Powstanie i upadek celtyckich wojowników - Philip Freeman
-
0:08 - 0:13Pewnego letniego wieczoru
w 335 roku p.n.e. Aleksander Wielki -
0:13 - 0:18odpoczywał nad Dunajem
po walkach ze Scytami, -
0:18 - 0:21kiedy do jego obozu
zbliżyła się grupa nieznajomych. -
0:21 - 0:26Aleksander nigdy nie widział tak wysokich,
groźnie wyglądających wojowników -
0:26 - 0:30z ogromnymi złotymi obręczami
na szyjach i w kolorowych płaszczach, -
0:30 - 0:34więc zaprosił ich na wspólną ucztę.
-
0:34 - 0:41Goście z dumą wyznali, że są Keltoi,
czyli Celtami z dalekich Alp. -
0:41 - 0:44Aleksander zapytał,
czego boją się najbardziej, -
0:44 - 0:46mając nadzieję, że wymienią jego imię.
-
0:46 - 0:51Roześmiali się i powiedzieli,
że nie boją się niczego. -
0:51 - 0:55To jedna z najwcześniejszych
historii o starożytnych Celtach. -
0:55 - 0:58Pochodzenie Celtów jest nieznane,
-
0:58 - 1:02ale w czasach Aleksandra
zajmowali już całą Europę -
1:02 - 1:05od Azji Mniejszej na wschodzie
-
1:05 - 1:10po Hiszpanię i wyspy Brytanii
i Irlandii na zachodzie. -
1:10 - 1:16Nigdy nie byli zjednoczonym imperium
i nie budowali miast ani pomników. -
1:16 - 1:22Zamiast tego stworzyli setki niezależnych
plemion mówiących tym samym językiem. -
1:22 - 1:26Każde plemię miało własnego
króla-wojownika i centrum religijne. -
1:26 - 1:28Plemiona walczyły ze sobą
-
1:28 - 1:31z takim samym zapałem, jak z wrogami.
-
1:31 - 1:34Niewiele armii mogło się z nimi równać.
-
1:34 - 1:38Nietypowo jak na tamte czasy
Celtowie wierzyli w reinkarnację, -
1:38 - 1:44że odrodzą się na Ziemi,
żeby znów żyć, ucztować i walczyć, -
1:44 - 1:48co mogło dodawać im odwagi.
-
1:48 - 1:52Niektórzy walczyli nago,
szydząc ze zbroi wrogów. -
1:52 - 1:55Największym trofeum celtyckiego wojownika
-
1:55 - 1:58była odcięta głowa wroga.
-
1:58 - 2:02Celtowie trzymali głowy
w słoikach z olejem cedrowym -
2:02 - 2:05i pokazywali gościom.
-
2:05 - 2:09Celtyckich wojowników ceniono tak wysoko,
-
2:09 - 2:13że obcy królowie często
zatrudniali ich jako najemników, -
2:13 - 2:15żeby walczyli w ich armiach.
-
2:15 - 2:18Ale Celtowie byli kimś znacznie
więcej niż wojownikami. -
2:18 - 2:24Wśród nich byli utalentowani rzemieślnicy,
artyści i poeci zwani bardami. -
2:24 - 2:28Bardowie śpiewali
o wielkich czynach przodków, -
2:28 - 2:31chwalili osiągnięcia królów-wojowników
-
2:31 - 2:36i tworzyli kąśliwe satyry o tchórzliwych
czy samolubnych przywódcach. -
2:36 - 2:39Celtowie czcili wielu bogów,
-
2:39 - 2:43a kult nadzorowali kapłani zwani druidami.
-
2:43 - 2:45Druidem mógł zostać każdy,
-
2:45 - 2:50ale szkolenie wymagało wielu lat
nauki i doskonałej pamięci, -
2:50 - 2:55bo druidzi nie mogli niczego zapisywać.
