WEBVTT 00:00:00.000 --> 00:00:02.000 Zaman akıyor. 00:00:02.000 --> 00:00:04.000 Bilgiyi kullanma ve birlikte çalışma 00:00:04.000 --> 00:00:08.000 yolumuzu yeniden düzenlemek için Dünya Çapında Ağ'ı 00:00:08.000 --> 00:00:11.000 icat etmemin üzerinden neredeyse 20 yıl geçmiş. 00:00:11.000 --> 00:00:14.000 Şimdi, 20 yıl sonra, TED'de 00:00:14.000 --> 00:00:18.000 yeni bir düzenleme için yardımınızı istiyorum. NOTE Paragraph 00:00:19.000 --> 00:00:23.000 1989'a döndüğümüzde, ben 00:00:23.000 --> 00:00:26.000 global hipermetin sistemini öneren bir bildiri yazdım. 00:00:26.000 --> 00:00:29.000 Neredeyse hiç kimse ilgilenmedi. 00:00:29.000 --> 00:00:33.000 Fakat, 18 ay sonra -- ki yenilikler böyle olur -- 00:00:33.000 --> 00:00:37.000 18 ay sonra, patronum, bunu yeni bilgisayarımız üzerinde 00:00:37.000 --> 00:00:39.000 test etmek için, bir tür 00:00:39.000 --> 00:00:41.000 yan uğraş olarak yapabileceğimi söyledi. 00:00:41.000 --> 00:00:44.000 Ve bana onu kodlamam için zaman tanıdı. 00:00:44.000 --> 00:00:49.000 Temelde HTML'in nasıl olması gerektiğini karaladım, 00:00:49.000 --> 00:00:52.000 hipermetin protokolü -- HTTP -- 00:00:52.000 --> 00:00:55.000 URL'ler fikri -- şeyler için isimler 00:00:55.000 --> 00:00:57.000 HTTP ile başladı. 00:00:57.000 --> 00:00:59.000 Kodu yazdım ve ortaya koydum. NOTE Paragraph 00:00:59.000 --> 00:01:01.000 Neden yaptım? 00:01:01.000 --> 00:01:03.000 Aslında temeli kafa karışıklığıydı. 00:01:03.000 --> 00:01:07.000 Kafam karışmıştı -- O ilginç ve kocaman laboratuvarda 00:01:07.000 --> 00:01:09.000 bir yazılım mühendisiydim, 00:01:09.000 --> 00:01:11.000 dünyanın her yanından birçok insan geliyordu. 00:01:11.000 --> 00:01:14.000 Her türden farklı bilgisayarları kendileriyle getiriyorlardı. 00:01:14.000 --> 00:01:17.000 Herbirinin farklı veri formatları vardı. 00:01:17.000 --> 00:01:19.000 Her türden farklı dökümantasyon sistemleri. 00:01:19.000 --> 00:01:22.000 Tüm bu çeşitlilik içinde 00:01:22.000 --> 00:01:24.000 ne zaman bir parça şundan bir parça bundan 00:01:24.000 --> 00:01:26.000 bir şeyler oluşturmak istesem 00:01:26.000 --> 00:01:30.000 baktığım her şeyde, yeni bir makineye bağlanmak, yeni bir programın 00:01:30.000 --> 00:01:32.000 nasıl çalışacağını öğrenmek zorundaydım, 00:01:32.000 --> 00:01:37.000 bana gereken bilgiyi farklı bir veri formatında buluyordum. 00:01:37.000 --> 00:01:39.000 Ve hepsi birbiriyle uyumsuzdu. 00:01:39.000 --> 00:01:41.000 Çok sinir bozucuydu. 00:01:41.000 --> 00:01:43.000 Tüm bu kafa karışıklığı bu potansiyelin kilidini açtı. NOTE Paragraph 00:01:43.000 --> 00:01:46.000 Aslında tüm o disklerin üzerinde dokümanlar vardı. 00:01:46.000 --> 00:01:49.000 Yani hepsinin uzayda, büyük, 00:01:49.000 --> 00:01:54.000 sanal bir dokümantasyon sisteminin, farz edin ki internetin, 00:01:54.000 --> 00:01:56.000 bir parçası olduğunu 00:01:56.000 --> 00:01:58.000 düşünürseniz, hayat daha kolay olurdu. 00:01:58.000 --> 00:02:02.000 Aklınıza böyle bir fikir girdikten sonra rahat durmanız mümkün değil 00:02:02.000 --> 00:02:04.000 hatta insanlar bildirinizi okumasa bile -- 00:02:04.000 --> 00:02:07.000 aslında okudu, o öldükten sonra onun kopyası bulundu. 