1
00:00:00,160 --> 00:00:00,960
وەرگێڕان: شەهێن عمر

2
00:00:00,960 --> 00:00:02,900
...

3
00:00:02,900 --> 00:00:05,160
داهاتوومان چی تێدایە

4
00:00:06,090 --> 00:00:14,200
هەموو شتێک جوانی خۆی هەیە، تەنانەت تاریکایی و بێدەنگیش
هێڵن کێڵەر

5
00:00:14,320 --> 00:00:18,230
داهاتوو چۆنە

6
00:00:18,580 --> 00:00:22,260
چۆن گەردوون کۆتایی دێت

7
00:00:22,780 --> 00:00:25,840
ڕەنگە هەرگیز بەتەواوی بەدڵنیاییەوە نەیزانین

8
00:00:26,230 --> 00:00:30,480
زانست دەستی کردووە بە کێشانی وێنەیەکی سەرنجڕاکێشی ئەوەی کە ڕەنگە داهاتوو چۆن بێت

9
00:00:31,510 --> 00:00:34,620
با گەشتێک بۆ کۆتایی کات بکەین

10
00:00:34,810 --> 00:00:38,720
بەشێوەیەکی ئێکسپۆنێنشاڵی گەشت دەکەین بەناو کاتدا، هەموو پێنج چرکەیەک خێرایمان دوو هێندە دەکەینەوە

11
00:00:38,720 --> 00:00:44,720
بە دەستخستنی بەڵگەی زیاتر، دیمەنی داهاتوو بەدڵنیاییەوە گەشەدەکات، بەڵام یەک شت ڕوونە

12
00:00:44,760 --> 00:00:46,680
گەردوون تازە دەست پێدەکات

13
00:00:48,880 --> 00:00:52,400
سەدەی نوێ کۆتایی هاتووە.

14
00:00:52,400 --> 00:00:55,560
ئەوەی ئێستا و چەند ساڵی داهاتوو دەیکەین

15
00:00:56,400 --> 00:01:01,740
کاریگەریەکی قوڵی لەسەر هەزاران ساڵی دواتر دەبێت

16
00:01:04,099 --> 00:01:09,640
ئەو هەلومەرجانەشی کە مرۆڤی هاوچەرخ تاکو ئێستا پێیان ئاشنایە دەگۆڕێن

17
00:01:10,260 --> 00:01:11,680
و خێرا دەگۆڕێن

18
00:01:13,100 --> 00:01:15,780
هیچ شتێک لەسەر ئەم هەسارەیە وەک خۆی نامێنێتەوە

19
00:01:15,880 --> 00:01:17,760
هەموو شتێک دەگۆڕێت

20
00:01:18,160 --> 00:01:20,630
زەوی دەچێتە نێو یەکێک لەم گۆڕانکارییە گەورانەوە

21
00:01:20,630 --> 00:01:23,280
نازانیت لەودیوی ئەم گۆڕانکارییانەوە چی ڕوودەدات

22
00:01:23,300 --> 00:01:24,540
بواری موگناتیسی زەوی پێچەوانە دەبێتەوە

23
00:01:24,580 --> 00:01:26,720
زەوی بەردەوام دەگۆڕێت

24
00:01:27,200 --> 00:01:32,220
کلکداری هەیڵ بۆب دەگەڕێتەوە

25
00:01:33,040 --> 00:01:35,100
زیادبوونی لەڕادەبەدەری ئاستی ڕووی دەرسا
شتەکان دەجوڵێن لەسەر ئەم هەسارەیە

26
00:01:35,220 --> 00:01:37,020
شتەکان وەستاو نین

27
00:01:37,500 --> 00:01:39,300
پێکدادانی نەیزەکی سی مەتری 
هەموو شتێک دەسوڕێتەوە

28
00:01:39,900 --> 00:01:42,680
ئەنتێریس دەبێت بە سوپەرنۆڤا

29
00:01:43,020 --> 00:01:46,900
بیابانی گەورەی ئەفریقا دەبێت بە هێڵی کەمەرەی

30
00:01:47,220 --> 00:01:50,080
ئەستێرەکانی ئاسمان تێکدەچن

31
00:01:50,600 --> 00:01:54,020
ڤۆیەجەر ۱ بەلای ئەستێرەیەکدا تێپەڕدەبیت

32
00:01:54,340 --> 00:01:57,440
نێوانی چاخە سەهۆڵییەکان کۆتایدێت

33
00:01:57,700 --> 00:02:05,660
تەقینەوەی گڕکانی زەبەلاح

34
00:02:06,020 --> 00:02:08,240
دوورگەی تازە لە هاوای دەردەکەوێت

35
00:02:08,560 --> 00:02:13,520
زنجیرە دوورگەی نوێ

36
00:02:13,920 --> 00:02:17,740
شوێنپێی ئەپۆلۆ وندەبێت

37
00:02:18,200 --> 00:02:21,420
ئەستێرەی بیتڵجویس دەبێت بە سوپەرنۆڤا

38
00:02:21,700 --> 00:02:29,880
مۆنۆمێنتە بەردینەکان دادەخورێن

39
00:02:30,140 --> 00:02:33,000
تیشکی گاما دەردەپەڕێت

40
00:02:33,000 --> 00:02:37,880
مانگی مەریخ دەبێت بە ئەڵقە

41
00:02:37,880 --> 00:02:41,200
ئەڵقەکەی زوحەل نامێنێت

42
00:02:41,580 --> 00:02:44,780
بەستەڵەکی باشور دەتوێتەوە

43
00:02:45,140 --> 00:02:51,180
بەیەکداکێشانی گەورەی نەیزەکیی

44
00:02:51,680 --> 00:02:57,920
کیشوەری نوێ

45
00:02:57,940 --> 00:02:58,800
درەوشانەوەی خۆر زیاد دەکات

46
00:02:58,800 --> 00:03:00,080
لەکاتێکدا سوتەمەنییەکەی بەرەو تەواوبوون دەچێت

47
00:03:00,160 --> 00:03:02,560
ڕۆشنەپێکهاتن دەوەستێت
خۆر بەئاسانی لەناوناچێت و نەمێنێت

