br]mà tôi từng làm việc cùng nhiều nhất

0:04:27.080,0:04:29.560
ở sở thú Hà Lan từ rất lâu rồi,

0:04:29.560,0:04:33.920
và con đực ở giữa này[br]là một nam Alpha 17 tuổi.

0:04:33.920,0:04:38.280
Con đực mà nam Alpha đang chải chuốt [br]gấp đôi tuổi nó,

0:04:38.280,0:04:41.080
và con đực lớn tuổi này[br]giúp nam Alpha trở thành đầu đàn.

0:04:41.080,0:04:44.440
Bạn có thể thấy con đực lớn tuổi[br]có quyền lực cực lớn,

0:04:44.440,0:04:46.800
vì nó đã giúp nam Alpha[br]trở thành nam Alpha.

0:04:46.800,0:04:48.480
Còn con đực ở bên phải

0:04:48.480,0:04:50.960
là cá thể mạnh nhất trong đàn.

0:04:50.960,0:04:53.720
Khi nó bị giam cầm,[br]bạn có thể thử nó

0:04:53.720,0:04:57.320
và nhận ra con đực này không gặp [br]rắc rối gì với một trong hai con kia.

0:04:57.320,0:05:00.080
Nó chỉ gặp rắc rối[br]khi cặp đôi kia liên thủ.

0:05:00.080,0:05:04.280
Vì vậy, sự hình thành liên minh[br]diễn ra trong xã hội loài tinh tinh

0:05:04.280,0:05:06.360
phức tạp hơn bạn nghĩ rất nhiều.

0:05:06.360,0:05:08.200
Có nghĩa là, ví dụ,

0:05:08.200,0:05:11.200
con đực nhỏ nhất trong đàn[br]vẫn có thể là nam Alpha.

0:05:11.200,0:05:13.680
Không cần là con to nhất hay mạnh nhất.

0:05:13.680,0:05:17.400
Con đực nhỏ nhất, nếu nó biết chọn [br]đúng bạn và khiến chúng vui vẻ,

0:05:17.400,0:05:18.920
hoặc có sự ủng hộ của con cái,

0:05:18.920,0:05:21.280
nó có thể trở thành nam Alpha.

0:05:21.280,0:05:24.760
Vậy là hệ thống liên minh[br]khiến mọi thứ trở nên phức tạp,

0:05:24.760,0:05:27.160
và tôi thì luôn chờ đợi ở nước Mỹ này

0:05:27.160,0:05:29.280
các cuộc bầu cử sơ bộ,[br]kết thúc bầu cử sơ bộ,

0:05:29.280,0:05:33.080
vì đó là lúc [br]bạn cần thể hiện sự đoàn kết.

0:05:33.080,0:05:36.680
Để tôi cho bạn xem sự đoàn kết [br]được thể hiện ở tinh tinh như thế nào.

0:05:36.680,0:05:38.960
Hình bạn thấy bên trái[br]là hai con tinh tinh đực

0:05:38.960,0:05:40.240
đang đứng cạnh nhau.

0:05:40.240,0:05:42.640
Bạn thấy cả những chiếc răng nanh to[br]của chúng.

0:05:42.640,0:05:46.240
Và bọn chúng đang đứng cạnh nhau[br]và thể hiện với đàn tinh tinh rằng

0:05:46.240,0:05:48.840
"Chúng tôi đồng lòng. Chúng tôi là một."

0:05:48.840,0:05:51.800
Còn những con đực ở bên phải[br]đang bước đều nhau.

0:05:51.800,0:05:54.640
Đó cũng là một cách khác[br]để thể hiện rằng chúng đồng lòng.