00:02:07.000 --> 00:02:10.000 Köşeye şöyle yazmıştı: "Muğlak, ama heyecan verici". NOTE Paragraph 00:02:10.000 --> 00:02:12.000 (Gülüşmeler) NOTE Paragraph 00:02:12.000 --> 00:02:16.000 Ama genelde zordu, ağın neye benzediğini açıklamak 00:02:16.000 --> 00:02:18.000 gerçekten zordu. 00:02:18.000 --> 00:02:20.000 Şimdilerde insanlara anlatmak ne kadar zorsa o zaman da öyleydi. 00:02:20.000 --> 00:02:23.000 Fakat yine de -- pekala, TED başladığında ağ yoktu 00:02:23.000 --> 00:02:26.000 Tıklamak gibi şeyler bir anlam ifade etmiyordu. 00:02:26.000 --> 00:02:28.000 Birine bir hipermetin gösterebilirim, 00:02:28.000 --> 00:02:30.000 linkleri olan bir sayfa, 00:02:30.000 --> 00:02:34.000 ve linke tıkladığımızda, hop -- başka bir hipermetin sayfası açılır. 00:02:34.000 --> 00:02:36.000 Etkileyici değil. 00:02:36.000 --> 00:02:39.000 Biliyorsunuz biz bunu daha önce gördük, CDler üzerinde hipermetin vardı. 00:02:39.000 --> 00:02:42.000 Zor olan onları şöyle hayal etmekti. 00:02:42.000 --> 00:02:46.000 Farz edin ki bu bağlantı gerçekte 00:02:46.000 --> 00:02:48.000 aklınıza gelebilecek her dokümanda olabilsin. 00:02:49.000 --> 00:02:53.000 Pekala, işte insanlar için yapması çok zor olan sıçrayış buydu. 00:02:53.000 --> 00:02:55.000 Doğrusu, bazıları yaptı. 00:02:55.000 --> 00:02:58.000 Buna rağmen, evet, açıklaması zordu ama tabandan gelen bir hareket vardı. 00:02:59.000 --> 00:03:03.000 İşte onu eğlenceli yapan buydu. 00:03:03.000 --> 00:03:05.000 En heyecanlı kısmı buydu, 00:03:05.000 --> 00:03:07.000 teknolojinin kendisi değil, insanların o teknolojiyle yaptıkları değil, 00:03:07.000 --> 00:03:09.000 aslında topluluktu, biraraya gelen, epostalar yollayan 00:03:09.000 --> 00:03:11.000 tüm o insanların şevkiydi. 00:03:11.000 --> 00:03:13.000 O zamanlar böyleydi. NOTE Paragraph 00:03:13.000 --> 00:03:16.000 Biliyor musunuz? Çok komik, ama şimdi durum yine aynen öyle. 00:03:16.000 --> 00:03:18.000 Aşağı yukarı herkese, dokümanlarını koymalarını söyledim -- 00:03:18.000 --> 00:03:21.000 Dedim ki "Dokümanlarını internete koyar mısınız?" 00:03:21.000 --> 00:03:24.000 Ve koydunuz. 00:03:24.000 --> 00:03:25.000 Teşekkürler. 00:03:25.000 --> 00:03:27.000 Harika zamanlardı, değil mi? 00:03:27.000 --> 00:03:29.000 Demek istediğim, çok ilginçti 00:03:29.000 --> 00:03:31.000 çünkü internetle birlikte olanlar bizi gerçekten 00:03:31.000 --> 00:03:33.000 son derece şaşırttı. 00:03:33.000 --> 00:03:35.000 Başladığımız ilk web sitesini açtıktan sonra 00:03:35.000 --> 00:03:37.000 olanlar aslen hayal ettiğimizden 00:03:37.000 --> 00:03:39.000 çok daha fazlasıydı. 00:03:39.000 --> 00:03:42.000 Şimdi verilerinizi internete koymanızı istiyorum. 00:03:42.000 --> 00:03:46.000 Görünen o ki halen açılmayı bekleyen büyük bir potansiyel var. 00:03:46.000 --> 00:03:48.000 Halen insanların kafası çok karışık 00:03:48.000 --> 00:03:52.000 çünkü internete koyduğumuz veri veri değil NOTE Paragraph 00:03:52.000 --> 00:03:54.000 Ne demek bu şimdi? Fark nedir -- dokümanlar, veri? 00:03:54.000 --> 00:03:57.000 Dokümanları okursunuz, değil mi? 00:03:57.000 --> 00:04:00.000 Öyle ya da böyle, okursunuz, üzerlerine takip linkleri koyarsınız ve bundan ibarettir. 00:04:00.000 --> 00:04:02.000 Veri -- bilgisayarla her türlü şeyi yapabilirsiniz. 00:04:02.000 --> 00:04:08.000 İçinizden kimler Hans Rosling'in konuşmasını duydu veya izledi? 