Dedikodular, güven ve aşılar

Neden insanlar aşılara güvenmiyor? Antropolog Heidi Larson tıbbi dedikoduların dünya çapında nasıl oluştuğunu, yayıldığını ve aşılara karşı direnci yükselttiğini keşfediyor. Aşılar onları saran "politik ve sosyal türbülans"tan kaçamazken hastalıkların yayılmasını durdurmanın ilk adımının insanlarla konuşmak, onları dinlemek ve güveni tekrar inşa etmek olduğunu söylüyor.

Dedikodular üzerine çalışıyorum.

Sansasyonel dedikodular

ya da stok marketlerini
iflas ettiren veya yükselten

türde dedikodular değil,

kendi sağlığınızı ve dünyanın
sağlığını etkileyen

türde dedikodular üzerine çalışıyorum.

Bir sürü sarımsak yemenin

ya da çok su içmenin

bizi koronavirüsten korumaya yardım
edeceği gibi.

Keşke etse.

Dedikoduların kötü bir ünü var.

Bir gerçek olarak değil,

yanlış ya da sadece "bir dedikodu"

olarak görülüyorlar.

Ama yıllardır dedikodular
üzerine çalışıyorum

ve öğrendiğim tek bir şey varsa
o da hepsinin bir hikayesi olduğu.

Genellikle önemli bir hikaye.

Araştırdığım en etkili ve korkutucu
dedikodu vakalarından bir tanesi

Kuzey Nijerya'daydı.

UNICEF'in Küresel Bağışıklık programı
ile çalışıyordum.

Çok korkutucu bulduğum şey
dedikoduların kendisi değil

bu dedikoduların üzerindeki
evrensel etkiydi.

Dedikodular polyo aşısının

aslında gebelik önleyici olduğunu,

nüfusları kontrol ettiğini

ya da AIDS'e neden olabileceğini
söylüyordu.

Hayır, hayır belki de CIA onları
gözetliyor ya da onlara güveniyordu.

Demek istediğim neden aynı
polyo aşısıyla insanların kapısını

tekrar tekrar çalsınlar ki?

Çocuklar kızamıktan ölürken

kimse kızamık aşısıyla çıkagelmedi.

Bu, gerçeklerin hatasız
olmasıyla ilgili değildi.

Güvenle ilgiliydi.

Yıkılmış güvenle ilgiliydi.

Niye bu kadar güvensizlik var?

Aslında özellikle güvenmeyen
anneler değildi.

Yerel liderlerdi,

dini liderlerdi,

yerel politik liderlerdi.

11 ay boyunca o bölgedeki

polyoyu yok etme çabalarını

boykot etmeye karar veren

Kano bölgesinin valisiydi.

Bu kadar güvensizlik niye?

2003 yılıydı.

11 Eylül'den 2 yıl sonraydı.

Batı'nın, özellikle de Amerika
Birleşik Devletleri'nin

Müslümanlarla savaşta
olduğuna inanmışlardı.

Batı'nın, özellikle de ABD'nin

polyoyu yok etme evrensel girişiminin

büyük bir destekçisi

ve fon sağlayıcısı

olduğunu biliyorlardı.

Kendi sebepleri vardı.

O güven yetersizliği,

o "sadece bir ya da iki dedikodu"

saati sıfırlamaları

ve 11 ay boyunca ve sonrasında

kaybettikleri gelişmeyi kazanmak
için polyoyu yok etme programına

500 milyon dolara mal oldu.

Polyo virüsünün Nijerya soyu
Endonezya'ya kadar

20 ülkeye seyahat etti.

Bir dedikodunun bedeli.

Nijerya vakası UNICEF'le
çalışırken araştırdığım

birçok vakadan bir tanesiydi.

"UNICEF'in itfaiye yöneticisi"
unvanını aldım.

(Güler)

O noktada hiç yeterli zamanımın
olmadığını fark ettim.