0:05:54.640,0:05:57.880
Và vì việc thể hiện[br]sự đoàn kết là vô cùng quan trọng

0:05:57.880,0:05:59.520
trong hệ thống liên minh,

0:05:59.520,0:06:02.680
như đã nói, ở cuộc bầu cử sơ bộ,[br]tôi luôn chờ đợi giây phút ấy

0:06:02.680,0:06:05.680
bởi sau đó bạn sẽ có[br]hai thành viên trong cùng một đảng

0:06:05.680,0:06:07.600
cạnh tranh với nhau,

0:06:07.600,0:06:10.040
và đến một lúc nào đó, [br]họ cũng cần phải đồng lòng.

0:06:10.040,0:06:13.000
Và nó dẫn đến tình huống rất khó xử.

0:06:13.000,0:06:15.840
Những cá thể không ưa nhau[br]cần gắn bó với nhau

0:06:15.840,0:06:17.120
và ủng hộ nhau,

0:06:17.120,0:06:20.640
hẳn nhiên đó là điều tối quan trọng[br]cho sự đoàn kết của một đảng,

0:06:20.640,0:06:23.200
và nếu không làm thế,[br]đảng đó sẽ có nguy cơ sụp đổ.

0:06:23.200,0:06:26.120
Và khi việc không diễn ra suôn sẻ[br]như trong trường hợp này --

0:06:26.120,0:06:27.440
(Tiếng cười)

0:06:27.440,0:06:29.240
thì đảng sẽ gặp rắc rối

0:06:29.240,0:06:32.320
vì họ không thể hiện sự đoàn kết.

0:06:32.320,0:06:35.400
Vậy nên, đây là phần rất quan trọng[br]của hệ thống liên minh

0:06:35.400,0:06:39.920
và cũng là điểm giống nhau [br]giữa loài người và tinh tinh.

0:06:39.920,0:06:43.160
Câu hỏi bây giờ là, [br]làm thế nào để trở thành một nam Alpha?

0:06:43.160,0:06:46.880
Trước hết, bạn cần phải[br]thật ấn tượng, oai vệ,

0:06:46.880,0:06:48.840
bộc lộ khí phách của bạn ở mọi hoàn cảnh,

0:06:48.840,0:06:50.480
thể hiện rằng bạn rất mạnh mẽ

0:06:50.480,0:06:53.000
và có rất nhiều cách để làm thế.

0:06:53.000,0:06:56.080
Nhưng bên cạnh đó,[br]bạn cũng cần có lòng rộng lượng.

0:06:56.080,0:06:58.680
Ví dụ, những con đực thực hiện chiến dịch

0:06:58.680,0:06:59.960
phế truất con đầu đàn,

0:06:59.960,0:07:02.480
việc này có thể kéo dài đến[br]hai hoặc ba tháng

0:07:02.480,0:07:05.160
chúng sẽ xem xét tính đoàn kết trong đàn,

0:07:05.160,0:07:07.120
đồng thời cũng trở nên cực kỳ rộng lượng.

0:07:07.120,0:07:09.800
Chúng dễ dàng chia sẻ thức ăn[br]với các cá thể khác.

0:07:09.800,0:07:12.840
Hoặc chúng đùa giỡn [br]với tinh tinh con của con cái.

0:07:12.840,0:07:16.400
Thông thường, tinh tinh đực[br]không hứng thú với tinh tinh sơ sinh,

0:07:16.400,0:07:18.600
nhưng khi thực hiện chiến dịch đó,

0:07:18.600,0:07:21.320
chúng lại tỏ ra rất hứng thú[br]và còn đùa giỡn với chúng,

0:07:21.320,0:07:23.640
vì chúng đang cố nịnh hót những con cái.

0:07:23.640,0:07:24.680
(Tiếng cười)

0:07:24.680,0:07:25.960
Ở con người, tất nhiên,

0:07:25.960,0:07:29.000
tôi luôn cảm thấy tò mò[br]bởi những ứng cử viên nam

0:07:29.000,0:07:30.440
hay bế em bé lên như vậy.