00:04:08.000 --> 00:04:12.000 Çok harika -- evet bir çok insan onu görmüş -- 00:04:12.000 --> 00:04:14.000 çok harika bir TED konuşmasıdır. 00:04:14.000 --> 00:04:16.000 Hans bir sunum yaptı, 00:04:16.000 --> 00:04:21.000 o sunumda farklı ülkeler için farklı renklerde 00:04:21.000 --> 00:04:24.000 bir eksende gelir düzeylerini 00:04:24.000 --> 00:04:27.000 diğerinde bebek ölümlerini ve bunların zaman içindeki değişimini gösterdi. 00:04:27.000 --> 00:04:31.000 Yani o veri topladı ve bir sunum yaptı 00:04:31.000 --> 00:04:34.000 ve bu sunum insanların gelişen dünya ekonomisi ile 00:04:34.000 --> 00:04:38.000 ilgili fikirlerini yerle bir etti. NOTE Paragraph 00:04:38.000 --> 00:04:40.000 Buna benzer bir şeydi. 00:04:40.000 --> 00:04:42.000 Tabanında sadece veriler vardı. 00:04:42.000 --> 00:04:45.000 Veri kahverengi, kutu gibi ve sıkıcıdır, 00:04:45.000 --> 00:04:47.000 ve biz onu öyle görüyoruz, değil mi? 00:04:47.000 --> 00:04:50.000 Çünkü doğal olarak veriyi olduğu haliyle kullanamazsınız. 00:04:50.000 --> 00:04:54.000 Fakat aslında, veriler hayatımızda olan biten çok şeyi yönlendirir 00:04:54.000 --> 00:04:57.000 ve öyle olur çünkü birileri bu veriyi alır ve onunla bir şeyler yapar. 00:04:57.000 --> 00:04:59.000 Bu durumda Hans, Birleşik Devletlerdeki 00:04:59.000 --> 00:05:04.000 birçok siteden ve ordan burdan bu verileri toplayıp bir araya getirdi. 00:05:04.000 --> 00:05:06.000 Onları bir araya koydu, 00:05:06.000 --> 00:05:09.000 ve orijinal bileşenlerinden daha ilginç bir şey oluşturdu 00:05:09.000 --> 00:05:14.000 ve onu sanırım ilk kez oğlunun 00:05:14.000 --> 00:05:16.000 geliştirdiği bu yazılımın içine koydu, 00:05:16.000 --> 00:05:19.000 ve o harika sunumu üretti. 00:05:19.000 --> 00:05:21.000 Ve Hans bir noktaya değindi 00:05:21.000 --> 00:05:25.000 "Bakın, birçok verinin olması gerçekten önemlidir." 00:05:25.000 --> 00:05:28.000 Ve geçen akşamki partide onu gördüğümde onun halen, 00:05:28.000 --> 00:05:32.000 zorla da olsa, "Birçok verinin olması gerçekten önemlidir" demesi beni mutlu etti. NOTE Paragraph 00:05:32.000 --> 00:05:34.000 Şimdi kafa yormanızı istediğim şey, 00:05:34.000 --> 00:05:38.000 iki parça veya O'nun yaptığı gibi altı parça verinin bağlanması değil, 00:05:38.000 --> 00:05:43.000 düşünmek istediğim, herkesin internete veri koyduğu bir dünya 00:05:43.000 --> 00:05:45.000 ve böylece aslında aklınıza gelen her şeyin internette olması, 00:05:45.000 --> 00:05:47.000 ve buna "bağlı veri" demektir. 00:05:47.000 --> 00:05:49.000 Teknoloji bağlı veridir ve son derece basittir. 00:05:49.000 --> 00:05:53.000 Eğer internete bir şey koymak istiyorsanız, üç kural var: 00:05:53.000 --> 00:05:56.000 ilki, bu HTTP isimleri -- 00:05:56.000 --> 00:05:58.000 "http:" ile başlayan o şeyler -- 00:05:58.000 --> 00:06:02.000 artık onları sadece dokümanlar için değil, 00:06:02.000 --> 00:06:04.000 dokümanların ne hakkında olduğu için de kullanacağız. 00:06:04.000 --> 00:06:06.000 Onları insanlar için ve mekanlar için kullanacağız, 00:06:06.000 --> 00:06:10.000 ürünler için kullanacağız, etkinlikler için kullanacağız. 