WEBVTT

00:00:06.674 --> 00:00:08.534
Khi một mầm bệnh mới xuất hiện,

00:00:08.534 --> 00:00:12.204
cơ thể và các hệ thống y tế của chúng ta 
dễ bị tổn thương.

00:00:12.204 --> 00:00:16.144
Vào những lúc như thế này,
nhu cầu cấp thiết cho một loại vắc-xin

00:00:16.144 --> 00:00:19.692
để tạo ra khả năng miễn dịch rộng rãi
cùng giảm thiểu thiệt hại tính mạng.

00:00:19.692 --> 00:00:23.962
Vậy ta có thể phát triển một vắc-xin 
nhanh tới đâu khi ta cần chúng nhất?

NOTE Paragraph

00:00:23.962 --> 00:00:27.728
Sự phát triển của vắc-xin thông thường
có thể chia thành ba giai đoạn.

00:00:27.728 --> 00:00:32.071
Ở nghiên cứu thăm dò, các nhà khoa học 
thí nghiệm với các phương pháp khác nhau

00:00:32.071 --> 00:00:35.371
để tìm các mẫu vắc-xin an toàn 
và nhân rộng rãi.

00:00:35.371 --> 00:00:39.211
Khi được kiểm định tại phòng thí nghiệm,
họ đưa vào thử nghiệm lâm sàng,

00:00:39.211 --> 00:00:44.291
nơi các vắc-xin được đánh giá 
về an toàn, hiệu quả và các tác dụng phụ

00:00:44.291 --> 00:00:47.116
qua một loạt các nhóm người.

00:00:47.116 --> 00:00:49.556
Cuối cùng, sản xuất,

00:00:49.556 --> 00:00:53.787
nơi các vắc-xin được sản xuất 
và phân phối cho sử dụng công cộng.

NOTE Paragraph

00:00:53.787 --> 00:00:59.287
Dưới các tình huống bình thường, quá trình
mất trung bình 15 đến 20 năm.

00:00:59.287 --> 00:01:03.287
Nhưng trong suốt một đại dịch, 
các nhà nghiên cứu dùng nhiều chiến lược

00:01:03.287 --> 00:01:06.027
để chuyển qua từng giai đoạn 
nhanh hết khả năng.

NOTE Paragraph

00:01:06.027 --> 00:01:09.627
Nghiên cứu thăm dò có lẽ 
là linh động nhất.

00:01:09.627 --> 00:01:12.617
Mục tiêu của giai đoạn này là 
để tìm một cách an toàn

00:01:12.617 --> 00:01:16.932
để cho hệ thống miễn dịch của chúng ta 
tiếp xúc vi-rút hoặc vi khuẩn.

00:01:16.932 --> 00:01:21.392
Điều này đưa cơ thể chúng ta 
thông tin nó cần để tạo ra các kháng thể

00:01:21.392 --> 00:01:24.062
có khả năng chống lại 
sự truyền nhiễm thật sự.

00:01:24.062 --> 00:01:27.762
Có nhiều cách để an toàn kích hoạt 
sự phản ứng miễn dịch này,

00:01:27.762 --> 00:01:33.192
nhưng đa số, những mẫu hiệu quả nhất 
cũng tốn nhiều thời gian nhất để sản xuất.

NOTE Paragraph

00:01:33.192 --> 00:01:37.342
Những vắc-xin giảm độc lực truyền thống 
tạo ra khả năng chống chịu lâu dài.

00:01:37.342 --> 00:01:39.912
Nhưng chúng phụ thuộc vào 
những chủng vi-rút yếu

00:01:39.912 --> 00:01:44.553
buộc phải nuôi cấy trong mô 
không phải của con người thời gian dài.

00:01:44.553 --> 00:01:47.994
Các vắc-xin bất hoạt có sự tiếp cận 
nhanh hơn nhiều,

00:01:47.994 --> 00:01:53.744
trực tiếp áp dụng nhiệt, a-xít hay bức xạ 
để làm suy yếu mầm bệnh.