48
00:03:02,560 --> 00:03:04,220
هەموو ڕووەکەکان لەناودەچن
خۆر بە ئاسانی لەناوناچێت

49
00:03:04,220 --> 00:03:05,560
هەموو ڕووەکەکان لەناودەچن

50
00:03:05,560 --> 00:03:07,960
ناوکەکەی دەڕمێت
زەریاکان دەبنە هەڵم

51
00:03:08,240 --> 00:03:11,800
ئەو گەرمییە زیادەشی بەهۆی ئەمەوە دەردەچێت دەبێتە هۆی کشانی چینەکانی دەرەوە

52
00:03:11,800 --> 00:03:13,520
هەموو زیندەوەران دەمرن

53
00:03:13,520 --> 00:03:16,820
خۆر فراواندەبێت

54
00:03:16,840 --> 00:03:18,740
خۆر دەبێت بە زەبەلاحی سور

55
00:03:18,900 --> 00:03:20,980
زەوی وێران دەبێت بەهۆی مردنی خۆرەوە

56
00:03:20,980 --> 00:03:22,420
خۆر دەبێت بە قەزەمی سپی

57
00:03:22,500 --> 00:03:24,780
خۆر ئێستا مردووە

58
00:03:24,745 --> 00:03:26,725
پاشماوەکانی بەهێواشی ساردتر دەبنەوە

59
00:03:27,155 --> 00:03:29,765
لە پلەکانی بەستنی بۆشایی ئاسماندا.

60
00:03:40,021 --> 00:03:44,541
چارەنوسی خۆر هەمان چارەنوسی ئەستێرەکانی تریشە

61
00:03:44,541 --> 00:03:47,841
ڕۆژێک هەموویان وردە وردە دەبێت بمرن

62
00:03:47,841 --> 00:03:51,291
گەردوون لەشەوی هەمیشەییدا وندەبێت

63
00:03:54,277 --> 00:03:58,347
ئەستێرەکان دەمرن
ئەستێرەکان لەکۆتایدا سوتەمەنیەکانیان تەواو دەبێت

64
00:03:58,347 --> 00:04:00,067
پلەی گەرمی گەردوون دادەبەزێت

65
00:04:01,011 --> 00:04:05,831
ئەستێرەکان یەک بە یەک لەتاریکی ئاسماندا دەکوژێنەوە

66
00:04:08,235 --> 00:04:11,805
هەروەها هیچ ئەستێرەیەکی نوێ دروست نابێت

67
00:04:13,244 --> 00:04:17,844
کەواتە گەردوون بە زرمە و دەنگی بەرز کۆتایی نایەت بەڵکو بە دەنگێکی نزم کۆتایی دێت

68
00:04:20,040 --> 00:04:21,620
کۆتا قەزەمی سور دەمرێت

69
00:04:21,353 --> 00:04:24,814
لەناو ئاگردا نا، بەڵکو لەناو سەهۆڵدا

70
00:04:29,680 --> 00:04:37,970
[چەرخی لێکهەڵوەشانەوە]
لەگەڵ مردنی کۆتا خۆردا، سەردەمی ڕوناکیی ئەستێرە کۆتایی دێت

71
00:04:40,160 --> 00:04:47,850
گەردون دەبێت بە گۆڕستانێک کە روفاتی ئەستێرە مردووەکانی پێدا پەرشبووەتەوە

72
00:04:50,430 --> 00:04:56,660
خۆرەکەمان دەبێت بە قەزەمی سپی - گەرم، چڕ، لاشەیەکی ئەستێرەیی کە چووەتەوەیەک

73
00:05:01,736 --> 00:05:05,886
کە سووتەمەنیی نەما بسووتێت، قەزەمە سپییەکە ڕووناکیەکەی نامێنێت

74
00:05:05,886 --> 00:05:11,136
لە کۆتا پاشماوەی گەرمی لە فڕنە کوژاوەکەیەوە دێت

75
00:05:15,749 --> 00:05:18,009
.لە شوێنی ئێستای زەوییەوە سەیری بکە

76
00:05:18,009 --> 00:05:23,849
تەنیا هێندەی مانگی پڕ لە ئاسمانێکی ساماڵدا ڕووناکی دەردەکات

77
00:05:29,470 --> 00:05:36,800
درەوشانەوە کزەکەی قەزەمە سپیەکە تەنیا ڕووناکیە لە تاریکی و بۆشاییدا

78
00:05:36,800 --> 00:05:40,860
کە بە ئەستێرەی مردوو و کونی ڕەش تەنراوە

79
00:05:50,771 --> 00:05:56,341
لەهەندێک ڕووەوە گەردوون وەک خێوێکە - لاشەکان، ئەستێرە زۆمبییەکان، بەرەو داهاتوومان دەبەن

80
00:06:06,730 --> 00:06:13,080
وردە وردە هێزی کێشکردن ئەستێرە مردووەکان و هەسارەکان لەگالاکسیەکانیانەوە دەردەپەڕێنێت، دەیانێرێت بۆ بۆشای بەستوو