-
2:55 - 2:59Druidzi nadzorowali praktyki religijne
i składanie ofiar bogom, -
2:59 - 3:05ale byli też nauczycielami,
uzdrowicielami, sędziami i naukowcami. -
3:05 - 3:09Szanowano ich tak bardzo, że mogli
wkroczyć między walczące plemiona -
3:09 - 3:14i w samym środku bitwy zakończyć walkę.
-
3:14 - 3:19Żaden Celt nie odważył się skrzywdzić
druida czy zakwestionować jego decyzji. -
3:19 - 3:25W II wieku p.n.e. na terytorium
Celtów wkroczyli Rzymianie -
3:25 - 3:28i podbili plemiona północnych Włoch.
-
3:28 - 3:32Zamiast zjednoczyć się przeciw Rzymowi,
-
3:32 - 3:36Celtowie utrzymali plemienne podziały.
-
3:36 - 3:39Wkrótce potem padły plemiona z Hiszpanii.
-
3:39 - 3:44W I wieku p.n.e. przez Francję
przemaszerował z armią Juliusz Cezar, -
3:44 - 3:50który przy pomocy przekupstw, gróźb
i kłamstw skłócał ze sobą plemiona. -
3:50 - 3:53Dopiero pod koniec wielkiej wojny
-
3:53 - 3:56Celtowie zjednoczyli się
przeciw wspólnemu wrogowi -
3:56 - 3:59pod przewodnictwem
króla Wercyngetoryksa, -
3:59 - 4:01ale było za późno.
-
4:01 - 4:05Niezliczeni wojownicy i ich rodziny
zginęli albo trafili do niewoli -
4:05 - 4:08podczas rzymskiego podboju Francji.
-
4:08 - 4:10Chronione przez otaczające wody
-
4:10 - 4:15plemiona z Wielkiej Brytanii i Irlandii
były ostatnim bastionem Celtów. -
4:15 - 4:18Kiedy Rzymianie najechali Brytanię,
-
4:18 - 4:23królowa Budyka po śmierci męża
zbuntowała plemię. -
4:23 - 4:28Prawie udało jej się
wyrzucić Rzymian z Brytanii, -
4:28 - 4:33ale zginęła w ostatniej bitwie.
-
4:33 - 4:37Pod koniec I wieku n.e. daleko na morzu
-
4:37 - 4:41jedyną niezdobytą przez Rzymian
wyspą pozostała Irlandia. -
4:41 - 4:46Tam świat starożytnych Celtów
przetrwał nietknięty -
4:46 - 4:50długo po tym, jak sam Rzym legł w gruzach.
- Title:
- Powstanie i upadek celtyckich wojowników - Philip Freeman
- Speaker:
- Philip Freeman
- Description:
-
Pełna lekcja: https://ed.ted.com/lessons/the-rise-and-fall-of-the-celtic-warriors-philip-freeman
Pewnego letniego wieczoru w 335 roku p.n.e. Aleksander Wielki odpoczywał nad Dunajem, gdy do jego obozu zbliżyła się grupa nieznajomych. Aleksander nigdy nie widział tych wysokich, groźnie wyglądających wojowników z ogromnymi złotymi obręczami na szyi i kolorowymi płaszczami. Byli to Keltoi, czyli Celtowie - grupa niezależnych plemion rozsianych po całej Europie. Philip Freeman szczegółowo opisuje powstanie i upadek starożytnych Celtów.
Lekcja: Philip Freeman, reżyseria: Paper Panther.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:51
Rysia Wand approved Polish subtitles for The rise and fall of the Celtic warriors | ||
Rysia Wand accepted Polish subtitles for The rise and fall of the Celtic warriors | ||
Rysia Wand edited Polish subtitles for The rise and fall of the Celtic warriors | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for The rise and fall of the Celtic warriors | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for The rise and fall of the Celtic warriors | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for The rise and fall of the Celtic warriors | ||
Ola Królikowska edited Polish subtitles for The rise and fall of the Celtic warriors |