0:07:30.440,0:07:33.040
Đây không thực sự là điều em bé thích --

0:07:33.040,0:07:34.080
(Tiếng cười)

0:07:34.080,0:07:36.680
nhưng vì đây là thông điệp[br]cho toàn thế giới,

0:07:36.680,0:07:38.720
vì vậy họ cần phải bế chúng lên cao.

0:07:38.720,0:07:41.120
Và tôi thật sự tò mò,

0:07:41.120,0:07:43.960
khi chúng ta có một ứng cử viên nữ[br]trong lần bầu cử gần đây,

0:07:43.960,0:07:46.320
cách bà ấy bế em bé[br]giống thế này hơn,

0:07:46.320,0:07:48.440
cũng là cách các em bé thích hơn.

0:07:48.440,0:07:50.800
Nhưng bà ấy, dĩ nhiên[br]không cần gửi đến thông điệp

0:07:50.800,0:07:53.040
rằng mình có thể bế[br]mà không làm rơi em bé,

0:07:53.040,0:07:55.040
điều mà những ứng cử viên nam đang làm.

0:07:55.040,0:07:56.920
Đây là thủ thuật rất phổ biến,

0:07:56.920,0:07:58.920
và tinh tinh đực,

0:07:58.920,0:08:02.640
chúng thường dành rất nhiều thời gian[br]để nịnh hót đủ các phe phái

0:08:02.640,0:08:05.320
khi chúng đang thực hiện chiến dịch.

0:08:05.320,0:08:09.280
Vậy đâu là đặc quyền và cái giá phải trả

0:08:09.280,0:08:11.960
của việc trở thành một nam Alpha?

0:08:11.960,0:08:14.360
Đặc quyền lớn nhất đó là các con cái.

0:08:14.360,0:08:15.920
Thức ăn thật ra không liên quan.

0:08:15.920,0:08:18.720
Tinh tinh đực có thể sống cả tuần[br]mà không cần thức ăn

0:08:18.720,0:08:22.000
nếu có con cái ở thời kỳ động dục[br]và chúng bị cuốn hút bởi con cái đó.

0:08:22.000,0:08:24.280
Thức ăn đứng thứ hai sau tình dục.

0:08:24.280,0:08:26.080
Vì thế tinh tinh đực --

0:08:26.080,0:08:30.120
và chúng tôi, những nhà sinh học tiến hóa,[br]có lời giải thích cho điều này,

0:08:30.120,0:08:32.840
rằng tình dục dẫn đến sinh sản,

0:08:32.840,0:08:35.400
và sinh sản thành công[br]là thước đo quá trình tiến hóa.

0:08:35.400,0:08:37.160
Đó là cách mọi thứ tiến hóa.

0:08:37.160,0:08:39.960
Nếu những con đực có thể [br]tăng tỉ lệ sinh sản thành công

0:08:39.960,0:08:41.400
bằng thứ hạng cao,

0:08:41.400,0:08:45.360
nó sẽ tự động có tham vọng [br]đạt thứ hạng cao trong số những con đực.

0:08:45.360,0:08:48.040
Đó là đặc quyền.

0:08:48.040,0:08:51.880
Về cái giá phải trả, một cái giá tất yếu

0:08:51.880,0:08:53.960
là nam Alpha cần khiến đồng minh vui vẻ.

0:08:53.960,0:08:57.840
Nếu nam Alpha có được quyền lực [br]nhờ sự giúp đỡ của một con đực lớn tuổi,

0:08:57.840,0:09:00.880
nó phải để con đực lớn tuổi [br]ghép đôi với các con cái.

0:09:00.880,0:09:03.960
Nếu không làm thế,[br]con đực lớn tuổi sẽ tức giận

0:09:03.960,0:09:06.000
và nam Alpha sẽ đánh mất một đồng minh.

0:09:06.000,0:09:08.120
Vậy là có một giao dịch ở đây.

0:09:08.120,0:09:12.080
Nếu trở thành nam Alpha bằng cách này,[br]bạn cần khiến đồng minh vui.

