Aldatıcı trafik nedir ve neden yaşamınızı mahvediyor?
-
0:07 - 0:09Otobanda yol alıyorsunuz
-
0:09 - 0:12ve bir anda sonsuz sıralı
stop lambaları ötede görünüyor. -
0:12 - 0:15Kaza yok, trafik ışıkları yok,
-
0:15 - 0:18hız limitinde bir değişiklik yok
ya da yol daralmıyor. -
0:18 - 0:21Peki neden bu kadar trafik var?
-
0:21 - 0:25Trafik görünür bir sebep olmadan
durma noktasına geldiğinde -
0:25 - 0:28buna aldatıcı trafik sıkışıklığı deniyor.
-
0:28 - 0:30Aldatıcı trafik sıkışıklığı
acil bir hadise, -
0:30 - 0:35bu kontrolden çıkan ve parçalarının
toplamından büyük olan bir hareket. -
0:35 - 0:39Fakat buna rağmen,
sıkışıklıkları örnek olarak alabiliriz, -
0:39 - 0:41hatta onları şekillendiren
prensipleri de anlayabiliriz -
0:41 - 0:44ve gelecekte bu tür
bir trafiği engellemeye -
0:44 - 0:46düşündüğünüzden daha çok yaklaşabiliriz.
-
0:46 - 0:49Aldatıcı trafik sıkışıklığının
ortaya çıkması için -
0:49 - 0:51yolda çok fazla araba olması gerekir.
-
0:51 - 0:54Bu, ille de çok fazla sayıda arabanın
-
0:54 - 0:56şeritten kolayca geçmesi anlamına gelmez,
-
0:56 - 0:59en azından her sürücü,
diğer sürücülere nazaran -
0:59 - 1:03aynı hızda gitmeyip aynı alanı
bırakmadığında böyle olur. -
1:03 - 1:05Böyle yoğun ama akıcı olan bir trafikte,
-
1:05 - 1:09trafik sıkışıklığına yol açan
olaylar dizisini başlatmak için -
1:09 - 1:12ufacık bir rahatsızlık yeterli.
-
1:12 - 1:14Diyelim ki bir sürücü hafifçe frene bastı.
-
1:14 - 1:18Ardından gelen her sürücü
frene biraz daha sert basacak, -
1:18 - 1:22böylece, yol boyunca arkada
yer alan arabalara da yayılan -
1:22 - 1:24stop lambaları dalgası oluşacak.
-
1:24 - 1:29Bu dur kalk dalgaları, otoban boyunca
kilometrelerce sürebilir. -
1:29 - 1:31Az yoğun olan yoldaki
arabalarla trafik kolayca akar -
1:31 - 1:33çünkü şerit değiştiren
-
1:33 - 1:36ya da yavaşlama eğilimindeki
şahsi araçların -
1:36 - 1:38verdiği küçük rahatsızlıklar
-
1:38 - 1:41diğer sürücülerin uyumuyla sönümlenir.
-
1:41 - 1:46Fakat yoldaki arabaların sayısı
kritik yoğunluğu bir kez aştığında -
1:46 - 1:50arabalar birbirlerine genellikle
35 metre uzaklıkta duruyor olurlar, -
1:50 - 1:53böylece sistemin hareketi
çarpıcı biçimde değişir. -
1:53 - 1:57Dinamik dengesizlik açığa çıkmaya başlar,
-
1:57 - 2:00bunun anlamı, küçük
rahatsızlıkların güçlenmesidir. -
2:00 - 2:04Dinamik dengesizlik, aldatıcı trafik
sıkışıklığına özel bir şey değildir, -
2:04 - 2:08ayrıca yağmur damlalarından,
kum tepeciklerinden, bulut dağılımlarından -
2:08 - 2:10ve daha birçok şeyden de sorumludur.
-
2:10 - 2:13Dengesizlik, pozitif
geri bildirim döngüsüdür. -
2:13 - 2:16Kritik yoğunluğun üzerindeki
her ekstra araç -
2:16 - 2:19yol üzerinde verilen bir
noktanın içinden geçerek -
2:19 - 2:22saniyedeki araba sayısını düşürür.
-
2:22 - 2:26Bu, dolayısıyla yolun
bir bölümünden çıkmak için -
2:26 - 2:30şehir içi zincirleme kaza olma
süresini uzattığı anlamına gelir, -
2:30 - 2:32bu da araç yoğunluğunu daha çok arttırır
-
2:32 - 2:35ve sonunda trafiğin
dur kalk hâline gelmesine yol açar. -
2:35 - 2:37Sürücüler trafik
sıkışıklığından çok uzakta -
2:37 - 2:40ve önceden fren yapmaları gerektiğini
fark etmeye yatkın değillerdir, -
2:40 - 2:44bu da çarpışmadan kaçınmak için
daha sert fren yapmalarıyla sonuçlanır. -
2:44 - 2:49Bu, fren dalgasını araçtan araca
değişerek güçlendirir. -
2:49 - 2:53Dahası, sürücüler durgunluktan
çıkmak için süratle hızlanmaya meyillidir, -
2:53 - 2:56yani arabayı ortalama bir trafik akışından
-
2:56 - 2:58daha hızlı sürmeyi denerler.