00:01:53.744 --> 00:01:58.216
Các vắc-xin tiểu đơn vị, thứ tiêm 
các đoạn protein vô hại,

00:01:58.216 --> 00:02:00.466
cũng có thể được tạo ra nhanh chóng.

00:02:00.466 --> 00:02:05.001
Nhưng các kỹ thuật nhanh hơn này 
tạo ra khả năng phục hồi kém mạnh mẽ hơn.

NOTE Paragraph

00:02:05.001 --> 00:02:08.121
Đây chỉ là ba trong số 
rất nhiều mẫu vắc-xin,

00:02:08.121 --> 00:02:10.651
mỗi cái đều có ưu và nhược điểm riêng.

00:02:10.651 --> 00:02:13.631
Không có phương pháp duy nhất nào 
được đảm bảo là hiệu quả

00:02:13.631 --> 00:02:16.891
và tất cả chúng đều yêu cầu
tiêu tốn thời gian nghiên cứu.

00:02:16.891 --> 00:02:20.151
Vậy cách tốt nhất để đẩy nhanh mọi thứ 
là cho nhiều phòng thí nghiệm

00:02:20.151 --> 00:02:23.381
làm việc trên các mẫu khác nhau 
cùng lúc.

00:02:23.381 --> 00:02:25.681
Chiến lược chạy đua về đích này

00:02:25.681 --> 00:02:29.938
đã tạo ra vắc-xin Zika 
thử nghiệm đầu tiên trong bảy tháng

00:02:29.938 --> 00:02:35.088
và vắc-xin thử nghiệm COVID-19 đầu tiên 
chỉ với 42 ngày.

00:02:35.088 --> 00:02:39.088
Được thử nghiệm không có nghĩa là 
các vắc-xin này sẽ thành công.

00:02:39.088 --> 00:02:42.208
Nhưng các mẫu được coi là an toàn 
và dễ dàng nhân rộng

00:02:42.208 --> 00:02:47.387
có thể vào thử nghiệm lâm sàng lúc 
các phòng khác tiếp tục tìm các lựa chọn.

NOTE Paragraph

00:02:47.387 --> 00:02:51.896
Bất cứ một vắc-xin thử nghiệm 
được sản xuất trong bốn tháng hay bốn năm,

00:02:51.896 --> 00:02:56.932
giai đoạn tiếp thường là giai đoạn dài 
và khó lường nhất của việc phát triển.

00:02:56.932 --> 00:03:02.184
Thử nghiệm lâm sàng gồm ba giai đoạn, 
mỗi cái lại chứa nhiều thử nghiệm.

00:03:02.184 --> 00:03:07.084
Giai đoạn thử nghiệm I tập trung vào 
cường độ của phản ứng miễn dịch,

00:03:07.084 --> 00:03:10.924
và cố gắng xây dựng vắc-xin 
an toàn và hiệu quả.

00:03:10.924 --> 00:03:15.229
Giai đoạn thử nghiệm II tập trung xác định
liều lượng đúng và kế hoạch phân phát

00:03:15.229 --> 00:03:17.449
trên một lượng dân số rộng hơn.

00:03:17.449 --> 00:03:19.939
Và giai đoạn thử nghiệm III xác định 
độ an toàn

00:03:19.939 --> 00:03:23.519
qua vắc-xin chính sử dụng trong cộng đồng,

00:03:23.519 --> 00:03:27.837
đồng thời cũng xác định tác dụng phụ 
hiếm gặp và các phản ứng tiêu cực.

NOTE Paragraph

00:03:27.837 --> 00:03:31.987
Để đưa ra các biến số 
và tập trung vào độ an toàn lâu dài,

00:03:31.987 --> 00:03:35.987
nó cực kỳ khó để đẩy nhanh 
thử nghiệm lâm sàng.

00:03:35.987 --> 00:03:39.397
Trong các tình huống cực đoan, 
các nhà nghiên cứu chạy nhiều thử nghiệm

00:03:39.397 --> 00:03:41.777
trong một giai đoạn cùng lúc.