00:06:10.000 --> 00:06:14.000 Tüm kavramsal şeyler, onların artık HTTP ile başlayan isimleri olacak. NOTE Paragraph 00:06:14.000 --> 00:06:19.000 İkinci kural, eğer ben bu HTTP isimlerinden birini alıp, arayıp 00:06:19.000 --> 00:06:21.000 ve onunla bağlama şeyini yapıp ve veriyi 00:06:21.000 --> 00:06:23.000 HTTP protokolünü kullanarak alırsam 00:06:23.000 --> 00:06:26.000 standart formatta bir veri elde edeceğim 00:06:26.000 --> 00:06:31.000 ve bu birilerinin bu şey, bu etkinlik hakkında bilmek isteyeceği 00:06:31.000 --> 00:06:33.000 işe yarar bir veri olacak. 00:06:33.000 --> 00:06:35.000 Kim vardı etkinlikte? O kişinin nerede doğduğu 00:06:35.000 --> 00:06:37.000 gibi ne kadar veri filan varsa. 00:06:37.000 --> 00:06:39.000 Yani ikinci kural bilgiyi geri alıyorum. NOTE Paragraph 00:06:39.000 --> 00:06:43.000 Üçüncü kural, ben bu bilgiyi geri aldığımda 00:06:43.000 --> 00:06:46.000 o sadece birinin boyu, kilosu ve nerede doğduğu bilgisinden ibaret değil, 00:06:46.000 --> 00:06:48.000 onun bağları olmalı. 00:06:48.000 --> 00:06:50.000 Veriler bağlardır. 00:06:50.000 --> 00:06:52.000 İlginç biçimde, veriler bağlardır. 00:06:52.000 --> 00:06:56.000 Bu kişi Berlin'de doğdu, Berlin Almanya'da. 00:06:56.000 --> 00:06:59.000 Ve bağlar olduğunda, ne zaman bir bağ bilgisi içerse 00:06:59.000 --> 00:07:02.000 bağlı olduğu diğer şeyin de 00:07:02.000 --> 00:07:06.000 bu HTTP ile başlayan bir ismi olmalıdır. 00:07:06.000 --> 00:07:08.000 Yani gidip bu şeyi arayabilmeliyim. 00:07:08.000 --> 00:07:11.000 Böyle bir insanı aradığımda -- doğduğu ili, ilin içinde olduğu bölgeyi 00:07:11.000 --> 00:07:14.000 ilin ilçesini ve il nüfusunu, 00:07:14.000 --> 00:07:17.000 ve benzeri şeyleri arayabilirim. 00:07:17.000 --> 00:07:19.000 Yani şeyleri tarayabilirim. NOTE Paragraph 00:07:19.000 --> 00:07:21.000 Aslında bundan ibaret. 00:07:21.000 --> 00:07:23.000 Bu bağlı veridir. 00:07:23.000 --> 00:07:26.000 Birkaç yıl önce "Bağlı Veri" başlıklı bir makale yazdım 00:07:26.000 --> 00:07:30.000 ve ondan sonra bir şeyler olmaya başladı. 00:07:30.000 --> 00:07:34.000 Bağlı veri fikri, Hans gibi bizim de bu kutulara 00:07:34.000 --> 00:07:36.000 ve onlardan filizlenen 00:07:36.000 --> 00:07:38.000 çok ama birçok şeylere sahip olduğumuzdur. 00:07:38.000 --> 00:07:41.000 Sadece diğer bitkilerden bir demet değildir. 00:07:41.000 --> 00:07:43.000 Sadece filizlenen bir fidan değildir, 00:07:43.000 --> 00:07:46.000 fakat tüm bu bitkiler, onlar her neyse artık, 00:07:46.000 --> 00:07:49.000 bir sunum, bir analiz, birilerinin veride kalıplar araması -- 00:07:49.000 --> 00:07:52.000 onların tüm veriye bakmaları 00:07:52.000 --> 00:07:54.000 ve onları bir araya getirmeleri, 00:07:54.000 --> 00:07:56.000 ve veriyle ilgili en önemli şey, 00:07:56.000 --> 00:07:58.000 ne kadar çok bir araya getirirseniz, o kadar güçlü olduğudur. NOTE Paragraph 00:07:58.000 --> 00:08:00.000 İşte, bağlı veri. 00:08:00.000 --> 00:08:02.000 Bu mem öylece yayıldı. 00:08:02.000 --> 00:08:06.000 Bir süre sonra Berlindeki Freie Üniversitesi'nden 00:08:06.000 --> 00:08:08.000 ilginç şeyleri dile getiren ilk kişilerden biri olan Chris Bizer, 00:08:08.000 --> 00:08:10.000 Vikipedi'yi fark etti -- 00:08:10.000 --> 00:08:13.000 Vikipedi'yi bilirsiniz, çevrimiçi ansiklopedi 00:08:13.000 --> 00:08:15.000 onun içinde birçok ilginç dokümanlar var. 00:08:15.000 --> 00:08:19.000 Bu dokümanların içinde, ufak kareler var, ufak kutucuklar. 