0:00:06.674,0:00:08.534
Khi một mầm bệnh mới xuất hiện,

0:00:08.534,0:00:12.204
cơ thể và các hệ thống y tế của chúng ta [br]dễ bị tổn thương.

0:00:12.204,0:00:16.144
Vào những lúc như thế này,[br]nhu cầu cấp thiết cho một loại vắc-xin

0:00:16.144,0:00:19.692
để tạo ra khả năng miễn dịch rộng rãi[br]cùng giảm thiểu thiệt hại tính mạng.

0:00:19.692,0:00:23.962
Vậy ta có thể phát triển một vắc-xin [br]nhanh tới đâu khi ta cần chúng nhất?

0:00:23.962,0:00:27.728
Sự phát triển của vắc-xin thông thường[br]có thể chia thành ba giai đoạn.

0:00:27.728,0:00:32.071
Ở nghiên cứu thăm dò, các nhà khoa học [br]thí nghiệm với các phương pháp khác nhau

0:00:32.071,0:00:35.371
để tìm các mẫu vắc-xin an toàn [br]và nhân rộng rãi.

0:00:35.371,0:00:39.211
Khi được kiểm định tại phòng thí nghiệm,[br]họ đưa vào thử nghiệm lâm sàng,

0:00:39.211,0:00:44.291
nơi các vắc-xin được đánh giá [br]về an toàn, hiệu quả và các tác dụng phụ

0:00:44.291,0:00:47.116
qua một loạt các nhóm người.

0:00:47.116,0:00:49.556
Cuối cùng, sản xuất,

0:00:49.556,0:00:53.787
nơi các vắc-xin được sản xuất [br]và phân phối cho sử dụng công cộng.

0:00:53.787,0:00:59.287
Dưới các tình huống bình thường, quá trình[br]mất trung bình 15 đến 20 năm.

0:00:59.287,0:01:03.287
Nhưng trong suốt một đại dịch, [br]các nhà nghiên cứu dùng nhiều chiến lược

0:01:03.287,0:01:06.027
để chuyển qua từng giai đoạn [br]nhanh hết khả năng.

0:01:06.027,0:01:09.627
Nghiên cứu thăm dò có lẽ [br]là linh động nhất.

0:01:09.627,0:01:12.617
Mục tiêu của giai đoạn này là [br]để tìm một cách an toàn

0:01:12.617,0:01:16.932
để cho hệ thống miễn dịch của chúng ta [br]tiếp xúc vi-rút hoặc vi khuẩn.

0:01:16.932,0:01:21.392
Điều này đưa cơ thể chúng ta [br]thông tin nó cần để tạo ra các kháng thể

0:01:21.392,0:01:24.062
có khả năng chống lại [br]sự truyền nhiễm thật sự.

0:01:24.062,0:01:27.762
Có nhiều cách để an toàn kích hoạt [br]sự phản ứng miễn dịch này,

0:01:27.762,0:01:33.192
nhưng đa số, những mẫu hiệu quả nhất [br]cũng tốn nhiều thời gian nhất để sản xuất.

0:01:33.192,0:01:37.342
Những vắc-xin giảm độc lực truyền thống [br]tạo ra khả năng chống chịu lâu dài.

0:01:37.342,0:01:39.912
Nhưng chúng phụ thuộc vào [br]những chủng vi-rút yếu

0:01:39.912,0:01:44.553
buộc phải nuôi cấy trong mô [br]không phải của con người thời gian dài.

0:01:44.553,0:01:47.994
Các vắc-xin bất hoạt có sự tiếp cận [br]nhanh hơn nhiều,

0:01:47.994,0:01:53.744
trực tiếp áp dụng nhiệt, a-xít hay bức xạ [br]để làm suy yếu mầm bệnh.

0:01:53.744,0:01:58.216
Các vắc-xin tiểu đơn vị, thứ tiêm [br]các đoạn protein vô hại,

0:01:58.216,0:02:00.466
cũng có thể được tạo ra nhanh chóng.

0:02:00.466,0:02:05.001
Nhưng các kỹ thuật nhanh hơn này [br]tạo ra khả năng phục hồi kém mạnh mẽ hơn.

0:02:05.001,0:02:08.121
Đây chỉ là ba trong số [br]rất nhiều mẫu vắc-xin,

0:02:08.121,0:02:10.651
mỗi cái đều có ưu và nhược điểm riêng.

0:02:10.651,0:02:13.631
Không có phương pháp duy nhất nào [br]được đảm bảo là hiệu quả

0:02:13.631,0:02:16.891
và tất cả chúng đều yêu cầu[br]tiêu tốn thời gian nghiên cứu.

0:02:16.891,0:02:20.151
Vậy cách tốt nhất để đẩy nhanh mọi thứ [br]là cho nhiều phòng thí nghiệm

0:02:20.151,0:02:23.381
làm việc trên các mẫu khác nhau [br]cùng lúc.

0:02:23.381,0:02:25.681
Chiến lược chạy đua về đích này

0:02:25.681,0:02:29.938
đã tạo ra vắc-xin Zika [br]thử nghiệm đầu tiên trong bảy tháng

0:02:29.938,0:02:35.088
và vắc-xin thử nghiệm COVID-19 đầu tiên [br]chỉ với 42 ngày.

0:02:35.088,0:02:39.088
Được thử nghiệm không có nghĩa là [br]các vắc-xin này sẽ thành công.

0:02:39.088,0:02:42.208
Nhưng các mẫu được coi là an toàn [br]và dễ dàng nhân rộng

0:02:42.208,0:02:47.387
có thể vào thử nghiệm lâm sàng lúc [br]các phòng khác tiếp tục tìm các lựa chọn.