81
00:06:17,970 --> 00:06:23,420
بە رێکەوت، هەنێک لە گرگنە قاوەییەکان بەیەکدادەکێشن و ئەستێرەی نوێ دروستدەکەن

82
00:06:27,470 --> 00:06:33,200
ئەستێرە نیوترۆنیەکان کە بەیەکدادەکێشن بە سوپەرنۆڤایەکی زۆر ڕووناک تاریکی کوندەکەن

83
00:06:33,200 --> 00:06:35,200
[بەیەکداکێشانی ئەستێرەی نیوترۆنی]

84
00:06:50,910 --> 00:06:58,020
[چەرخی هەڵوەشانەوە]
هەر زیندەوەرێک کە مابێتەوە لەوانەیە پەنابەریتە بەر قەزەمە سپیەکان کە بەتەمەندا دەچن.

85
00:07:05,730 --> 00:07:11,860
بەڵام بەپێی کات، تەنانەت قەزەمە سپییەکانیش لەناودەچن و دەمرن

86
00:07:12,740 --> 00:07:13,560
[ئەستێرەکان دەبن بە قەزەمی ڕەش]

87
00:07:13,765 --> 00:07:17,725
[ئەستێرەکان دەبن بە قەزەمی ڕەش]
قەزەمی ڕەش کۆتا چارەنووسی ئەو ئەستێرانەی کۆتایی دەبێت

88
00:07:17,725 --> 00:07:23,375
قەزەمە سپییەکان کە زۆر ساردبوونەتەوە، کە بە ئەستەم گەرمی یان ڕووناکیان لێدەردەچێت

89
00:07:27,528 --> 00:07:33,358
قەزەمە ڕەشەکان تۆپی شیبووەوەی ماددەی هەڵوەشاوەن و تاریک و چڕن

90
00:07:34,551 --> 00:07:37,331
کەمێک زیاتر لە خۆڵەمێشی ئەستێرەکان

91
00:07:38,539 --> 00:07:42,079
ئەتۆمە پێکهێنەرەکانیان زۆر بەخراپی دەشکێنرێن

92
00:07:42,079 --> 00:07:46,079
ئەو قەزەمە ڕەشانە ملیۆنێک جار چڕترن لە خۆرەکەمان

93
00:07:54,545 --> 00:07:57,555
ئەستێرەکان کاتێکی زۆریان پێویستە بۆئەوەی بگەن بەم خاڵە

94
00:07:57,555 --> 00:08:01,555
باوەڕمان وایە لە ئێستادا قەزەمی ڕەش لە گەردووندا بوونی نییە

95
00:08:10,860 --> 00:08:17,040
هەر ماددەیەک نەتوانێت لەگەلەئەستێرەکەی ڕزگاری ببێت، بەرەو کونەڕەشێکی زەبەلاح دەمژرێت

96
00:08:17,040 --> 00:08:20,340
[کونەڕەشەکان مادە ونبووەکان قوتدەدەن]

97
00:08:26,380 --> 00:08:31,340
کونە ڕەشەکان کە دەمێکە دامرکاون لە پرشنگدانەوەیەکی شکۆمەندانەدا پریشک دەدەنەوە

98
00:08:49,180 --> 00:08:51,540
[ سەردەمی شیبوونەوە ]

99
00:08:51,690 --> 00:08:59,600
رۆتەیشناڵ ئینێرجیی کونە ڕەشەکان دەبێتە تەنیا سەرچاوەیەک کە پشتی پێببەسترێت بۆ وزە بۆ هەر شارستانیەتییەک لە داهاتوودا

100
00:09:05,295 --> 00:09:09,355
خێراییەکمان هەبووە لە ژیاندا کە بەند بووە لەسەر ئەو وزەیەی کە ئێستا هەمانە

101
00:09:10,612 --> 00:09:15,692
دەتوانیت خەیاڵی ئەوە بکەیت کە سیستەمی زیندوو و بەئاگا کە خێراییەکی زۆر جیاوازیان هەبێت و 
..بۆیەش

102
00:09:15,692 --> 00:09:19,592
دەتوانن درێژ ببنەوە هیچ نەبێت زۆر زیاتر لەوەی دەتوانیت خەیاڵی بکەیت

103
00:09:21,555 --> 00:09:23,325
دەتوانیت سیستمێکی ژیانت هەبێت

104
00:09:23,325 --> 00:09:27,635
کە ئەگەر ١٠ تریلیۆن ساڵ جارێک بیرێکی هەبێت ئاسایی دەبێت

105
00:09:30,836 --> 00:09:35,346
تەنانەت ئەگەر ژیانی ئێمەش لەناوبچێت دەتوانرێت خەیاڵی ئەوە بکرێت

106
00:09:35,346 --> 00:09:38,089
لە داهاتوویەکدا بەبێ هۆ

107
00:09:38,089 --> 00:09:43,049
بەرز و نزمییەک روودەدات کە بۆ ماوەیەکی کەم رێگە بە ژیانی بەئاگا دەدات

108
00:09:44,560 --> 00:09:48,560
بۆیە لەوانەیە چەند دوورگەیەکت لە کاتی زیرەکیدا هەبێت

109
00:09:54,200 --> 00:09:56,060
[کشانی شوێن-کات]

110
00:09:56,060 --> 00:10:04,300
کاتێک تاودانی فراوانبوونی گەردوون زیاتردەبێت ماددەکان بە خێراییەکی زیاتر لە خێرایی رووناکی بەچواردەوردا فڕێدەدات