Yangınları söndürmekle çok meşguldüm

ve sadece bireysel vakalara
neyin sebep olduğunu değil

neden dünyada böyle bir salgın olduğunu
anlamaya da zamanım yoktu.

UNICEF'den ayrıldım ve araştırmaya,

uygulamalı araştırmalara geri döndüm.

2010'da Londra Hijyen ve Tropik
Tıp Okulu'nda

Aşı Güvenliği Projesi adını
verdiğim bir proje kurdum.

Antropologları, epidemiyolojistleri

psikologları,

dijital medya uzmanlarını

ve matematiksel modelleyicileri topladım.

Kendimize dedikoduların

tarihi vakalarını

ve etkilerini araştırma görevini alıyoruz.

Erken işaretlerin ne olduğunu,

bunları kuvvetlendiren faktörlerin

ve etkilerinin ne olduğunu,

nasıl ilgi çektiklerini
bulmaya çalışıyoruz.

Böylece ne aramamız gerektiğini,

devletlere ve bağışıklık programlarına

problemlerin erken işaretlerine
daha tetikte ve duyarlı olmalarında

nasıl yardım edebileceğimizi
anlayabiliriz.

Bu, bir erken uyarı sistemiydi.

2015'te bir aşı güven indeksi geliştirdik.

İnsanların hangi ölçüde
aşıların önemli olduğuna,

güvenli, etkili olduklarına,

işe yaradıklarına

ve bir şekilde dini inançlarına

uygun olduğuna katılıp katılmadıklarını
ölçmeye çalışan bir anket.

Bu anketi dünya çapında
binlerce insana sorduk.

Güven ve inançla ilgili her şeyden
haberdar olmaya çalıştık.

Ama aynı zamanda daha da önemlisi o
güvenin artmasına ya da azalmasına baktık

çünkü ne zaman azalmaya
başladığını görmek istedik

işte o zaman dört elle sarılma zamanıydı,

Nijerya'da olduğu gibi bir kriz olmadan
önce oraya ulaşma zamanıydı.

Aynı zamanda birçok dilde dünya çapında
7/24 medya ve sosyal medya

gözetimi kurduk.

Aşı sohbetlerinde neler
olduğunu dinledik,

düşüncelerdeki dikkat etmemiz
gereken erken endişeleri

ve değişimleri toplamaya çalıştık.

Halkın ne düşündüğünü ve nasıl
etkileşim kurabileceğimizi

anlamak için

farklı türdeki bilgilerle
bir ekosistem yarattık.

Erken işaretleri arıyoruz.

Bir tanesini bulduğumuzda

bu işaretin yanlış bilgi olup olmadığını

ya da bilmemiz gereken bir şeylerin
dönüp dönmediğini

anlamaya çalışan

o ortamdaki yerel zihne sahip

birkaç ülkedeki işbirlikçilerle
evrensel ağlarımız var.

Londra'da daha büyük
bir resme sahibiz.

Dedikodu sürülerinin sadece yerel
olarak seyahat etmesini değil

ülkeden ülkeye sıçramasını izliyoruz.

Japonya'dan Kolombiya'ya,
Avrupa üzerinden çevresine

sıçradıklarını gördük.

Hareket halindeler.

Aşırı bağlı bir çevrede yaşıyoruz.

Bu, büyüleyici bulduğumuz
şeylerden biri

ve 10 yılda çok şey öğrendik.

Bu bizim 10. yıldönümümüz.

Bu dedikodu problemi dün
başlayan bir şey değildi.

Evrensel gözetimimizde

öğrendiğimiz şeylerden bir tanesi

Avrupa'nın dünyadaki en şüpheci
bölge olduğuydu.

Aslında ödülü Fransa kazandı.

(Gülüşmeler)

Açık ara.

Aslında bu dedikodulardan bazıları
dünyanın diğer bölgelerine seyahat etti.

Ama biz Avrupa'yı anlamaya çalışıyorduk.

Neden Avrupa?

En şüpheci tavrın

Amerika'da olduğunu sanmıştım

ama oldukça yanılmışım.