00:03:41.777 --> 00:03:46.067
Nhưng chúng vẫn cần đáp ứng các tiêu chí 
an toàn trước khi chuyển tiếp.

00:03:46.067 --> 00:03:49.917
Đôi lúc, các phòng thí nghiệm có thể 
xúc tiến quá trình này bằng tận dụng

00:03:49.917 --> 00:03:52.577
các phương pháp điều trị 
được phê duyệt trước đó.

00:03:52.577 --> 00:03:58.763
Năm 2009, các nhà nghiên cứu đã điều chỉnh
vắc-xin cúm mùa để điều trị H1N1—

00:03:58.763 --> 00:04:03.776
sản xuất một vắc-xin
có sẵn rộng rãi chỉ trong sáu tháng.

00:04:03.776 --> 00:04:08.267
Tuy nhiên, kỹ thuật này chỉ hoạt động 
khi xử lý các mầm bệnh quen thuộc

00:04:08.267 --> 00:04:11.897
có các mẫu vắc-xin đã được xây dựng tốt.

NOTE Paragraph

00:04:11.897 --> 00:04:16.560
Sau khi giai đoạn III thành công,
một cơ quan quản lý quốc gia

00:04:16.560 --> 00:04:21.102
xem xét các kết quả và phê duyệt 
các vắc-xin an toàn để sản xuất.

00:04:21.102 --> 00:04:25.782
Mỗi vắc-xin có sự pha trộn độc đáo 
giữa các thành phần sinh học và hóa học

00:04:25.782 --> 00:04:29.492
đòi hỏi một dây chuyền chuyên dụng 
để sản xuất.

00:04:29.492 --> 00:04:32.392
Để bắt đầu sản xuất 
ngay khi vắc-xin được phê duyệt,

00:04:32.392 --> 00:04:37.754
các kế hoạch sản xuất buộc phải được làm 
song song với nghiên cứu và thử nghiệm.

00:04:37.754 --> 00:04:42.086
Điều này đòi hỏi sự phối hợp ăn ý 
giữa các phòng thí nghiệm và nhà sản xuất,

00:04:42.086 --> 00:04:46.905
cũng như các nguồn lực đáp ứng với
các thay đổi đột ngột trong mẫu vắc-xin—

00:04:46.905 --> 00:04:50.605
thậm chí nghĩa rằng 
bỏ đi hàng tháng trời làm việc.

NOTE Paragraph

00:04:50.605 --> 00:04:54.435
Qua thời gian, các tiến bộ trong 
nghiên cứu thăm dò và sản xuất

00:04:54.435 --> 00:04:56.835
sẽ làm quá trình này nhanh hơn.

00:04:56.835 --> 00:04:59.445
Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy
nhà nghiên cứu tương lai

00:04:59.445 --> 00:05:03.335
có thể hoán đổi vật liệu di truyền từ 
các loại vi-rút khác nhau

00:05:03.335 --> 00:05:06.105
vào cùng một mẫu vắc-xin.

00:05:06.105 --> 00:05:11.159
Các vắc-xin dựa trên DNA và mRNA 
có thể nhanh chóng xúc tiến

00:05:11.159 --> 00:05:13.819
cả ba quá trình sản xuất vắc-xin.

00:05:13.819 --> 00:05:15.949
Nhưng cho đến khi các đột phá đạt tới,

00:05:15.949 --> 00:05:19.943
chiến lược tốt nhất của ta là cho 
các phòng nghiên cứu toàn thế giới hợp tác

00:05:19.943 --> 00:05:22.743
và làm việc song song
với nhiều phương pháp khác nhau.

00:05:22.743 --> 00:05:24.983
Bằng việc chia sẻ kiến thức 
và các nguồn lực,

00:05:24.983 --> 00:05:28.785
Các nhà khoa học có thể phân chia 
và chế ngự bất cứ mầm bệnh nào.