111
00:10:05,540 --> 00:10:13,100
لەم خاڵەدا گەلەئەستێرە دوورەکان هێندە دوورتر کەوتوونەتەوە کە رووناکییەکانیان نابینرێت

112
00:10:14,480 --> 00:10:21,900
نهێنییەکانی گەردوون بۆ هەتا هەتایە داخراون

113
00:10:25,270 --> 00:10:28,280
[شیبوونەوەی پرۆتۆن]
تیۆرەکانی ئێستا پێشبینی ئەوە دەکەن ئەتۆمەکان خۆیان دەست بە شیبوونەوە دەکەن بەمەش هەموو ماددەی گەردوون لەناو دەبەن

114
00:10:28,280 --> 00:10:31,080
[شیبوونەوەی پرۆتۆن]
تیۆرەکانی ئێستا پێشبینی ئەوە دەکەن ئەتۆمەکان خۆیان دەست بە شیبوونەوە دەکەن بەمەش هەموو ماددەی گەردوون لەناو دەبەن

115
00:10:31,080 --> 00:10:33,080
[شیبوونەوەی پرۆتۆن]
تیۆرەکانی ئێستا پێشبینی ئەوە دەکەن ئەتۆمەکان خۆیان دەست بە شیبوونەوە دەکەن بەمەش هەموو ماددەی گەردوون لەناو دەبەن

116
00:10:34,773 --> 00:10:40,083
پرۆتۆن یەکێکە لە بنچینەکانی دروستبوونی ماددە، ئەوەی ئێمەی لێ پێکهاتووین

117
00:10:40,083 --> 00:10:42,053
دەکرێت لەخۆوە پارچە پارچە ببێت

118
00:10:44,329 --> 00:10:47,609
هەرمادەیەک خۆی لە کێشکردنی کونی ڕەش لابدات

119
00:10:47,609 --> 00:10:51,609
بەهۆی شیبوونەوەی پرۆتۆنەکانیەوە وردەوردە دەمرێت

120
00:10:58,660 --> 00:11:07,300
[هێشتا شیبونەوەی پرۆتۆن نەسەلمێنراوە - کەوایە ئەمبەشەی داهاتوو جیاواز دەردەکەوێت لە ڕوناکی دۆزینەوە نوێکاندا]

121
00:11:18,320 --> 00:11:23,330
،مادەی ناو قەزەمی سپی، کۆتا مادە لە گەردووندا

122
00:11:23,330 --> 00:11:29,810
وردوردە دەبن بە هەڵم و لەشێوەی تیشکدانەوەدا بەنێو بۆشایدا هەڵدەگیرێن

123
00:11:29,810 --> 00:11:33,570
هیچ شتێک لەدوای خۆیان جێناهێڵن

124
00:11:34,640 --> 00:11:38,480
[سەردەمی کونی ڕەش]

125
00:11:42,318 --> 00:11:47,358
لەگەڵ نەمانی قەزەمە سپییەکان، یەک گەردیلەی مادەش نامێنێتەوە

126
00:11:52,075 --> 00:11:58,865
هەموو ئەوەی لە گەردوونەدا کە ڕۆژێک دەوڵەمەند بووە دەمێنێتەوە تەنۆلکەی ڕووناکی و کونی ڕەشن

127
00:12:06,910 --> 00:12:09,720
سەردەمی کونی ڕەش دەستپێدەکات

128
00:12:11,960 --> 00:12:17,860
هیچ هەسارەیەک هیچ ئەستێرەیەک هیچ پاشماوەیەکی ئەستێرەیی نییە مابێتەوە و ژیان خۆی تێدا مەڵاس بدات

129
00:12:20,590 --> 00:12:26,480
ئێستاش ژیان تازە دەستی پێکردووە

130
00:12:28,410 --> 00:12:32,300
ئەگەر وەک تەمەنی مرۆڤ تەماشای بکەین گەردوون تازە لە منداڵدان دێتە دەرەوە

131
00:12:35,900 --> 00:12:42,980
سارد تاریک بەتاڵ بەم شێوەیە گەردوون بەشێکی زۆری ژیانی بەسەر دەبات

132
00:12:46,970 --> 00:12:57,100
گەردوونەکەمان تەنیا ساتێکی کەم دەدات بە ژیان تاکو بدرەوشێتەوە پەناگەیەک لە کاتتدا کە پارێزراوە لە لەدایکبوونە ئاگرینەکەی و مردنە سەهۆڵینەکەی

133
00:12:57,114 --> 00:13:02,084
تیری کات پەنجەرەیەکی پرشنگدار دروستدەکات لە هەرزەکاریی گەردووندا

134
00:13:02,084 --> 00:13:04,364
کە ژیان تیایدا ئەگەری بوونی هەیە

135
00:13:08,340 --> 00:13:12,340
بەڵام پەنجەرەیەکە کە بۆ ماوەیەکی زۆر بە کراوەیی نامێنێتەوە

136
00:13:15,350 --> 00:13:21,260
وەک بەشێکی تەمەنی گەردوون، کە لە سەرەتایەوە

137
00:13:21,265 --> 00:13:23,235
بۆ بەهەڵمبوونی کۆتا کونی ڕەش دەپێورێت

138
00:13:23,610 --> 00:13:27,380
ژیان بەو شێوەیەی دەیناسین تەنیا بەهۆی یەک شتەوە ئەگەری بوونی هەیە

139
00:13:27,380 --> 00:13:36,210
لە سەدا یەک لەسەر هەزاری ملیار ملیار ملیار ملیار ملیار ملیار ملیار ملیار