0:02:47.387,0:02:51.896
Bất cứ một vắc-xin thử nghiệm [br]được sản xuất trong bốn tháng hay bốn năm,

0:02:51.896,0:02:56.932
giai đoạn tiếp thường là giai đoạn dài [br]và khó lường nhất của việc phát triển.

0:02:56.932,0:03:02.184
Thử nghiệm lâm sàng gồm ba giai đoạn, [br]mỗi cái lại chứa nhiều thử nghiệm.

0:03:02.184,0:03:07.084
Giai đoạn thử nghiệm I tập trung vào [br]cường độ của phản ứng miễn dịch,

0:03:07.084,0:03:10.924
và cố gắng xây dựng vắc-xin [br]an toàn và hiệu quả.

0:03:10.924,0:03:15.229
Giai đoạn thử nghiệm II tập trung xác định[br]liều lượng đúng và kế hoạch phân phát

0:03:15.229,0:03:17.449
trên một lượng dân số rộng hơn.

0:03:17.449,0:03:19.939
Và giai đoạn thử nghiệm III xác định [br]độ an toàn

0:03:19.939,0:03:23.519
qua vắc-xin chính sử dụng trong cộng đồng,

0:03:23.519,0:03:27.837
đồng thời cũng xác định tác dụng phụ [br]hiếm gặp và các phản ứng tiêu cực.

0:03:27.837,0:03:31.987
Để đưa ra các biến số [br]và tập trung vào độ an toàn lâu dài,

0:03:31.987,0:03:35.987
nó cực kỳ khó để đẩy nhanh [br]thử nghiệm lâm sàng.

0:03:35.987,0:03:39.397
Trong các tình huống cực đoan, [br]các nhà nghiên cứu chạy nhiều thử nghiệm

0:03:39.397,0:03:41.777
trong một giai đoạn cùng lúc.

0:03:41.777,0:03:46.067
Nhưng chúng vẫn cần đáp ứng các tiêu chí [br]an toàn trước khi chuyển tiếp.

0:03:46.067,0:03:49.917
Đôi lúc, các phòng thí nghiệm có thể [br]xúc tiến quá trình này bằng tận dụng

0:03:49.917,0:03:52.577
các phương pháp điều trị [br]được phê duyệt trước đó.

0:03:52.577,0:03:58.763
Năm 2009, các nhà nghiên cứu đã điều chỉnh[br]vắc-xin cúm mùa để điều trị H1N1—

0:03:58.763,0:04:03.776
sản xuất một vắc-xin[br]có sẵn rộng rãi chỉ trong sáu tháng.

0:04:03.776,0:04:08.267
Tuy nhiên, kỹ thuật này chỉ hoạt động [br]khi xử lý các mầm bệnh quen thuộc

0:04:08.267,0:04:11.897
có các mẫu vắc-xin đã được xây dựng tốt.

0:04:11.897,0:04:16.560
Sau khi giai đoạn III thành công,[br]một cơ quan quản lý quốc gia

0:04:16.560,0:04:21.102
xem xét các kết quả và phê duyệt [br]các vắc-xin an toàn để sản xuất.

0:04:21.102,0:04:25.782
Mỗi vắc-xin có sự pha trộn độc đáo [br]giữa các thành phần sinh học và hóa học

0:04:25.782,0:04:29.492
đòi hỏi một dây chuyền chuyên dụng [br]để sản xuất.

0:04:29.492,0:04:32.392
Để bắt đầu sản xuất [br]ngay khi vắc-xin được phê duyệt,

0:04:32.392,0:04:37.754
các kế hoạch sản xuất buộc phải được làm [br]song song với nghiên cứu và thử nghiệm.

0:04:37.754,0:04:42.086
Điều này đòi hỏi sự phối hợp ăn ý [br]giữa các phòng thí nghiệm và nhà sản xuất,

0:04:42.086,0:04:46.905
cũng như các nguồn lực đáp ứng với[br]các thay đổi đột ngột trong mẫu vắc-xin—

0:04:46.905,0:04:50.605
thậm chí nghĩa rằng [br]bỏ đi hàng tháng trời làm việc.

0:04:50.605,0:04:54.435
Qua thời gian, các tiến bộ trong [br]nghiên cứu thăm dò và sản xuất

0:04:54.435,0:04:56.835
sẽ làm quá trình này nhanh hơn.

0:04:56.835,0:04:59.445
Các nghiên cứu sơ bộ cho thấy[br]nhà nghiên cứu tương lai

0:04:59.445,0:05:03.335
có thể hoán đổi vật liệu di truyền từ [br]các loại vi-rút khác nhau

0:05:03.335,0:05:06.105
vào cùng một mẫu vắc-xin.

0:05:06.105,0:05:11.159
Các vắc-xin dựa trên DNA và mRNA [br]có thể nhanh chóng xúc tiến

0:05:11.159,0:05:13.819
cả ba quá trình sản xuất vắc-xin.

0:05:13.819,0:05:15.949
Nhưng cho đến khi các đột phá đạt tới,

0:05:15.949,0:05:19.943
chiến lược tốt nhất của ta là cho [br]các phòng nghiên cứu toàn thế giới hợp tác

0:05:19.943,0:05:22.743
và làm việc song song[br]với nhiều phương pháp khác nhau.

0:05:22.743,0:05:24.983
Bằng việc chia sẻ kiến thức [br]và các nguồn lực,

0:05:24.983,0:05:28.785
Các nhà khoa học có thể phân chia [br]và chế ngự bất cứ mầm bệnh nào.