0:09:12.080,0:09:13.600
Đó là một trong những cái giá.

0:09:13.600,0:09:17.040
Cái giá thứ hai[br]là mọi người luôn muốn vị trí của bạn.

0:09:17.040,0:09:19.920
Vị trí nam Alpha rất quan trọng

0:09:19.920,0:09:22.120
và mọi người lại muốn lấy nó từ bạn,

0:09:22.120,0:09:24.320
vì thế bạn phải thường xuyên đề phòng.

0:09:24.320,0:09:26.000
Bạn phải cực kỳ cảnh giác.

0:09:26.000,0:09:28.720
Ví dụ, bạn phải phá vỡ sự đoàn kết[br]của những cá thể khác

0:09:28.720,0:09:31.000
và đó là điều[br]đôi khi tinh tinh đực cũng làm.

0:09:31.000,0:09:33.120
Chiến lược chia để trị.

0:09:33.120,0:09:37.480
Đây là tình huống rất căng thẳng[br]và chúng tôi có dữ liệu về nó.

0:09:37.480,0:09:39.400
Dữ liệu có được từ đồng cỏ,

0:09:39.400,0:09:42.040
ở trường hợp này là khỉ đầu chó,[br]không phải tinh tinh,

0:09:42.040,0:09:44.560
nơi họ lấy các mẫu phân của khỉ đầu chó

0:09:44.560,0:09:47.280
và phân tích chúng[br]để thu được glucocorticoid.

0:09:47.280,0:09:49.600
Và hình bạn thấy đây là một biểu đồ,

0:09:49.600,0:09:53.560
bạn sẽ thấy thứ hạng khỉ đầu chó đực[br]càng thấp,

0:09:53.560,0:09:55.720
nồng độ cortisol trong phân của nó

0:09:55.720,0:09:57.000
càng cao,

0:09:57.000,0:09:59.360
nhưng ở nam Alpha, như bạn thấy,

0:09:59.360,0:10:02.520
cũng có nồng độ cao [br]như những con đực ở cấp bậc thấp,

0:10:02.520,0:10:07.040
và bạn có thể nghĩ[br]trở thành nam Alpha thật tuyệt vời,

0:10:07.040,0:10:09.640
nhưng thực chất[br]đó là một vị trí rất căng thẳng,

0:10:09.640,0:10:13.240
và ta có thể chứng minh điều đó[br]về mặt sinh lý học.

0:10:13.240,0:10:15.840
Vậy nghĩa vụ của nam Alpha là gì?

0:10:15.840,0:10:18.360
Với tôi, khía cạnh này cực kỳ thú vị,

0:10:18.360,0:10:23.370
nó chênh lệch rất xa so với[br]hình mẫu nam Alpha mà bạn tưởng.

0:10:23.880,0:10:26.760
Nam Alpha có hai nghĩa vụ.

0:10:26.760,0:10:28.760
Một là duy trì sự bình yên cho đàn.

0:10:28.760,0:10:30.240
Ta gọi đó là vai trò quản lý,

0:10:30.240,0:10:32.000
kiểm soát các tranh chấp trong đàn,

0:10:32.000,0:10:34.400
và thứ hai là phải biết đồng cảm nhất,

0:10:34.400,0:10:37.800
như một Trấn An Viên Trưởng[br]của quốc gia, về cơ bản là vậy.

0:10:37.800,0:10:39.760
Trước hết, về việc duy trì sự bình yên.

0:10:39.760,0:10:42.720
Đây là một con đực đang can ngăn[br]vụ ẩu đả giữa hai con cái.

0:10:42.720,0:10:44.560
Hai con cái ở bên trái và bên phải

0:10:44.560,0:10:47.200
la hét và tranh giành nhau thức ăn,

0:10:47.200,0:10:49.720
vì thức ăn rất quan trọng đối với con cái,

0:10:49.720,0:10:53.440
khi đó con đực ngăn lại cuộc chiến[br]và đứng giữa chúng thế này.