00:08:19.000 --> 00:08:22.000 Ve bilgi kutucuklarının çoğunda veriler var. 00:08:22.000 --> 00:08:26.000 Ve O Vikipedi'den bu verileri toplayan bir program yazdı 00:08:26.000 --> 00:08:28.000 ve onu internette dbpedia adını verdiği 00:08:28.000 --> 00:08:31.000 bir bağlı veri havuzuna koydu 00:08:31.000 --> 00:08:35.000 Dbpedia bu slaytın ortasındaki mavi damla ile gösterilmiştir 00:08:35.000 --> 00:08:37.000 ve eğer gerçekten gidip Berlin'i ararsanız, 00:08:37.000 --> 00:08:39.000 başka veri damlaları olduğunu görürsünüz 00:08:39.000 --> 00:08:42.000 ve onlarda da Berlin hakkında şeyler var ve birbirine bağlılar. 00:08:42.000 --> 00:08:45.000 Yani eğer Dbpedia'dan Berlin hakkında veri çekerseniz 00:08:45.000 --> 00:08:47.000 diğer bütün şeyleri de çekmiş olursunuz. 00:08:47.000 --> 00:08:50.000 Ve işin heyecanlı kısmı o giderek büyüyor. 00:08:50.000 --> 00:08:52.000 Bu yine tabandan hareket olayı, değil mi? NOTE Paragraph 00:08:52.000 --> 00:08:55.000 Biraz veri hakkında düşünelim. 00:08:55.000 --> 00:08:58.000 Veri çok çok farklı formatlarda geliyor 00:08:58.000 --> 00:09:01.000 İnternetin çeşitliliğini düşünün, internete her türlü veriyi 00:09:01.000 --> 00:09:04.000 koyabilmeniz gerçekten çok önemli bir şeydir. 00:09:04.000 --> 00:09:06.000 İşte veri var. Her tür veri hakkında konuşabilirim. 00:09:07.000 --> 00:09:11.000 Hükümet verileri hakkında konuşabiliriz, kurumsal veri gerçekten önemlidir, 00:09:11.000 --> 00:09:14.000 bilimsel veriler var, kişisel veriler var, 00:09:14.000 --> 00:09:16.000 hava verileri var, etkinlikler hakkında 00:09:16.000 --> 00:09:20.000 konuşmalar hakkında veri var, haberler var ve bu gibi birçok şey. 00:09:20.000 --> 00:09:23.000 Sadece birkaçına değineceğim 00:09:23.000 --> 00:09:25.000 yani ne kadar çeşitli olduğunu anladınız, 00:09:25.000 --> 00:09:29.000 ve ne kadar çok gizli potansiyeli olduğunu gördünüz. NOTE Paragraph 00:09:29.000 --> 00:09:31.000 Hükümet verileri ile başlayalım. 00:09:31.000 --> 00:09:33.000 Barack Obama, konuşmasında 00:09:33.000 --> 00:09:38.000 Amerikan hükümeti verilerinin internette erişilebilir formatlarda 00:09:38.000 --> 00:09:40.000 yer alacağını söyledi. 00:09:40.000 --> 00:09:42.000 Ve umuyorum onu bağlı veri olarak koyarlar. 00:09:42.000 --> 00:09:44.000 Bu önemlidir. Bu neden önemlidir? 00:09:44.000 --> 00:09:47.000 Sadece saydamlık için değil, evet hükümette saydamlık önemlidir, 00:09:47.000 --> 00:09:50.000 fakat bu verinin -- tüm hükümet birimlerinden toplanan bu verinin -- 00:09:50.000 --> 00:09:55.000 ne kadarının Amerikadaki yaşam hakkında olduğunu bir düşünün. 00:09:55.000 --> 00:09:57.000 Gerçekten faydalıdır. Değerlidir. 00:09:57.000 --> 00:09:59.000 Onu şirketimde kullanabilirim. 00:09:59.000 --> 00:10:01.000 Öğrenci olarak ödevimi yaparken kullanabilirim. 00:10:01.000 --> 00:10:04.000 Yani bu veriyi elverişli kılarak dünyayı daha iyi bir 00:10:04.000 --> 00:10:06.000 yer yapmaktan söz ediyoruz. NOTE Paragraph 00:10:06.000 --> 00:10:10.000 Eğer bu işteyseniz -- yani bir bakanlıktaki verilerin 00:10:10.000 --> 00:10:12.000 birazını biliyorsanız, çoğu kez bu insanların 00:10:12.000 --> 00:10:15.000 bu veriyi saklamak istediklerini görürsünüz. 