-
2:58 - 3:01Sonra, yine fren yapmak zorunda kalırlar,
-
3:01 - 3:04sonunda daha çok dur kalk
bir trafiğe sebep olan -
3:04 - 3:06bir başka geri bildirim
döngüsü oluştururlar. -
3:06 - 3:09Her iki durumda da, sürücüler
trafiği daha kötüleştirirler -
3:09 - 3:13çünkü yolun ilerisindeki
trafik durumlarını iyi algılayamazlar. -
3:13 - 3:17Bağlantılı araçlardan
yol sensörlerine kadar -
3:17 - 3:21ilerideki trafik durumlarına
dair verilerle donanmış olan arabalar, -
3:21 - 3:25aldatıcı trafiği, gerçek zamanlı olarak
etkisiz hâle getirebilirler. -
3:25 - 3:29Bu araçlar genel akışın
ortalama hızıyla eşleşen -
3:29 - 3:33sabit bir hızı ve güvenliği sürdürürler
-
3:33 - 3:35ve trafik dalgalarının
oluşumunu engellerler. -
3:35 - 3:38Hâlihazırda trafik dalgası
olan durumlarda, -
3:38 - 3:40otomatik araç bunu öngörüp
-
3:40 - 3:45ve insan bir sürücüye nazaran
daha kademeli olarak erkenden fren yapar -
3:45 - 3:48ve dalganın gücünü düşürür.
-
3:48 - 3:51Bu durum çok fazla
sürücüsüz aracı kapsamaz. -
3:51 - 3:54Son bir deney,
her 20 insan sürücüye karşılık, -
3:54 - 3:56bir sürücüsüz arabanın
-
3:56 - 4:01trafik dalgalarını azaltmak ve engellemek
için yeterli olduğunu ortaya koydu. -
4:01 - 4:04Trafik sıkışıklıkları sadece
her gün olan bir sıkıntı değildir, -
4:04 - 4:06ölümcül olayların, boşa gitmiş kaynakların
-
4:06 - 4:09ve gezegeni tehdit eden
kirliliğin temel sebepleridir. -
4:09 - 4:12Fakat yeni teknoloji, bu modelleri
azaltmaya yardımcı olabilir, -
4:12 - 4:14yollarımızı daha güvenli,
-
4:14 - 4:18günlük seyahatlerimizi daha etkili
hâle getirebilir ve havayı temizleyebilir. -
4:18 - 4:20Bir sonraki sefer
trafikte sıkışıp kaldığınızda -
4:20 - 4:23diğer sürücülerin ille de haince araba
kullanmaları gerekmediğini -
4:23 - 4:26ama sadece ilerideki trafikten
haberdar olmadıklarını -
4:26 - 4:28ve buna göre araba sürmeleri gerektiğini
-
4:28 - 4:31bu video size hatırlatmaya
yardımcı olabilir.
- Title:
- Aldatıcı trafik nedir ve neden yaşamınızı mahvediyor?
- Speaker:
- Benjamin Seibold
- Description:
-
Tüm dersi görüntülemek için tıklayın: https://ed.ted.com/lessons/what-is-phantom-traffic-and-why-is-it-ruining-your-life-benjamin-seibold
Otobanda yol alıyorsunuz ve bir anda sonsuz sıralı stop lambaları ötede görünüyor. Kaza yok, trafik ışıkları yok, hız limitinde bir değişiklik yok ya da yol daralmıyor. Peki neden bu kadar çok trafik var? Bunun sebebi, aldatıcı trafik sıkışıklığı denen bir hadise. Benjamin Seibold bunun neden olduğunu ve gelecekte nasıl engelleyebileceğimizi açıklıyor.
Ders: Benjamin Seibold, yönetmen: Cris Wiegandt.
- Video Language:
- English
- Team:
- closed TED
- Project:
- TED-Ed
- Duration:
- 04:31
Cihan Ekmekçi approved Turkish subtitles for What is phantom traffic and why is it ruining your life? | ||
Esra Çakmak accepted Turkish subtitles for What is phantom traffic and why is it ruining your life? | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for What is phantom traffic and why is it ruining your life? | ||
Esra Çakmak edited Turkish subtitles for What is phantom traffic and why is it ruining your life? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for What is phantom traffic and why is it ruining your life? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for What is phantom traffic and why is it ruining your life? | ||
Can Boysan edited Turkish subtitles for What is phantom traffic and why is it ruining your life? |