140
00:13:45,086 --> 00:13:48,366
کونە ڕەشەکان دەبنە پێکهێنەری سەرەکی گەردوون

141
00:13:52,817 --> 00:13:57,597
گەلەئەستێرەیەک دەبێتە کونە ڕەشێکی زۆر قورس لە ناوەڕاستدا، کە چەند کونە ڕەشێکی بچوکتر بەدەوریدا دەخولێنەوە

142
00:14:01,843 --> 00:14:06,353
گەلەئەستێرەی زۆمبیی پڕ لە کونی ڕەش بەردەوامە لە پەرەسەندن

143
00:14:10,351 --> 00:14:11,986
یەکتر دەخۆن و گەورەتر دەبن

144
00:14:11,986 --> 00:14:14,886
و لەوانەیە بکەونە نێو کونە ڕەشێکی گەورەوە و ئەو گەورەتر ببێت

145
00:14:15,216 --> 00:14:18,381
گەردوون هێشتاش شوێنێکی هەژێنەر و بەجوڵە دەبێت

146
00:14:18,381 --> 00:14:20,411
تەنیا باسی پێوەری کاتیش دەکەین

147
00:14:20,425 --> 00:14:24,345
ئێستا لەبری هەزاران و ملیۆنان ساڵ. تریلیۆنان ساڵە

148
00:14:29,920 --> 00:14:36,060
لەم سەردەمە دوورەدەستەدا، یەکگرتنی کونەڕەشەکان دەبێتە ڕووداوی سەرەکی

149
00:14:36,060 --> 00:14:38,680
[یەکگرتنی کونە ڕەشەکان]

150
00:14:38,680 --> 00:14:45,740
هەندێکیان قەبارەیان زۆر گەورە دەبێت، لەوانەیە تریلیۆنان هێندەی بارستایی خۆری ئێمە.

151
00:14:49,310 --> 00:14:55,520
کاتێک یەکدەگرن، شەپۆلی کێشکردنی بەهێز دەنێرن کە لە گەرووندا دەزرنگێتەوە

152
00:14:56,400 --> 00:15:00,400
کونە ڕەشەکان دەکرێت بکێشن بە شوێن-کاتدا، هەروەک کوتەک کە بە تەپڵدا دەکێشێت

153
00:15:09,116 --> 00:15:12,146
گۆرانیەکی زۆر هەڵکەوتووشیان هەیە

154
00:15:18,110 --> 00:15:21,420
بیهێنە پێش چاوت دوو کونە ڕەش کە ژیانیان پێکەوە بەسەر بردووە

155
00:15:22,378 --> 00:15:28,148
لە کۆتایی ژیانیاندا بەدەوری یەکدا دەخولێنەوە، بەمەش هەزاران کیلۆمەتر لە بەشێکی چرکەیەکدا دەبڕن

156
00:15:32,381 --> 00:15:38,951
کاتێکیش وادەکەن، زەنگێکی بۆشایی لە دوای خۆیان جێدەهێڵن، شەپۆلێکی ڕاستەقینەی شوێن-کات

157
00:15:53,401 --> 00:15:59,161
بەهەڵقوڵانیشی لەم کونە ڕەشانەوە کە بە گەردووندا دەکێشن، بۆشایی دەگوشرێت و دەکشێت

158
00:16:03,388 --> 00:16:07,668
شەپۆلەکنی گەردوونن و بە مانای وشەش دەنگی بۆشایین کە لێدەدات

159
00:16:07,668 --> 00:16:09,988
لەم کونە ڕەشانەوە بە خێرایی ڕووناکی دەردەچن و

160
00:16:09,994 --> 00:16:13,764
بەو شێوەیە پێکدا دەکێشن و یەک دەگرن

161
00:16:13,764 --> 00:16:15,924
دەبنە کونە ڕەشێکی خولاوەی بێدەنگ

162
00:16:21,381 --> 00:16:23,421
ئەگەر هێندەی پێویست نزیک بوەستیت

163
00:16:23,421 --> 00:16:27,421
گوێچکەت بە گوشران و کشانی بۆشایی دەزرنگێتەوە

164
00:16:27,421 --> 00:16:29,681
بە مانای وشە گوێت لە دەنگەکە دەبێت

165
00:16:39,396 --> 00:16:43,396
بیهێنە پێش چاوت کونە ڕەشێکی سووکتر دەکەوێتر نێو کونە ڕەشێکی قورسترەوە

166
00:16:43,396 --> 00:16:49,416
ئەو دەنگەی دەیبیستیت دەنگی کونە ڕەشێکی سووکە کاتێک نزیک دەبێتەوە بە بۆشاییدا دەکێشێت

167
00:16:58,392 --> 00:17:01,472
کە دەکەوێتە ناوەوە، خێراتر دەبێت و دەنگی بەرزتر دەبێت

168
00:17:22,895 --> 00:17:25,935
زاناکان پێیان وا بیریان دەکردەوە کە کونە ڕەشەکان نەمر بن

169
00:17:25,935 --> 00:17:28,425
بەڵام تەنانەت ئەمانەش ڕۆژێک دەمرن

170
00:17:29,402 --> 00:17:33,132
ئێستا باسی پێوانەی کات دەکەین بەشێوەیەک کە هێندە درێژە ناتوانیت بیهێنرێتە پێش چاو

171
00:17:33,132 --> 00:17:35,082
کوادریلیۆنان ساڵ لە داهاتوودا

172
00:17:35,912 --> 00:17:40,149
لەو پێوانەیەدا، تەنانەت کونە ڕەشەکانیش دەست بە بەهەڵمبوون دەکەن