00:10:15.000 --> 00:10:18.000 Hans buna veritabanı kucaklama diyor. 00:10:18.000 --> 00:10:20.000 Veritabanını kucaklarsan ve ona güzel bir site 00:10:20.000 --> 00:10:22.000 yapana kadar gitmesine izin vermezsin. 00:10:22.000 --> 00:10:24.000 Açıkçası bunun yerine, 00:10:24.000 --> 00:10:26.000 tamam, yap bir güzel site, 00:10:26.000 --> 00:10:28.000 ben kimim ki güzel site yapmayın diyorum? 00:10:28.000 --> 00:10:31.000 Güzel bir site yap ama önce 00:10:31.000 --> 00:10:34.000 bize el değmemiş veriyi ver, 00:10:34.000 --> 00:10:36.000 veriyi istiyoruz. 00:10:36.000 --> 00:10:38.000 El değmemiş, saf veriyi istiyoruz. 00:10:38.000 --> 00:10:41.000 Artık ham veriyi istemek zorundayız. 00:10:41.000 --> 00:10:43.000 Ve bunu denemenizi istiyorum, anlaştık mı? 00:10:43.000 --> 00:10:44.000 "Ham" diyin NOTE Paragraph 00:10:44.000 --> 00:10:45.000 Seyirciler: Ham NOTE Paragraph 00:10:45.000 --> 00:10:46.000 Tim Berners-Lee: "Veri" der misiniz? NOTE Paragraph 00:10:46.000 --> 00:10:47.000 Seyirciler: Veri NOTE Paragraph 00:10:47.000 --> 00:10:48.000 TBL: "Şimdi" der misiniz? NOTE Paragraph 00:10:48.000 --> 00:10:49.000 Seyirciler: Şimdi! NOTE Paragraph 00:10:49.000 --> 00:10:51.000 TBL: Pekala, şimdi ham veri! NOTE Paragraph 00:10:51.000 --> 00:10:53.000 Seyirciler: Şimdi ham veri! NOTE Paragraph 00:10:53.000 --> 00:10:57.000 Deneyin bunu. Bu önemlidir çünkü vatandaş olarak vergi vermenize rağmen 00:10:57.000 --> 00:10:59.000 onların bu verileri elde tutmak ve size vermemek 00:10:59.000 --> 00:11:03.000 için ne kadar çok mazeret ürettiğini tahmin bile edemezsiniz. 00:11:03.000 --> 00:11:05.000 Ve bu sadece Amerika değil, tüm dünyada böyle. 00:11:05.000 --> 00:11:08.000 Ve bu sadece hükümetlerde böyle değil tabii ki, kurumlar da öyle. NOTE Paragraph 00:11:08.000 --> 00:11:11.000 Veri üzerine birkaç düşünceye daha değineceğim. 00:11:11.000 --> 00:11:16.000 Burada TED'deyiz ve insanlığın karşılaştığı çok büyük 00:11:16.000 --> 00:11:21.000 sorunlar için her daim bilinçliyiz: kanserin tedavisi 00:11:21.000 --> 00:11:24.000 Alzheimer hastalarının beynini anlamak, 00:11:24.000 --> 00:11:27.000 biraz daha istikrarlı yapmak için ekonomiyi anlamak, 00:11:27.000 --> 00:11:29.000 dünyanın nasıl işlediğini anlamak. 00:11:29.000 --> 00:11:31.000 Bunları çözecek olan insanlar -- bilim insanları -- 00:11:31.000 --> 00:11:33.000 kafalarında düşünceyi yarıladılar, 00:11:33.000 --> 00:11:36.000 bunları internet üzerinden iletmeye çalışıyorlar. 00:11:36.000 --> 00:11:39.000 Fakat şu anda insan ırkının sahip olduğu bilgi birikimi 00:11:39.000 --> 00:11:42.000 veritabanlarında, bilgisayarlarda öylece duruyor, 00:11:42.000 --> 00:11:45.000 ve gerçekten şu an paylaşılmıyor. NOTE Paragraph 00:11:45.000 --> 00:11:48.000 Aslında bir alana değineceğim -- 00:11:48.000 --> 00:11:50.000 Alzheimer'a baktığınızda, örneğin, 00:11:50.000 --> 00:11:53.000 ilaç keşfi -- yeni yeni ortaya çıkan çok fazla bağlı veri var 00:11:53.000 --> 00:11:55.000 çünkü bu alandaki bilim insanları 00:11:55.000 --> 00:11:58.000 bu yığınlardan bir şeyler çıkarmanın harika bir yolu 00:11:58.000 --> 00:12:02.000 olduğunu fark ettiler, çünkü bir veritabanında genler 00:12:02.000 --> 00:12:05.000 başka bir veritabanında protein verileri var. 00:12:05.000 --> 00:12:08.000 Ve şimdi buna yapıştılar -- bağlı veri -- 00:12:08.000 --> 00:12:11.000 ve muhtemelen sormayacağınız soruları artık sorabiliyorlar. 