Birlikte çalıştığımız bir
iş arkadaşımız, siyaset bilimci

Jon Kennedy

28 Avrupa ülkesinden
topladığımız veriyi aldı,

inceledi

ve politik görüş
oylamasıyla ilişkilendirdi.

Peki ne buldu?

Yüksek ihtimalle popülist bir partiye
oy verecek olanların

aynı zamanda aşıların önemli,
güvenli ve etkili olduğu görüşüne

katılmayanlar olduğunu buldu.

Ne öğrendik?

Aşılar bizi saran politik ve sosyal

türbülanstan kaçamıyorlar.

Bilim insanları bu şüphe,
soru ve güvensizlik tsunamisine

hazırlıklı değillerdi.

Neden aşılar dayanıklılık
için bu kadar uygun?

Birkaç şey tanımladık,

biri hariç:

Talep eden, düzenleyen
ve bazen aşıları öneren

ya da sıklıkla öneren ve bazen talep eden

çoğunlukla devlet
tarafından sağlanıyorlar.

Büyük işletmeler aşıları yapıyor

ve ne kuruluşlar ne devlet
ne de büyük işletmeler

bu günlerde güven sıralamasında
üst sıralarda.

Bir de aşıları bulan ve geliştiren
bilim insanları var.

Oldukça seçkin kişiler

ve kamuya ulaşamıyorlar,

en azından konuştukları dil ulaşamıyor.

Üçüncüsü, bu günlerde sosyal medyayla
aşırı bağlı bir çevredeyiz.

İnsanlar kendi özgür görüşlerini,

endişelerini, kuruntularını,
kaygılarını paylaşabiliyor,

kendileri gibi düşünen ve kaygılarının

dikkate değer olduğu görüşünde
bir sürü insan buluyorlar.

Sonunda,

aşılar gezegendeki her
canlının hayatına dokunuyor.

Suyun dışında

her hayata dokunan başka hangi

sağlık girişimi var?

Eğer engellemek için bir şey arıyorsanız

bu mükemmel bir evre.

Belki de bu daha çok dikkat etmemiz
ve olaylara karşı olan

güvenimizi tekrar inşa etmemiz gereken
nedenlerden bir tanesi.

İnsanlar her türde soruyu soruyor.

Neden aşılar var?

Bunlar sosyal medyada

duyduğumuz türde şeyler,

neden çocuğum kişisel bir aşılama
programına sahip olamıyor?

Bu kadar çok aşının hikmeti ne?

Diğer tüm içeriklere ve
koruyuculara ne demeli?

Onlar deli insanlar değiller,

eğitimsiz değiller,

aslında hepsi endişeli anneler.

Ama bazıları bana geldi ve "göz ardı
edilmiş hissediyoruz,

bir soru sorduğumuzda
yargılanmış hissediyoruz,

hatta şeytan gibi gösterilmiş hissediyoruz

belki aşı karşıtı bir
grubun parçasıyızdır." dedi.

Yani dinlememiz gereken bazı şeyler var.

Belki de bu, neden geçen yıl

bir araştırmanın

2019'da 6 ayda,

online olarak

yüzlerce kişiyle

sosyal medyadaki 100 milyon farklı
kullanıcıyla yapıldığının,

birçok bireyin kendilerini
sosyal medya gruplarında

pozitif görüşte ifade
etmesine rağmen

grup olarak

en negatif görüşe sahip olanların

aşı olup olmamak konusunda
kararsız olduklarına

sohbetleri ikna ettiklerini
bulmasının sebebidir.

Aşı karşıtı olarak tanımladığımız

bir hayli negatif görüş,

kararsızlığı aşı yanlısı gruplardan

%500 daha hızlı

kuvvetlendiriyorlardı.

%500 daha hızlı.

Daha atik ve duyarlılardı

ve dinliyorlardı.

Birçok insan aşıların iyi olduğuna

ve önemine inanıyor.