173
00:17:44,580 --> 00:17:46,680
[تیشکدانەوەی هاوکینگ]

174
00:17:47,340 --> 00:17:49,580
[تیشکدانەوەی هاوکینگ]

175
00:17:50,240 --> 00:17:52,320
[ تیشکدانەوەی هاوکینگ]

176
00:17:52,385 --> 00:17:57,425
بەپێی میکانیکی کوانتەم، گەردوون پڕە لە تەنکۆلکەی گریمانەیی

177
00:17:57,425 --> 00:18:02,485
و دژە تەنۆلکەکان کە بەردەوام بە جووت دەبن بە ماددە

178
00:18:02,485 --> 00:18:07,995
جیادەبنەوە، دووبارە یەکدەگرنەوە و یەکتر لەناو دەبەن

179
00:18:13,412 --> 00:18:15,572
..لە ئامادەیی کونە ڕەشدا

180
00:18:15,572 --> 00:18:20,672
ئەندامێکی جووتە تەنۆلکەیەکی گریمانەیی لەوانەیە بکەوێتە نێو کونە ڕەشێکەوە

181
00:18:20,672 --> 00:18:25,402
بەم شێوەیە ئەندامەکەی تر بەبێ هاوسەرێک دەهێڵێتەوە کە لەناوی ببات

182
00:18:27,409 --> 00:18:33,419
تەنۆلکە جێهێڵراوەکە وەک تیشکدانەوەیەک کە لە کونە ڕەشێکەوە دەرچووە دەردەکەوێت

183
00:18:36,425 --> 00:18:41,415
بەم شێوەیە، کونە ڕەشەکان هەمیشەیی نین

184
00:18:40,820 --> 00:18:42,820
[بەهەڵمبوونی کونی ڕەش]

185
00:18:43,412 --> 00:18:51,072
بە خێراییەک کە زیاد دەکات دەبنە هەڵم، تاکو لە تەقینەوەیەکی زەبەلاحدا لەناو دەچن

186
00:18:51,680 --> 00:18:53,680
[کونە ڕەشەکان دەست بە مردن دەکەن]

187
00:18:57,622 --> 00:19:01,092
میکانیکی کوانتەم ڕێگای بە تەنۆلکە و

188
00:19:01,096 --> 00:19:06,196
تیشکدانەوە داوە تاکو لە زیندانی حەتمی -کونە ڕەش- ڕزگاریان ببێت

189
00:19:06,860 --> 00:19:13,180
کونە ڕەشەکان دەست بە بەهەڵمبوون دەکەن، بەمەش کۆتا پێکهاتە گەورەکانی گەردوون دەسڕنەوە

190
00:19:14,520 --> 00:19:18,840
کە دەمرن، یەک یەک تاریکی ڕووناک دەکەنەوە

191
00:20:00,310 --> 00:20:09,330
کە کونە ڕەشەکان هێواش هێواش دەمرن، گەردوون بەهۆی هێزێکەوە کە هێشتا لێی تێناگەین بەردەوام دەبێت لە فراوان بوون

192
00:20:09,330 --> 00:20:11,800
[وزەی ڕەش گەردوون هەڵدەئاوسێنێت]

193
00:20:12,170 --> 00:20:17,640
ئەمە سنووری زانینی مرۆڤە، سنوورێک کە ئامادەیە بۆ گەڕان و دۆزینەوە

194
00:20:17,916 --> 00:20:22,462
فەیلەسووف و شاعیرەکان ئەو پرسیارەیان کردووە، کە "ئایا گەردوون بە ئاگر کۆتایی دێت یان بە سەهۆڵ؟"

195
00:20:23,415 --> 00:20:26,445
ئێستا دەتوانین وەڵامێک بدەینەوە

196
00:20:28,403 --> 00:20:34,443
کۆتا بەڵگە ئەوە نیشان دەدات، کە گەردوون خاو نابێتەوە، بەڵکو بێ ئەوەی کۆنترۆڵی هەبێت خێرا دەبێت

197
00:20:35,411 --> 00:20:41,451
پێمان وایە، تریلیۆن تریلیۆن ساڵ دوای ئێستا، گەردوون لە سەهۆڵدا دەمرێت

198
00:20:45,403 --> 00:20:47,903
بۆشایی بەتاڵیش وزەی هەیە

199
00:20:47,903 --> 00:20:51,383
لە هەموو سانتیمەتر سێجایەکی بچوکی بۆشاییدا، شت هەبێت یاخود نا

200
00:20:51,383 --> 00:20:54,193
تەنۆلکە هەبێت یاخود نا، ماددە، تیشکدانەوە،
..هەرچیەک بێت

201
00:20:54,193 --> 00:20:57,783
هێشتا وزە هەیە، تەنانەت لە خودی بۆشاییدا

202
00:21:00,428 --> 00:21:04,428
ئەم وزەیە، بەپێی ئەنیشتاین، پاڵێک بە گەردوونەوە دەنێت

203
00:21:07,400 --> 00:21:09,510
؟ئەو شتە سەیرە چییە کە گەردوون تاو دەدات

204
00:21:10,863 --> 00:21:12,423
پێی دەڵێین وزەی ڕەش

205
00:21:14,617 --> 00:21:18,407
ئەم شتە، شتە زاڵەکەی گەردوونە

206
00:21:18,407 --> 00:21:23,417
نزیکەی سێ لەسەر چواری ناوەڕۆکی ماددەوزەی گەردوون ئەم وزە تاریکەیە