0:10:53.440,0:10:56.660
Khá thú vị khi nam Alpha làm vậy,

0:10:56.660,0:10:58.480
vì chúng trở nên công bằng.

0:10:58.480,0:11:01.080
Chúng không thiên vị[br]mẹ hay bạn thân của mình.

0:11:01.080,0:11:03.720
Thay vào đó,[br]chúng can ngăn những cuộc ẩu đả

0:11:03.720,0:11:05.880
và nhìn chung là đứng về phe yếu thế.

0:11:05.880,0:11:09.080
Điều này khiến chúng cực kỳ nổi tiếng[br]trong tập thể,

0:11:09.080,0:11:11.080
vì chúng tạo sự an toàn

0:11:11.080,0:11:13.600
cho các thành viên [br]thuộc cấp bậc thấp nhất trong đàn.

0:11:13.600,0:11:15.440
Vậy là, chúng trở nên công bằng,

0:11:15.440,0:11:18.120
một điều khá bất thường[br]đối với loài tinh tinh,

0:11:18.120,0:11:21.120
vì chúng thường rất ưu ái bạn bè[br]và những cá thể tương tự,

0:11:21.120,0:11:23.200
và những nam Alpha giỏi việc này

0:11:23.200,0:11:26.120
gìn giữ bình yên cho đàn rất hiệu quả.

0:11:26.120,0:11:29.400
Việc thứ hai chúng làm là bộc lộ[br]lòng cảm thông với các cá thể khác.

0:11:29.400,0:11:32.160
Tôi đã nghiên cứu rất nhiều [br]về lòng cảm thông,

0:11:32.160,0:11:33.920
tôi không đủ thời gian đào sâu hơn,

0:11:33.920,0:11:38.000
nhưng ngày nay, sự cảm thông là đề tài[br]ta nghiên cứu ở bộ gặm nhấm và loài chó,

0:11:38.000,0:11:40.120
loài voi, bộ linh trưởng,

0:11:40.120,0:11:42.160
và đủ các loài động vật.

0:11:42.160,0:11:44.840
Và hình bạn thấy ở đây[br]là hai con tinh tinh lùn.

0:11:44.840,0:11:47.040
Con ở phía trước

0:11:47.040,0:11:48.520
bị đánh bại trong trận ẩu đả.

0:11:48.520,0:11:51.840
Con ở phía sau đặt hai tay[br]choàng qua người nó và trấn an nó.

0:11:51.840,0:11:55.520
Đây thực ra cũng là cách[br]ta đánh giá lòng cảm thông ở trẻ nhỏ

0:11:55.520,0:11:59.040
khi nhìn vào cách đối xử của chúng[br]với những cá nhân đang phiền muộn.

0:11:59.040,0:12:01.360
Và những cá thể nam ở cấp bậc cao[br]hay làm thế.

0:12:01.360,0:12:05.800
Cá thể nam ở cấp bậc cao tạo cảm giác [br]vô cùng an tâm cho tập thể

0:12:05.800,0:12:08.240
và đến những nơi động đất

0:12:08.240,0:12:10.320
hay bão quét

0:12:10.320,0:12:11.960
và đem đến niềm an ủi.

0:12:11.960,0:12:14.120
Ngài Giáo hoàng làm thế.[br]Tổng thống cũng vậy.

0:12:14.120,0:12:16.370
Tất cả các nhà lãnh đạo[br]đều phải làm việc này.

0:12:16.370,0:12:18.320
Nữ hoàng cũng làm thế và nhiều người nữa.

0:12:18.320,0:12:19.760
Họ đều phải làm việc này,

0:12:19.760,0:12:23.160
mang đến sự động viên,[br]và đó là một công việc vô cùng quan trọng.