00:12:11.000 --> 00:12:13.000 Ben değil -- onlar soracak. 00:12:13.000 --> 00:12:15.000 Sinyal transdüksiyonunda yer alan ve ayrıca 00:12:15.000 --> 00:12:17.000 piramitsel nöronlara bağlı proteinler hangileridir? 00:12:17.000 --> 00:12:20.000 Bu ağız dolusu lafları alın ve Google'da aratın. 00:12:20.000 --> 00:12:23.000 Tabii ki bu sorunun cevabını içeren hiçbir sayfa bulamazsınız 00:12:23.000 --> 00:12:25.000 çünkü daha önce kimse sormadı bu soruyu. 00:12:25.000 --> 00:12:27.000 223,000 tane sonuç -- 00:12:27.000 --> 00:12:29.000 ama hiçbirini kullanamazsınız. 00:12:29.000 --> 00:12:32.000 Şimdi bir araya getirdikleri bağlı veriye sorarsınız 00:12:32.000 --> 00:12:36.000 32 sonuç, herbiri bu özelliklere sahip proteinlerdir ve bunları 00:12:36.000 --> 00:12:38.000 inceleyebilirsiniz. 00:12:38.000 --> 00:12:41.000 Bir bilim insanı olarak farklı disiplinleri bir araya getiren 00:12:41.000 --> 00:12:43.000 bu soruları sorabilme gücünüzün olması gerçekten 00:12:43.000 --> 00:12:46.000 başlı başına bir değişim. 00:12:46.000 --> 00:12:48.000 Bu çok çok önemlidir. 00:12:48.000 --> 00:12:50.000 Şu anda bilim insanlarının yoluna tamamen 00:12:50.000 --> 00:12:55.000 taş konulmuş durumda, diğer bilim insanlarının topladığı veriler kilitli 00:12:55.000 --> 00:12:58.000 ve tüm bu büyük insanlık sorunlarını çözmek için bu kilidi açmalıyız. NOTE Paragraph 00:12:58.000 --> 00:13:02.000 Eğer böyle devam edersem, tüm verilerin büyük kurumlardan geldiğini ve 00:13:02.000 --> 00:13:05.000 sizinle hiç ilgisi olmadığını sanacaksınız. 00:13:05.000 --> 00:13:07.000 Ama bu doğru değil. 00:13:07.000 --> 00:13:09.000 Aslında veri hayatımızdadır. 00:13:09.000 --> 00:13:12.000 Gidip favori sosyal ağınıza bağlanırsınız, 00:13:12.000 --> 00:13:14.000 ve "Bu benim arkadaşım." dersiniz. 00:13:14.000 --> 00:13:17.000 Hop! Bağlantı. Veri. 00:13:17.000 --> 00:13:20.000 Dersiniz ki "Bu fotoğraf, bu kişiyi gösteriyor." 00:13:20.000 --> 00:13:23.000 Hop! Bu veridir. Veri, veri, veri. 00:13:23.000 --> 00:13:25.000 Sosyal ağ sitenizde ne zaman bir şeyler yapsanız, 00:13:25.000 --> 00:13:29.000 o sosyal ağ sitesi bu veriyi alır ve kullanır -- onu yeniden amaçlar -- 00:13:29.000 --> 00:13:33.000 ve o sitedeki diğer insanların hayatını daha ilginç hale getirir. 00:13:33.000 --> 00:13:35.000 Fakat başka bir bağlı veri sitesine gittiğinizde 00:13:35.000 --> 00:13:38.000 ve farz edin ki bu seyahat ile ilgili bir site, 00:13:38.000 --> 00:13:41.000 dersiniz ki, "Bu fotoyu bu gruptaki herkese göndermek istiyorum," 00:13:41.000 --> 00:13:43.000 o vakit duvarları aşamazsınız. 00:13:43.000 --> 00:13:45.000 Ekonomist dergisi bu konuda bir makale yazdı ve birçok insan bloglarında değindi 00:13:45.000 --> 00:13:46.000 olağanüstü bir karmaşa. 00:13:46.000 --> 00:13:48.000 Yığınları ayırmanın yolu sosyal ağ sitelerinin 00:13:48.000 --> 00:13:50.000 birbiriyle uyumlu olmasını sağlamaktır. 00:13:50.000 --> 00:13:52.000 Bunu bağlı veri ile yapmalıyız. NOTE Paragraph 00:13:52.000 --> 00:13:55.000 Son bir veri türünden bahsedeceğim, belki de en heyecan verici olanı. 