207
00:21:23,417 --> 00:21:25,477
نازانین چییە

208
00:21:29,897 --> 00:21:35,187
وزەی نهێنی وەک ماددە و تیشکدانەوە بە فراوانبوونی گەردوون لەناوناچێت

209
00:21:36,682 --> 00:21:41,462
ئەمە بەکارهێنانی گرنگی هەیە سەبارەت بەوەی کە گەردوون لە داهاتوودا چی بەسەر دێت

210
00:21:43,384 --> 00:21:46,184
؟کەواتە، داهاتووی گەردوون چی دەبێت

211
00:21:47,654 --> 00:21:52,414
ئەگەر وزەی تاریک زاڵ و بێزراو بمێنێتەوە

212
00:21:52,414 --> 00:21:55,360
گەردوون بۆ هەمیشە لە فراوان بووندا دەبێت

213
00:22:00,411 --> 00:22:06,211
بەپێی کات خێراتر و خێراتر و خێراتر دەبێت گەردوونی ڕاکردوو

214
00:22:08,404 --> 00:22:15,974
لەسەدا حەفتای وزەی گەردوون لەنێو بۆشایی بەتاڵدا دەبێت و ناشزانین بۆچی

215
00:22:17,407 --> 00:22:19,447
بەڵام دەزانین کە چی ڕوودەدات

216
00:22:21,178 --> 00:22:26,968
ئەگەر ئەو وزەیە بەردەوامی هەبێت، گەردوون سارد و تاریک و بەتاڵ دەبێت

217
00:22:30,104 --> 00:22:32,444
ئەوە داهاتووە وەک دیارە

218
00:22:33,391 --> 00:22:37,391
نازانین لەبەر ئەوەی هێشتا سروشتی وزەی تاریک تێناگەین

219
00:22:37,391 --> 00:22:41,491
تاکو ئەوەش نەشزانین، داهاتووش نازانین
تەنانەت بنەچەی خۆشمان نازانین

220
00:22:41,491 --> 00:22:45,391
بۆیەشە دەمانەوێت بزانین و لەم بابەتە دەکۆڵینەوە

221
00:22:46,840 --> 00:22:54,180
هەڵماڵینی سروشتی ڕاستەقینەی وزەی تاریک لەوانەیە بینینمان بۆ داهاتوو بەشێوەیەکی بەرچاو بگۆڕێت

222
00:22:55,690 --> 00:23:02,880
ئەگەر بە تێپەڕبوونی کات لاواز ببێت، گەردوون لەوانەیە لەژێر هێزی کێشکردندا بڕووخێت -چوونەوەیەکی گەورە-

223
00:23:04,300 --> 00:23:10,280
بە هاندانێک، دەتوانێت گەردوون لە دەمارەکانیەوە -لەبەریەک هەڵوەشێنێت -هەڵدڕانی گەورە

224
00:23:10,280 --> 00:23:12,290
[سەردەمی کونی ڕەش]

225
00:23:12,290 --> 00:23:22,080
فیزیاناسەکان تا دێت زیاتر گومان دەکەن بەدەر لەم گەردوونەی خۆمان چەندین گەردوونی دیکە هەبن، هەر یەکەیان و بە یاسای فیزیای جیای خۆیانەوە

226
00:23:24,960 --> 00:23:33,800
هەندێکیان هەلومەرجی گونجاو بۆ ژیان تیایاندا لەنگەر دەگرێت، ئەوانی دیکە لەوانەیە بڕووخێن یان هەڵدڕێن

227
00:23:35,340 --> 00:23:42,500
ئەوانی دی دەکرێت زۆر جەنجاڵتر بن لەوەی کە دەتوانین بیهێنینە بەرچاومان

228
00:23:45,880 --> 00:23:52,714
پارچەی نوێیەکانی ئەم مەتەڵە لە شوێنێکن و چاوەڕێ دەکەن بدۆزرێنەوە

229
00:23:52,734 --> 00:23:57,944
پێشبینییەکە گەردوونێکی هەمیشە سارد و هەمیشە بەتاڵ نیشان دەدات

230
00:24:03,161 --> 00:24:07,971
بەڵام ئەواتیش پێویستە بپرسین، "دەکرێت ئەو کۆتاییە 
؟"ببێتە هۆی دەستپێکێکی نوێ

231
00:24:10,900 --> 00:24:14,360
بیرۆکەش هەیە کە بەشێوەیەک دەکرێت بەهۆیەوە

232
00:24:14,360 --> 00:24:16,800
کۆتایی گەردوون ببێتە سەرەتای یەکێکی نوێ

233
00:24:23,320 --> 00:24:30,040
هەندێک وا گومان دەبەن کە دەکرێت ڕێگەیەک هەبێت بۆ دەرباز بوون لە گەردوون پێش ئەوەی ناڕێکی هەموو شتێک بسڕێتەوە

234
00:24:32,160 --> 00:24:38,720
دەکرێت گەردوونێکی هاوشێوە و خەیاڵی دروست بکەین، یان بە وزەی پێویست یەکێکی دیکەی ڕێک وەک ئەمەی خۆمان دروست بکەین

235
00:24:43,407 --> 00:24:46,900
،حساباتەکەیمان کردووە، هاوکێشەکان وادیارە دەڵێن

236
00:24:46,900 --> 00:24:49,080
ئەگەر تێکشکێنەرێکی گەردیلەت هەبێت

237
00:24:49,080 --> 00:24:52,360
کە بڕێکی ئێجگار زۆری وزە لە یەک خاڵدا بێنێتەوە یەک