0:12:23.160,0:12:25.200
Những cá thể nam làm tốt cả hai việc này,

0:12:25.200,0:12:27.640
gìn giữ hòa bình và đem đến niềm an ủi,

0:12:27.640,0:12:29.680
sẽ trở thành nhà lãnh đạo rất nổi tiếng,

0:12:29.680,0:12:32.530
và việc này thật ra có cả tư lợi trong đó.

0:12:32.530,0:12:34.360
Họ không chỉ làm vậy vì tập thể

0:12:34.360,0:12:37.400
mà còn để củng cố địa vị của mình.

0:12:37.400,0:12:40.240
Cá thể nam càng nổi bật[br]với vai trò là nam Alpha

0:12:40.240,0:12:44.960
và được các cá thể khác tôn trọng,[br]kính nể càng nhiều

0:12:44.960,0:12:46.800
thì vị trí của họ càng được bảo vệ

0:12:46.800,0:12:49.320
nếu bị thách thức bởi cá nhân khác,

0:12:49.320,0:12:52.640
vì khi đó, dĩ nhiên, cả tập thể[br]sẽ ủng hộ cho nam Alpha

0:12:52.640,0:12:55.320
bởi họ muốn giữ[br]một nhà lãnh đạo tốt với mình.

0:12:55.320,0:12:58.700
Do đó, tập thể thường rất ủng hộ[br]những cá thể nam lãnh đạo giỏi,

0:12:58.700,0:13:01.000
và không hề cổ vũ những kẻ bắt nạt.

0:13:01.000,0:13:02.840
Khi kẻ bắt nạt mất vị trí,

0:13:02.840,0:13:05.840
chúng có thể có kết cục rất tồi ở đó.

0:13:05.840,0:13:08.400
Đây thực tế là dữ liệu [br]về hành vi động viên.

0:13:08.400,0:13:11.360
Đây là dữ liệu về hành vi động viên[br]của loài tinh tinh,

0:13:11.360,0:13:14.520
và bạn thấy với những cá thể[br]ở bậc trung và thấp cấp,

0:13:14.520,0:13:16.600
con cái làm việc này nhiều hơn con đực.

0:13:16.600,0:13:18.680
Đây cơ bản là toàn bộ xã hội.

0:13:18.680,0:13:21.600
Trong mọi nghiên cứu về lòng cảm thông [br]của động vật có vú,

0:13:21.600,0:13:23.960
con cái luôn có đức tính ấy [br]nhiều hơn con đực.

0:13:23.960,0:13:25.600
Nhưng hãy nhìn vào nam Alpha.

0:13:25.600,0:13:28.080
Nam Alpha cảm thông hơn[br]so với bất kì cá thể nào.

0:13:28.080,0:13:34.440
Đó là dữ liệu về nam Alpha[br]khi chúng là Trấn An Viên Trưởng.

0:13:34.440,0:13:38.080
Điều cuối cùng tôi muốn nói tới[br]là về nữ Alpha.

0:13:38.080,0:13:41.560
Đây là bức ảnh của Mama,[br]một nữ Alpha ở sở thú Arnhem

0:13:41.560,0:13:42.800
nơi tôi từng làm việc,

0:13:42.800,0:13:44.440
nó giờ đây đang rất nổi trên mạng,

0:13:44.440,0:13:46.680
tôi nghĩ đến giờ [br]là một trăm triệu lượt xem

0:13:46.680,0:13:49.200
đoạn phim về cái chết của Mama ở tuổi 59

0:13:49.200,0:13:50.800
xảy ra năm trước.

0:13:50.800,0:13:53.680
Mama là trung tâm tuyệt đối của cả đàn.

0:13:53.680,0:13:58.120
Nó không thể thống trị các con đực[br]bằng thể lực của mình.