Ama bu inanç saldırı altında.

Sohbet için daha çok
fırsat oluşturmalıyız.

Bunu yapmanın yolları var.

Sağlık uzmanları için
yetkilerinin sorgulandığı

sohbetlerde bulunmak kolay değil.

Rahatsız edici.

Bütün bu soruları dinlemek
için de çok meşguller.

Ama bunun için bir şey yapmalıyız

çünkü sadece bir sohbet isteyen

birçok endişeli aileyi kaybediyoruz.

Bekleme odalarında oturmaları,

yardım hattında,
online sohbet forumlarında,

sohbet kutularında olmaları için

eğitilmiş gönüllüler bulmalıyız.

Okuldaki küçük çocuklara

bağışıklılık sistemini öğretmeli

ve aslında onlara,

"Küçük kardeşinin olduğu
aşıyı biliyor musun,

o sadece senin doğal bağışıklık
sistemini canlandırdı." demeliyiz.

Bu müthiş ve nedeni de bu.

O güveni inşa etmeliyiz,

dinlemeliyiz.

Bütün o sorgulamalara rağmen

ki bir sürü var.

Birçok insandan duyuyorum,

ben iyimser biriyim.

Benim iyimserliğim genç nesille.

Sosyal medyanın, yanlış haberlerin

yanlış kimliklerin

risklerinin farkında olan

genç nesille.

Bilimi kucaklamaya başlıyorlar.

Bazıları, anneleri aşı yapılmasını
reddeden bir grup çocuk.

2019'un geçen baharında

18 yaşındaki Ethan Lindenberger

Reddit'e girdi ve bir paylaşım yaptı.

"Annem aşılara inanmıyor.

Otizme neden olduklarını
düşündüğünden çok endişeli.

Aslında buna çok inanıyor.

Ama ben 18 yaşındayım.

Lise son sınıf öğrencisiyim.

Araba kullanabiliyorum, oy verebiliyorum

ve gidip kendi aşımı kendim olabilirdim.

Nerede olmam gerektiğini
söyleyebilecek birisi var mı?"

Bu paylaşım çok yayıldı.

Genç bir hareket başlattı.

Ethan'ı geçen sonbaharda AB'deki bir

Küresel Aşı Zirvesi
konferansında gördüm.

Bütün bir oturumun önünde

etkileyici bir şekilde konuştu,

çok etkilendim.

Kendi hikayesini anlattı

ve gruba

"Herkes yanlış bilgi hakkında konuşuyor

ama size farklı türdeki bir
yanlış bilgiyi söylemek istiyorum

ve bu yanlış bilgi annem gibi insanların,

ki kendisi sevgi dolu bir anne,

bana aşı yaptırmadığı için kötü
insanlar olduğunu söylüyor.

Hepinize söylemek istiyorum
ki bana aşı yaptırmadı

çünkü beni seviyor

çünkü bunun benim için en
iyi şey olduğuna inanmıştı.

Ben farklı düşünüyorum

ve onun düşüncelerini asla değiştiremem

ama o kötü bir insan değil." dedi.

Bu bir gençten gelen mesajdı.

Empati, nezaket ve anlayış.

Sahte dedikoduları çürütmek için

bilimsel bilgi bolluğuna sahibiz.

Bu bizim problemimiz değil.

Bizim ilişki sorunumuz var,

yanlış bilgi sorunumuz yok.

Yanlış bilgi semptomdur,

sebep değildir.

Eğer insanlar güvenirse

daha büyüğünün önüne geçmek
için küçük bir riske katlanacaklardır.

İstediğim ve umduğum tek şey

tıp ve sağlık topluluğu olarak bizlerin

bizim görüşümüze katılmayan insanlarla

verimli bir şekilde etkileşim kurmak için

medeni cesaret ve tevazuya
sahip olmamız.

Tıpkı Ethan'ın yaptığı gibi.

Umarım öyle olur.

Teşekkür ederim.

(Alkış ve tezahürat)