238
00:24:53,250 --> 00:24:55,560
لەوانەیە بتوانیت دەلاقەیەک بکەیتەوە

239
00:24:55,560 --> 00:24:56,620
'لەوانەیە بتوانیت دەلاقەیەک بکەیتەوە'

240
00:25:02,919 --> 00:25:10,209
بەمەش ڕووبەڕووی مردنی هەموو شتێک ببیتەوە کە بوونی هەیە، لەوانەیە ئەمە تاکە ئەگەری دەربازبوونیان بێت

241
00:25:11,922 --> 00:25:16,672
و ئەمە ئەگەرێکی گوماناوی دێنێتە ئاراوە، بەدڵنیاییەوە تەنیا قەبڵاندنیشە ئەمە

242
00:25:16,672 --> 00:25:20,972
کە لەوانەیە هەر گەردوونێک کە ژیانی تێدایە

243
00:25:20,972 --> 00:25:25,952
گەردوونێکی ساوا دروست بکات، کەشتی فریاگوزاری دروست بکات و گەردوونە ساواکان تەشەنە بسێنن

244
00:25:26,580 --> 00:25:29,800
[کۆتا کونە ڕەش دەبێتەهەڵم]

245
00:25:29,895 --> 00:25:34,675
بۆیە لەوانەیە پەرەسەندنێک لەنێو گەردوونەکاندا ڕووبدات، لەنێو فرەگەردووندا

246
00:25:34,675 --> 00:25:37,435
مانەوەی گونجاوترین لەوانەیە بێتە ئاراوە

247
00:25:38,892 --> 00:25:44,012
بۆیە ئەو گەردوونانەی کە ژیانی زیرەکیان تێدا نییە نەزۆکن، منداڵیان نییە

248
00:25:44,012 --> 00:25:47,962
بەڵام ئەو گەردوونانەی کە پلەی گەرمیان مامناوەندە و ئەستێرەی وەک ئەوانەی ئێمەیان هەیە

249
00:25:47,962 --> 00:25:52,762
شارستانەیەتگەلێک دروستدەکەن کە لەوانەیە گەردوونی ساوا دروستبکەن و دواتر تەشەنە بسێنن

250
00:25:59,200 --> 00:26:06,400
ئەگەر ڕێگایەک نەبێت بۆ دەربازبوون لە گەردوون، دواتر ناڕێکی بێت بەسەردا و کۆتا کونە ڕەشەکان کە ماونەتەوە لەناوبەرێت

251
00:26:08,820 --> 00:26:17,440
کە کۆتا دانە دەتەقێتەوە و دەمرێت، بۆ کۆتا جار گەردوون لە ڕووناکی هەڵدەکێشێت

252
00:26:18,040 --> 00:26:20,040
کۆتا کونی ڕەش دەبێت بە هەڵم

253
00:27:24,793 --> 00:27:30,903
دوای کاتێکی درێژ کە بەخەیاڵدا نایەت، تەنانەت کونە ڕەشەکانیش بوون بە هەڵم

254
00:27:30,903 --> 00:27:36,251
گەردوون دەبێتە دەریایەک لە فۆتۆن

255
00:27:36,380 --> 00:27:38,920
بەرەبەرە بەرەو هەمان پلەی گەرمی دەڕوات

256
00:27:38,920 --> 00:27:43,500
بەهۆی ئەوەوە کە فراوانبوونی گەردوون بەرەو سفری ڕەها ساردیان دەکاتەوە

257
00:27:57,376 --> 00:28:03,576
کە کۆتا پاشماوەکانی کۆتا ئەستێرەکان لە کۆتاییدا شیبوونەوە

258
00:28:03,926 --> 00:28:11,326
و هەموو شتێک گەشتە هەمان پلەی گەرمی، چیرۆکی گەردوون بە کۆتا دەگات

259
00:28:12,360 --> 00:28:14,920
...کات بێمانا دەبێت...

260
00:28:14,926 --> 00:28:20,976
بۆ یەکەمجار لە ژیانیدا، گەردوون دەبێتە هەتاهەتایی و نەگۆڕ

261
00:28:21,406 --> 00:28:27,901
لە کۆتاییدا ناڕێکی لە زیادبوون دەوەستێت، لەبەر ئەوەی گەردوون ناتوانێت لەوە شێواوتر بێت

262
00:28:28,626 --> 00:28:33,726
هیچ ڕوونادات، هەرواش لەسەر ڕوونەدان بەردەوام دەبێت، بۆ هەتا هەتایە

263
00:28:37,560 --> 00:28:45,280
هەموو شتێک سەمەرەیی خۆی هەیە، تەنانەت تاریکی و بێدەنگیش... و فێردەبم، لە هەر دۆخێکدا کە لەوانەیە
."ببم، ناواخنێک هەیە
هێلێن کێلەر-

264
00:28:47,730 --> 00:28:52,920
وەرگێڕان: شەهێن عمر

265
00:28:53,490 --> 00:28:54,160
...

266
00:28:54,160 --> 00:28:56,050
...

267
00:28:56,050 --> 00:28:57,050
وەرگێڕان: شەهێن عمر

268
00:28:57,050 --> 00:28:59,400
وەرگێڕان: شەهێن عمر

269
00:29:05,650 --> 00:29:10,620
وەرگێڕان: شەهێن عمر

270
00:29:11,100 --> 00:29:14,010
...

271
00:29:14,990 --> 00:29:17,270
...

272
00:29:18,000 --> 00:29:21,000
...