0:13:58.120,0:14:02.040
Nó được xếp ở cấp bậc sau những con đực,[br]nhưng lại là trung tâm của cộng đồng,

0:14:02.040,0:14:04.240
và nếu như có rắc rối to[br]trong cộng đồng ấy,

0:14:04.240,0:14:06.560
tất cả sẽ tập hợp lại[br]trong vòng tay của Mama.

0:14:06.560,0:14:08.800
Và vì vậy,[br]nó là một nhân vật rất quan trọng.

0:14:08.800,0:14:12.000
Do đó, tôi càng không muốn[br]thu nhỏ vị trí của những nữ Alpha

0:14:12.000,0:14:13.400
trong cộng đồng tinh tinh.

0:14:13.400,0:14:16.570
Và có một loài khá gần với chúng ta

0:14:16.570,0:14:18.280
như tinh tinh, đó là tinh tinh lùn.

0:14:18.280,0:14:23.000
Chúng ta hay quên loài này, [br]nhưng tinh tinh lùn có xã hội mẫu hệ

0:14:23.000,0:14:27.560
và cá thể Alpha thông thường là con cái.

0:14:27.560,0:14:30.440
Nói chung, đó là một con cái[br]đứng đầu cộng đồng,

0:14:30.440,0:14:32.560
và chúng ta biết rất ít về điều này,

0:14:32.560,0:14:35.440
cách chúng đạt được vị trí đó,[br]và chúng làm gì với nó,

0:14:35.440,0:14:38.320
vì chúng ta biết rất ít về tinh tinh lùn.

0:14:38.320,0:14:39.680
Nhưng tôi muốn nhấn mạnh

0:14:39.680,0:14:43.160
cá thể Alpha trong nhóm[br]không nhất thiết phải là nam,

0:14:43.160,0:14:47.160
và thực tế ở một loài gần với chúng ta,[br]cá thể Alpha là nữ.

0:14:47.160,0:14:49.640
Vì thế, [br]thông điệp tôi muốn gửi đến các bạn

0:14:49.640,0:14:55.680
là nếu bạn nhìn vào những người đàn ông[br]trong xã hội chúng ta,

0:14:55.680,0:14:57.200
ví dụ như người chủ

0:14:57.200,0:15:00.920
gia đình, doanh nghiệp [br]hoặc Washington hay bất cứ gì,

0:15:00.920,0:15:03.320
bạn gọi họ là nam Alpha,

0:15:03.320,0:15:05.680
bạn không nên xúc phạm loài tinh tinh

0:15:05.680,0:15:07.440
bằng việc gắn mác sai cho chúng.

0:15:07.440,0:15:08.680
(Tiếng cười)

0:15:08.680,0:15:11.960
Bạn không nên gọi một kẻ bắt nạt [br]là nam Alpha.

0:15:11.960,0:15:15.600
Một người cao to, mạnh mẽ, đáng sợ[br]và xúc phạm người khác

0:15:15.600,0:15:17.240
chưa chắc là một nam Alpha.

0:15:17.240,0:15:19.320
Một nam Alpha có đầy đủ những phẩm chất,

0:15:19.320,0:15:22.320
và tôi đã thấy những con tinh tinh[br]chuyên bắt nạt là nam Alpha,

0:15:22.320,0:15:23.600
[br]điều đó vẫn xảy ra,

0:15:23.600,0:15:26.360
nhưng đa số những cá thể chúng ta có

0:15:26.360,0:15:28.320
đều sở hữu năng lực lãnh đạo

0:15:28.320,0:15:30.360
và hòa nhập với cộng đồng của họ,

0:15:30.360,0:15:32.160
và, cũng như Amos, đến cuối cùng,

0:15:32.160,0:15:33.960
họ được yêu thương và tôn trọng,

0:15:33.960,0:15:36.720
nên đó là tình huống khác[br]với những gì bạn có thể nghĩ tới.

0:15:36.720,0:15:37.995
Xin cảm ơn.

0:15:37.995,0:15:41.635
(Tiếng vỗ tay)