00:13:55.000 --> 00:13:58.000 Buraya gelmeden önce, OpenStreetMap'te yerine baktım 00:13:58.000 --> 00:14:00.000 OpenStreetMap bir haritadır ama aynı zamanda bir vikidir. 00:14:00.000 --> 00:14:03.000 Odaklan ve oradaki karemsi şey bir tiyatro -- şu an bulunduğumuz alan -- 00:14:03.000 --> 00:14:05.000 Terrace Tiyatrosu . Onun bir adı yoktu. 00:14:05.000 --> 00:14:07.000 Düzenle moduna girebilirim, tiyatroyu seçebilirim, 00:14:07.000 --> 00:14:12.000 altına isim ekleyebilirim ve ardından kaydedebilirim. 00:14:12.000 --> 00:14:15.000 ve şimdi OpenStreetMap.org sitesine giderseniz 00:14:15.000 --> 00:14:18.000 ve bu mekanı bulursanız, Terrace Tiyatrosunun artık bir ismi olduğunu göreceksiniz. 00:14:18.000 --> 00:14:20.000 Ben yaptım. Ben. 00:14:20.000 --> 00:14:22.000 Haritada yaptım onu, ben yaptım! 00:14:22.000 --> 00:14:24.000 Onu oraya ekledim. Ve, ne biliyor musunuz? 00:14:24.000 --> 00:14:27.000 O sokak haritası herkesin üzerine düşen parçayı yapmasından ibaret 00:14:27.000 --> 00:14:30.000 ve muazzam bir kaynak oluşturur 00:14:30.000 --> 00:14:33.000 çünkü herkes kendi sokağını ekliyor. 00:14:33.000 --> 00:14:36.000 Ve işte bağlı veri tamamen bundan ibarettir. 00:14:36.000 --> 00:14:39.000 İnsanların üzerine düşeni yapması 00:14:39.000 --> 00:14:42.000 ufak bir katkı sağlaması ve hepsinin bağlanmasıdır. 00:14:42.000 --> 00:14:45.000 Bağlı veri böyle işler. 00:14:45.000 --> 00:14:49.000 Siz üzerinize düşeni yaparsanız, diğer herkes kendisinin. 00:14:49.000 --> 00:14:53.000 Oraya koyacak çok fazla veriye sahip olmayabilirsiniz ama nasıl 00:14:53.000 --> 00:14:56.000 talep edeceğinizi biliyorsunuz. 00:14:56.000 --> 00:14:58.000 Ve biz bunu denedik. NOTE Paragraph 00:14:58.000 --> 00:15:02.000 Yani, bağlı veri -- muazzamdır. 00:15:02.000 --> 00:15:05.000 Ben size sadece birkaç ufak kısmını anlattım. 00:15:05.000 --> 00:15:07.000 Hayatımızın her anında veri var, 00:15:07.000 --> 00:15:10.000 çalışma ve keyfin her yönünde, 00:15:10.000 --> 00:15:13.000 ve bu sadece verinin geldiği yerlerin sayısından ibaret değildir, 00:15:13.000 --> 00:15:16.000 onları bağlamak da önemlidir. 00:15:16.000 --> 00:15:19.000 Ve veriyi bağladığınızda, sadece internet ve 00:15:19.000 --> 00:15:22.000 dokümanlardan ibaret olmayan bir güç elde edersiniz. 00:15:22.000 --> 00:15:26.000 Ondan çıkan bu muazzam güce kavuşursunuz. 00:15:26.000 --> 00:15:29.000 Şimdi bunun harika bir fikir 00:15:29.000 --> 00:15:33.000 olduğunu düşünen insanlar olarak bunu yapmamız gereken bir noktadayız. 00:15:33.000 --> 00:15:36.000 Ve tüm insanlar -- ve eminim TED'de hemen bir geri dönüş alınmazsa bile -- 00:15:36.000 --> 00:15:38.000 bu çalışmaya katkı sağlayacak insanlar var, 00:15:38.000 --> 00:15:41.000 çünkü esas fayda herkes bunu yapmaya başladığında ortaya çıkacaktır 00:15:41.000 --> 00:15:45.000 onlar bunu yapacaktır çünkü onlar başkaları da yaptığında 00:15:45.000 --> 00:15:48.000 güzel olan işleri yapmakta öncüdürler. 00:15:48.000 --> 00:15:50.000 İşte buna bağlı veri diyoruz. 00:15:50.000 --> 00:15:52.000 Yapmanızı istiyorum. 00:15:52.000 --> 00:15:54.000 Talep etmenizi istiyorum. 00:15:54.000 --> 00:15:56.000 Ve bence bu yaymaya değer bir fikir. NOTE Paragraph 00:15:56.000 --> 00:15:57.000 Teşekkürler. NOTE Paragraph 00:15:57.000 --> 00:16:00.000 (Alkış)