1
00:00:00,210 --> 00:00:03,263
La problemo de la tramo
estas fama eksperimento

2
00:00:03,428 --> 00:00:04,639
kiu koncernas etikon.

3
00:00:04,870 --> 00:00:07,074
En sia klasika formo,
tiu testo indikas,

4
00:00:07,147 --> 00:00:09,057
ke estas 5 personoj
ligitaj al reloj de tramo,

5
00:00:09,153 --> 00:00:10,473
kaj kiuj ne povas fuĝi.

6
00:00:11,571 --> 00:00:14,009
Plenrapida tramo danĝere proksimiĝas,

7
00:00:14,107 --> 00:00:16,057
kaj minacas ĉiujn mortigi.

8
00:00:17,501 --> 00:00:19,264
Vi staras apud levilo de brakforko,

9
00:00:19,344 --> 00:00:22,783
kiu povas devojigi la tramon al
alia trako kaj savi tiujn 5 personojn.

10
00:00:23,277 --> 00:00:24,712
Tamen estas iu "sed"

11
00:00:24,838 --> 00:00:26,916
Sur la alia trako estas ligita iu.

12
00:00:27,040 --> 00:00:31,548
Do savante 5 homojn,
vi anstataŭe mortigus unu.

13
00:00:34,031 --> 00:00:35,214
Kion vi farus?

14
00:00:35,261 --> 00:00:37,341
La plej komuna reago estas
tiri la levilon

15
00:00:37,449 --> 00:00:39,411
por savi plejmulte da uloj.

16
00:00:39,625 --> 00:00:42,548
Sed la problemo komplikiĝas,
se la ulo sur la dua trako

17
00:00:42,646 --> 00:00:45,158
estas membro de via familio,
ekzemple.

18
00:00:45,514 --> 00:00:47,311
Homoj tuj iĝas pli hezitemaj,

19
00:00:47,352 --> 00:00:51,074
se la elekto iĝas: savi
5 nekonatojn aŭ 1 familianon.

20
00:00:51,365 --> 00:00:53,336
Estas dilemo etika,
sed nemulte verŝajna.

21
00:00:53,482 --> 00:00:55,923
Kvazaŭ neeblas
fronti tian elekton.

22
00:00:56,239 --> 00:00:59,477
Ni nun konsideru tiun dilemon
kun ŝanĝeto, aŭ alia vidangulo.

23
00:00:59,639 --> 00:01:03,955
Imagu ke anstataŭ tiuj 5 homoj,
troviĝas bestoj sur la reloj.

24
00:01:04,416 --> 00:01:07,192
Kaj sammaniere tramo
riskas tuj ĉiujn mortigi.

25
00:01:08,182 --> 00:01:10,807
Ĉu vi elektus tiri la levilon
por savi ilin?

26
00:01:10,982 --> 00:01:12,282
Mi scias tion, kion vi pensas:

27
00:01:12,551 --> 00:01:14,615
"Kiu kuŝas sur la dua vojo?"

28
00:01:14,685 --> 00:01:16,138
Kaj jen la modifo:

29
00:01:16,212 --> 00:01:16,965
Neniu.

30
00:01:17,067 --> 00:01:20,172
Nek iu, nek io.
Do la demando estas:

31
00:01:20,266 --> 00:01:24,769
Ĉu vi elektus tiri la levilon
por savi tiujn senhelpajn bestojn?

32
00:01:24,877 --> 00:01:27,787
Estos neniu viktimo aŭ malinda 
konsekvenco tirante la levilon.

33
00:01:28,494 --> 00:01:29,542
Kion vi farus?

34
00:01:29,717 --> 00:01:31,592
Vi tirus la levilon, supozeble.

35
00:01:32,071 --> 00:01:34,003
Nun, kio estos via reago,
se mi diras al vi,

36
00:01:34,121 --> 00:01:37,504
ke ĉi foje ne temas pri virtuala
aŭ hipoteza problemo

37
00:01:38,532 --> 00:01:40,689
Estas vera elekto, kun vi povas
ĉiutage fari

38
00:01:40,742 --> 00:01:42,764
por savi miliardojn da veraj bestoj.

39
00:01:43,178 --> 00:01:46,998
Tiri la levilon signifas
alpreni veganan vivstilon.

40
00:01:47,288 --> 00:01:50,044
Se vi tion faras, vi savos
ĉirkaŭ 200 bestojn jare,

41
00:01:50,819 --> 00:01:52,651
teraj, aŭ maraj.

42
00:01:52,971 --> 00:01:55,311
Neniu viktimo, neniu ofero.

43
00:01:55,416 --> 00:01:57,207
Postulas nur iom da pripensado

44
00:01:57,297 --> 00:01:59,037
kaj ankaŭ kelkajn adaptojn.

45
00:01:59,181 --> 00:02:02,440
Se vi ne tiras la levilon,
kaj daŭrigas laŭ norma dieto

46
00:02:02,712 --> 00:02:04,875
sendefendaj bestoj mortos.
(1000 miliardoj jare)

47
00:02:05,186 --> 00:02:06,050
Pripensu tion.

48
00:02:06,980 --> 00:02:10,473
Klaku bluan polekson,
se vi jam tiris la levilon

49
00:02:10,653 --> 00:02:12,476
aŭ se vi pripensas baldaŭ fari.

50
00:02:12,856 --> 00:02:14,646
Klaku nigran polekson,
se vi pensas ke indas daŭrigi

51
00:02:14,747 --> 00:02:16,565
mortigadon de tiuj bestoj.

52
00:02:16,701 --> 00:02:18,294
La elekto estas via.

53
00:02:18,380 --> 00:02:20,009
Tiu elekto estas vera.

54
00:02:20,156 --> 00:02:22,322
Ĉu vi sentas la etikan dilemon?

55
00:02:25,641 --> 00:02:29,051
Tradukis Markovo-Vito
por Vegetara Sekcio de SAT